Dirava ese Oi Ia Diba Momokani A?
“Iehova e, . . . egu kara iboudiai oi diba vadaeni.” —SALAMO 139:1, 3.
1. Taunimanima hida idia laloa edia lalo-hekwarahi ia lalo-pararalaidia tauna ta be lasi?
TA ESE emu lalo-hekwarahi idauidau ia lalo-pararalaidia momokani, a? Tanobada ai taunimanima milion milion be mai edia varavara lasi; idia lalodia taudia be lasi. Bona famili lalodiai hahine bona tatau momo idia laloa edia adavadia ese edia lalo-hekwarahi idia lalo-pararalaidia momokani lasi. Nega haida, edia lalodia idia hesiku dainai idia gwau: “To emu lalona ia parara lasi!” Bona memero kekeni momo idia laloa ta ese ia lalo-pararalaidia lasi. To unai bamona taudia bogaragidiai be taunimanima haida, gabeai edia mauri edia anina be bada. Badina be dahaka?
2. Dahaka dainai Iehova tomadiho henia taudia edia mauri be mai anina bada?
2 Badina be, herevana taunimanima haida ese edia lalo-hekwarahi idia lalo-pararalaidia eiava lasi, to edia lalodia idia goada, badina be idia diba Dirava be edia lalo-hekwarahi ia diba bona ia durudia idia haheaukalaidia totona, badina be idia be iena hesiai taudia. (Salamo 46:1) Bona Dirava ena Hereva dainai, bona Keristen elda taudia mai edia lalo-parara edia heduru dainai, sibodia edia hekwakwanai idia hereadia gaudia be idia lalodia diba. Baibel ena hereva dainai, idia diba Dirava ese edia hesiai gaukarana namona ia laloa bada, bona ia bona Iesu Keriso ena amo ia henidia heduruna idia helaro henidia taudia ese gabeai namo do idia davaria.—Hereva Lada-isidia 27:11; 2 Korinto 4:17, 18.
3, 4. (a) Ita diba “Iehova na Dirava” bona “ia ese ita ia karaia”; unai eda diba ese ita edena bamona ia durua, ena hesiai do ita lao henia mai eda moale ida totona? (b) Dahaka dainai Iehova ena lalokau henarina ita abidadama henia momokani?
3 Salamo 100:2 ia gwau: “Iehova ena hesiai umui lao henia mai emui moale ida. Ia vairanai umui mai, mai emui ane ida.” Hida be momokani Iehova unai bamona idia tomadiho henia? Unai bamona do ita karaia badina namodia be siri 3 ese ia gwauraidia, ia gwau: “Umui diba Iehova na Dirava. Ia ese ita ia karaia, ita be sibona ita karaia lasi. Ita be iena bese, bona ena heubu mamoedia.” Heberu revarevadia ai, hari siri ai idia gwauraia ʼElo·himʹ; unai amo iena hairai bona ena hereadae idia hahedinaraia. Ia mo sibona be Dirava momokanina. (Deuteronomi 4:39; 7:9; Ioane 17:3) Ena hesiai taudia be iena dagi idia diba, haida ese idia hadibalaidia dainai sibona lasi, to badina be ena mamina idia abia, bona edia kamonai bona edia abidadama amo idia hamomokania.—1 Sisiga 28:9; Roma 1:20.
4 Iehova be mauri Diravana, iseda lalona ia itaia diba; unai dainai gau ta be ena matana amo ia hehuni lasi. Ita dekenai idia vara gaudia be ia diba momokani. Iseda hekwakwanai edia badina bona eda lalo-hekwarahi be ia diba. Ia be taunimanima karadia Diravana, unai dainai ita ia diba herea. Ia diba ita be edena bamona do ia durua do ita haheauka totona, bona lalo-hekwarahi haorea vaitani dalana danu. Bema ita abidadama henia mai eda lalodia iboudiai ida, ita do ia durua mai ena lalokau ida, mamoe naridia tauna ese mamoe natuna ta na ena kemena ai ia rosia bamona. (Hereva Lada-isidia 3:5, 6; Isaia 40:10, 11) Salamo 139 stadilaia karana ese eda abidadama ia enai do ia hagoadaia diba.
