Tama Sina Bona Natu E, Dirava Ena Ura Umui Tahua Guna!
“Dirava do oi gari henia, bona iena oda do oi badinaia.” —HADIBAIA TAUNA 12:13.
1. Namona be tama sina bona natu ese dahaka gari idia manadalaia be namo, bona ia dainai dahaka do idia davaria?
TA ESE Iesu ia perovetalaia, ia gwau “ia ese Iehova garina do ia moalelaia.” (Isaia 11:3, NW) Iena gari ena anina be Dirava ia matauraia bada, bona habadua garina ia gari badina be ia lalokau henia. Namona be tama sina bona natu ese Dirava idia gari henia, Keriso ese ia gari henia hegeregerena. Unai do idia moalelaia, Iesu ese ia moalelaia hegeregerena. Namona be Iehova ena hahegani idia badinadia, unai amo iena ura idia tahua guna. Baibel torea tauna ta ia gwau: “Taunimanima edia gaukara korikori be unai sibona.”—Hadibaia Tauna 12:13.
2. Taravatu ena hahegani badana be dahaka, bona Dirava ese daidia ia henidia guna?
2 Taravatu ena hahegani badana be inai: ‘Iehova do ita lalokau henia, mai eda kudouna ibounai, mai eda lauma ibounai, bona mai eda goada ibounai danu.’ Taravatu ena hereva ma haida amo Iehova ese ia hahedinaraia unai hahegani be tama sina ia henidia guna; ia be ma ia gwau: “Umui emui natudia dekenai inai Taravatu [Iehova lalokau henia karana herevadia] do umui hadibaia goada, ruma dekenai umui noho neganai, bona dala dekenai umui raka neganai. Bona umui hekure noho, o umui gaukara noho neganai, inai Taravatudia do umui herevalaia.” (Deuteronomi 6:4-7; Mareko 12:28-30) Dirava ese tama sina unai bamona ia haganidia iena ura do idia tahua guna; anina be ia do idia lalokau henia bona lalokau henia karana be edia natudia do idia hadibalaidia danu.
Keristani Taudia Edia Maduna Ta
3 Iesu ese ia hahedinaraia memero kekeni maragidia danu ita laloa be gau badana. Nega ta, Iesu ena hesiai gaukarana tanobada ai ena dokona be kahirakahira neganai, taunimanima ese edia natudia maragidia ia dekenai idia laohaia. Ena hahediba taudia ese idia koudia toho, reana badina be idia laloa ia bisi herea dainai. To Iesu ese ena hahediba taudia ia gwau henidia, ia gwau: “Natudia maragidia be lau dekenai do idia mai, umui lulua lasi.” Iesu ese danu “maragidia ia rosia,” unai amo ia be mai ena hebogahisi ida ia hahedinaraia maragidia ita laloa be gau badana.—Luka 18:15-17; Mareko 10:13-16.
4. Iesu ese daidia ia hagania ‘bese ibounai be diba tahua taudia ai do idia halaoa,’ bona unai ena anina be dahaka do idia karaia?
4 Iesu ese danu ia hahedinaraia goevagoeva iena orea taudia edia maduna ta be, sibodia edia natudia mo lasi, to taunimanima ma haida danu do idia hadibaia be namo. Iesu be mase amo ia toreisi lou murinai, nega tamona ai “Keristani varavara taudia 500 mai kahana” dekenai ia hedinarai—idia haida be tama sina. (1 Korinto 15:6) Toana be unai be Galilea ena ororo ta ai ia vara, iena aposetolo 11 danu idia hebou gabuna ai. Unuseniai Iesu ese idia iboudiai ia hagania, ia gwau: “Do umui lao, bese ibounai be diba tahua taudia do umui halaoa, . . . bona idia dekenai do umui hadibaia, umui dekenai lau henia hereva ibounai be do idia badinaia.” (Mataio 28:16-20) Keristani tauna ta lasi be mai ena maoro unai hahegani do ia dadaraia! Tama sina ese idia badinaia, anina be edia natudia idia naria, bona taunimanima idia haroro henia bona idia hadibaia danu.
