Hisihisi Dahaka Dainai Dirava ese Ia Koua Lasi?
MATAMANA neganai, taunimanima idia goevadae dainai, lalohisihisi o hisihisi idia taitailaia lasi. “Dirava ese ia karaia vadaeni gaudia ibounai ia itaia bona momokani idia be namo herea.”—Genese 1:31.
To haida idia gwau, ‘Adam bona Eva be Eden umana ai idia noho sivaraina be parabole sibona.’ Madi, Kerisendom ena haroro taudia momo be unai bamona idia hereva. To, Iesu Keriso ese unai sivarai ia hamomokania. (Mataio 19:4-6) Unai sibona lasi, to Dirava ese hisihisi ia koua lasi ena badina do ita lalo-pararalaia dalana tamona be, matamana neganai taunimanima dekediai idia vara gaudia sivaraidia do ita tahudia.
Dirava ese gaukara namona, Eden umana naria gaukarana, be tau ginigunana, Adam, ia henia. Bona ia hagania unai uma do ia habadaia ela bona tanobada ibounai be moale umana ai do ia halaoa. (Genese 1:28; 2:15) Dirava ese Adam ia durua unai gaukara do ia karaia totona; hahine ta, Eva, ia henia, bena ia hamaorodia edia bese do idia havaraia bona do idia hutuma bona tanobada do idia biagua. To taunimanima be mai ena ura-kwalimu, badina be Dirava ese sibona ena laulau hegeregerena ia karaia dainai. Dirava ena ura tanobada bona taunimanima dekediai do ia kwalimu totona, namona be nega ibounai taunimanima edia ura be Dirava ena hegeregerena. Bema ia idau, heiriheiri do ia vara, bona Dirava ena ura, tanobada be taunimanima amo do ia hahonua bona maino ai do idia noho urana, be do ia vara lasi.
Taunimanima ese Dirava do idia kamonai henia, anina be do idia kamonai henia mai edia ura ida, badina be idia lalokau henia dainai. Unai hegeregerena, Iesu Keriso ese hetoho aukana ia davaria neganai, ia guriguri, ia gwau: “Egu Tamana e, oiemu lalona bema ia hegeregere inai kapusi be lau dekena amo do oi kokia, to lauegu ura lasi, oiemu ura sibona.”—Luka 22:42.
Unai hegeregerena, namona be Adam bona Eva ese do idia hamomokania idia ura Dirava do idia kamonai henia. Unai do idia karaia totona, Iehova Dirava ese hetoho haragana ia karaia. Uma auna ta ena ladana ia hatoa “namo bona dika dibalaidia auna,” unai amo ia hahedinaraia ia sibona mo be mai ena maoro do ia gwau dahaka be kara maoromaoro. Ia hadibadia goevagoeva unai au huahuana ania be taravatu. Bema ruaosi do idia gwau-edeede, do idia mase.—Genese 2:9, 16, 17, NW.
Hisihisi Ena Matamana
Dina ta Dirava ena lauma natuna ta ese ena lohia dalana heailaia karana ia hamatamaia. Gaigai ena amo Eva ia nanadaia, ia gwau: “Momokani, uma gabu ena au huahua ta ania lasi taravatu Dirava ese ia atoa o lasi?” (Genese 3:1) Eva ena lalona ai daradara ia havaraia, Dirava ena lohia dalana be maoro eiava lasi.a Eva ese haere maorona ia henia, ena adavana ese ia hadibaia herevana unai. To, hari lauma ese Dirava ena hereva ia utua; gwau-edeede ena davana ia koikoilaia, ia gwau: “Dohore umui mase lasi. Dirava be inai bamona ia hereva badina ia diba, umui ania neganai aonega do umui davaria, bona Dirava bamona do umui noho, kara namona bona kara dikana do umui diba.”—Genese 3:4, 5.
Madi, Eva ia koia dainai, Eva ia laloa gwau-edeede ese hisihisi do ia havaraia lasi, to mauri namona do ia havaraia. Ia ese au huahuana ia raraia bena ia ura henia bada, vadaeni ia ania. Gabeai, ia ese Adam ena lalona ia ania, bena ia danu ia ania. Madi, Adam ia ura ena adavana ese do ia lalo namo henia, Dirava ena lalo-namo ia laloa lasi.—Genese 3:6; 1 Timoteo 2:13, 14.