Eda Kara Iboudiai Ia Itadia Diravana
5 Mai ena helalo bada ida David ia gwau: “Iehova e, egu lalona oi tahua vadaeni, lau oi diba vadaeni.” (Salamo 139:1) David ia diba Iehova ese ia dibaia goevagoeva. Dirava ese David ia itaia lasi, taunimanima ese idia itaia hegeregerena; ena tauanina, ena hereva, eiava gitara ia hataia namonamo dalana, sibodia be ia lalodia lasi. (1 Samuel 16:7, 18) Iehova ese David ena lalona ia “tahua” vadaeni, badina be ena namo lauma dalanai be ia tahua. Bema oi be Iehova ena hesiai taudia namodia ta, oi ia diba momo, ia be David ia diba hegeregerena. Unai dainai ia oi tanikiu henia bona oi hoalaia, ani?
6. Salamo 139:2, 3 ese edena bamona ia hahedinaraia Iehova be eda kara iboudiai, eda lalohadai danu, be ia diba?
6 David ena kara iboudiai be Iehova vairanai idia hedinarai, bona David be unai ia diba. Ia gwau: “Egu helai diho, egu toreisi, oi diba. Daudau amo egu lalohadai oi dibaia. Egu raka loaloa bona egu hekure diho oi diba, bona egu kara iboudiai oi diba vadaeni.” (Salamo 139:2, 3) Ena be Iehova be gabu daudauna ai, guba ai, ia noho, to David ena kara bona ena lalohadai ia diba. Dina bona hanuaboi ai ia ese David ena kara ia tahudia namonamo, ia dibadia totona.
7. (a) Iseda kara haida, Dirava ia diba karadia, be David ena kara sivaraidia amo oi hahedinaraidia. (b) Unai ita diba dainai, edena bamona ita karaia be namo?
7 Tauhau David ese Dirava ia lalokau henia bona Iena siahu ia abidadama henia dainai Filistia tauna Goliata ia tuari henia gwauraia neganai, Iehova be unai ia diba. (1 Samuel 17:32-37, 45-47) Gabeai, haida ese idia inai henia dainai, David ena lalona ia hisihisi bada bona hanuaboi ai ia tai. Bena ena lalona ia goada lou, badina be ia diba Iehova ese ena noinoi ia kamonaia vadaeni. (Salamo 6:6, 9; 55:2-5, 22) Unai hegeregerena, hanuaboi ai, ena geda ai David ese Iehova ia hanamoa neganai, Iehova be unai ia diba. (Salamo 63:6; ma Filipi 4:8, 9 itaia.) Hanuaboi ta, David ese ena dekena tauna ta ena adavana ia digu neganai ia raraia mai ena hegahusi dikana ida bona nega sisina Dirava ia laloa nege neganai, Iehova ese unai danu ia diba. (2 Samuel 11:2-4) Gabeai, peroveta tauna Natan ia siaia, bena ia ese David ena kerere ena bada ia hamaorolaia neganai, Iehova ese David ena uduna amo idia lasi herevadia ia kamonai, bona ia diba danu ena lalona ai ia helalokerehai vadaeni. (2 Samuel 12:1-14; Salamo 51:1, 17) Unai dainai namona be ita ese eda raka, eda kara, bona eda lalohadai do ita lalodia namonamo be namo, ani?
8. (a) Eda ‘maladia edia hereva’ dainai, ita be edena bamona Dirava vairanai? (b) Eda maladia gaukaralaidia dalana edena bamona ita hamaoromaoroa diba? (Mataio 15:18; Luka 6:45)
8 Dirava be eda kara iboudiai ia diba, gau maragidia, eda maladia, ita gaukaralaia daladia danu. King David be unai ia diba dainai, ia gwau: “Egu malana ese hereva ta ia do gwauraia lasi neganai, Iehova e, unai hereva be oi diba vaitani vadaeni.” (Salamo 139:4) David ia diba Iehova ese ena kalaga ai do ia abia dae tauna be inai: Ena hereva amo haida ia hadikadia lasi, bona ena malana ia gaukaralaia lasi, ena turana hadikaia herevadia gwauraidia loaloa totona. Edia lalodia ai hereva momokani idia gwauraia taudia be Iehova ese ia lalo-namo henidia. (Salamo 15:1-3; Hereva Lada-isidia 6:16-19) Ita ta lasi ese ena malana ia biagua goevagoeva diba, to David ia diba ena kara do ia hanamoa toho be namo. Hora momo lalodiai ia ese salamo ia toredia bona ia abidia, Iehova hanamoa totona. Sibona ena manoka ia gwauraia hedinarai, bona Dirava ia noia do ia durua. (Salamo 19:12-14) Ita danu eda maladia ita gaukaralaidia dalana be do ita hanamoa toho bona do ita gurigurilaia be namo, a?