5 Aposetolo danu ese edia maduna idia huaia; edia famili idia naridia, idia haroro, bona Dirava ena mamoe oreana idia naria danu. (Ioane 21:1-3, 15-17; Kara 1:8) Badina be idia momo, reana iboudiai, be idia headava. Unai dainai aposetolo Paulo ia gwau: “Ai be mai emai maoro lasi Keristani hahine do ai adavaia, bona aiemai laolao dekenai do ai hakaudia loaloa, a? Badina be aposetolo haida, Lohiabada ena tadina taudia bona Petero ese inai bamona idia karaia vadaeni, ani?” (1 Korinto 9:5; Mataio 8:14) Reana aposetolo haida be mai edia natudia danu. Idaunegai toretore taudia, Eusebius bona ma haida, idia gwau Petero be mai ena. Idaunegai Keristani tama sina iboudiai ese Baibel ena sisiba idia badinaia be namo: “Bema tau ta ese iena varavara ia naria lasi, o iena ruma taudia ia ubua lasi neganai, ia ese iena abidadama Keriso dekenai ia negea vadaeni. Iena dika ese abidadama lasi murimuri tauna ena dika ia hanaia vadaeni.”—1 Timoteo 5:8.
Maduna Ginigunana
6 Keristani elda taudia hari inai negai bema idia be mai edia adavadia bona natudia, edia noho be aposetolo edia hegeregerena. Namona be edia nega idia haria namonamo, edia maduna idauidau do idia huaia namonamo totona; edia famili be lauma dalana ai bona tauanina dalana ai do idia naridia, taunimanima do idia haroro henidia, bona Dirava ena mamoe oreana do idia naria danu. Edena gaukara do idia laloa guna be namo? The Watchtower, March 15, 1964 ena, be ia gwau: “[Tama] ena maduna ginigunana be ena famili dekenai, bona bema unai maduna ia huaia lasi, ia be hegeregere lasi do ia gaukara.”
7. Keristani tama ese Dirava ena ura edena bamona idia tahua guna?
7 Unai dainai tama ese Dirava ena ura idia tahua guna be namo; anina be inai hahegani, ‘Lohiabada ena hadibaia hereva edia natudia dekenai do idia hadibaia,’ be idia badinaia. (Efeso 6:4) Ena be tama ta idia abia hidi Keristani kongregesen lalonai gaukara ta do ia naria, to ia ese ena natuna hadibadia gaukarana be ma ta ia henia diba lasi. Vadaeni, edena dala amo tama ese edia maduna—edia famili taudia be tauanina dalana ai bona lauma dalana ai naridia karana—bona kongregesen gunalaia bona naria gaukaradia danu, be edena bamona idia naria diba?
Heduru Henidia
8 Momokani, elda taudia mai edia famili madunadia be heduru idia abia be namo. Unai Watchtower ia gwau Keristani hahinena ese ena adavana ia durua diba. Ia gwau: “Dala ia lailaia diba, ena adavana ese idia henia gaukaradia idauidau do ia hegaegaelaia haraga diba totona, bona ruma lalonai sediual namona ia badinaia, aniani be nega korikori ai ia dabaraia, bona ia hegaegae, nega korikori ai kongregesen heboudia do idia lao henidia. . . . Iena adavana ese ia hakaua hegeregerena, Keristani hahinena ese edia natudia be Iehova hamoalea dalana ia hadibalaidia diba.” (Aonega Herevadia 22:6) Oibe, Dirava ese hahine ia karaia, ena adavana ena “durua tauna” ai do ia lao, bona ena adavana ese ena heduru do ia abia dae be aonega karana. (Genese 2:18) Ena heduru dainai ia ese ena famili bona ena kongregesen gaukaradia ia naria namonamo diba.
