Nega Namodia Bona Nega Dikadia ai, mai Lalo-Tamona ida Dirava Ai Hesiai Henia
Michel Bona Babette Muller ese Idia Gwauraia
DOKETA ia gwau: “Umui dekenai sivarai dikana do lau gwauraia. Emui misinari gaukara Africa lalonai umui laloaboio be namo.” Egu adavana, Babette, dekenai ia gwau, “Emu rata dekenai kensa ia noho.”
Ai hoa bada dainai ai hereva diba lasi. Gau momo ai laloa. Ai laloa unai be doketa vadivadi henia negana ginigabena, Babette do ia sekea bena do ai lao diba. Aiemai tiketi, Benin, West Africa dekenai ai giroa totona, ai hoia vadaeni. Ai laloa wiki ta do ia ore lasi neganai unuseniai do ai ginidae. Lagani 23 ai headava vadaeni, ai be nega namodia bona nega dikadia ai davaria. Unai neganai ai daradara bona ai gari, to aiemai lalona ai hadaia inai kensa gorerena do ai koua toho.
Namona be aiemai sivarai do ai gwauraia, matamana amo. Michel be September 1947 ai ia vara, bona Babette be August 1945 ai ia vara. France dekenai ai tubu daekau bona lagani 1967 lalonai ai headava. Paris dekenai ai noho. Daba ta lagani 1968 ai, Babette be ena gaukara gabuna ia lao gwauraia neganai, ia leiti. Hahine ta be iduara dekenai ia mai bona tomadiho buklet ta ia henia toho; Babette ese ia abia dae. Bena unai hahine ia gwau: “Ia namo bema egu adavana ida lau giroa bona oi bona emu adavana ida ai kiki, a?”
Babette be ena moni gaukara ia laloa noho. Ia ura unai hahine ia rakatania haraga dainai ia gwau: “Namo, namo.”
Michel ia gwau: “Unai neganai tomadiho be anina bada lasi gauna lau dekenai, to unai buklet ena toana be namo, bona lau duahia. Dina haida murinai, unai hahine, Joceline Lemoine ia giroa, mai ena adavana Claude ida. Claude be mai ena diba ida iena Baibel ia gaukaralaia. Ia ese egu henanadai iboudiai ia haerelaia. Ena kara dainai lau moale.
“Babette be Katolik hahinena namona ta, to Katolik taudia momo bamona, ia be mai ena Baibel lasi. Dirava ena Hereva ia itaia bona ia duahia neganai, ia moale bada herea. Aiemai stadi amo ai davaria aiemai tomadiho lalohadai momo be hahediba hereva koikoidia amo. Ai dibaia gaudia be aiemai varavara bona turadia dekenai ai herevalaia matamaia. January 1969 dekenai ai be bapatiso vadaeni Iehova ena Witness taudia ai lao. Nega daudau lasi murinai, emai varavara bona turadia 9 idia bapatiso danu.”
Haroro Taudia be Momo Lasi Gabuna ai Ai Lao
Aiemai bapatiso murinai, ai laloa: ‘Ita be mai eda natudia lasi. Ful-taim hesiai gaukara ita hamatamaia be namo, ani?’ Unai dainai lagani 1970 ai aiemai gaukara ai rakatania, regula painia gaukara ai hamatamaia, bona hanua maragina ta, Magny-Lormes dekenai ai lao; ia be Nevers kahirakahira dekenai, France bogaraginai.
Unuseniai ai hekwarahi. Taunimanima momo lasi idia ura Baibel idia stadilaia. Moni gaukara ai davaria lasi dainai, aiemai moni be bada lasi. Nega haida poteto sibona ai ania. Keru negana ai, dina haida edia keru be -22° Celsius, paraka bada herea. Unuseniai ai noho negana be mai digara lasi boromakau 7 edia nega ai gwauraia.—Genese 41:3.