9. (a) Salamo 139:5 ese edena bamona ia hahedinaraia Dirava ese iseda noho ia diba goevagoeva? (b) Unai dainai dahaka ita diba momokani?
9 Iehova ese ita o eda noho toana be kaha iboudiai amo ia itaia. David ia gwau Dirava ese ia koua, tuari oreana ta ese hanua ta idia koua hegege bamona. Ia gwau: “Lau murinai bona vairanai, oi ese lau oi koua.” David enai, Dirava be tuari oreana ta, ia koua hegege oreana, bamona lasi; to ia be gima tauna bamona. David be ma ia gwau: “Emu imana be lau latanai oi atoa,” unai amo ia hahedinaraia Dirava idia lalokau henia taudia be ia ese ia biagudia bona ia gimadia, namo do idia abia hanaihanai totona. David ia gwau: “Aonega unai bamona be lau hoalaia bada; ia be ataiai, lau davaria diba lasi.” (Salamo 139:5, 6) Dirava ese ena hesiai taudia ia diba goevagoeva vaitani dainai, unai ena diba ita lalo-pararalaia vaitani diba lasi. To ita diba momokani Iehova be ita ia diba momokani bona iena heduru be hereadae.—Isaia 48:17, 18.
Herevana Edeseniai Ita Noho, Dirava ese Ita Ia Durua Diba
10 David ese Iehova ena lalokau henarina be dala idauna amo ma ia gwauraia, ia gwau: “Emu lauma ena amo edeseni do lau lao, bona emu vairana ena amo edeseni do lau heau oho?” Ia ura lasi Iehova do ia heautania; ia diba herevana edeseniai do ia noho, Iehova be do ia diba, bona lauma helaga amo do ia durua diba. Ma ia gwau: “Guba ai bema lau daekau, oi be unuseniai; bona Sheol ai egu mahuta gedana bema lau atoa, itaia! oi be unuseniai danu. Dabarere ena apena bema lau abia, bema lau roho lao, gadobada daudauna ai do lau noho, unuseniai danu emu imana ese lau do ia hakaua, bona emu imana idibana ese lau do ia dogoatao. Bema lau gwau: ‘Momokani dibura ese lau do ia dogoatao haraga!’ bena hanuaboi be diari ai do ia lao, lau do ia gegea ahu. Dibura be dibura lasi oiemu ai, to hanuaboi do ia diari dina hegeregerena; dibura bona diari be hegeregere oiemu ai.” (Salamo 139:7-12) Herevana edeseni do ita lao o dahaka be ita dekenai do ia vara, to Iehova ese ita do ia itaia diba bona ena lauma amo ita do ia durua diba.
11, 12. (a) Iehova ese edena bamona ia hahedinaraia ia ese Iona ia itaia diba bona ia durua diba? (b) Iona ena sivarai ese ita edena bamona ia durua be namo?
11 Nega ta peroveta tauna Iona ese unai ia laloaboio. Iehova ese ia siaia, Nineve taudia do ia haroro henidia. To ia laloa ia hegeregere lasi unai gaukara do ia karaia. Reana badina be Asuria taudia edia dagedage sivaraina ia kamonai dainai, Nineve ai do ia peroveta garina ia gari. Unai dainai ia komu toho. Iopa ai ia be Tarasisi ai do ia lao lagatoina ai ia gui; unai tano bona Nineve edia padadia be kilomita 3,500 bamona. To, lagatoi ai ia gui bena ena tuana lalonai ia mahuta neganai, Iehova ese ia itaia. Gabeai, Iona be davara ai idia negea diho neganai, Dirava ia diba ia be edeseniai, bona Iona be gwarume badana ena bogana lalona amo ia gwau ena gwauhamata do ia hamomokanidia neganai, Iehova ese ia kamonai henia. Iona ia hamauria, bena dala ia kehoa iena, ia henia gaukarana do ia karaia totona.—Iona 1:3, 17; 2:1–3:4.
