Kudouna Ia Itaia Tauna, Iehova—Tahua
“Lau dekenai do umui mai, vadaeni do umui mauri.”—AMOSA 5:4.
1, 2. Baibel ia gwau Iehova be “tau ena kudouna ia itaia,” ena anina be dahaka?
IEHOVA DIRAVA ese peroveta tauna Samuela ia hamaoroa: “Taunimanima ese tau ena toana idia itaia, to Lohiabada ese tau ena kudouna ia itaia.” (1 Samuela 16:7) Iehova be edena dala ai “tau ena kudouna ia itaia”?
2 Baibel be tau ta ena kara korikorina—ena ura, ena lalohadai, ena hemami bona ia laloa bada gaudia—ia herevalaia neganai, kudouna idia gaukaralaia. Unai dainai, Baibel ia gwau Dirava ese kudouna ia itaia, ena anina be ia ese tau ta ena toana ia itaia lasi, to ena kara korikorina ia laloa bada.
Dirava ese Israela Ena Kara Ia Tahua
3, 4. Amosa 6:4-6 hegeregerena, Israela ena iduhu 10 basileiana ena taunimanima edia mauri be edena bamona?
3 Kudouna ia Itaia Tauna be Amosa ena negai ia noho Israela ena iduhu 10 basileiana ia itaia neganai, dahaka ia itaia? Amosa 6:4-6 ia gwau unai taudia be ‘edia laga-ani patadia dekenai idia hekure noho, boromakau natuna bona mamoe natuna idia ania noho.’ Bona idia ese ‘ane idia abia bona gita idia gadaralaia’ bona ‘uaina momo idia inua.’
4 Nega ginigunana ita itaia neganai, reana ena toana be namo herea. Taga taudia be edia kohu momo rumadia ai, aniani bona inuinu gaudia namodia bona miusiki namona idia moalelaia. Danu, idia be mai edia “laga-ani patadia,” aivori amo idia karaia gaudia. Akioleji taudia ese Samaria, Israela basileiana ena siti badana dekenai idia koroa aivori herahera gaudia momo herea idia davaria. (1 King Taudia 10:22) Reana, idia momo be ruma kohudia eiava haba idia koua gaudia.
5. Dahaka dainai Dirava be Amosa ena nega lalonai idia noho Israela taudia dekenai ia moale lasi?
5 Israela taudia be aniani gaihodia idia ania, uaina namona idia inua, miusiki namodia idia kamonai bona noho namona idia moalelaia dainai, Iehova Dirava ia badu, a? Lasi! Badina, ia ese gau momo herea ia henia taunimanima ese idia moalelaia totona. (1 Timoteo 6:17) To, Israela taudia edia ura dikadia, edia lalohadai dikadia, Dirava idia matauraia lasi bona edia varavara idia lalokau henidia lasi dainai, Iehova be idia dekenai ia badu.
6. Amosa ena nega ai, Israela ena lauma dalana be edena bamona?
6 ‘Edia laga-ani patadia dekenai idia hekure, boromakau natuna bona mamoe natuna idia ania, uaina idia inua bona gita idia gadaralaia’ taudia be do idia hoa bada. Amosa ese unai tatau dekenai ia henanadai: “Umui be umui laloa noho inai nega dikana be umui dekenai do ia ginidae lasi, a?” “Israela ena dika” dainai idia taitai noho be namo, to idia ese unai idia lalo-hekwarahilaia lasi. (Amosa 6:3-6) Iehova be Israela besena ena taga maurina ia itaia lasi, to Ia laloa bada gauna be Israela be lauma dalanai ia dika momokani. To, taunimanima be edia dina ta ta gaukara idia karaia sibona bona gau ta idia lalo-hekwarahilaia lasi. Hari inai negai, momo edia kara be unai bamona danu. Idia abia dae ita be nega aukadia lalonai ita noho, to idia dekenai dika ta ia vara lasi dainai, ma haida dekenai idia vara dika idia laloa lasi bona lauma gaudia idia ura lasi.
Israela Besena—Ia Dika Ia Lao
7. Bema Israela taudia be Dirava ena hadibaia herevadia idia badinaia lasi, dahaka do ia vara?
7 Ena be Israela besena ena toana be ia taga, to Amosa bukana ese ena dika bada ia hahedinaraia. Dirava ena hadibaia herevadia idia badinaia lasi bona edia lalohadai idia hamaoromaoroa lasi dainai, Iehova ese edia inai taudia amo do ia gimadia lasi. Asuria taudia ese edia aivori patadia amo do idia veridia diho bona idia abidia lao. Mauri namona idia haboioa!
8. Edena bamona Israela be lauma dalanai ia kara dika?
8 Israela taudia be edena bamona unai kara dika idia karaia? Unai bamona kara be lagani 997 B.C.E. lalonai ia matamaia. Unai neganai, King Solomona ena natuna Rehoboama ese iena gabu ia abia bona Israela ena iduhu 10 be Iuda bona Beniamina iduhu amo idia parara. Israela ena iduhu 10 ia lohiaia king ginigunana be Ieroboama Namba 1, ia be “Nebata” ena natuna. (1 King Taudia 11:26) Ieroboama ese ia lohiaia taudia edia lalona ia ania bona ia gwau, Iehova tomadiho henia totona Ierusalema dekenai idia lao be hekwarahi bada herea. To, ia be taunimanima edia namo ia laloa momokani lasi. Ia be sibona ena namo ia laloa bada. (1 King Taudia 12:26) Ieroboama ia gari, badina bema Israela taudia be lagani tamona lalonai nega toi idia daekau lao Ierusalema ena dubu helaga dekenai, reana do idia hanaia lao Iuda basileiana dekenai. Unai kara ia koua totona, Ieroboama ese Dano bona Betele dekenai golo amo ia karaia boromakau natuna edia kaivakuku rua ia haginia. Vadaeni, unai boromakau natuna tomadiho henia karana be Israela basileiana ena tomadiho badana ai ia lao.—2 Sivarai 11:13-15.
9, 10. (a) King Ieroboama Namba 1 ese dahaka tomadiho aria ia hegaegaelaia? (b) King Ieroboama Namba 2 ena negai, Dirava ese Israela dekenai idia karaia aria be edena bamona ia laloa?
9 Ieroboama ia ura taunimanima ese unai tomadiho matamatana idia matauraia. Dala ia karaia Ierusalema dekenai idia karaia aria bamona do idia karaia. King Taudia Ginigunana 12:32, ia gwau: “Ieroboama ese danu aria ta ia gwauraia. Hua namba 8 ena dina namba 15 be aria do idia karaia, Iuda dekenai idia karaia hegeregerena. Betele dekenai ia atoa boubou patana ena latanai, boubou gaudia ia gabua.”
10 Iehova be unai tomadiho koikoi aria ia abia dae lasi. Lagani 100 murinai, 844 B.C.E. ai, Ieroboama Namba 2 be Israela ena iduhu 10 basileiana ia lohiaia neganai, Iehova ese Amosa amo unai ia hahedinaraia goevagoeva. (Amosa 1:1) Amosa 5:21-24 ai, Dirava ia gwau: “Umui emui aria helagadia bona emui guriguri heboudia be lau ura lasi momokani! Umui ese gabua bouboudia bona paraoa bouboudia lau dekenai umui henia gwauraia, be lau ese do lau abidia dae lasi. Emui ane, mai regena bada gaudia, do umui hadokoa, bona emui gita be lau ura lasi do lau kamonai henidia. Lasi momokani. To lau ura henia gauna be inai: Kota maoromaoro do umui karaia, bona nega ibounai kara maoromaoro do umui karaia, ia heau lao noho hanaihanai sinavai bamona.”
Iseda Nega Lalonai Idia Hegeregere Gaudia
11, 12. Idaunegai Israela ena tomadiho dalana bona Kerisendom be edena bamona idia hegeregere?
11 Oibe, Iehova ese Israela ena aria idia karaia taudia edia kudouna ia tahua bona edia tomadiho karadia bona gabua bouboudia ia abia dae lasi. Unai hegeregerena hari danu, Dirava ese Kerisendom ena kaivakuku tomadiho henia aria, hegeregere Krismas bona Ista ia abia dae lasi. Iehova idia tomadiho henia taudia idia diba, kara maoromaoro bona kara dika idia hebamo diba lasi bona diari bona dibura idia turana diba lasi.—2 Korinto 6:14-16.
12 Kerisendom bona boromakau natuna idia tomadiho henia Israela taudia ese idia karaia gaudia haida be hegeregere. Ena be sibodia idia gwauraia Keristani taudia haida ese Dirava ena Hereva momokani idia abia dae, to Kerisendom ena tomadiho dalana be Dirava idia lalokau henia momokani dainai idia karaia lasi. Bema lalokau momokani ia noho, do idia ura “lauma bona momokani” ai Iehova do idia tomadiho henia, badina unai bamona tomadiho dalana ese Iehova ia hamoalea. (Ioane 4:24) Bona danu, Kerisendom be ‘kota maoromaoro ia karaia bona nega ibounai kara maoromaoro ia karaia, ia heau lao noho hanaihanai sinavai bamona’ lasi. To nega ibounai, Dirava ena taravatu goevadia ia laloa bada lasi. Ia ese heudahanai bona kara dika badadia ma haida ia gwauraia dika lasi, bona tatau rua eiava hahine rua idia headava karana ia hanamoa danu!
“Kara Namo Do Umui Ura Henia”
13. Dahaka dainai Amosa 5:15 ena hereva ita badinaia be namo?
13 Iehova ese ia abia dae dalana ai Ia idia tomadiho henia taudia ibounai dekenai, Ia gwau: “Kara dika do umui ura henia lasi momokani, kara namo do umui ura henia noho.” (Amosa 5:15) Ura henia bona ura henia lasi karadia be iseda kudouna amo idia vara hemami goadadia. Iseda kudouna be ia koikoi diba dainai, namona be ita gimaia totona ita hekwarahi bada. (Aonega Herevadia 4:23; Ieremia 17:9) Bema lalohadai kereredia be iseda kudouna lalonai ita habadaia, reana ita ese kara dika do ita ura henia bona kara namo ita inai henia. Bona bema unai lalohadai kereredia ita badinaia bona kara dika ita karaia, herevana ita gaukara goadagoada to Dirava ese ita do ia lalo-namo henia lou lasi. Unai dainai, namona be Dirava ita guriguri henia ita do ia durua ‘kara dika do ita ura henia lasi momokani, bona kara namo do ita ura henia.’
14, 15. (a) Israela ai, daidia be kara namo idia karaia, to haida ese edena bamona idia kara henidia? (b) Hari inai negai, ful-taim hesiai gaukara idia karaia taudia be edena bamona ita hagoadadia diba?
14 To, Iehova ia itaia Israela taudia ibounai idia kara dika lasi. Hegeregere, Hosea bona Amosa be ‘kara namo idia ura henia’ bona mai abidadama ida Dirava ena peroveta gaukara idia karaia. Haida be Nasiri gwauhamatana idia karaia. Nasiri gwauhamata henunai idia noho lalonai, vain huahua amo idia karaia gaudia, hegeregere uaina idia inua lasi. (Numera 6:1-4) Israela taudia ese unai abidadama taudia, sibona edia ura idia dadaraia bona kara namo idia karaia taudia dekenai, dahaka idia laloa? Inai henanadai ena haere ese lauma dalanai Israela ena kara dika ena bada ia hahedinaraia. Amosa 2:12, ia gwau: “Umui ese Nasiri taudia umui oda henia, uaina do idia inua. Bona umui ese peroveta taudia umui taravatudia, umui gwau, ‘Peroveta hereva do umui gwauraia lasi.’ ”
15 Israela taudia ese unai Nasiri taudia bona peroveta taudia edia abidadama ena haheitalai idia itaia neganai, idia hemarai bada bona edia kara idia haidaua be namo. To lalokau lasi ida, idia ese unai abidadama taudia idia koua toho Dirava do idia hanamoa lasi totona. Namo lasi iseda Keristani tadikaka bona taihu hegeregere, painia taudia, sekit bona distrik naria taudia, misinari taudia, eiava Betele famili taudia ita doria edia ful-taim hesiai gaukara do idia rakatania bona ita bamona idia noho. Namona be idia ita hagoadaia edia gaukara namona do idia karaia noho!
16. Dahaka dainai Mose ena nega ai Israela taudia be lauma dalanai idia goada to Amosa ena nega ai idia manoka?
16 Amosa ena nega ai, ena be Israela taudia momo be tauanina dalanai mauri namona idia moalelaia, to Dirava dekenai idia taga lasi. (Luka 12:13-21) Edia tubudia be lagani 40 lalonai tano gagaena ai mana sibona idia ania. Idia ubua boromakau namodia idia ania lasi eiava aivori patadia ai idia hekure lasi. To, Mose ese ia hamaorodia: “Lohiabada emui Dirava ese umui ia hanamoa vadaeni. Unai dainai emui gaukara ibounai ena anina ia vara namonamo. . . . Io, inai lagani 40 lalonai Lohiabada emui Dirava ese umui ia naria vadaeni, emui aniani bona gau ibounai ia henia.” (Deuteronomi 2:7) Oibe, tano gagaena ai idia noho Israela taudia be nega ibounai mauri durua gaudia dekenai idia hegeregere. To, anina bada gauna be, Iehova ese idia ia lalokau henia, ia gimaia bona ia hanamoa!