9. Daidia Tesalonika ena kongregesen lalonai be Paulo ese ia hagoadaia, kongregesen taudia ma haida do idia durudia?
9 To, Keristani elda taudia edia adavadia mo lasi, to ma haida danu ese idia durudia be namo, badina be ‘Dirava ena mamoe orea idia naridia,’ bona sibodia edia famili danu. (1 Petero 5:2) Daidia danu ese idia durudia diba? Aposetolo Paulo ese tadikaka Tesalonika dekenai ia sisiba henidia, “idia gunalaia” taudia do idia matauraia. To, Paulo ese unai tadikaka—gunalaia dagina idia abia lasi taudia—be ma ia hamaoroa, ia gwau: “aiemai tadikaka e, umui ai hagania, kara kerere taudia umui sisiba henidia, lalo-metau taudia umui gado namo henidia bona umui hagoadaia, manoka taudia umui durua, taunimanima iboudiai umui haheauka henidia.”—1 Tesalonika 5:12-14, NW.
10. Tadikaka iboudiai be mai edia lalokau ida idia heduru neganai, unai ena anina namona kongregesen dekenai be dahaka?
10 Bema kongregesen ta lalonai tadikaka be mai edia lalokau dainai lalo-metau taudia idia hagoadaia, manoka taudia idia durua, kerere taudia idia sisiba henidia, bona iboudiai idia haheauka henia, unai be namo herea! Nega sisina gunanai unai tadikaka Tesalonika ai, ena be hisihisi bada idia ania, to Baibel ena hereva momokani idia abia dae. Vadaeni, Paulo ena sisiba idia badinaia. (Kara 17:1-9; 1 Tesalonika 1:6; 2:14; 5:11) Mani oi laloa, idia gaukara hebou mai edia lalokau ida dainai, kongregesen ibounai idia hagoadaia bona idia hatamonaia! Unai hegeregerena, hari inai negai tadikaka idia hahegoada heheni, idia heduru heheni, bona idia sisiba heheni neganai, unai ese elda taudia edia maduna, mamoe naridia madunadia, huaia karana ia haharagaia; madi unai elda taudia momo ese sibodia edia famili idia naridia danu.
11. (a) Dahaka dainai ita diba inai hereva “varavara” ena anina be hahine danu? (b) Hari inai negai Keristani hahinena badana ta ese hahine matamatadia be edena bamona ia durudia diba?
11 Unai “varavara,” Paulo ese ia tore henidia taudia, haida be hahine, a? Oibe, badina be hahine momo be Keristani taudia ai idia lao. (Kara 17:1, 4; 1 Petero 2:17; 5:9) Unai hahine be edena bamona idia heduru diba? Kongregesen lalodiai hahine matamatadia haida ese edia tauanina edia “ura” idia koua be auka, eiava idia be “lalo-metau taudia” ai idia lao. (1 Timoteo 5:11-13) Hari inai negai hahine haida be unai hekwakwanai idia davaria. Bema ta ese edia lalohisihisi herevadia ia hakala henia, reana unai be hegeregere. Keristani hahinedia badadia momo be hegeregere momokani unai bamona do idia heduru. Idia ta ese hahine ma ta ena lalo-hekwarahi be ia ida ia herevalaia diba, to Keristani tauna be hegeregere lasi unai bamona do ia kara. Paulo ese unai bamona heduruna ena anina bada ia gwauraia, ia gwau: “Hahine badadia . . . ese kara namo do idia hadibaia. Vadaeni edia hadibaia hereva ese hahine matamatadia do ia durua, edia adavana bona natuna do idia lalokau henia. Bona do idia laloa maoromaoro, do idia noho namonamo, mai laloa goevagoeva danu, bona edia ruma lalonai do idia gaukara. Bogahisihisi karadia do idia karaia, bona edia adavana edia hereva do idia kamonai henia. Unai dekena amo, tau ta ese Dirava ena Sivarai Namona do ia hadikaia diba lasi.”—Tito 2:3-5.
12. Gau badana be kongregesen taudia iboudiai ese daidia idia kamonai henia?
12 Kongregesen ta lalonai taihu ese edia adavadia bona elda taudia idia durudia mai edia lalo-manau ida neganai, unai be hahenamo badana! (1 Timoteo 2:11, 12; Heberu 13:17) Iboudiai be mai edia lalokau ida idia heduru heheni bona mamoe naridia taudia idia kamonai henidia neganai, unai hahenamo ena anina be bada, sibodia edia famili idia naria elda taudia dekenai.—1 Petero 5:1, 2.
