Iehova ena Dala ai Oi Raka mai Emu Goada Ida
“Iehova garina idia gari bona iena dala ai idia raka taudia iboudiai idia moale.”—SALAMO 128:1.
1, 2. Iehova ena witness taudia gunadia sivaraidia edia namo be dahaka?
IEHOVA ena Buka Helaga lalonai be ena hesiai taudia mai edia kamonai edia hetoho bona edia moale sivaraidia momo. Noa, Abraham, Sara, Iosua, Debora, Barak, David, bona ma haida edia sivarai be mai anina bada. Idia iboudiai be taunimanima korikoridia, bona idia ese Dirava idia abidadama henia bona ena dala ai idia raka mai edia goada ida.
2 Dirava ena dala ai ita raka toho neganai, Iehova ena witness gunadia edia hereva bona edia kara ese ita idia hagoadaia diba. Bona, ena be hetoho ita davaridia, to bema Dirava ita matauraia bona habadua garina ita gari, do ita moale, badina be Salamo torea tauna ia gwau: “Iehova garina idia gari bona iena dala ai idia raka taudia iboudiai idia moale.”—Salamo 128:1.
Goada ena Anina
3 Iehova ena dala ai do ita raka totona, namona be ita goada. Momokani, Baibel ese Dirava ena orea taudia ia haganidia do idia goada. David ia gwau: “Umui goada, umui boga auka, Iehova umui naria taudia iboudiai.” (Salamo 31:24) Ta ia goada, anina be ena lalona ia goada dainai ia ese dika, gari, bona hekwarahi ia haheaukalaidia diba mai ena boga-auka ida. Paulo ena hereva ta ese ia hahedinaraia Iehova ese ena hesiai taudia ia hagoadadia; ena bamona Timoteo ia tore henia, ia gwau: “Dirava ese gari laumana ita dekenai ia henia lasi, to siahu bona lalokau bona aonega laumana ita dekenai ia henia vadaeni.”—2 Timoteo 1:7.
4. Goada abia dalana ta be dahaka?
4 Dirava ena amo goada ita abia dalana ta be Iehova ena Hereva, Baibel, ita tahua mai eda guriguri ida. Ia lalonai idia toredia sivaraidia momo ese iseda goada idia habadaia diba. Unai dainai, mani Heberu Revarevadia ita tahudia, Iehova ena dala ai idia raka mai edia goada taudia sivaraidia amo diba do ita abia totona.
Dirava ena Hereva Idia Harorolaia mai Edia Goada Ida
5 Enok ena goada ese Iehova ena hesiai taudia ia durudia diba, Dirava ena hereva do idia gwauraia mai edia goada ida totona. Enok ia do vara lasi neganai, “Iehova ena ladana dekenai guriguri idia hamatamaia.” Diba taudia haida idia gwau unai neganai Iehova ena ladana idia hahanea “kerere.” (Genese 4:25, 26; 5:3, 6) Reana taunimanima o kaivakuku edia ladadia idia hatodia Iehova. Anina be, Enok be 3404 B.C.E. ai ia vara neganai, tomadiho koikoi idia goadalaia noho. Toana be ia mo sibona be “Dirava danu idia turana karaia noho”; dala maoromaorona ia rakalaia, Iehova ese ia hadibaia hegeregerena.—Genese 5:18, 24.
6. (a) Enok ese dahaka hereva aukana ia gwauraia? (b) Dahaka dainai iseda lalodia idia goada?
6 Enok ese Dirava ena hereva ia gwauraia hedinarai mai ena goada ida. (Heberu 11:5; ma 2 Petero 2:5 danu itaia.) Ia sibona ia gwau: “[Iehova] do ia mai, bona iena aneru helagadia daha momo be ia danu do idia hedinarai. . . . Dirava idia badinaia lasi taudia edia dika davana do ia gwauraia, Dirava idia negea dainai.” (Iuda 14, 15) Enok ese Dirava idia dadaraia taudia hadikadia herevadia ia hamaorolaidia neganai, Iena ladana Iehova ia hatoa mai ena goada ida. Dirava ese Enok ia hagoadaia, unai hereva aukana do ia gwauraia totona; unai hegeregerena, hari inai negai ia ese Iena Witness taudia ia hasiahudia, haroro gaukarana ai, sikuli ai, bona idau gabudia ai ena hereva do idia harorolaia mai edia goada ida totona.—Kara 4:29-31 itaia.
