Oi Goeva Noho Totona Emu Kudouna Oi Gimaia
“To gau badana momokani, oiemu kudouna, oiemu laloa ia havaraia gauna, do oi naria namonamo, badina be oiemu laloa dekena amo, oiemu mauri be ia heau noho.”—AONEGA HEREVADIA 4:23.
1-3. (a) Nega momo taunimanima be edena bamona idia hahedinaraia idia ese edia goeva karana idia laloa maragi? Haheitalai gwauraia. (b) Dahaka dainai goeva karana ena namo ita tahua be gau badana?
REANA laulau be idaunegai idia penia gauna. Eiava iena hairai be ruma ai idia noho herahera gaudia edia ida ia hegeregere lasi. To herevana, unai laulau biaguna ia laloa laulau ia dogoatao be anina lasi. Unai dainai, ia ese unai laulau be dola 29 dekenai ia hoihoilaia. To lagani haida murinai, laulau ena biaguna matamatana ese ia davaria unai laulau ena davana be kahirakahira dola milioni ta bamona! Oibe, unai laulau be idaunegai laulauna bona ladana bada tauna ta ese ia penia gauna. Unai dava bada laulauna ia laloa maragi tauna ena hemami mani oi laloa!
2 Nega momo goeva karana dekenai unai bamona ia vara danu, goeva karana ena anina be ta ena kara ia miro lasi eiava ia namo. Hari, taunimanima momo herea be edia goeva karana idia laloa maragi. Haida idia gwau unai be idaunegai idia badinaia lalohadaina ta, hari inai nega ena noho dalana ida ia hegeregere lasi. Unai dainai, gau maragidia abia totona edia goeva karana idia negea. Haida be edia goeva karana idia negea, nega sisina mahuta hebou urana idia hagugurua totona. Ma haida ese goeva karana idia negea, badina idia ura edia turadia eiava haida ese do idia ura henidia.—Aonega Herevadia 13:20.
3 Momo be kara dika idia karaia murinai, idia davaria edia goeva karana be mai anina bada gauna. Nega momo lalohisihisi bada idia davaria. Baibel ena hereva bamona, matabodaga karana murinai idia vara gaudia edia mamina be poisini, “mamina dika muramura bamona.” (Aonega Herevadia 5:3, 4) Inai kara bodaga tanobadana lalonai, edena bamona oi goeva noho diba bona unai karana oi moalelaia diba? Ita badinaia diba daladia toi do ita herevalaia.
Oiemu Kudouna Oi Gimaia
4. Kudouna ese dahaka ia laulaulaia, bona dahaka dainai ita gimaia be namo?
4 Ita goeva noho totona, gau badana be iseda kudouna ita gimaia. Baibel ia gwau: “To gau badana momokani, oiemu kudouna, oiemu laloa ia havaraia gauna, do oi naria namonamo, badina be oiemu laloa dekena amo, oiemu mauri be ia heau noho.” (Aonega Herevadia 4:23) Unai siri ese ia gwauraia “oiemu kudouna” be dahaka? Ia be kudouna korikorina ia herevalaia lasi. To, unai kudouna ese gau ta ia laulaulaia. Ia be iseda lalona ai idia noho gaudia, hegeregere iseda lalohadai, hemami bona ura. Baibel ia gwau: “Lohiabada oiemu Dirava do oi lalokau henia, mai oiemu kudouna ibounai, mai oiemu lauma ibounai, bona mai oiemu goada ibounai danu.” (Deuteronomi 6:5) Iesu ia gwau unai be taravatu hereadaena. (Mareko 12:29, 30) Ia hedinarai goevagoeva, eda kudouna be dava bada gauna. Unai dainai ita gimaia be gau badana.
5. Edena dala ai kudouna ese ta ia durua diba bona hadikaia diba?
5 To, Baibel ma ia gwau “taunimanima edia kudouna be mai koikoi bada, bona mai dika rohoroho danu.” (Ieremia 17:9) Edena dala ai eda kudouna be mai ena koikoi—ita ia hadikaia diba? Haheitalai ta be inai, motuka be gau namona ta, hekwakwanai neganai unai gauna amo ta ita durua bada diba. To bema draiva ese motuka ia taria kerere, unai motuka amo ia sibona eiava ma haida ia hamasea diba. Unai hegeregerena, bema emu kudouna oi gimaia lasi, emu lalona ai idia noho ura idauidau ese oi do idia biagua bona dika lalonai oi do ia hakaua vareai. Dirava ena Hereva ia gwau: “Sibona ena lalona dekenai ia abidadama henia tauna be kavakava, to aonega ena dala dekenai ia raka tauna, be do ia mauri.” (Aonega Herevadia 28:26) Oibe, aonega ena dala dekenai oi raka bona dika oi hanaia diba, bema Dirava ena Hereva oi gaukaralaia oi ia hakaua totona, motuka ena dala dekenai oi do heau lasi neganai mapu oi itaia guna hegeregerena.—Salamo 119:105.