Hari lauma ese unai gwau-edeede ia havaraia dainai, ia be sibona Dirava ena inai tauna ai ia halaoa. Unai dainai ena ladana idia hatoa Satana; Heberu gado ai anina be “inai tauna.” Ia ese Dirava ia koikoilaia danu, unai amo ena ladana ia hadikaia. Unai dainai ena ladana idia hatoa Diabolo danu; Greek gado ai anina be “ladana hadikaia tauna.”—Apokalupo 12:9.
Vadaeni, hisihisi ia matama unai. Dirava ese ia havaradia taudia toiosi ese edia ura-kwalimu, ia ese ia henidia gauna, be idia gaukaralaia kerere; ia idia gwau-edeede henia bona sibodia edia namo idia tahua. Unai neganai ia vara henanadaina be inai: Dirava ese unai gwau-edeede edena bamona do ia koua mai ena maoro ida, bona unai amo ia ese Adam bona Eva edia amo do idia vara taudia edia abidadama bona kamonai anerudia edia danu do ia hagoadaia?
Dirava Ena Aonega Karana
Reana haida idia gwau Dirava ese Satana, Adam, bona Eva ia hamasedia haraga be namo. To unai ese edia gwau-edeede dainai ia vara hepapahuahuna do ia koua lasi. Satana ese Dirava ena lohia dalana ia hepapahuahulaia, ia gwau bema taunimanima be Dirava ese do ia lohiadia lasi neganai, edia noho do ia namo herea. Bona, iena lalo-ani dainai taunimanima ginigunadia ruaosi ese Dirava ena lohia siahuna idia dadaraia neganai, henanadai ma haida idia vara; gaudia be inai: Adam bona Eva idia kara dika, badina be Dirava ese ia karadia kerere dainai, a? Taunimanima haida ese ia do idia badinaia, eiava? Bona Dirava ena lauma natudia, Satana ena gwau-edeede idia itaia anerudia unai, ese Iena lohia dalana do idia gwauraia maoro noho, a? Unai henanadai haerelaidia goevagoeva haraga dalana be lasi, unai dainai Dirava ese Satana ia hamasea lasi ema bona hari.
Adam bona Eva be idia gwau-edeede dinana ai, Dirava ia gwau do idia mase. Unai dainai unai nega amo edia tauanina idia manoka idia lao. Idia kara dika murinai edia bese idia havaraia, unai dainai kara dika bona mase be unai goevadae lasi taudia ruaosi edia amo idia hanai edia bese taudia dekediai.—Roma 5:14.
Hepapahuahu ia matama neganai, taunimanima ginigunadia ruaosi be Satana ena kaha ai. Bena, Dirava ese ia henia negana lalonai, Satana ese Adam ena bese taudia iboudiai be iena siahu henunai ia koudia toho. Aneru momo danu ia veridia, bena ia ida Dirava idia gwau-edeede henia. To, Dirava ena lauma natudia hutuma ese Iehova ena lohia dagina ena maoro idia gwauraia noho mai edia kamonai ida.—Genese 6:1, 2; Iuda 6; Apokalupo 12:3, 9.
Iobu ena negai, Dirava ena lohia dalana bona Satana ena idia do hepapahuahulaia noho. Dirava idia gari henia taudia, Abel, Enok, Noa, Abraham, Isako, Iakobo, bona Iosepa, be idia karaia vadaeni bamona, kamonai tauna Iobu ese ena kara amo ia hamomokania Dirava ena lohia dalana maorona ia ura henia bona Satana ena amo ia mai ura-kwalimuna ia ura henia lasi. Guba ai, Dirava ese ena kamonai anerudia vairadiai sibona ena lohia dalana ena maoro ia hahedinaraia; ia ese Satana ia nanadaia, ia gwau: “Egu hesiai tauna Iobu oi laloa vadaeni, a? Tanobada ai tau ta be ia bamona lasi; ia be kerere ta lasi bona kara maoromaoro tauna; Dirava garina ia gari bona kara dika amo ia raka oho, ani?”—Iobu 1:6-8.