Hetoho Lalonai Ia Goada
7 Noa ena haheitalai ese ita ia durua diba, hetoho lalodiai do ita kara maoromaoro mai eda goada ida totona. Dirava ese utu-utu badana ia hamaorolaia neganai, ia kara mai ena goada bona mai ena abidadama ida; “lagatoi badana ia karaia” ena ruma taudia hamauridia totona. Ena kamonai bona ena kara maoromaorodia amo Noa ese kamonai lasi tanobadana ia hahemaoro henia. (Heberu 11:7; Genese 6:13-22; 7:16) Hari inai negai Dirava ena hesiai taudia bema Noa ena kara idia laloa namonamo, unai ese ia durudia, Keristen haroro gaukarana bona kara maoromaorodia ma haida be mai edia goada ida do idia karaia totona.
8. (a) Noa ese dahaka ia haheaukalaia? (b) Bema ita danu be kara maoromaoro ita harorolaia mai eda goada ida, Iehova be ita dainai dahaka do ia karaia?
8 Bema kara maoromaoro dalana ita rakalaia noho to hetoho ta dainai ita daradara, namona be Dirava do ita noia, ita do ia ha-aonegaia do ita kwalimu totona. (Iakobo 1:5-8) Hetoho lalonai Noa ese Dirava ia badinaia noho; unai ese ia hahedinaraia hetoho do ita haheaukalaidia diba mai eda goada bona mai eda kamonai ida. Tanobada dikana bona aneru mai edia natudia ida ese idia tohoa neganai, unai ia haheaukalaia. Oibe, Noa ese “kara maoromaoro” na unai bese gunana ia harorolai henidia mai ena goada ida. (2 Petero 2:4, 5; Genese 6:1-9) To “idia laloa lasi . . . ia mai bona abata badana ia ginidae, vadaeni . . . ibounai ia abia lao.” (Mataio 24:36-39) Mani ita laloa, ena be dagedage ia vara bona taunimanima momo ese iseda hereva Baibel amo be idia dadaraia, to bema Noa hegeregerena kara maoromaoro ita harorolaia mai eda abidadama bona mai eda goada ida, Iehova ese ita do ia durua, Noa ia durua hegeregerena.
Idia Goada Dainai Dirava Idia Kamonai Henia
9 “Dirava ena turana” Abraham ena haheitalai be namo; ia kamonai henia mai ena goada ida. (Iakobo 2:23) Unai dainai ena lalona ia hegeregere kohu momo hanuana Uru do ia rakatania. Dirava ena gwauhamata, “tanobada ena bese ibounai” be ia dainai namo do idia davaria bona ena garana be tano ta do ia henia gwauhamatana, be ia ese ia abia dae. (Genese 12:1-9; 15:18-21) Abidadama dainai, Abraham be “ia gwauhamatalaia tanona dekenai idau bese tauna bamona ia noho” bona hanua ta “mai ena nadi badina aukana” ia naria—gauna be Dirava ena guba Basileiana, ia henunai do ia toreisi lou tanobada ai.—Heberu 11:8-16.
9, 10. Edena dala amo Abraham, Sara, bona Isako idia kamonai mai edia goada ida?
10 Abraham ena adavana, Sara, be mai ena abidadama bona mai ena goada, unai dainai ena lalona ia hegeregere ena adavana ida idau tanona do idia lao bona hekwarahi do ia haheaukalaidia. Unai dainai Dirava ese ena kamonai ena davana namo hereana ia henia! Ena be ia gabani ela bona ena lagani be 90 bamona bona “ena nega ia hanaia vadaeni,” to goada ia henia, ‘vadaeni ia rogorogo, badina ia diba Dirava ese iena gwauhamata do ia badinaia.’ Gabeai, Isako ia havaraia. (Heberu 11:11, 12; Genese 17:15-17; 18:11; 21:1-7) Lagani haida murinai, Abraham ese Dirava ia kamonai henia mai ena boga-auka ida, Isako be “boubou gauna bamona Dirava dekenai ia henia” toho. Aneru ta ese ia koua neganai, ena natuna mai ena boga-auka bona mai ena kamonai be ia abia lou, mase amo ia abia lou bamona. Unai amo ia bona Isako ese idia hahedinaraia gauna be inai: Iehova ese ena Natuna, Iesu Keriso, do ia henia boubou gauna ta bamona, ia idia abidadama henia taudia ese mauri hanaihanai do idia abia totona. (Heberu 11:17-19; Genese 22:1-19; Ioane 3:16) Momokani, Abraham, Sara, bona Isako edia kamonai bona edia goada dainai, ita danu ese Iehova do ita kamonai henia bona ena ura be nega ibounai do ita karaia be namo.