Tama Sina e, Dahaka Umui Tahua Guna?
13 Lagani haida idia lao vadaeni, ladana bada tauna ta ia gwau: “Kwalimu tataudia lau itaia, kampani mai edia gaukara taudia handred momo be idia ese idia haheaua; bisinesi lalonai hekwakwanai idauidau iboudiai haorea daladia, bona matahakani bona davana namodia henia daladia be idia diba. To idia haheaua gauna badana be edia famili, bona unai kara ai idia kwalimu lasi.” Badina be dahaka? Badina be bisinesi bona ma gau idaudia idia tahua guna bona Dirava ena sisiba idia laloa lasi, ani? Ia gwau: “Inai Taravatu, hari dina umui dekenai lau henia gaudia . . . umui emui natudia dekenai . . . do umui hadibaia goada.” Dina ta ta iboudiai unai bamona do idia kara be namo. Namona be tama sina ese edia nega bada be edia natudia do idia henidia—bona edia lalokau bona edia hebogahisi danu.—Deuteronomi 6:6-9.
14. (a) Tama sina ese edia natudia edena bamona idia naria be namo? (b) Natu hadibaia namonamo daladia ta be dahaka?
14 Baibel ese ita ia hadibaia natu be iseda ahuna Dirava ena amo. (Salamo 127:3) Oi ese emu natuna be Dirava ena kohu, oi ia henia do oi naria totona gaudia, bamona oi naridia, a? Bema emu natuna oi rosia, unai amo oi hahedinaraia ia oi laloa mai emu lalokau ida, unai dainai ia moale. (Mareko 10:16) To “mauri dala maorona do oi hadibaia” totona, do oi rosia bona do oi kisi henia mo be hegeregere lasi. Namona be matahakani danu do oi henia mai emu lalokau ida; unai amo do oi ha-aonegaia, mauri ena hekwakwanai gabudia amo do ia raka siri totona. Iena natuna ia lalokau henia momokani tauna ese “ia matakani henia noho.”—Aonega Herevadia 13:1, 24; 22:6.
15. Dahaka ese ia hahedinaraia tama sina ese edia natudia idia biagua bona idia matahakani henidia be namo?
15 Sikuli ta ena sisiba henia hahinena ena hereva ese idia hahedinaraia tama sina ese edia natudia idia biagua bona idia matahakani henia be namo. Ena opesi idia lao memerodia bona kekenidia ia gwauraia, ia gwau: “Madi idia lalo-metau bona idia dara-doko. Edia mauri idia herevalaia neganai, idia tai. Idia momo be sibodia idia alaia toho vadaeni, moale hisidae idia haheaukalaia diba lasi dainai lasi, to badina be idia lalohisihisi bada, ta ese ia lalodia lasi, bona edia lalona idia hekwarahi bada, badina be idia do maragi neganai ‘sibodia edia mauri idia naria,’ bona unai idia haheaukalaia diba lasi.” Ma ia gwau: “Bema mero ta o kekeni ta be mamina ia abia sibona ena mauri ia naria, unai ia garilaia.” Momokani, memero bona kekeni ese matahakani idia dadaraia toho, to edia tamadia bona sinadia edia hakaua herevadia bona edia taravatu idia laloa bada. Idia moale, badina be edia tamadia bona sinadia ese idia lalodia bada dainai taravatu haida idia henidia. Ena tamana bona sinana be unai bamona idia kara merona ta be ia gwau: “Unai ese egu lalo-hekwarahi ia hamaragia momokani.”
16. (a) Keristani besedia ai idia tubu daekau memerodia bona kekenidia haida be edena bamona idia kara? (b) Ena be ta ia raka kerere, to dahaka dainai unai sibona mo ese ia hamomokania lasi ena tamana bona sinana ese idia hadibaia namonamo lasi?