12 Iona be matamana amo Iehova ena lauma ai bema ia tabekau bema namo! To, gabeai, Iona ese ena sivarai ia torea mai ena lalo-manau ida, bona unai nega amo ema bona hari unai sivarai ese momo ia durudia, Iehova do idia abidadama henia totona.—Roma 15:4.
13. (a) Kwini Iesebel ena amo ia do heau oho lasi neganai, Elia be dahaka ia karaia mai ena kamonai ida? (b) Israel tanona murimurinai ia komu toho neganai, Iehova ese edena bamona ia durua?
13 Elia ena sivarai be idau. Iehova ena hereva, Israel edia kara dikadia edia davana do ia henidia totona medu do ia koua herevana, be ia harorolaia mai ena kamonai ida. (1 Hanua Pavapavadia 16:30-33; 17:1) Karamele ororona ai Iehova bona Baal dainai idia tomadiho helulu neganai, ia ese tomadiho momokanina ia goadalaia. Unai murinai ia ese Baal ena peroveta taudia 450 ia aladia mase. To Kwini Iesebel ese ia alaia mase gwauraia neganai, Elia ia heau. (1 Hanua Pavapavadia 18:18-40; 19:1-4) Unai hekwarahi neganai Iehova ese ia durua a? Oibe. Bema Elia be ororo badana ai ia daekau, guba ai ia daekau bamona; bema kohua ta lalonai ia komu, Sheol ai ia komu bamona; bema motumotu daudauna ta ia heau henia, dabarere ena diari be tanobada latanai ia tata dae roha haraga bamona—Iehova ena imana be unuseniai, hagoadaia bona hakaua totona. (Roma 8:38, 39 itaia.) Bona Iehova ese Elia ia hagoadaia: Aniani ia henia, ena goada ai do ia laolao totona, bona ena gaukara siahuna be hoa daladiai ia hahedinarai henia danu. Unai dainai Elia ia hegeregere ena peroveta gaukarana ma ta do ia karaia.—1 Hanua Pavapavadia 19:5-18.
14. (a) Dahaka dainai ita diba Dirava be gabu iboudiai ia noho lasi? (b) Hari inai negai Iehova ese ena hesiai taudia edeseniai ia durudia? (c) Bema Sheol lalonai ita noho, edena bamona Dirava be unuseniai?
14 To Salamo 139:7-12 ena hereva edia anina na dia Dirava be nega ibounai gabu iboudiai ia noho. Baibel ese ia hahedinaraia goevagoeva ia be guba ai ia noho. (Deuteronomi 26:15; Heberu 9:24) To nega ibounai iena hesiai taudia be ena imana amo ia durudia diba. Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana neganai, ena Witness taudia mai edia kamonai, Nazi dibura rumadia ai idia noho, be ia ese ia durudia, bona misinari taudia danu, lagani 1958 ela bona lagani 1965 China ai idia ta ta ena daiutu ena daiutu lalodiai idia koudia taudia unai. Ia ese danu iseda tadikaka bona taihu lalokaudia Central Africa tanona ta ai ia durudia; dagedage dainai edia hanua idia heautanidia loulou, bona unai tano idia heautania danu. Toreisi-lou amo, Iehova ena imana ese kamonai taudia na mase taudia edia gabu, Sheol, amo ia abidia lou diba danu.—Iobu 14:13-15; Luka 20:37, 38.
Ita Ia Diba Momokani Diravana
15 Ena salamo ai, David ese Dirava ena lauma amo ia hahedinaraia, ita do vara lasi neganai Dirava be ita ia diba. David ia gwau: “Oi ese egu nadinadi oi karaia, lauegu sinana ena bogana ai lau oi koua. Oi do lau hanamoa, badina be hahegari bona hoa dalanai lau oi karaia. Oiemu gaukara be namo herea; unai lau diba momokani.” (Salamo 139:13, 14) Ta be ena sinana bogana lalonai ia tubu matamaia neganai, ena tamana bona sinana edia amo ia abidia gaudia ese ena tauanina bona ena lalona edia oromadia idia henidia. Dirava be unai ia diba. Inai salamo lalonai David ese ena nadinadi ia herevalaidia, anina be ena lalona.a (Salamo 7:9; Ieremia 17:10) Ita do vara lasi neganai, Iehova be unai eda gau ia diba vadaeni. Ia ese danu hahine ena tauanina ena oromana ia henia, do ia rogorogo matama murinai, gatoi ese sibona koua gauna do ia havaraia, beibi do ia tubu neganai, do ia “koua” bona ia naria totona.
16. (a) Edena dala ai Salamo 139:15, 16 ese Dirava ena matana edia siahu ia hahedinaraia? (b) Dahaka dainai unai ese ita ia hagoadaia be namo?
16 Bena David ese Dirava ena matana edia siahu ia gwauraia, ia gwau: “Gabu hehunina ai lau idia karaia, tanobada ena dobu gabudia ai lau idia karaia goevagoeva neganai, egu turia be oiemu amo idia hehuni lasi. [Ena sinana ena bogana bona Dirava ese Adam kahu amo ia karaia karana danu ia herevalaidia unai.] Lauegu tauanina be oromana lasi neganai, oiemu matana ese idia itaia, bona ena kahana iboudiai be emu buka ai oi torea, bona idia tubu dinadia danu, ta ia do vara lasi neganai.” (Salamo 139:15, 16) Momokani, herevana taunimanima ese ita idia lalo-pararalaia eiava lasi, Iehova be ita ia diba. Unai ena anina ita edai be dahaka?
17. Dirava ena kara ita hoalaidia dainai, edena bamona ita kara?
17 David be Salamo 139 ai ia gwau, Dirava ena kara, ia torelaidia karadia, be hoa karadia. Oi danu be unai bamona oi lalodia a? Hoa gauna ta ia vara neganai, taunimanima be ia dainai idia laloa momo o idia hakala namonamo. Iehova ese ia karaia gaudia dainai, oi be unai bamona oi karaia reana. (Salamo 8:3, 4, 9 itaia.) Oi ese iena kara ma haida, Mesia Basileiana haginia karadia, bona sivarai namona be tanobada ibounai lalonai halasia karadia, bona ena Hereva ese taunimanima ia haidaudia daladia danu, be unai bamona oi lalodia a?—1 Petero 1:10-12 itaia.
18. Bema ita laloa Dirava ena kara be hahegari karadia, edena bamona do ita kara?
18 Oi danu be Dirava ena kara oi laloa namonamo negadiai, dala namona ai ia garina oi gari a? Unai gari ese emu lalona ia hasiahua dainai, emu kara bona emu mauri oi gaukaralaia dalana be oi haidaudia, a? (Salamo 66:5 itaia.) Bema unai bamona, emu lalona ese oi do ia doria, Iehova do oi hanamoa, bona dala do oi tahua, iena ura bona ia idia lalokau henia taudia do ia henidia gaudia na haida do oi hamaorolaidia totona.—Salamo 145:1-3.
[Footnotes]
a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese idia karaia bukana, Insight on the Scriptures, Volium 2, rau 150 itaia.
Emu Haere be Dahaka?
◻ Ita diba “Iehova na Dirava”; unai eda diba ese ita edena bamona ia durua, ena hesiai do ita lao henia mai eda moale ida totona?
◻ Dirava ese iseda kara iboudiai ia diba; unai dainai edena bamona do ita kara be namo?
◻ Dirava ese ita ia itaia hanaihanai; unai ese iseda lalona edena bamona ia hagoadaia?
◻ Dahaka dainai Dirava be ia diba goevagoeva ita?
◻ Badina be dahaka inai stadi dainai ita ura Iehova do ita hanamoa?
5. Iehova ese ita ia “tahua,” anina be dahaka, bona dahaka dainai unai be namo?
10. Salamo 139:7-12 ese dahaka hahegoada herevana ia hahedinaraia?
15. (a) Edena nega amo Iehova ese iseda tubu dalana ia itaia diba? (b) Nadinadi herevana ese edena bamona ia hahedinaraia Dirava ese eda lalodia ia diba goevagoeva?