Dirava ena Orea Taudia Ia Badinadia mai Goadana Ida
11 Dirava ena orea taudia idia hahisidia neganai, Mose ia badinadia mai goadana ida. Mose ena tamana sinana idia kara mai edia goada ida. King ena oda, Heberu beibidia mamaruanedia iboudiai do idia hamasedia herevana, idia garilaia lasi; Mose idia hunia, bena bosea ta lalonai idia udaia, Nilo sinavaina ena isena ai idia atoa. Farao ena natuna hahinena ese ia davaria, gabeai ena natuna ai ia halaoa, to ena tamana sinana korikoridia ese Dirava ena hereva idia hadibalaia guna. Farao ena ruma ai ia noho neganai, “Aigupito taudia edia aonega ibounai Mose dekenai idia hadibaia, unai murinai hereva bona kara dekenai ia be mai siahuna.”—Kara 7:20-22; Esodo 2:1-10; 6:20.
11, 12. (a) Mose ese Iehova ena orea taudia edena bamona ia kara henidia mai ena goada ida? (b) Mose ena goada dainai, dahaka henanadai ia vara?
12 Ena be king ena ruma ai ia be mai ena taga, to Mose be ena lalona ia hadaia mai ena goada ida, Iehova tomadiho henia taudia, Aigupito taudia ese idia guidia taudia, be do ia badinadia ia gwau. Israel tauna ta hamauria totona Aigupito tauna ta ia alaia mase bena Midian ia heau lao. (Esodo 2:11-15) Lagani 40 murinai, Dirava ese ia siaia, Israel taudia be hegui hesiai gaukarana amo do ia hakaudia oho totona. Ena be king ia gwau bema Israel dainai Iehova ena ladana ai do ia hereva henia do ia hamasea, to Mose ese “Aigupito ia rakatania, king ena badu ia gari henia lasi.” Ia raka, “ita itaia diba lasi Diravana,” Iehova, ia itaia bamona. (Heberu 11:23-29; Esodo 10:28) Oiemu abidadama bona emu goada be hegeregere a, herevana hekwarahi bona dagedage do idia vara to Iehova bona ena orea taudia do oi badinadia, a?
Mai Edia Goada ida “Iehova Idia Badinaia Vaitani”
13 Goada taudia Iosua bona Kaleb ese idia hahedinaraia Dirava ena dala ai ita raka diba. “Iehova idia badinaia vaitani.” (Numera 32:12) Ruaosi be spai taudia 12 edia orea lalonai, Mose ese ia siaidia Gwauhamata Tanona do idia itaia totona. Idia noholaia taudia garidia idia gari dainai, spai taudia ten ese Israel idia koudia toho, Kanana ai do idia vareai lasi totona. To Iosua bona Kaleb be mai edia goada ida idia gwau: “Bema Iehova ese ita ia moale henia, ia ese unai tano ai ita do ia hakaua vareai, ita do ia henia. . . . Iehova umui gwau edeede henia lasi, bona unai tano taudia garidia umui gari lasi. Idia be eda aniani bamona. Ia naridia gauna ese ia rakatanidia, bona Iehova be ita ida. Umui gari henidia lasi.” (Numera 14:8, 9) Unai Israel taudia edia abiadadama bona goada be lasi dainai, Gwauhamata Tanona ai idia ginidae lasi. To Iosua bona Kaleb, mai uru matamatana taudia ida, ese.
14, 15. (a) Iosua ese Iosua 1:7, 8 ena hereva ia badinadia neganai, dahaka ia vara, ia bona Israel taudia dekediai? (b) Iosua bona Kaleb edia goada sivaraina dainai dahaka ita diba?
14 Dirava ese Iosua ia hereva henia, ia gwau: “Oi boga auka bona oi goada herea karaia, lauegu hesiai tauna Mose ese oi ia henia taravatuna ibounai oi badinaia bona karana oi karaia. Iena amo oi raka siri lasi, . . . bena do oi lao henia gabudia iboudiai dekenai do oi kara mai emu aonega ida. Inai taravatu bukana be emu uduna do ia rakatania lasi, bona dina ai bona hanuaboi ai oi duahia, unai amo ia lalonai ia toredia herevadia iboudiai do oi badinadia bona karadia do oi karaia; bena emu raka do ia namo bona do oi kara mai emu aonega ida.”—Iosua 1:7, 8.