16 To, memero kekeni haida, ena be edia tamadia bona sinadia ese idia lalokau henidia bona idia hadibadia namonamo, to Iesu ese ia parabolelaia merona bamona, idia ese edia tamadia bona sinadia edia sisiba idia dadaraia bena idia raka boio. (Luka 15:11-16) Unai mo ese ia hamomokania lasi edia tamadia bona sinadia ese edia maduna, Aonega Herevadia 22:6 ena sisiba hegeregerena hadibadia namonamo madunana, be idia gaukaralaia maoromaoro lasi. Inai hereva “mero dekenai mauri dala maorona do oi hadibaia, vadaeni ia buruka neganai, unai dala do ia rakatania lasi” herevana, ese nega momo ia vara gauna ia gwauraia. To, madi, unai raka boio merona hegeregerena, natu haida ese ‘edia tamadia bona sinadia idia kamonai henia lasi.’—Aonega Herevadia 30:17.
17. Edia natudia idia raka kerere taudia edia tamadia bona sinadia ese dahaka sivarai amo goada idia abia diba?
17 Ia raka kerere merona ta ena tamana be mai ena lalohisihisi ida ia gwau: “Ena kudouna lau hamarerea toho loulou. Lau diba lasi edena bamona do lau kara be namo, badina be kara momo herea lau karaia toho vadaeni. Ta lasi ese anina ia havaraia.” Iseda helaro be unai bamona idia raka kerere taudia ese idia abia vadaeni sisibana mai lalokauna do idia laloa lou bena do idia giroa lou, raka boio merona ia kara hegeregerena. To, momokani, natu haida idia gwau-edeede bona kara mirodia idia karaia neganai, edia tamadia bona sinadia idia hahisidia bada. Bema tama sina idia diba Hadibaia Tauna badana ese Iuda Iskariote ia itaia, nega daudau ia hadibaia murinai ia hadikaia, reana unai ese edia lalohisihisi ia hamaragidia. Bona Iehova ena lalona ia hisihisi, badina be ena be ia kerere lasi, to ena lauma natuna momo ese ena sisiba idia dadaraia bona idia gwau-edeede henia.—Luka 22:47, 48; Apokalupo 12:9.
Natu e,—Daika Do Umui Hamoalea?
18 Iehova ese umui memero kekeni ia hagania, ia gwau: “Umui emui tamana bona sinana do umui kamonai henia.” (Efeso 6:1) Unai amo matamata taudia ese Dirava ena ura idia tahua guna. Oi kavakava lasi! Baibel ia gwau: “Bema oiemu tamana ena sisiba hereva oi kamonai henia lasi, oi be kavakava.” Namona be oi hekokoroku lasi, bona emu lalona ai oi gwau lasi matahakani oi abia lasi be herevana. Momokani, ‘haida ese sibodia idia gwauraia idia be goeva momokani, to gau be, edia miro ia bada momokani.’ (Aonega Herevadia 15:5; 30:12) Unai dainai Dirava ena sisiba oi kamonai henia—emu tamana bona sinana edia hahegani bona edia matahakani oi “kamonai henia,” “oi laloaboio lasi,” ‘edia anina oi tahua,’ bona “oi rakatania lasi.”—Aonega Herevadia 1:8; 2:1; 3:1; 4:1; 6:20.
19. (a) Dahaka dainai memero kekeni ese Iehova idia kamonai henia be maoro momokani? (b) Edena bamona idia hahedinaraia diba Dirava idia tanikiu henia?
19 Iehova oi kamonai henia be mai badina korikoridia. Oi ia lalokau henia, bona ia ese ena taravatu, natu ese edia tamadia bona sinadia do idia kamonai henia taravatuna danu, ia henia, oi do ia gimaia, bona oi do ia durua emu mauri do oi moalelaia totona. (Isaia 48:17) Ia ese danu ena Natuna ia henia, bena oi dainai ia mase, kara dika bona mase amo oi do ia hamauria bena mauri hanaihanai do oi moalelaia totona. (Ioane 3:16) Oi tanikiu henia, a? Dirava ese guba amo oi ia raraia bona emu lalona ia tohoa, do ia diba oi lalokau henia momokani bona oi ia henia gaudia oi laloa bada, eiava lasi. (Salamo 14:2) Satani danu ese oi ia raraia, bona Dirava ia gwau henia, ia gwau do oi kamonai henia lasi. Dirava oi gwau-edeede henia neganai, Satani oi hamoalea bona Iehova ‘ena lalona oi hisihisi henia.’ (Salamo 78:40, 41) Iehova ese oi ia noia, ia gwau: “Egu natuna e, do oi aonega, vadaeni do lau moale, bona unai dainai, bema tau ta ese lau ia gwauraia kerere neganai, lau ese iena hereva do lau halusia diba.” (Aonega Herevadia 27:11) Oibe, henanadai badana be inai: Daika do oi hamoalea, Satani eiava Iehova?
20. Kekeni ta ese goada edena bamona ia abia, bena ia gari neganai danu Iehova ena hesiai ia lao henia diba?
20 Satani bona ena tanobada ese oi idia doria dainai, Iehova ena ura oi karaia be auka bona reana mai garina. Kekeni ta ia gwau: “Keru hegeregerena, gari danu be oi hamaragia diba. Oi keru neganai, keru dabuana oi hahedokilaia. Bema oi do keru, ma ta oi hahedokilaia. Bena unai bamona oi kara ela bona keru ia ore bona oi keru lou lasi. Oi gari neganai Iehova oi guriguri henia, be oi keru neganai keru dabuana oi hahedokilaia hegeregerena. Bema guriguri tamona murinai lau do gari, lau guriguri loulou, ela bona egu gari ia ore. Unai ese anina ia havaraia. Ia dainai dika amo lau siri!”
21. Bema iseda mauri lalonai Iehova ena ura ita tahua guna, ia ese ita edena bamona do ia durua?
21 Bema iseda mauri lalonai Dirava ena ura ita tahua guna, Iehova ese ita do ia hagoadaia. Do ita manoka neganai, aneru edia amo ita do ia durua, ena Natuna ia durua hegeregerena. (Mataio 18:10; Luka 22:43) Umui tama sina bona natu iboudiai e, umui boga-auka. Do umui gari, Keriso ia gari hegeregerena, bona unai gari dainai do umui moale. (Isaia 11:3) Oibe, ‘Dirava do umui gari henia, bona iena oda do umui badinaia, badina be taunimanima edia gaukara korikori be unai sibona.’—Hadibaia Tauna 12:13.
Oi Haere Diba A?
◻ Iesu ena orea taudia ginigunadia ese dahaka maduna idia huadia namonamo be namo?
◻ Keristani tama bona sina ese dahaka maduna idia huaia be namo?
◻ Keristani elda taudia, mai edia famili taudia, be dahaka heduru idia abia diba?
◻ Kongregesen lalonai taihu be edena bamona idia heduru bada diba?
◻ Dahaka sisiba bona hahegani be memero kekeni ese idia kamonai henia be namo?
3. Iesu ese edena bamona ia hahedinaraia memero kekeni ita laloa be gau badana?
5. (a) Dahaka ese ia hahedinaraia aposetolo momo o iboudiai idia headava bona unai dainai reana idia be mai edia natudia? (b) Famili edia kwaradia ese dahaka sisiba idia laloa namonamo be namo?
6. (a) Keristani elda taudia, mai edia adavadia bona natudia taudia, be dahaka idia hekwarahilaia? (b) Elda ta ena maduna ginigunana be dahaka?
8. Elda ta ena adavana ese edena bamona ia durua diba?
13. Dahaka dainai tama momo be edia famili naria gaukarana dekenai idia hegeregere lasi?
18. Natu ese edena bamona idia hahedinaraia diba Dirava ena ura idia tahua guna?
[Picture on page 15]
Nega momo, bema hahine matamatana ta ese heduru ia abia be namo, Keristani hahinena badana ta ese ia henia diba
[Picture on page 17]
Baibel ese raka kerere memerodia edia tamadia bona sinadia edia lalona be edena bamona ia hagoadaia diba?