Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w97 12/15 rau 4-7
  • Hari Inai Nega Ena Kerisimasi Ena Ramuna

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Hari Inai Nega Ena Kerisimasi Ena Ramuna
  • 1997 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Iena Badina Dikana
  • Kerere Idia Vareailaia
  • Bese Idauidau Edia Holide
  • Kerisimasi Idia Haidaua
  • “Hereva Momokani Bona Maino Do Umui Ura Henia”
  • Christmas—Dahaka Dainai Japan Dekenai Momo Idia Ura Henia?
    1991 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Kerisimasi—Dahaka Dainai Asia Dekenai Idia Moalelaia Danu?
    1999 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Kerisimasi Ena Anina Oi Dekenai be Dahaka?
    1994 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
1997 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w97 12/15 rau 4-7

Hari Inai Nega Ena Kerisimasi Ena Ramuna

TANOBADA hegegemadai taunimanima milioni momo idia laloa Kerisimasi be moale bada negana. Unai neganai aniani momo idia ania, sene karadia idia karaia, bona edia ruma bese taudia ida idia hebamo. Kerisimasi neganai idia ese danu mai edia moale ida kadi bona harihari gaudia be edia turadia bona edia varavara idia henia bona idia edia amo idia abia.

To, lagani 150 sibona gunanai, Kerisimasi be holide idauna momokani. Nega gunadia sivaraidia hahedibalaia tauna badana, Stephen Nissenbaum, be ena buka ladana The Battle for Christmas lalonai inai ia torea: “Unai neganai Kerisimasi . . . be inuinu kekero negana; nega sisina taunimanima edia kara biagua taravatudia idia negea bona idia lebulebu bada mai edia moale bada ida, December lalonai Mardi Gras ‘moalelaia karana’ bamona.”

Reana Kerisimasi idia matauraia bada taudia ese unai hereva idia lalohisihisilaia. Idia gwau unai holide be Dirava ena Natuna ena vara dinana laloa dinana, to dahaka dainai ta ese ia hadikaia? Haere ese reana oi do ia hahoaia.

Iena Badina Dikana

Kerisimasi be lagani 300 C.E. murinai idia badinaia matamaia negana amo idia hepapahuahulaia. Hegeregere, edena dina be Iesu ena vara dinana? Baibel ese ia hahedinaraia lasi Keriso be edena dina o edena hua ai ia vara, unai dainai dina idauidau idia gwauraia. Lagani 200 C.E. murinai, Aigupito ena tomadiho hahedibalaia taudia haida idia gwau unai be May 20, to ma haida ese unai idia gunalaia dinadia, March 28, April 2, eiava April 19, idia gwauraia hidi. Lagani 1700 C.E. be do lasi neganai, lagani ena hua ta ta iboudiai dekenai Iesu ena vara dinana idia gwauraia hidi toho vadaeni! Vadaeni, December 25 be edena bamona idia abia hidi?

Diba bada taudia momo idia gwau Katolik Dubu Oreana ese December 25 ia gwauraia hidi Iesu ena vara dinana. Dahaka dainai? The New Encyclopædia Britannica ia gwau: “Toana be badina Keristani taudia gunadia idia ura unai dina be Dirava momokanina diba lasi Roma taudia edia aria dinana ta, ‘idia halusia diba lasi dina ena vara dinana,’ ida do idia tamona.” To unai Dirava momokanina diba lasi taudia ese Keristani taudia be lagani handred rua mai kahana idia dagedage henidia vadaeni murinai, dahaka dainai unai Keristani taudia ese edia dala idia abia dae haraga?

Kerere Idia Vareailaia

Lagani 100 C.E. be do lasi neganai, aposetolo Paulo ese Timoteo ia hadibaia “kara dika taudia bona koikoi taudia” be Keristani ekalesiana lalonai do idia vareai bona momo do idia koia. (2 Timoteo 3:13) Aposetolo taudia idia mase murinai unai kerere badana ia vara. (Kara 20:29, 30) Constantine be lagani 300 C.E. murinai Keristani tauna ai ia lao, bena unai murinai Dirava momokanina diba lasi taudia momo ese unai nega ena Keristani dalana idia badinaia matamaia. Unai dainai dahaka ia vara? Buka ta ladana Early Christianity and Paganism ia gwau: “Sibodia idia gwauraia Keristani taudia hutuma edia huanai abidadama momokani taudia edia orea maragina ia boio.”

Paulo ena hereva be idia momokani vaitani! Unai be Dirava momokanina diba lasi taudia edia dala gagevana ese Keristani tomadihona momokanina ia hadonoa bamona. Bona unai dika be holide badinadia karana lalonai ia hedinarai goevagoeva.

Keriso ese Keristani taudia ia hagania Lohiabada ena Anibou sibona do idia badinaia. (1 Korinto 11:23-26) Roma taudia ese edia aria dinadia ai kaivakuku idia tomadiho henidia, unai dainai Keristani taudia ginigunadia ese unai dina idia badinadia lasi. Unai dainai lagani 200 C.E. murinai, Dirava momokanina diba lasi taudia ese Keristani taudia idia gwau henia, idia gwau: “Gau idauidau hahedinaraia karadia dekenai umui lao henia lasi; umui lalodia lasi; anibou badadia umui dadaraia, bona gadara helulu helagadia umui inai henia.” To, unai Dirava momokanina diba lasi taudia idia heagi, idia gwau: “Ai ese dirava ai tomadiho henidia mai emai moale ida, anibou ai karaia, ane ai abia, bona ai gadara.”

Lagani 350 C.E. ai, unai maumau ia ore vadaeni. Dahaka dainai? Keristani taudia koikoidia momo be orea lalonai idia vareai, bona lalohadai kereredia idia momo daekau. Unai dainai Roma taudia edia dala idauidau idia abia dae. Buka ta ladana The Paganism in Our Christianity ese unai be inai bamona ia gwauraia: “Momokani, Keristani taudia edia dala ta be, Dirava momokanina diba lasi taudia edia dina helagadia, sene herevadia dainai taunimanima ese idia ura henia dinadia, do idia abia, bona Keristani dina badadia ai idia halaoa.” Oibe, edia kerere badana ese ena anina dikana ia havaraia. Unai sibodia idia gwauraia Keristani taudia edia lalona idia hegeregere Dirava momokanina diba lasi taudia edia dina helagadia do idia badinaia, unai dainai edia hanua taudia ese idia abia dae. Bena nega daudau lasi, Keristani taudia be mai edia dina helagadia momo herea, Dirava momokanina diba lasi taudia hegeregerena. Ita hoalaia lasi gauna be, unai dina bogaragidiai Kerisimasi be bada.

Bese Idauidau Edia Holide

Keristani tomadiho dalana badana be Europe ena kahana momo dekenai idia abia lao lalonai, ma taunimanima momo ese Kerisimasi idia badinaia. Katolik Dubu Oreana idia laloa Iesu ena vara dinana laloa totona moale ariana dinana do idia badinaia hanaihanai be namo. Unai hegeregerena, lagani 567 C.E. ai, Tours ena Kaunsolo “idia gwau dina 12, Kerisimasi ela bona Epifani, be moale negana helagana.”​—⁠The Catholic Encyclopedia for School and Home.

Bena nega daudau lasi Europe ena not kahana dekenai uma edia anina haboua negana ariadia edia kara momo be Kerisimasi negadiai idia karaia matamaia. Moale karadia be momo bona helaga karadia be momo lasi, badina be aria taudia idia aniani badabada bona idia inuinu badabada. Dubu oreana ese unai lebulebu karadia ia gwauraia dika lasi, to ia abia dae. (Roma 13:13; 1 Petero 4:3 itaia.) Lagani 601 C.E. ai, Pope Gregory Ginigunana ese ena misinari tauna England dekenai, ladana Mellitus, ia tore henia, ia hamaoroa “unai idaunegai Dirava momokanina diba lasi taudia edia aria dinadia do ia hadokoa lasi, to Dubu Oreana ena tomadiho karadia ida do ia hahegeregerea, idia moalelaia edia badina sibona do ia haidaua, tomadiho koikoi amo Keristani dekenai.” Arthur Weigall ese unai hereva ia torea, ia be guna idaunegai gaudia edia inspekta jeneral, Egypt ena gavamani dekenai.

Unai nega murinai, kerere idauidau idia ura hamaoromaoroa taudia idia laloa unai kara do idia gwauraidia dika be namo. Oda momo idia halasia “Kerisimasi moalelaia karadia kereredia” koua totona. Doketa Penne Restad be ena buka ladana Christmas in America​—⁠A History lalonai ia gwau: “Haroro taudia haida idia gwau taunimanima idia goevadae lasi dainai, namona be lebulebu karadia negana ta idia abia; gau tamona, unai kara lalodiai Keristani dalanai do idia biagudia be namo.” Unai ese daradara ia habadaia. To unai be herevana, badina be tomadiho koikoi karadia be Kerisimasi dekenai idia hakapua momokani vadaeni dainai, taunimanima momo idia ura lasi do idia rakatania. Toretore tauna ta ladana Tristram Coffin ese inai bamona ia gwauraia: “Taunimanima momo be vaia edia kara hegeregerena idia kara noho, bona kara maoromaoro dalana idia hepapahuahulaia taudia edia hereva idia laloa lasi.”

Europe taudia be America idia noholaia matamaia neganai, taunimanima momo be Kerisimasi ena holide idia diba momokani vadaeni. To, Britain ese ia abia gabudia dekenai Kerisimasi idia ura henia lasi. Puritan taudia idia laloa ia be tomadiho koikoi dinana bona Massachusetts dekenai idia taravatua, lagani 1659 ela bona 1681.

Unai taravatu idia kokia murinai, Britain ese ia abia gabudia dekenai Kerisimasi moalelaia karana ia bada ia lao, bona New England ena saut kahana dekenai unai ena anina be bada. To, unai holide ena sivarai dainai ita hoa lasi haida ese moale karadia idia laloa bada, to Dirava ena Natuna hanamoa karana idia laloa maragi. Edia Kerisimasi karana dika hereana ta be inai: Uhau haida be mai edia regerege bada ida edia dekena taudia, moni momo taudia, edia ruma lalodiai idia vareai, idia haganidia aniani bona inuinu gaudia do idia henidia, davana lasi. Bema ruma tauna ta ia ura lasi, idia gwau dika henia, bona nega haida ena ruma idia hadikaia.

Profesa Nissenbaum ia gwau, lagani 1820 C.E. murinai unai dika ia bada ia lao neganai, “Kerisimasi ena heiriheiri ese taunimanima edia noho ia hadikaia bada.” New York, Philadelphia, bona unai bamona siti ma haida dekenai, tano biagudia mai edia moni momo ese sekuriti taudia idia abia, edia ruma do idia gimaia totona. Haida idia gwau New York Siti ena kaunsolo ese ena pulisi oreana ginigunana idia haginia, badina be lagani 1827/28 ena Kerisimasi negana lalonai taunimanima idia idia dagedage dainai!

Kerisimasi Idia Haidaua

Lagani 1800 C.E. murinai taunimanima edia noho ia idau vaitani. Trein edia dala bona dala badadia idaudia idia karaia dainai, idia laolao haraga diba, bona kohu bona nius idia siaia haraga diba. Taunimanima milioni momo be faktori dekenai idia gaukara matamaia, bona gau idauidau momo idia karaia. Unai gaukara dalana matamatana ese danu hekwakwanai matamatadia bona aukadia ia havaraia, bena gabeai idia dainai Kerisimasi moalelaia dalana ia idau.

Nega daudau lalonai taunimanima ese holide idia gaukaralaidia edia famili taudia edia hebamo hagoadaia totona, bona Kerisimasi danu be unai bamona. Kerisimasi idia goadalaia taudia ese Kerisimasi karadia gunadia haida idia haidaua, unai amo Kerisimasi idia haidaua; guna ia be lebulebu bada dinana, to idia ese famili edia holide ta ai idia halaoa.

Momokani, lagani 1900 C.E. be do lasi neganai, taunimanima idia laloa Kerisimasi be America taudia edia noho dalana ena dika iboudiai hanamoa muramurana bamona. Doketa Restad ia gwau: “Kerisimasi ese holide iboudiai ia hereaia; ia be tomadiho bona tomadiho ena mamina be ruma lalodiai havareaia bona murimuri dekenai idia vara kereredia hamaoromaoroa gauna hereadaena.” Ma ia gwau: “Harihari gaudia idia henia, hebogahisi karadia idia karaia, holide herevana amo idia hahenamo heheni, au ta be daiutu ta lalonai eiava, gabeai, Sunday sikuli rumana ta lalonai idia haginia bona idia hahairaia bena idia moalelaia karadia ese taunimanima be edia ruma bese taudia bona edia dubu oreana bona edia hanua taudia ida idia hakapua.”

Unai hegeregerena, hari inai negai momo ese Kerisimasi idia badinaia, edia lalokau ta ta dekenai hamomokania totona bona edia famili taudia do idia hatamonaia noho totona. Namona be do ita laloaboio lasi, momo idia laloa ia be tomadiho karana ta. Taunimanima milioni momo ese Kerisimasi idia badinaia, Iesu ena vara idia laloa bada dainai. Reana dubu ena hebou idaudia idia lao henia, Iesu ena vara negana laulaudia be edia ruma dekenai idia atoa, eiava Iesu idia guriguri henia bona idia tanikiu henia. To, Dirava ese unai be edena bamona ia laloa? Ia ese unai kara ia moalelaia, a? Mani Baibel ena hereva do oi laloa.

“Hereva Momokani Bona Maino Do Umui Ura Henia”

Iesu be tanobada dekenai ia noho neganai, ena murinai idia raka taudia ia hamaoroa, ia gwau: “Dirava be Lauma, bona do idia tomadiho henia taudia ese, lauma bona momokani dekena amo do idia tomadiho henia.” (Ioane 4:24) Iesu ese unai hereva ia badinaia. Nega ibounai hereva momokani ia gwauraia. Ena Tamana, “kara momokani ena Dirava,” ia tohotohoa goevagoeva.​—⁠Salamo 31:5; Ioane 14:9.

Baibel lalonai, Iehova ese ia hahedinaraia vadaeni ia ese koikoi idauidau ibounai ia inai henia. (Salamo 5:6) Unai dainai, Kerisimasi karadia momo amo koikoi ia hedinarai be namo lasi, ani? Santa Claus sivaraina mani oi laloa. Tano momo dekenai idia laloa Santa ia ura lasi iduara amo do ia vareai to ruma ena guhi amo; unai be mero maragina ta oi hamaoroa toho vadaeni, a? Bona Santa ese hanuaboi tamona lalonai ruma milioni momo be edena bamona ia vadivadi henidia diba? Bona dia, guba dekenai idia roho gaudia, be edena bamona? Bema mero maragina ta ena tamana bona sinana ese idia koia dainai ia laloa Santa be taunimanima korikorina ta, edia koikoi ia diba neganai ena abidadama idia dekenai be ia maragi, ani?

The Catholic Encyclopedia ia gwau: “Tomadiho koikoi ena sene karadia . . . be Kerisimasi karadia ai idia halaoa.” Vadaeni, dahaka dainai ena be unai holide ena kara be Keristani dalana amo idia vara lasi, Katolik Dubu Oreana bona Kerisendom ena dubu oreadia ma haida ese idia abia dae? Unai ese ia hahedinaraia tomadiho koikoi herevadia idia abia dae, ani?

Iesu be tanobada dekenai ia noho neganai, taunimanima ia haganidia lasi ia do idia tomadiho henia. Iesu sibona ia gwau: “[Iehova] oiemu Dirava do oi tomadiho henia, ia sibona dekenai hesiai gaukara do [oi] karaia.” (Mataio 4:10) Unai hegeregerena, Iesu be guba dekenai hairai ia abia murinai, aneru ta ese aposetolo Ioane ia hereva henia, ia gwau: “Dirava sibona do oi tomadiho henia.” Unai amo ia hahedinaraia Dirava ese unai taravatu ia haidaua lasi. (Apokalupo 19:10) Unai dainai ai henanadai, Kerisimasi neganai Iesu idia tomadiho henia badabada to iena Tamana idia tomadiho henia lasi be Iesu ese ia moalelaia eiava?

Momokani, hari inai negai idia badinaia Kerisimasi ena sivarai be namo lasi. Ia be taunimanima ese idia havaraia gauna, bona gau momo ese idia hahedinaraia gunaguna ia be gau dikana. Unai dainai, Keristani taudia milioni momo be mai edia lalo-goeva ida edia lalona idia hadaia vadaeni Kerisimasi do idia badinaia lasi. Idia ta, mero ta ladana Ryan, ese Kerisimasi be inai bamona ia herevalaia: “Taunimanima idia moale bada, badina be lagani ta ta amo famili taudia be dina rua idia hebou bona iboudiai idia moale. To unai ena namo bada be dahaka? Egu tamana bona sinana ese lau dekenai harihari gaudia idia henia, lagani ibounai lalonai!” Kekeni ta, ena mauri lagani be 12, ia gwau: “Lau laloa lasi lau dabu. Lagani ibounai lalonai harihari gaudia lau abia, dina badana tamona dekenai lasi; unai dina dekenai taunimanima idia laloa harihari gaudia do idia hoia be namo, badina unai be edia maduna.”

Peroveta tauna Sekaraia ese ena bese taudia, Israela taudia, ia hamaorodia namona be “hereva momokani bona maino do [idia] ura henia.” (Sekaraia 8:19) Sekaraia bona idaunegai taudia mai edia kamonai ma haida hegeregeredia, bema ‘hereva momokani ita ura henia,’ ita ese tomadiho koikoi karana ta, “mauri bona momokani Diravana” ia hadikaia karana, do ita dadaraia be namo, ani?​—⁠1 Tesalonika 1:9.

[Picture on page 7]

“Lau laloa lasi lau dabu. Lagani ibounai lalonai harihari gaudia lau abia”

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia