Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w09 6/15 rau 3-6
  • Iehova Dekenai Dahaka Do Lau Henia?

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Iehova Dekenai Dahaka Do Lau Henia?
  • 2009 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Nega Dikadia
  • Tano Ma Ta Dekenai Ai Idia Siaia
  • Egu Tahua Gaudia Lau Hagugurua
  • Gilead Sikuli Bona Murinai
  • Lau Maragi Negana amo mai Haheauka ida Iehova Lau Naria
    1997 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
2009 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w09 6/15 rau 3-6

Iehova Dekenai Dahaka Do Lau Henia?

Ruth Danner ese ia sivarailaia

Nega momo egu Sinana be mai kiri ida ia gwau, lagani 1933 be dika bada idia vara laganina: Hitler be ena lohia siahuna ia abia, pope ia gwau unai be Lagani Helagana, bona unai negai lau vara.

EGU tama sina be taoni maragina ladana Yutz, Lorraine dekenai idia noho. Lorraine be France bona Germany edia boda kahirakahira ai. Lagani 1921 ai, egu Sinana be egu Tamana ia adavaia. Egu Sinana be Katolik hahinena bona egu Tamana be Protestan tauna. Lagani 1922 ai, egu kakana Helen ia vara bona ia do beibi neganai, Katolik dubu dekenai idia bapatisoa.

Dina ta lagani 1925 ai, egu Tamana be German gado ai idia hahanaia buka ta ladana The Harp of God ia abia. Unai buka ia duahia murinai, ia abia dae ia be hereva momokani ia davaria vadaeni. Unai buka idia halasia taudia ia tore henia, bona idia ese dala idia karaia Bibelforscher (unai neganai Germany dekenai Iehova ena Witnes taudia be unai bamona idia gwauraia) taudia ese ia idia durua totona. Maoromaoro, egu Tamana be ia dibaia gaudia ia harorolaia matamaia. To egu Sinana be iena kara dainai ia moale lasi. German gado ai egu Tamana ia hamaoroa, “Emu ura hegeregerena oi karaia diba, to unai Bibelforscher taudia do oi bamoa lasi!” To, egu Tamana be ena lalona ia hadaia vadaeni bona lagani 1927 ai ia bapatiso, bena Witnes tauna ta ai ia lao.

Unai dainai, egu tubuna hahine be egu Sinana ia doria ena headava ia hadokoa totona. Nega ta Katolik dubu ai, pris be helai taudia dekenai ia gwau: “Peroveta koikoi tauna Danner umui abia dae lasi.” Dubu amo ai giroa lou neganai, egu tubuna hahine be ruma ena ataiai amo flaoa pot metauna ta ia negea egu Tamana ia hodoa totona, to unai flaoa pot be ena kwarana ia reaia bona ena pagana latanai ia moru. Unai ia vara neganai, egu Sinana be ia laloa, ‘Taunimanima be ala-ala taudia ai ia halaoa tomadiho oreana be orea namona lasi.’ Ia ese Iehova ena Witnes taudia edia buka bona magasin ia duahia matamaia. Daudau lasi murinai, ia abia dae ia be hereva momokani ia davaria, bona lagani 1929 ai bapatiso ia abia.

Lauegu tama sina idia gaukara goada lau bona egu kakana idia durua, unai amo do ai diba Iehova be momokani ia noho. Ai dekenai Baibel sivaraidia idia duahia bona gabeai idia henanadai, dahaka dainai sivarai lalonai ai herevalaia taudia be unai bamona idia karaia. Unai negai, egu Tamana be ia ura lasi hanuaboi o adorahi ai moni gaukara ia karaia, herevana unai ena anina be moni bada do ia abia lasi. Ia ura nega bada do ia gaukaralaia Keristani heboudia, haroro gaukara bona ai ida stadi do ia karaia totona.

Nega Dikadia

Egu tama sina ese Switzerland bona France amo idia mai sekit naria taudia bona Betele taudia be emai ruma dekenai idia abidia dae. Idia ese ai dekenai Germany ai idia noho tadikaka taihu idia davaria hekwakwanai edia sivarai idia herevalaia. Nazi gavamani ese Iehova ena Witnes taudia momo be dibura kamepa ai idia koudia, bona natudia momo be edia Witnes tama sina amo idia abidia siri.