15 Iosua ese unai hereva ia badinadia neganai, Israel taudia ese Ieriko bona ma hanua haida idia abidia. Dirava ese dina ia haginia, bena ia tara ela bona Israel be Gibeon ai idia kwalimu. (Iosua 10:6-14) Edia inai taudia idia hebou neganai, idia be “hutuma bada, kone mirina bamona.” Iosua ia kara mai ena goada ida, bona Dirava ese Israel ia hakwalimua lou. (Iosua 11:1-9) Ena be ita be goevadae lasi taudia, Iosua bona Kaleb hegeregeredia, to Iehova ita badinaia vaitani diba, bona ita ia hasiahua diba, ena dala ai do ita raka mai eda goada ida totona.
Dirava Idia Abidadama Henia mai Edia Goada Ida
16 Dirava idia abidadama henia mai edia goada taudia edia davana ia henidia, hahemaoro taudia ese Israel idia lohiaia neganai hegeregerena. (Ruta 1:1) Hahemaoro tauna Barak bona peroveta hahinena Debora ese Dirava idia abidadama henia mai edia goada ida. Lagani 20 lalodiai Kanana pavapavana Iabin ese Israel taudia ia hahisidia, bena Iehova ese Debora ia hagania Barak do ia hamaoroa tatau 10,000 be Taboro Ororona ai do ia haboudia. Iabin ena tuari biaguna, Sisera, be Kison sinavaina ena isena ia lao haraga, ia laloa unai taora ai iena tuari oreana mai edia kariota 900 ese Israel taudia do idia hadareredia haraga. Israel taudia be taora ai idia vareai neganai, Dirava ese ia durudia, bona abata ese tuari gabuna na kopukopu ai ia halaoa dainai, Sisera ena kariota idia heau diba lasi. Vadaeni, Barak ena orea taudia ese “Sisera ena tuari taudia iboudiai tuari kaiadia amo idia aladia mase.” Sisera ia heau, Iaele ena kalaga ia lao. To ia mahuta neganai, Iael ena lalona ia goada dainai, ikoko ta amo ia hamasea. Debora ena hereva hegeregerena, unai kwalimu “hahairaia gauna” be hahine ta ese ia abia. Debora, Barak, bona Iaele ese Dirava idia abidadama henia mai edia goada ida, unai dainai Israel be “ia maino, lagani 40 lalodiai.”—Hahemaoro Taudia 4:1-22; 5:31.
17. Gideon ese edena bamona ia hahedinaraia Iehova ia abidadama henia mai ena goada ida?
17 Midian taudia bona ma haida be tuari totona Israel tanona ai idia vareai neganai, Hahemaoro Tauna Gideon ese Iehova Dirava ia abidadama henia mai ena goada ida. Ena be Israel ena tuari taudia be 32,000 mo bona edia inai taudia be 135,000, to Dirava ese do ia hakwalimudia neganai, reana do idia laloa sibodia edia goada amo idia kwalimu. Iehova ena oda hegeregerena, Gideon ese haida ia siaidia oho, ela bona 300 mo sibodia idia noho. (Hahemaoro Taudia 7:1-7, 16; 8:10) Hanuaboi ai, Midian taudia edia kamepa idia ginia hegege neganai, iboudiai be mai edia kibi bona hodu, hodu lalodiai be kede. Bena nega tamona edia kibi idia hiriridia, hodu idia hamakohidia, bona kede idia duduidia isi, idia boiboi, idia gwau: “Iehova ena tuari kaiana bona Gideon ena!” (Hahemaoro Taudia 7:20) Midian taudia idia heau mai edia gari bada ida, bena idia lusi. Unai sivarai dainai, namona be ita laloa hari inai negai danu Dirava ese ia idia abidadama henia mai edia goada taudia edia davana namona ia henidia.
Mai Edia Goada ida Iehova Idia Hanamoa Bona Tomadiho Goevana Idia Abia Isi
18 Baibel ena sivarai haida ese ita idia hagoadaia, Iehova do ita hanamoa bona tomadiho momokani do ita abia isi totona. David, iena tamana ena mamoe ia hamauridia mai ena goada tauhauna, be Filistia tauna latana Goliata vairanai ia goada. Ia hereva henia, ia gwau: “Oi be mai emu tuari kaiana bona mai emu io badana bona mai emu io maragina ida lau dekenai oi mai, to lau be guba oreadia edia Iehova, Israel tuari oreadia, oi ese oi hahemaraidia oreadia, edia Dirava ena ladana ai oi dekenai lau mai. Hari dina ai Iehova ese egu imana ai oi do ia atoa, oi do lau alaia mase, emu kwarana do lau utua oho; . . . bena tanobada ibounai do idia diba Dirava ta ia noho Israel ena. Bona iniseniai idia hebou taudia iboudiai danu do idia diba Iehova be tuari kaiana amo eiava io amo ia hahemauri lasi, badina be tuari be Iehova ena.” (1 Samuel 17:32-37, 45-47) Dirava ena heduru amo David ese ia hanamoa mai ena goada ida bona Goliata ia alaia mase; unai dainai Filistia taudia ese tomadiho goevana idia hadikaia diba lasi.