6, 7. (a) Helaga karana ena anina be dahaka, bona dahaka dainai unai kara be mai anina bada Iehova ena hesiai taudia dekenai? (b) Edena bamona ita diba goevadae lasi taudia ese Iehova ena helaga karana idia hahedinaraia diba?
6 Nega momo eda kudouna ia ura lasi goeva karana ena dala ia badinaia. To namona be iseda kudouna ita doria unai dala ia badinaia totona. Unai bamona ita karaia dalana ta be, goeva karana ena namo korikorina ita laloa be namo. Unai kara be helaga karana ida idia hakapua hebou, helaga karana ena anina be miro ta be lasi bona kara dika amo ia parara. Helaga karana be kara namo hereana ta bona ia be Iehova ena kara badana ta. Baibel ena siri momo lalonai Dirava ena ladana idia noho gabudia ai inai hereva, helaga idia torea. Momokani, Baibel ia gwau “Helaga, Lohiabada Ena.” (Esodo 28:36) To, edena bamona unai kara be mai anina bada ita goevadae lasi taudia dekenai?
7 Iehova be ena Hereva amo ita ia hamaoroa: “Do umui helaga, badina lau be lau helaga noho.” (1 Petero 1:16) Oibe, Iehova ena helaga karana ita tohotohoa diba; iena vairanai ita goeva noho diba. Unai dainai, miro karadia ita dadaraia neganai, anina be ita ura hahenamo namona ta ita abia—unai be Ataiai Momokani Diravana ena kara namona ita hahedinaraia! (Efeso 5:1) Namo lasi ita gwau unai kara ita hahedinaraia be auka, badina Iehova be aonega bona lalo-maoromaoro Biaguna, bona ita ia doria lasi to ita henia diba gaudia sibona ia noia. (Salamo 103:13, 14; Iamesi 3:17) Momokani, iseda lauma dalana bona kara idia goeva totona, ita hekwarahi be gau badana. To, aposetolo Paulo ia gwau, emui kara momokani bona goeva karana be Keriso dekenai do umui henia. (2 Korinto 11:3, NW ) Keriso bona iena Tamana edia vairanai kara namo ita karaia be namo, unai dainai ita hekwarahi ita goeva noho totona, ani? Badina idia ese ita dekenai lalokau bada idia hahedinaraia, bona ena davana ita henia lou diba lasi. (Ioane 3:16; 15:13) Iseda mauri lalonai ita goeva be maoro, badina unai amo ita hahedinaraia idia ita tanikiu henia. Bema unai dala amo eda goeva karana ita laloa, vadaeni goeva karana do ita laloa bada bona iseda kudouna do ita gimaia.
8. (a) Edena dala ai iseda kudouna ia laulaulaia gauna ita ubua diba? (b) Iseda herevahereva karana ese ia hahedinaraia diba ita be edena bamona taudia?
8 Ita sibona ita ubua dalana amo danu iseda kudouna ita gimaia. Namona be nega ibounai lauma aniani namodia amo iseda lalona bona kudouna ita ubua, bona Dirava ena Basileia ena sivarai namona ita laloa bada noho. (Kolose 3:2) Namona be iseda herevahereva karana ese ia hahedinaraia unai ita laloa bada. Bema taunimanima idia diba ita be tauanina gaudia, matabodaga sivaraidia ita herevalaia momo taudia, ita be eda kudouna lalonai idia noho gaudia ita hahedinaraia unai. (Luka 6:45) To, namona be taunimanima idia diba ita be lauma gaudia bona hagoadaia herevadia kikilaia taudia. (Efeso 5:3) Iseda kudouna ita gimaia totona, gau dikadia haida ita dadaraia be namo. Mani idia rua ita herevalaia.
Heudahanai Karadia Umui Heautania
9-11. (a) Dahaka dainai 1 Korinto 6:18 ena sisiba idia dadaraia taudia be reana matabodaga karadia idia karaia diba? Haheitalai gwauraia. (b) Bema heudahanai karadia ita heautania, ita be dahaka ita dadaraia unai? (c) Kamonai tauna Iobu ese dahaka haheitalai namona ita dekenai ia hahedinaraia?