Emai tama sina ese lau bona Helen idia hahegaegaea, vaira negana ai hahetoho badadia ai haheaukalaia totona. Baibel siri namodia ai laloatao totona, emai tama sina ese ai idia durua. Hegeregere idia gwau: “Bema umui diba lasi dahaka do umui karaia, Aonega Herevadia 3:​5, 6 ena hereva umui laloa. Bema sikuli ai idia vara hahetoho dainai umui gari, 1 Korinto 10:13 umui gaukaralaia diba. Bema ai dekena amo umui idia abia oho, Aonega Herevadia 18:10 ena hereva umui laloa.” Salamo karoa 23 bona 91 edia hereva lau laloatao bona lau diba momokani Iehova be nega ibounai lau do ia gimaia.

Lagani 1940 ai, Nazi Germany ese Alsace-​Lorraine idia abia, bona idia ura taunimanima ibounai be Nazi pati lalonai do idia vareai. Egu Tamana ia ura lasi dainai, Gestapo (Hitler ena pulisi) taudia ese idia hamaoroa dibura ruma ai do idia atoa. Egu Sinana danu be ia ura lasi edia tuari dabua do ia turia neganai, ia danu idia hamaoroa dibura ruma dekenai do idia atoa.

Sikuli dekenai hahetoho momo lau davaria. Dina ta ta ai, sikuli ia matamaia neganai, klas taudia be Hitler totona idia guriguri, idia saluti henia, bona bese abia isi ane idia abia neganai, edia imana idibana idia abia isi. Egu tama sina idia gwau lasi Hitler do lau saluti henia, lasi. To, idia ese lau idia durua egu lalomamina lau hadibaia totona. Unai dainai, egu lalona lau hadaia Nazi gavamani do lau saluti henia lasi. Tisa ese egu vairana idia pataia bona lau idia hamaoroa sikuli amo lau do idia kokia. Egu mauri lagani be seven neganai, nega ta lau be tisa taudia 12 vairanai lau gini. Lau idia doria toho Hitler lau saluti henia totona. To, Iehova ena heduru dainai lau gini goada.

Tisa ta be egu lalona ia veria. Lau ia hamaoroa lau be stiuden namona ta bona egu kara ia ura henia bada, unai dainai ia gwau bema sikuli amo lau idia hadokoa neganai, do ia lalohisihisi. Unai tisa ia gwau: “Emu imana oi abia isi badabada lasi. Sisina sibona oi abia isi. Bona Hitler saluti henia bona ladana abia isi herevana oi gwauraia lasi, to emu udu bibina oi hamarerea kava sibona.”

Egu Sinana vairanai egu tisa ena kara lau herevalaia neganai, ia ese Heberu memero toi be Babulonia ena king ese ia haginia kaivakuku vairanai idia gini edia sivarai ia gwauraia. Lau ia nanadaia, “Idia oda henia dahaka do idia karaia totona?” Lau haere, “Do idia tui diho.” Bena egu Sinana be ma ia gwau, “Bema unai neganai kaivakuku vairanai idia tui diho bona edia tamaka varodia idia kwatua, oi laloa unai be maoro, a? Oi sibona oi abia hidi dahaka be maoro oi karaia totona.” Sataraka, Misaka bona Abetenigo idia karaia bamona, egu lalona lau hadaia Iehova lau badinaia totona.​​—⁠Dan. 3:​1, 13-​18.

Egu tisa taudia ese sikuli amo nega momo lau idia hadokoa bona lau idia hamaoroa egu tama sina amo lau do idia abia siri. Lau lalometau bada, to egu tama sina be lau idia hagoadaia noho. Sikuli dekenai lau lao gwauraia neganai, egu Sinana ia guriguri guna, Iehova ia noia lau do ia gimaia totona. Lau diba Iehova be lau do ia durua, hereva momokani dainai lau gini goada totona. (2 Kor. 4:⁠7) Egu Tamana ese lau ia hamaoroa bema hahetoho ia bada, ruma dekenai do lau giroa be namo. Ia gwau: “Oi ai lalokau henia. Oi be aiemai natuna ela bona hanaihanai. To, inai be oi bona Iehova huanai.” Unai hagoadaia hereva namodia ese lau idia durua egu badinaia karana Iehova dekenai lau dogoatao auka totona.​​—⁠Iobu 27:⁠5.

Gestapo taudia be nega momo aiemai ruma dekenai idia mai, Witnes taudia edia buka bona magasin idia tahua, bona egu tama sina idia henanadai henia totona. Nega haida egu sinana idia abia bona egu tamana bona kakana be edia gaukara gabudia amo idia abia, bona idia giroa mai haraga lasi. Sikuli amo lau giroa neganai, lau diba lasi egu Sinana be ruma dekenai do lau davaria o lasi. Nega haida dekena taudia do idia gwau: “Emu sinana idia abia lao.” Ruma lalonai do lau hunia bona sibona dekenai lau henanadai: ‘Ia idia hahisia noho, a? Ia do lau itaia lou, eiava?’