To Iehova ese ai ia durua. Dina ta, aiemai aniani be kahirakahira ia ore neganai, pos opesi amo maua badana ta ai abia, Babette ena kakana ese sisi ia siaia. Ma dina ta haroro murinai ruma dekenai ai giroa bona vadivadi taudia ai davaria, kilomita 500 motuka ai idia heau mai ai idia itaia totona. Unai tadikaka idia kamonai aiemai mauri ia auka, bena edia motuka rua be aniani amo idia hahonua bona idia mailaia ai totona.
Lagani ta mai kahana murinai, Society ese ai be spesel painia taudia ai do ia halaoa. Unai murinai, lagani hani lalodiai, Nevers, Troyes, bona Montigny-lès-Metz dekenai ai gaukara. Lagani 1976 ai, Michel be France ena sautwest kahana ena sekit naria tauna ai idia halaoa.
Lagani rua idia ore murinai, sekit naria taudia edia sikuli idia karaia neganai, Watch Tower Society amo revareva ai abia, ai idia boiria misinari gaukara dekenai do ai vareai; unai revareva ia gwau ai ese Chad eiava Burkina Faso (guna idia gwauraia Upper Volta) ai abia hidi diba. Ai be Chad ai abia hidi. Nega daudau lasi revareva ma ta ai abia, ia gwau do ai lao Tahiti, ena brens henunai do ai gaukara. Africa, tano bada hereana ta, ai noia vadaeni, to nega daudau lasi ai be motumotu maragina ta dekenai ai ginidae!
South Pacific Dekenai Ai Gaukara
Tahiti be motumotu siahuna mai ena hairai, South Pacific gabuna ai. Peleini gabuna dekenai ai ginidae neganai, tadikaka 100 bamona ese ai idia hedavari henia. Ena be ai hesiku, France amo laolao daudauna dainai, to tadikaka ese aiemai aiona dekenai salusalu idia atoa neganai, ai moale bada herea.
Tahiti dekenai hua hani ai noho murinai, bouti maragina ta dekenai ai guia, ia be mai ena lara bona niu amo ia honu. Dina ima murinai emai gaukara gabuna matamatana dekenai ai ginidae—Nuku Hiva, Marquesas Motumotudia ta unai. Idia noholaia taudia edia momo be 1,500 bamona, to tadikaka be lasi. Ai sibona.
Unai neganai aiemai noho dalana ia auka. Ruma maragina ta, semensi bona baubau amo idia karaia gauna dekenai ai noho. Paua be lasi. Ranu paipa amo ia aru nega haida sibona, bona ia aru ranuna ia miro. Nega momo, medu ranuna tanika amo ai gaukaralaia. Kolota lasi daladia sibona idia noho.
Motumotu ena daudau gabudia dekenai ai lao totona, hosi ai rentaia. Helai gaudia be au aukana amo idia karaia—hosi ai guia neganai, ai hisihisilaidia bada, to Babette dekenai ia dika herea, badina be guna hosi ia guia lasi dainai. Kaia badana ai abia lao dala dekenai idia moru baubaudia ai utua totona. Unai be France dekenai ai abia maurina amo ia idau momokani.
Sunday dekenai hebou ai karaia, to ai ruaosi sibona ai noho. Matamanai, hebou ma haida ai karaia lasi badina tadikaka ma haida idia noho lasi. Hebou bukadia o pepadia ai duahia hebou.
Hua haida murinai, ai laloa unai dalana ai badinaia be namo lasi. Michel ia gwau: “Babette dekenai lau gwau, ‘Dabua namodia ita hahedokilaia be namo. Oi helai unuseniai, bona do lau helai iniseniai. Guriguri amo do lau hamatamaia, bena Haroro Sikuli bona Hesiai Hebou do ita abia. Henanadai do lau henia, bona do oi haere, herevana oi sibona oi noho.’ Unai bamona ai karaia be namo, badina be kongregesen ia noho lasi neganai, lauma dalanai oi manoka oi lao be haraga.”
Matamanai, taunimanima be aiemai Keristani hebou dekenai idia mai lasi. Hua 8 lalodiai lau bona Babette sibona ai noho. Gabeai, ta, rua, eiava ma toi idia mai. Lagani ta ai, ai ruaosi sibona be Lohiabada ena Anibou hebouna ai karaia matamaia. Miniti 10 murinai, taunimanima haida idia ginidae dainai, egu hereva lau hadokoa bena lau hamatamaia lou.
Hari, pablisa 42 bona kongregesen toi be Marquesas Motumotudia dekenai idia noho. Ena be ai murinai idia lao taudia be gaukara ena kahana badana idia karaia, to guna ai hereva henia taudia haida be hari idia bapatiso vadaeni.
Iseda Tadikaka be Dava Bada Gaudia Bamona
Nuku Hiva dekenai haheauka ai dibaia. Gau iboudiai idia ginidae totona ai naria, mauri durua gaudia haida sibona idia noho. Hegeregere, bema oi ura buka ta oi abia, revareva oi siaia, bena hua rua o toi do oi naria ela bona ia ginidae.
Ai dibaia gauna ma ta be iseda tadikaka be dava bada gaudia bamona. Tahiti dekenai ai vadivadi negana lalonai, hebou dekenai ai lao bona tadikaka edia ane ai kamonai neganai, ai tai. Momokani, tadikaka haida ita tura henia be auka, to oi sibona oi noho neganai, oi diba emu tadikaka edia hebamo be gau namo hereana. Lagani 1980 ai Society ia gwau namona be Tahiti dekenai do ai giroa bona sekit naria gaukarana do ai karaia. Unuseniai tadikaka edia heabidae karana bona haroro gaukara idia ura henia karana ese ai idia hagoadaia momokani. Lagani toi lalodiai Tahiti dekenai sekit naria gaukarana ai karaia.
Motumotu-ta-Motumotu-ta Gaukarana
Unai murinai ai idia siaia misinari rumana ta dekenai, Raïatéa, Pacific motumotu ma ta dekenai, bena lagani rua bamona unuseniai ai noho. Unai murinai idia gwau, Tuamotu motumotudia dekenai sekit naria gaukara do ai karaia. Unai motumotu iboudiai be 80; ai ese 25 be bouti amo ai vadivadi diba. Babette dekenai unai be ia auka. Bouti ai ia laolao negadia iboudiai dekenai ia gorere.
Babette ia gwau: “Unai be dika herea! Bouti dekenai lau noho negana ibounai dekenai lau gorere. Bema davara latanai ai heau dina ima, vadaeni dina ima lau gorere. Muramura ese egu gorere ia hanamoa diba lasi. Ena be lau gorere, to lau laloa davara be mai ena hairai. Ena toana be namo herea momokani. Kidurui be bouti idia helulu henia. Nega momo, bema emu imana oi patapataia, davara amo idia roho!”
Lagani ima sekit gaukara ai karaia murinai, Tahiti dekenai ai giroa bona lagani rua lalonai haroro gaukara ai moalelaia. Lagani ta mai kahana lalonai, aiemai kongregesen pablisa taudia idia momo daekau, 35 amo ela bona 70. Ai do rakatania lasi neganai, ai danu Baibel idia stadilaia taudia 12 idia bapatiso. Hari, kongregesen lalonai idia haida be elda taudia.
Lagani 12 ai noho South Pacific dekenai. Bena Society amo revareva ta ai abia, ia gwau misinari taudia be motumotu dekenai idia noho be anina lasi, badina kongregesen idia goada vadaeni. Tahiti dekenai ai ginidae neganai pablisa taudia 450 idia noho, bona ai rakatania neganai 1,000 mai kahana idia noho.
Africa Dekenai Ai Lao!
France dekenai ai giroa, bena hua ta mai kahana murinai, Society ese gaukara matamatana ta idia henia ai dekenai—Benin, West Africa ai, do ai lao. Lagani 13 gunanai ai ura Africa dekenai ai lao, unai dainai ai moale bada herea.
Benin dekenai ai ginidae, November 3, 1990 ai. Basileia harorolaia gaukarana koua taravatuna, lagani 14 gauna, idia kokia murinai, ai be misinari matamata ginigunadia ida ai ginidae. Unai be moale bada negana. Aiemai mauri dalana unuseniai be aiemai mauri dalana Pacific motumotudia dekenai hegeregerena, unai dainai ai hekwarahi lasi. Unai tano taudia be moale bona heabidae taudia. Dala dekenai idia raka taudia ibounai ida oi herevahereva diba.
Benin dekenai wiki haida sibona ai noho murinai, Babette ia itaia ena rata lalonai gau ta ia noho. Ai lao brens opesi matamatana kahirakahira ia noho kliniki maragina dekenai. Doketa ta ese ia ia sekea bona ia gwau operesen ia abia haraga be namo. Dina ta murinai ai lao kliniki ma ta dekenai bona unuseniai European doketa ta, hahine edia gorere ia stadilaia hahinena, France amo, ai itaia. Ia danu ia gwau namona be France dekenai ai giroa haraga, Babette be operesen ia abia totona. Dina rua murinai peleini ai guia bona France dekenai ai lao.
Benin ai rakatania dainai ai lalohisihisi. Unai tano dekenai tomadiho taravatudia idia kokia, bona tadikaka idia moale dikadika badina misinari taudia matamatadia be idia dekenai idia noho, bona ai moale badina be unuseniai ai noho. Unai dainai ai moale lasi, wiki haida sibona murinai unai tano ai rakatania neganai.
France dekenai ai ginidae neganai, doketa ese Babette ia sekea bona ia hamomokania operesen ia abia be namo. Doketa taudia idia kara haraga, operesen maragina ta idia karaia, bena dina ta murinai Babette be hospital ia rakatania. Ai laloa unai dika ia ore unai.
Dina 8 murinai, ivaia doketa ida ai hebou. Unai neganai ai ia hamaoroa Babette ese kensa ia abia.
Babette ese unai neganai ia abia mamina ia gwauraia, ia gwau: “Matamanai, Michel ena lalo-hekwarahi ese lauegu lalo-hekwarahi ia hanaia. To dina ta murinai, egu darana ia doko. Lau tai diba lasi. Lau kiri diba lasi. Lau laloa do lau mase. Lau dekenai kensa ena anina be mase. Egu lalohadai be, Dahaka do ita karaia be namo do ita karaia sibona.”
Kensa Ia Koua Toho
Friday dekenai unai sivarai dikana ai kamonai, bona Babette be ena operesen iharuana do ia abia Tuesday dekenai. Babette ena kakana ena ruma dekenai ai noho, to ia danu ia gorere, bona ena daiutu maragina lalonai ai noho diba lasi.
Ai daradara edeseni do ai lao be namo. Bena Yves bona Brigitte Merda ai laloa, guna idia dekenai ai noho neganai ai dekenai heabidae karana idia hahedinaraia. Yves ai rini henia, ai hamaoroa Babette be operesen do ia abia bona ai diba lasi edeseniai do ai noho. Danu, ia ai hamaoroa Michel be moni gaukara ia tahua.
Yves be Michel dekenai gaukara ia henia, ena ruma lalonai bona murinai gaukarana do ia karaia. Tadikaka ese edia hebogahisi karadia idauidau amo be ai idia durua bona idia hagoadaia. Moni amo danu ai idia durua. Society ese Babette ena operesen ena davana ia karaia.
Operesen badana ia abia. Doketa taudia ese lymph nodes bona ena rata idia kokia. Kemoterapi idia hamatamaia haraga. Wiki ta murinai, Babette be hospital ia rakatania diba, to wiki toi toi amo ia giroa bona muramura do ia abia noho.
Babette be unai muramura ia abia loulou negana lalonai, kongregesen tadikaka ese ai idia durua bada. Taihu ta, guna ena rata dekenai kensa ia abia hahinena, ese Babette ia hagoadaia bada. Babette ia hamaoroa dahaka do ia vara, bona ena lalo-hekwarahi ia hamaragia.
To, dahaka do ia vara ai dekenai ai lalo-hekwarahilaia noho. Michel bona Jeanette Cellerier ese unai idia itaia neganai, ai idia abia lao aniani rumana ta dekenai aniani ai moalelaia totona.
Idia ai hamaoroa misinari gaukara do ai hadokoa bona Africa dekenai do ai giroa lao diba lasi. To Tadikaka Cellerier ia gwau: “Dahaka? Daika ia gwau umui hadokoa be namo? Hakaua Oreana ese? France tadikaka ese, a? Daika ese, a?”
Lau haere, lau gwau: “Tau ta lasi, lau gwau unai do ia vara.”
Tadikaka Cellerier ia gwau: “Lasi, lasi! Do umui giroa!”
Kemoterapi murinai, doketa ese reidieisen terapi idia karaia ela bona August 1991 ena dokona ai. Gwaumaoro be ai idia henia Africa dekenai do ai giroa lao, to idia gwau Babette be nega haida France dekenai do ia giroa bona do idia sekea lou be namo.
Benin Dekenai Ai Giroa
Unai dainai Brooklyn ena hedikota dekenai revareva ai siaia, idia ai noia aiemai misinari gaukara do ai hamatamaia lou. Ai ura bada ai diba edia haere be dahaka. Nega be metairametaira ia lao. Bena, Michel ia naria noho diba lasi dainai, Brooklyn ia rini henia bona ia nanadaidia aiemai revareva idia abia vadaeni, eiava. Idia gwau idia lalohadailaia vadaeni—Benin dekenai do ai giroa diba! Unai neganai Iehova ai tanikiu henia bada!
Merda famili be tadikaka idia boiria edia ruma dekenai aiemai sivarai ai moalelaia hebou totona. November 1991 ai Benin dekenai ai giroa, bona tadikaka ese aniani badana idia karaia ai idia hedavari henia lou dainai!
Hari inai negai Babette ia namo. Nega haida France dekenai ai giroa bona doketa taudia ese ia idia sekea namonamo, to kensa idia davaria lasi. Ai moale bada herea, badina be aiemai misinari gaukara ai karaia lou diba. Ai laloa Benin dekenai gau momo ai karaia diba, bona Iehova ese aiemai gaukara ia hanamoa. Ai giroa negana amo ema bona hari, taunimanima 14 ai durua bena bapatiso idia abia. Idia ima be regula painia taudia, bona ta be hesiai tauna ai idia halaoa vadaeni. Aiemai kongregesen maragina ia bada ia lao ela bona ia parara bona kongregesen rua ai ia lao.
Idia ore laganidia lalonai, ai ruaosi be Iehova ena hesiai gaukara ai karaia hebou bona hahenamo momo bona taunimanima namodia momo ai davaria. Danu, Iehova ese ai ia hadibaia bona ia hagoadaia, hetoho ai haheaukalaidia diba totona. Iobu bamona, nega haida ai diba lasi dahaka dainai unai gaudia be ai dekenai idia vara, to ai diba momokani, hanaihanai Iehova ia noho ai ia durua totona. Unai be Dirava ena Hereva ia gwauraia hegeregerena: “Kamonai, [Iehova] ena imana ia kwadogi, a? Ia kwadogi dainai umui ia hamauria diba lasi, a? Lasi momokani, bona iena taiana be ia kudima lasi danu.”—Isaia 59:1.
[Picture on page 23]
Benin ai, Michel bona Babette Muller be Benin dabuadia idia hahedokilaia
[Pictures on page 25]
Tahiti dekenai Polynesia taudia ihuanai misinari gaukara idia karaia