19. Dahaka gaukara dainai Solomon ia goada be namo, bona edena bamona ita tohotohoa diba?
19 King David ena natuna Solomon be Dirava ena dubu do ia haginia negana be ia kahirakahira neganai, ia hereva henia, ia gwau: “Oi goada, oi boga auka, oi karaia. Oi gari lasi, emu kudouna do ia marere lasi, badina be Iehova Dirava, lauegu Dirava, be oi ida. Ia ese oi do ia negea lasi o do ia rakatania lasi, ela bona Iehova ena dubu gaukaradia iboudiai do idia ore.” (1 Sisiga 28:20) Bena Solomon ia kara mai ena goada ida, dubu ia haorea mai ena kwalimu ida. Eda tomadiho rumana ta haginia gaukarana ita hekwarahilaia neganai, namona be David ena hereva ita laloa: “Oi goada, oi boga auka, oi karaia.” Iehova hanamoa bona tomadiho goevana abia isi dalana namona be unai!
20 King Asa ia ura Dirava do ia hanamoa bona tomadiho goevana do ia abia isi, unai dainai kaivakuku bona dubu ai lebulebu karadia idia karaia taudia be Iuda amo ia abidia oho. Ena tubuna hahinena ena dagi badana ia abia oho bona ena “kaivakuku dikana” ia gabua. (1 Hanua Pavapavadia 15:11-13) Oibe, Asa “ia boga auka, bona kaivakuku dikadia na Iuda bona Beniamina tanodia iboudiai bona Efraim ororo hanuadia, ia ese ia abidia gaudia, amo ia abidia oho. Iehova ena boubou patana danu, Iehova ena dubu ena dehena vairanai ia noho gauna, be ma ia karaia lou.” (2 Sisiga 15:8) Oi danu ese tomadiho goevana oi abia isi bona negea karana oi dadaraia mai emu goada ida, a? Emu moni amo Basileia gaukaradia oi durudia a? Bona Iehova hanamoa totona, oi be ena Witness tauna ta ai oi lao bona sivarai namona oi harorolaia loulou, a?
21. (a) Unai kara maoromaoro taudia sivaraidia ese ita edena bamona idia durua diba? (b) Stadi gabena ai dahaka do ita stadilaia?
21 Dirava ita tanikiu henia bada, badina be unai kara maoromaoro taudia mai goadadia sivaraidia be Baibel lalonai ia naridia! Edia haheitalai namodia ese ita idia durua diba, Iehova ena hesiai do ita lao henia mai eda goada, mai eda gari maorona, bona mai eda hemataurai bada ida. (Heberu 12:28) To Keristen Greek Revarevadia lalodiai danu be unai bamona sivaraidia. Unai sivarai ese ita edena bamona idia durua, Iehova ena dala ai do ita raka mai eda goada ida totona?
Edena Bamona Oi Haere?
◻ Ta ia goada, anina be dahaka?
◻ Enok bona Noa ese edia goada edena bamona idia hahedinaraia?
◻ Edena dala amo Abraham, Sara, bona Isako idia kara mai edia goada ida?
◻ Mose, Iosua, bona Kaleb be edena bamona idia goada?
◻ Ma haida be edena bamona idia hahedinaraia Dirava idia abidadama henia mai edia goada ida?
3. Ta ia goada, anina be dahaka?
5. Enok ena goada ese Iehova ena hesiai taudia edena bamona ia hagoadadia diba hari inai negai?
7. Noa be edena bamona ia goada?
13. Iosua bona Kaleb ese edia goada edena bamona idia hahedinaraia?
16. Edena dala amo Debora, Barak, bona Iaele ese edia goada idia hahedinaraia?
18. Goliata ia alaia mase neganai, David be dahaka ia karaia mai ena goada ida?
20. King Asa be edena bamona ia goada?
[Picture on page 15]
Gideon mai ena orea maragina ida ese Iehova idia abidadama henia mai edia goada ida