Tano Ma Ta Dekenai Ai Idia Siaia

January 28, 1943 ai, Gestapo taudia ese daba 3:30 a.m. ai, ai idia hanogaia. Idia gwau bema egu tama sina, egu kakana bona lau be Nazi pati lalonai ai vareai, gabu ma ta dekenai ai do idia siaia lasi. Ai dekenai hora toi idia henia ai hegaegae totona. To egu Sinana be unai bamona nega aukana totona ia hegaegae vadaeni, bona emai baege dekenai dabua haida bona Baibel ta ia udaia, unai dainai Gestapo taudia ai naria noho lalonai Iehova dekenai ai guriguri bona ta ta ai hagoadaia heheni. Egu Tamana ia gwau, ‘gau ta ese Dirava ena lalokau dekena amo ita do ia kokia diba lasi.’​​—⁠Roma 8:​35-​39.

Gestapo taudia idia giroa mai. Taihu burukana Anglade be ai ia bamahuta henia mai taitai ida, bona unai lau laloaboio diba lasi. Gestapo taudia ese Metz ena trein steiseni dekenai ai idia abia lao. Dina toi murinai, Poland dekenai ai ginidae bona Kochlowice dekenai ai idia abia lao, unai be Auschwitz ena kamepa maragina ta. Hua rua murinai, ai idia siaia Gliwice ena kamepa dekenai, guna ia be Katolik ena sista taudia edia ruma. Nazi taudia ese ai idia hamaoroa bema ai ta ta ese emai abidadama dadaraia ena setifiket ai sainia, ai do idia ruhaia bona aiemai kohu do idia henia lou. Egu Tama Sina idia ura lasi dainai, unai ami taudia idia gwau, “Emui hanua do umui itaia lou lasi.”

June dekenai, ai idia siaia Swietochlowice dekenai, unai gabu ai kwara hisihisi lau abia matamaia, ema bona hari lau do mamia noho. Egu ima kwakikwaki dekenai toto idia vara, bona doketa ta be hisihisi koua muramura ia henia lasi, to egu ima koukou haida ia kokia sibona. Ia vara gauna namona ta be, egu gaukara be gadi taudia edia aniani do lau tahua, unai dainai, nega momo paraoa gabua gabuna ta dekenai lau lao. Unuseniai hahinena ta be lau dekenai aniani ia henia lau ania totona.

Unai ibounai lalonai, emai ruma bese be idau gabu ai idia atoa, dibura kamepa ai idia noho taudia ida ai noho hebou lasi. Lagani 1943   October ai, Ząbkowice ena dibura kamepa ta dekenai ai idia siaia lao. Animal idia noho gabuna ta dekenai taunimanima 60​—⁠tatau, hahine bona natudia⁠​—⁠​ai mahuta. Nazi tuari taudia ese ai dekenai idia bodaga vadaeni aniani idia henia.

Unai nega aukana lalonai, emai abidadama ia manoka lasi. Gima Kohorona dekenai ai duahia vadaeni, tuari ia ore murinai haroro gaukara badana do ai karaia. Unai dainai ai diba dahaka dainai hisihisi ai davaria, bona kahirakahira unai hisihisi do idia ore.

Ripoti haida ese idia hahedinaraia America bona ia idia bamoa tanodia edia tuari taudia ese Nazi taudia idia halusia noho. Lagani 1945 matamanai, Nazi tuari taudia idia ura emai kamepa idia rakatania. February 19 ai, ai idia oda henia kilomita 240 bamona do ai raka lao. Wiki foa murinai, Germany ena taoni maragina ta Steinfels dekenai ai ginidae, unuseniai ami taudia ese dibura taudia be maini ta dekenai idia hakaua vareai. Momo idia laloa unuseniai ai do idia hamasea. To, unai dina ai America bona ia idia bamoa tanodia edia tuari taudia idia ginidae, Hitler ena tuari taudia idia heau bona ai davaria hisihisi be idia ore.

Egu Tahua Gaudia Lau Hagugurua

May 5, 1945 ai, emai hanua Yutz dekenai ai ginidae, emai tauanina ai utu be momo bona ai miro. Emai dabua idia gunana vadaeni dainai, lahi dekenai ai gabudia. Egu sinana ena hereva lau laloatao, ia gwau: “Namona be inai dina be emui mauri lalonai umui moalelaia dinana. Ita be kohu ta lasi. Ita hahedokilaia dabua danu be iseda lasi. To, ita foa be eda abidadama ita dogoatao auka, Iehova ita badinaia noho bona ita manoka lasi.”

Switzerland dekenai hua toi lau laga-ani bona egu goada lau abia murinai, sikuli dekenai lau giroa lou bona lau do idia hadokoa totona lau gari lasi. Hari ai be tadikaka taihu ida ai hebou, bona mai gari lasi ida ai haroro diba. August 28, 1947 ai, egu mauri lagani be 13 neganai, Iehova dekenai egu mauri lau gwauhamatalaia karana lau hamomokania. Egu tamana ese Moselle Sinavai dekenai lau ia bapatisoa. Lau ura maoromaoro painia gaukara lau karaia, to egu Tamana ia ura lau be gaukara ta do lau dibaia. Unai dainai lau be dabua turia gaukara lau dibaia. Lagani 1951 ai, egu mauri lagani be 17 neganai, lau idia abia hidi Thionville dekenai painia gaukara lau karaia totona.

Unai lagani ai, Paris ena hebouhebou ta dekenai lau lao, bona misinari gaukara ena aplikeisen lau atoa. Egu mauri lagani be ia do hegeregere lasi dainai, Tadikaka Nathan Knorr ia gwau egu aplikeisen be do ia dogoatao “vaira negana totona.” June 1952 ai, lau idia boiria Gilead Sikuli ena klas namba 21 dekenai lau lao totona, bona unai be South Lansing, New York, U.S.A. dekenai idia karaia.

Gilead Sikuli Bona Murinai

Unai lau moalelaia bada! Egu gado korikori ai taunimanima lau hereva henia be nega momo ia auka. Hari lau be English gado dekenai do lau hereva. To, egu hadibaia taudia ese lau idia durua namo herea. Tadikaka ta ese lau dekenai ladana ma ta ia henia, badina lau hemarai neganai lau kiri.

July 19, 1953 ai, emai gradueisen ai abia Yankee Steidiam, New York dekenai, bona lau be Ida Candusso ida Paris dekenai idia siaia. Ena be Paris dekenai diba bada taudia lau haroro henia be auka, to manau taudia momo ida Baibel ai stadilaia. Ida ia headava bona lagani 1956 ai Africa dekenai ia lao, to lau be Paris dekenai lau noho.

Lagani 1960 ai, Betele dekenai ia gaukara tadikaka ta lau adavaia, bona ai ruaosi be Chaumont bona Vichy dekenai spesel painia gaukara ai karaia. Lagani faiv murinai, TB gorere lau abia, bona egu painia gaukara lau hadokoa. Lau lalohisihisi bada, badina lau maragi negana amo egu tahua gauna be ful-taim hesiai gaukara do lau matamaia bona nega daudau lalonai do lau karaia noho. Lagani haida murinai, egu adavana ese lau ia rakatania, bona hahine ma ta ia adavaia. Unai nega aukadia lalonai, tadikaka taihu edia heduru ese lau ia hagoadaia bada. Bona Iehova ese egu metau ia huaia noho.​​—⁠Sal. 68:⁠19.

Hari, lau be Louviers, Normandy dekenai lau noho, ia be France ena brens opesi kahirakahira. Ena be lau gorere, to lau moale badina lau itaia egu mauri lalonai Iehova ese lau ia durua. Egu tama sina ese lau idia hadibaia namonamo dainai, lalohadai maorona lau dogoatao noho. Egu tama sina ese lau idia hamaoroa Iehova be lauma tauna korikorina ta bona ia lau lalokau henia bona hereva henia diba, bona Ia ese egu guriguri ia haerelaidia diba danu. Momokani, “Lohiabada dekenai dahaka do lau henia, iena hariharibada ibounai lau dekenai ena davana?”​​—⁠Sal. 116:⁠12.

[Blurb on page 6]

“Lau moale badina lau itaia egu mauri lalonai Iehova ese lau ia durua”

[Picture on page 5]

Gas mask lau atoa, egu mauri lagani be siks

[Picture on page 5]

Luxembourg dekenai, misinari bona painia taudia haida ida boiboi pepapepa ai hariharilaia. Egu mauri lagani be 16

[Picture on page 5]

Lagani 1953 ena hebouhebou ta dekenai, egu tama sina ida

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia