Vadaeni—Kara Maoromaoro Taunimanima Iboudiai Totona
“Ai ese do ai tahua goadagoada, dala matamatadia dekenai do ai kamonai . . . hisihisi taudia edia gado, lalo-hekwarahi taudia edia gado, bona ta ia kamonai lasi dainai idia daradoko taudia edia gado dekenai. . . . Ia do noho gauna be taravatu dekenai idia torea vadaeni herevadia ai badinaia: dala do ai karaia, idia vara negana amo hemataurai dalana ai Dirava vairanai ibounai be idia hegeregere bamona, do idia vara negana amo hemataurai dalana ai taunimanima vairanai ibounai do idia hegeregere.”—U.S. Presiden Richard Milhous Nixon, ena hereva ginigunana, January 20, 1969.
KING taudia, presiden taudia, bona praiminista taudia be dagi idia abia neganai, idia ura kara maoromaoro idia herevalaia. Richard Nixon, United States ena presiden gunana ta, be idau lasi. To ena sivarai ita laloa neganai, ena hereva namodia edia siahu ia ore. Ena be Nixon ia gwau ‘taravatu do ia badinaia,’ to gabeai gavamani ena taravatu ia makohia bona ia idia doria dainai ena dagi ia rakatania. Lagani 30 bamona murinai, ‘hisihisi, lalohisihisi, bona daradoko taudia’ idia boiboi noho.
Unai gado idia kamonai bona edia lalohisihisi idia hamaoromaoroa be mai ena hekwarahi, lalo-momokani gunalaia taudia momo be idia davaria hegeregerena. ‘Kara maoromaoro taunimanima iboudiai totona’ be davaria haraga lasi gauna. To, lagani handred momo gunanai, ta ese gwauhamata ta ia gwauraia bona unai gwauhamata ita tahua be namo—kara maoromaoro ena gwauhamata idauna ta.
Peroveta tauna Isaia amo, Dirava ese ena taunimanima ia gwauhamata henia, ia gwau ia abia hidi “Hesiai Tauna” idia dekenai do ia siaia. Iehova be idia dekenai ia gwau: “Egu Lauma iena latanai lau atoa vadaeni, bona ia ese kota maoromaoro bona momokani, be bese ibounai dekenai do ia mailaia.” (Isaia 42:1-3) Taunimanima edia lohia tauna ta ese unai bamona hereva badana, bese iboudiai ese kara maoromaoro do idia abia ela bona hanaihanai herevana, do ia gwauraia lasi. Unai gwauhamata ita abidadama henia diba, a? Unai bamona hoa karana be ia vara diba, a?
Ita Abidadama Henia Diba Gwauhamatana
Gwauhamata ta do ita abidadama henia diba bema ia gwauraia tauna ita abidadama henia diba. Unai gwauhamata ia gwauraia tauna be Siahu Ibounai Diravana bona ia gwau ena “Hesiai Tauna” be tanobada hegegemadai kara maoromaoro do ia havaraia. Iehova be politikol taudia bamona lasi, gwauhamata herevadia ia gwauraia kava lasi. Baibel ia gwau: “Dirava ia koikoi diba lasi.” (Heberu 6:18) Mai goada ida Dirava ia gwau: “Lau palania gauna, be momokani do ia vara.”—Isaia 14:24.
Dirava ena “Hesiai Tauna,” Iesu Keriso, ena sivarai ese iseda abidadama unai gwauhamata dekenai ia hagoadaia. Namona be kara maoromaoro do ia havaraia tauna ese kara maoromaoro ia ura henia bona ia badinaia. Iesu ena sivarai be ia namo sibona, badina ia be ‘kara maoromaoro ia ura henia, to kara dika ia badu henia.’ (Heberu 1:9) Iena hereva, ena mauri dalana, bona ena mase dalana danu, idia hamomokania ia be kara maoromaoro tauna momokani. Iesu ia mase neganai, Roma tuari tauna ta, Iesu idia kota henia bona idia hamasea ia itaia tauna, ia gwau: “Inai tau be kara maoromaoro tauna!”—Luka 23:47.
Iesu be kara maoromaoro ia karaia sibona lasi, to unai nega ena kara gageva badadia ia dadaraia danu. Unai ia karaia, gavamani gwau-edeede karana o gavamani hamorua karana amo lasi, to idia kamonai taudia iboudiai dekenai, kara maoromaoro korikori ia hadibaia. Ena Hereva Badana Ororo Dekenai be kota maoromaoro bona kara maoromaoro korikori badinaia karana ia hahedinaraia namonamo.—Mataio, karoa 5-7.
Iesu be ena haroro herevadia hegeregerena ia kara. Idia kerere lasi lepera taudia, Iuda oreana ena “dogoatao diba lasi taudia,” ia inai henia lasi. To, idia danu ia herevahereva, ia dogodiatao, bona edia gorere ia hanamoa danu. (Mareko 1:40-42) Ia davaria taudia ibounai, ogogami bona dabu taudia danu ia laloa bada. (Mataio 9:36) Idia dekenai ia gwau: “Tauanina manokamanoka bona gaukara metau taudia ibounai, lau dekenai umui mai, lau ese laga-ani do lau henia umui dekenai.”—Mataio 11:28.
Mai anina bada gauna be Iesu ia naria namonamo idia vara kara gageva ese ia idia hadikaia bona idia hahisia lasi totona. Taunimanima ese idia kara dika henia neganai, ia kara dika henia lou lasi. (1 Petero 2:22, 23) Hisihisi dikadika ia davaria neganai danu, iena guba Tamana dekenai ia idia hasatauroa taudia totona ia guriguri. Ia noinoi, ia gwau: “Egu Tamana e, inai taudia edia dika mani oi gwauatao, badina idia diba lasi dekenai inai bamona idia karaia noho.” (Luka 23:34) Momokani, Iesu be ‘kota maoromaoro karaia dalana, be bese ibounai dekenai ia gwauraia.’ (Mataio 12:18) Dirava ia ura kara maoromaoro tanobadana do ia havaraia, bona ena Natuna ena haheitalai ese unai ia hamomokania, ani?
Kara Gageva Idia Hadokoa Diba
Hari inai negai danu, taunimanima idia hamomokania kara gageva ia doko diba. Iehova ena Witness taudia ta ta, bona edia orea danu idia hekwarahi noho, taunimanima lalo-dika henia karana, taunimanima edia toana laloa karana, bese idaudia inai henia karana, bona dagedage karana idia rakatania totona. Mani inai haheitalai oi laloa.
Pedroa ia laloa gavamani gwau-edeede karana sibona ese ena noho gabuna Basque Country, Spain ena kahana ta dekenai kara maoromaoro do ia havaraia diba. Unai dainai, dagedage oreana ta lalonai ia vareai, bena France ai ia dekenai tuari karadia idia hadibaia. Idia hadibaia murinai, idia hagania dagedage oreana maragina do ia haboua bona pulisi taudia edia kamepa ta bomu amo do ia hadikaia ore. Ena orea taudia ese bomu idia hegaegaelaia noho neganai, pulisi taudia ese ia idia dogoatao. Hua 18 ai, dibura rumana dekenai ia noho, to unai gabu dekenai danu ena politikol karadia ia karaia noho dainai, dina momo dekenai ia aniani lasi, bona nega ta ena ima ganagana ia ivaia.
Pedro ia laloa, kara maoromaoro totona ia hekwarahi. Bena Iehova bona ena ura ia dibaia. Pedro be dibura rumana dekenai ia noho neganai, ena adavana be Iehova ena Witness taudia ida Baibel ia stadilaia matamaia bona Pedro idia ruhaia neganai, ena adavana ese hebou ta dekenai ia boiria. Unai hebou ia moalelaia bada dainai, ia ura Baibel stadi ia abia, bona unai stadi dainai ena lalohadai momo bona ena mauri dalana ia haidaua bada. Gabeai, lagani 1989 ai, Pedro bona ena adavana be bapatiso idia abia.
Pedro ia gwau: “Iehova lau tanikiu henia bada, badina ena be lagani momo lalonai dagedage karadia lau karaia, to tau ta lau alaia mase lasi. Hari lau be Dirava ena lauma ena tuari kaia, Baibel, lau gaukaralaia maino bona kara maoromaoro momokani sivaraina—Dirava ena Basileia ena sivarai namona unai—lau halasia totona.” Vanegai, Pedro, hari ia be elda tauna ta Iehova ena Witness taudia edia orea lalonai, be ia hadikaia gwauraia kamepa dekenai ia giroa lou. Hari ia lao unai gabu ena ruma bese taudia dekenai maino sivaraina ia harorolaia totona.
Iehova ena Witness taudia be edia mauri dalana idia haidaua badina kara maoromaoro tanobadana idia ura henia. (2 Petero 3:13) Ena be Dirava ena gwauhamata idia abidadama henia goada, to idia lalo-parara kara maoromaoro idia karaia danu be edia maduna. Baibel be ia hahedinaraia goevagoeva, Dirava ia ura ita ese iseda maduna ita huaia.
Kara Maoromaoro Ena Uhe Hadoa Karana
Momokani, kara gageva ita davaria neganai, reana ita ura ita boiboi: “Kota maoromaoro Diravana be edeseniai?” Malaki ena nega ai, Iuda taudia be unai idia gwauraia. (Malaki 2:17, NW) Dirava be edia maumau herevana ia laloa bada, a? Lasi, to unai hereva dainai ia “hesiku” ena badina ta be idia sibona ese edia buruka adavadia idia kara gageva henia bona anina lasi gaudia dainai edia headava idia hadokoa. Iehova ia laloa momo gauna be ‘edia uhau dinadia lalonai idia headava neganai, edia hahine idia gwauhamata henia, do idia rakatania lasi momokani, to unai gwauhamata idia makohia, bona idia badinaia lasi.’—Malaki 2:14.
Mai momokani ida kara gageva ita maumauraia diba, bema ita kara gageva danu, a? To, bema Iesu ita tohotohoa bona iseda kudouna amo taunimanima lalo-dika henia karana bona bese idaudia inai henia karana ita kokia, taunimanima edia toana ita laloa lasi bona iboudiai ita lalokau henia, bona ita idia kara dika henia neganai, ita kara dika henia lou lasi, do ita hahedinaraia kara maoromaoro ita ura henia.
Baibel ese ita ia hagoadaia ‘kara maoromaoro ena uhe do ita hadoa,’ kara maoromaoro do ita havaraia totona. (Hosea 10:12) Herevana ena toana be ia be gau maragina, to nega ibounai kara gageva ita dadaraia neganai, ia be gau badana. Martin Luther King, Jr., be Birmingham Dibura Rumana Revarevana dekenai ia gwau bamona, “gabu ta ai ia vara kara gageva ese gabu iboudiai edia kara maoromaoro ia hadikaia diba.” Dirava ese ‘kara maoromaoro idia karaia’ taudia ia abia hidi, kahirakahira do ia vara kara maoromaoro tanobadana do idia abia totona.—Sepanaia 2:3.
Iseda kara maoromaoro helarona be taunimanima edia gwauhamata dekenai ita atoa diba lasi, to iseda lalokau Havaraia Tauna ena hereva ita abidadama henia diba. Unai dainai Iesu be ena hahediba taudia ia hamaoroa, namona be Dirava ena Basileia do ia mai idia gurigurilaia. (Mataio 6:9, 10) Iesu, unai Basileia ena Pavapava, be ‘ogogami taudia idia boiboi neganai, do ia durua. Edia gau bona edia heduru be lasi taudia do ia hamauria. Manoka taudia bona ogogami taudia dekenai do ia bogahisihisi, bona gau lasi taudia be mase dekena amo do ia hamauria.’—Salamo 72:12, 13.
Ia hedinarai goevagoeva, kara gageva be do ia doko. Keriso be tanobada ibounai ia lohiaia neganai, kara gageva do ia haorea ela bona hanaihanai, badina Dirava be peroveta tauna Ieremia amo ia gwauhamata, ia gwau: “Egu gwauhamata hamomokania negana be do ia mai. . . . Unai nega dekenai lau ese Davida ena bese amo kara maoromaoro tauna ta king dagina totona do lau abia hidi. Unai King ese kara maoro bona kara namo inai tano ibounai dekenai do ia karaia.”—Ieremia 33:14, 15, Today’s English Version.
[Footnote]
a Inai be ena ladana korikorina lasi.