To Satana ena lalona ia auka. Ia haere, ia gwau Iobu ese Dirava ia badinaia badina tamona be Dirava ese ena taga ia habadaia dainai. Ma ia gwau: “To harihari oiemu imana oi negea, iena gau iboudiai dekenai oi atoa; bena ia ese oiemu vairana ai oi do ia gwauraia dika.” (Iobu 1:11) Satana ese taunimanima bona aneru iboudiai edia kara maoromaoro ia gwauraia koikoi. Ia gwau: “Tau ta ese ena gau iboudiai do ia henia, ena mauri davana.” (Iobu 2:4) Unai hereva amo Satana ese Iobu sibona lasi, to mai edia momokani ida Dirava idia tomadiho henia taudia iboudiai, tanobada ai bona guba ai, edia ladadia ia hadikadia. Satana ena hereva ena anina be, bema idia laloa do idia mase, Iehova do idia badinaia noho lasi.
Iehova Dirava ese Iobu ena kara maoromaoro ia abidadama henia vaitani, unai dainai dala ia kehoa Satana ena, Iobu do ia hahisia. Iobu be ena kamonai amo sibona ena ladana ia hanamoa, bona unai ia hereaia karana danu ia karaia; Iehova ena lohia dalana ena maoro ia abia isi. Diabolo ena hereva ia hakoikoia unai.—Iobu 2:10; 42:7.
To, hetoho negana ai Iesu Keriso ena kamonai be haheitalai hereadaena. Dirava ese hari lauma Natuna ena mauri be guba amo ia abia, rami-hebou kekenina ta ena bogana ai ia atoa vareai. Unai dainai Adam ena dika ia hanai lasi ia dekenai. Ia tubu daekau vadaeni neganai, ia be taunimanima goevadaena, tau ginigunana ia do kara dika lasi neganai ia goevadae hegeregerena. Satana ese dala idauidau amo ia dibagania bona ia tohoa, bena dokona ai hahemaraia dalana ai ia hamasea, to ia hakererea diba lasi. Iesu ese ena Tamana ena lohia dalana ena maoro ia abia isi bona ia hamomokania vaitani. Ma danu, ia hamomokania bema tau goevadaena Adam ia ura neganai Satana ena hedibagani maragina ia dadaraia diba.
Dahaka Danu Idia Hamomokania?
Adam bona Eva idia gwau-edeede negana amo ema bona hari, lagani 6,000 bamona lalodiai taunimanima ese hisihisi idia ania. Unai nega lalonai Dirava ese ia koudia lasi, lohia daladia idauidau idia tohodia noho lalonai. Edia hisihisi bada sivaraidia ese idia hamomokania idia hegeregere lasi sibodia edia gavamani do idia haheaua. Hari inai negai, tano momo ai heiriheiri ia vara. Dirava ena lohia siahuna dadaraia dalana, Satana ese ia gwauraia namo dalana, ese dika sibona ia havaraia.
Iehova ia diba iena lohia dalana be maoro bona taunimanima bona aneru edia namo ia havaraia. To, Satana ena gwau-edeede dainai idia vara henanadaidia iboudiai haerelaidia namonamo totona, Dirava ese dala ia kehoa taunimanima bona aneru edia, do idia hahedinaraia iena lohia dalana maorona idia ura henia.
Dirava lalokau henia bona badinaia karadia edia davana ese Diabolo ena kara dainai nega kwadogi lalonai ia vara hisihisina ia hanaia momokani. Iobu dekenai ia vara gauna ese unai ia hahedinaraia. Diabolo ese Iobu be toto amo ia hahisia, to Iehova Dirava ese ia hamauria. Bona Dirava ese “Iobu ena dina gabedia ia hanamodia bada, to ena matamana ia hanamoa maragi.” Iobu be ma lagani 140 ai ia mauri noho, bena “ia mase; ia be tau buruka, ena mauri dinadia be momo herea.”—Iobu 42:10-17.