9 Iehova ese ena lauma amo aposetolo Paulo ia hasiahua sisiba herevadia haida ia torea totona, bona unai sisiba ese momo ia durua vadaeni edia kudouna idia gimaia bona idia goeva noho totona. Paulo ia gwau: “Heudahanai karadia umui heautania.” (1 Korinto 6:18, NW ) Mani oi laloa, Paulo ia gwau lasi, “Heudahanai karadia umui dadaraia.” To Keristani taudia ese kara ma haida idia karaia be namo. Unai bamona matabodaga karadia idia heautania be namo, edia mauri ia hadikaia diba gauna ta amo idia heau siri bamona. Bema unai sisiba ita dadaraia, toana be matabodaga karadia do ita karaia bona Dirava ena lalo-namo do ita haboioa.
10 Haheitalai ta be inai: Sinana ta be ena mero maragina ia hadigua bena ena dabua ia atoa, idia hegaegae hebou badana ta dekenai idia lao totona. Famili taudia idia do lao lasi lalonai, mero maragina be ena sinana ia noia bema namo murimuri dekenai ia gadara, bona sinana ia lalo-tamona—to sisiba ta ia henia. Ia gwau: “Kopukopu gabuna kahirakahira oi lao lasi. Bema kopukopu amo emu dabua oi hamiroa, oi do lau panisia.” To, miniti haida murinai, sinana ia itaia mero be kopukopu gabuna kahirakahira ia gini. Iena dabua ia do miro lasi. To, ia be sinana ena sisiba, kopukopu gabuna kahirakahira oi lao lasi sisibana ia dadaraia, bona dika do ia davaria. (Aonega Herevadia 22:15) Matamata taudia bona mai edia diba taunimanima badadia momo be unai bamona kerere idia karaia. Edena dala ai?
11 Hari inai nega lalonai, taunimanima momo herea be “ura dikadia mai hemarai danu idia karaia” dainai, bisinesi matamatadia idia haginia bona sihari kava karadia idia hahedinaraia gaudia idia hoihoilaia. (Roma 1:26, 27) Matabodaga sivaraidia bona laulaudia be magasin, buka, vidio, bona Internet ai idia hahedinaraia karana be ia bada ia lao. Edia lalona dekenai unai bamona matabodaga laulaudia idia atoa taudia be heudahanai karadia idia heautania lasi. Idia ese unai kara idia gadaralaia bona kahirakahira dika do idia karaia, Baibel ena sisiba idia dadaraia unai. Edia kudouna idia gimaia lasi to idia itaia laulau dikadia, lagani momo lalonai idia laloatao diba gaudia, edia poisini amo edia lalona idia hadikaia. (Aonega Herevadia 6:27) Namona be kamonai tauna Iobu amo diba ita abia, ia be ena matana dekenai taravatu—gwauhamata ta bamona—ia atoa, ia idia hakererea diba gaudia do ia raraia lasi. (Iobu 31:1) Hari, iena haheitalai namona ita tohotohoa be namo!
12. Idia headava gwauraia Keristani taudia idia hebamo heheni neganai, edena dala ai ‘heudahanai karadia idia heautania’ diba?
12 Idia ura headava gwauraia taudia idia loa hebou neganai, gau badana be ‘heudahanai karadia idia heautania.’ Idia hebamo neganai, unai be moale bada bona gabeai do idia vara gau namodia idia naria noho negana, to haida be matabodaga karadia idia karaia neganai, unai nega namona idia hadikaia. Unai ia vara neganai, headava namona ena badina aukana—sibona ena ura dadaraia lalokauna, sibona ena ura biagua karana, bona Iehova Dirava badinaia karadia idia noho headavana—idia haginia lasi. Keristani tau bona hahine ta be idia do headava lasi to edia hebamo heheni negana lalonai matabodaga karana idia karaia. Idia headava murinai, hahine ia gwau iena lalona ena mamina ese ia hahisia bada, unai ese ena headava dinana ena moale ia hadikaia danu. Ia gwau: “Nega momo Iehova lau noia egu dika ia gwauatao totona, bona ena be unai dika lau karaia negana amo ema bona hari lagani 7 idia hanaia vadaeni, to egu lalona ena mamina ese lau ia samania noho.” Unai bamona kara dika idia karaia taudia ese Keristani elda taudia amo heduru idia tahua be namo. (Iamesi 5:14, 15) To, idia headava gwauraia Keristani taudia momo be mai aonega ida idia kara bona edia hebamo heheni negana lalonai unai bamona dika gaudia idia dadaraia. (Aonega Herevadia 22:3) Ena be idia lalokau heheni to idia naria namonamo danu. Idia ruaosi idia loaloa neganai ma ta idia boiria idia ia bamoa totona, bona taunimanima lasi gabudia dekenai idia ruaosi sibona idia noho lasi be namo.
13. Dahaka dainai Keristani taudia be Iehova idia hesiai henia lasi taudia danu idia turana karaia bona adavaia gwauraia be namo lasi?
13 Keristani taudia be Iehova idia hesiai henia lasi taudia danu idia turana karaia bona adavaia gwauraia neganai, dika badadia idia davaria diba. Hegeregere, edena bamona Iehova Dirava ia lalokau henia lasi taudia ida oi hebamo heheni diba? Keristani taudia ese Iehova idia lalokau henia bona ena taravatu, goeva karana dekenai idia matauraia taudia sibona idia bamoa be gau badana. Dirava ena Hereva be ita ia hadibaia: “Dirava idia abidadama henia lasi taudia danu do umui hakapua tamona lasi. Badina be edena bamona kara maoromaoro bona kara kerere idia turana diba? Edena bamona diari bona dibura idia noho hebou diba?”—2 Korinto 6:14.
14, 15. (a) Inai hereva “heudahanai” ena anina dekenai, taunimanima haida be dahaka lalohadai kererena idia abia? (b) Inai hereva “heudahanai” ese dahaka kara idauidau ia herevalaia, bona Keristani taudia be edena dala ai ‘heudahanai karadia idia heautania’ diba?
14 Diba ita abia danu be gau badana. Ita be heudahanai karana do ita heautania momokani lasi bema unai hereva ena anina ita diba lasi. Inai tanobada lalonai, haida ese inai hereva “heudahanai” ena anina idia laloa kerere. Idia laloa idia headava lasi lalonai edia mahuta hebou urana idia hagugurua diba, herevana idia mahuta hebou lasi. Idia matauraia helt oreadia haida danu ese rogorogo kava kekeni matamatadia edia namba hamaragia totona, matamata taudia idia hagoadaia matabodaga karadia idaudia idia karaia, bena do idia rogorogo lasi. Madi, unai bamona sisiba herevadia be kerere. Idia headava lasi kekeni edia rogorogo koua karana sibona be goeva karana lasi, bona “heudahanai” herevana ena anina be idauidau.
15 Greek herevana por·neiʹa idia hahanaia “heudahanai” ena anina be idauidau. Unai hereva ena anina be haida idia headava lasi to idia mahuta hebou bona tau bona hahine ese edia kopina idia gaukaralaia kerere. Por·neiʹa karadia haida be, ta ese uduna amo eiava kununa dekenai mahuta hebou karana ia karaia bona ta ese ma ta ena kopina ia gadaralaia karana—unai kara dika idauidau be nega momo ariara rumadia lalonai idia karaia. Bema taunimanima idia laloa unai bamona karadia be “heudahanai” karadia lasi, idia be sibona idia koia bona Satani ena tarapu ta lalonai idia moru vadaeni unai. (2 Timoteo 2:26) Ma danu, goeva noho karana ena anina be heudahanai karadia amo ita gini siri karana sibona lasi. ‘Heudahanai karadia ita heautania’ totona, namona be matabodaga bona lebulebu karadia idauidau ibounai ita dadaraia, namo lasi unai gaudia ese ita idia hakaua kerere bena por·neiʹa ena kara dika rohorohona ta ita karaia garina. (Efeso 4:19) Unai dala amo ita goeva noho diba.
Ta Hauraia Kava Karana Ita Dadaraia
16. Daidia idia lalokau heheni be maoro, bona edena haheitalai Baibel dekenai ese unai ia hahedinaraia namonamo?
16 Bema ita ura ita goeva noho, namona be ta hauraia kava karana dekenai ita naria namonamo, badina unai be dika gauna ma ta. Haida idia gwau matamata taudia eiava headava taudia ese ma ta idia hauraia kava karana be kerere lasi, to unai be moale karana ta sibona. Ita gwau diba, lalokau hahedinaraia karadia be mai edia nega bona gabu. Isako bona Rebeka idia itaia “idia ruaosi gadara dekenai idia rosia” heheni, bona itaia taudia idia diba idia be tadikaka bona taihu lasi. (Genese 26:7-9) To, idia ruaosi be headava tau bona hahine. Idia ruaosi idia lalokau heheni be maoro. To ma ta hauraia kava karana be idau.
17. Ta hauraia kava karana ena anina be dahaka, bona edena dala ai unai hekwakwanai ita hanaia diba?
17 Hauraia kava karana ena anina be inai: Ta be headava ia laloa lasi to ena kara eiava hereva amo ia hahedinaraia ta ia ura henia. Taunimanima be kara idauidau idia karaia diba, unai dainai ta hauraia kava karana be dala idauidau amo idia hahedinaraia, unai kara haida be hunia momokani dalanai idia hahedinaraia. (Aonega Herevadia 30:18, 19) Taravatu aukadia ese unai ia hanamoa diba lasi. To, taravatu ia hereaia gauna ta ita badinaia diba—mai momokani ida sibona eda kara ita tahua bona Baibel ena hakaua herevadia ita badinaia namonamo be namo.
18. Dahaka dainai haida idia ura ma haida idia hauraia kava, bona dahaka dainai ta hauraia kava karana be dika momokani?
18 Bema mai momokani ida eda kara ita tahua, ita momo ita abia dae ita moale bema ta ese ita ia ura henia. Unai be vaia taunimanima edia kara. To ta hauraia kava karana amo unai bamona ura ita havaraia—haida edia vairanai sibona eda namo ita habadaia eiava ma ta ena lalona ita veria ita ia ura henia totona, a? Bema oibe, ma ta dekenai do ita havaraia hisihisina ita laloa, a? Hegeregere, Aonega Herevadia 13:12 ia gwau: “Bema tau ta ia laloa gau namona ta do ia abia, to unai gau totona nega daudau ia naria kava, unai be lalohisihisi ia davaria noho.” Bema mai eda ura ida ta ita hauraia kava, reana unai tauna ena hemami ita diba lasi. Reana ia laloa do umui hebamo heheni bona gabeai do umui headava. To, gabeai bema ia diba oi be ia oi ura henia lasi, unai ese ena lalona do ia hahisia bada. (Aonega Herevadia 18:14) Mai emu ura bada ida ma haida edia hemami oi gadaralaia karana be dika momokani.
19. Edena bamona ta hauraia kava karana ese Keristani headava ia hadikaia diba?
19 Headava taudia ese ta hauraia kava karana dekenai idia naria namonamo be gau badana. Bema ta ese ena kara amo ia hahedinaraia headava tauna eiava hahine ia ura henia—eiava headava taudia be unai bamona idia karaia—be kerere. Madi, Keristani taudia haida be lalohadai kererena idia abia, idia laloa edia adavana dekenai idia hahedinaraia lalokauna be ma haida dekenai idia hahedinaraia be maoro. Haida edia hehuni gaudia be unai bamona turadia dekenai idia gwauraia bona edia adavana dekenai idia herevalaia lasi. Unai dainai, unai turana lalokau henia karana ia bada ia lao bona headava ia hadikaia diba. Headava Keristani taudia ese heudahanai karana, kudouna ai ia matamaia karana dekenai Iesu ena aonega sisibana idia laloatao be namo. (Mataio 5:28) Unai dainai, namona be eda kudouna ita gimaia bona dika do idia havaraia karadia ita dadaraia.
20. Edena dala ai eda goeva noho karana ita laloa be namo?
20 Oibe, inai matabodaga tanobadana lalonai ita goeva totona be mai ena hekwarahi. Laloaboio lasi, ita goeva noho totona be ia auka sisina, to goeva karana ita haboioa neganai ita abia lou totona be auka herea. Momokani, Iehova ese helalo-kerehai momokani taudia edia “dika do ia gwauatao momokani” bona ia durudia idia goeva lou totona. (Isaia 55:7) To, bema ta ese matabodaga karana ia karaia, iena kara dainai do ia davaria dika idauidau amo Iehova ese ia do ia gimaia lasi. Edia kara dika dainai idia vara gaudia be reana lagani momo, eiava edia mauri ibounai lalonai unai gaudia do idia lalohisihisilaia. (2 Samuela 12:9-12) Unai dainai gau badana be emu kudouna oi gimaia, unai amo oi goeva noho diba. Namona be Iehova Dirava ena vairanai oi goeva noho karana be dava bada gauna ta bamona oi laloa—bona oi haboioa lasi!
Edena Bamona Do Oi Haere?
• Goeva karana ena anina be dahaka bona dahaka dainai ia be mai anina bada?
• Iseda kudouna be edena bamona ita gimaia diba?
• Heudahanai karadia ita heautania ena anina be dahaka?
• Dahaka dainai ma ta hauraia kava karana ita dadaraia be namo?
[Picture on page 9]
Motuka ese ita ia hamasea diba bema ita taria kerere
[Pictures on page 10]
Dahaka ia vara diba bema sisiba ita dadaraia?
[Picture on page 11]
Idia ura headava gwauraia taudia idia loa hebou neganai, goeva karana idia badinaia be namo, unai neganai do idia moale bona Dirava do idia hanamoa