Baibel torea tauna Iakobo ese unai ia herevalaia, ia gwau: “Iobu ena haheauka sivaraina umui kamonai vadaeni, bona Lohiabada ese dokona neganai Iobu ia durua bada, ani? Badina be Lohiabada be mai ena bogahisihisi, bona iena hariharibada be bada herea.”—Iakobo 5:11.
Satana bona ena tanobada edia nega ia ore gwauraia. Nega daudau lasi, Dirava ese Satana ena gwau-edeede dainai ia vara hisihisina ibounai do ia haorea. Mase taudia do idia toreisi lou. (Ioane 11:25) Unai neganai, kamonai taudia Iobu bamona be tanobada paradaisona ai mauri hanaihanai do idia abia diba. Unai hahenamo, Dirava ese ena hesiai taudia latadiai do ia bubua gaudia, ese do idia hamomokania ia be kara maoromaoro Pavapavana “mai ena bogahisihisi, bona iena hariharibada be bada herea.”
[Footnotes]
a Loea bona buka torea tauna, Philip Mauro, ese dika ia matama dalana ia herevalaia, ia gwau ia laloa unai henanadai be “taunimanima edia hekwakwanai iboudiai edia badina.”
[Box/Pictures on page 8]
TAUNIMANIMA EDIA DAGEDAGE DIRAVADIA
IDAUNEGAI taudia momo idia gwau edia dirava be dagedage bona lebulebu taudia. Edia badu koua totona, tama sina ese edia natudia be lahi ai idia bouboulaidia. (Deuteronomi 12:31) To aonega koikoi taudia gunadia haida idia gwau Dirava ese badu eiava hebogahisi edia mamina ia abia lasi.
Unai aonega taudia edia lalohadai, demoni ese idia havaradia gaudia, ese Dirava ena bese taudia, Iuda taudia, idia hakereredia. Iuda aonega tauna Philo, Iesu ena negai ia noho, ia gwau Dirava ‘ia moale diba lasi bona ia badu diba lasi.’
Greek aonega koikoi herevadia ese Farisea taudia danu idia hakereredia. Idia ese Plato ena hereva, mase diba lasi laumana be taunimanima ena tauanina lalonai ia noho herevana, idia abia dae. Sivarai torea tauna Josephus, aposetolo edia negai ia noho, ia gwau Farisea taudia idia laloa kara dika taudia edia lauma be “hisihisi idia ania ela bona hanaihanai.” To Baibel ese unai lalohadai ia hamomokania lasi.—Genese 2:7; 3:19; Kohelete 9:5; Esekiel 18:4.
Iesu ena orea taudia ese unai aonega koikoi herevadia idia abidia dae, a? Do idia abidia dae garina, aposetolo Paulo ese ia sisiba henidia, ia gwau: “Umui naria namonamo, tau ta ese taunimanima edia aonega hereva kava dekena amo umui ia koia garina. Inai bamona hereva be sene taudia edia kara, bona tanobada idia gunalaia lauma dikadia dekena amo idia mai, Keriso dekena amo lasi.”—Kolose 2:8; ma danu 1 Timoteo 6:20 itaia.
To aposetolo edia nega murinai Keristen ekalesiana naria taudia haida ese unai sisiba idia laloa lasi, bona idia gwau Dirava ese badu o moale o hebogahisi edia mamina ia abia lasi. Buka ladana The Encyclopedia of Religion ia gwau: “Idia momo ese Dirava ena kara idia laloa, Iuda taudia bona aonega taudia unai negai ese idia laloa hegeregerena . . . Tamana Dirava be hebogahisi ena mamina ia abia diba herevana . . . be idia momo idia abia dae diba lasi.”
Unai dala amo Kerisendom taudia ese hahediba herevana koikoina idia abia dae, idia gwau dagedage diravana ese kara dika taudia ia panisidia dalana be ia hahisidia ela bona hanaihanai. To Iehova Dirava be Baibel lalonai ia gwau, “Kara dika ena davana be mase,” hisihisi hanaihanai lasi.—Roma 6:23.
[Picture Credit Lines on page 8]
Above: Acropolis Museum, Greece
Courtesy of The British Museum
[Picture on page 7]
Dirava ese ena ura, tanobada be paradaiso ai do ia halaoa urana, do ia hagugurua!