17. Dahaka dainai guna Iehova ese Israela taudia ia hakaudia lao Gwauhamata Tanona dekenai?
17 Iehova ese Amosa ena negai idia noho Israela taudia ia hadibaia lou, Ia ese edia tubudia be Gwauhamata Tanona dekenai ia abidia vareai, bona ia durudia edia inai taudia ibounai idia hadikaia ore totona. (Amosa 2:9, 10) To, dahaka dainai Iehova ese unai Israela taudia be Aigupito amo ia ruhadia bona gwauhamata tanona dekenai ia hakaudia lao? Mauri namona do idia moalelaia bona edia Havaraia Tauna idia dadaraia totona, a? Lasi! To, unai bamona ia karaia neganai, edia dala ia kehoa lauma dalanai do idia goeva bona mai ura kwalimu ida Ia do idia tomadiho henia. To, Israela ena iduhu 10 basileia taudia be kara dika idia ura henia bona kara namo idia inai henia. Idia ese kaivakuku idia tomadiho henidia bona Iehova Dirava idia dadaraia. Unai be hemarai bada karana!
Iehova ese Edia Dika Davana Do Ia Henia
18. Dahaka dainai Iehova ese lauma dalanai ita ia ruhaia?
18 Dirava be Israela taudia edia hemataurai lasi karadia do ia raraia sibona lasi. Ena lalohadai ia hahedinaraia goevagoeva, ia gwau: “Emui kara dikadia ibounai edia davana do lau henia momokani umui dekenai.” (Amosa 3:2) Namona be unai hereva ese ita do ia veria, inai nega ena Aigupito tanona—inai tanobada dikana—ena igui hesiai amo do ita heau mauri dalana ita laloa totona. Iehova ese lauma dalanai ita ia ruhaia lasi ita sibona iseda ura ita tahua totona. Lasi, to unai ia karaia badina unai dala amo ita be mai eda ura kwalimu ida, iseda kudouna ibounai amo Ia ita hanamoa diba. Bona, ita ta ta ese iseda ura kwalimu ita gaukaralaia dalana hegeregerena, Dirava ena kota vairanai do ita gini.—Roma 14:12.
19. Amosa 4:4, 5 hegeregerena, Israela taudia be dahaka idia ura henia bada?
19 Madi, Amosa ena hadibaia hereva goadana be Israela taudia momo ese idia dadaraia. Amosa 4:4, 5 lalonai, Amosa ese edia lauma dalanai ia gorere kudouna ia gwauraia hedinarai: “Israela taudia e, umui lao, Betele ena helaga gabuna dekenai do umui kara dika! Gilegala dekenai danu do umui lao, bona mai emui goada danu do umui kara dika! . . . Inai bamona kara umui ura henia bada.” Israela taudia be ura maorodia idia habadaia lasi. Edia kudouna idia gimaia namonamo lasi. Unai dainai, idia momo ese kara dika idia ura henia bona kara namo idia inai henia matamaia. Unai kwara auka boromakau natuna tomadiho henia taudia be edia kara idia haidaua lasi. Iehova ese idia do ia kota henia, bona edia kara dika ida do idia mase!
20. Edena dala ai ta be Amosa 5:4 ena hereva ia badinaia diba?
20 Reana, unai nega ai Israela dekenai ia noho tauna ta ese Iehova ia badinaia noho be auka momokani. Hari inai negai, idia noho Keristani taudia, memero kekeni bona taunimanima badadia idia diba vadaeni, tanobada ena kara dadaraia be auka momokani. To, Israela taudia haida be Dirava idia lalokau henia bona idia ura ia idia hamoalea dainai, tomadiho momokanina idia badinaia. Amosa 5:4 lalonai, Iehova ese unai bamona taudia ia boiria: “Lau dekenai do umui mai, vadaeni do umui mauri.” Hari inai negai, bema taunimanima idia helalo-kerehai bona Dirava ena Hereva amo diba maorona idia abia bona ena ura idia karaia, Dirava ese idia dekenai hebogahisi do ia hahedinaraia danu. Inai dala ita badinaia karana be auka, to ita badinaia neganai mauri hanaihanai do ita davaria.—Ioane 17:3.
Idia Taga, to Lauma Dalanai Idia Hitolo
21. Tomadiho momokani idia badinaia lasi taudia dekenai edena bamona hitolo ia vara?
21 Tomadiho momokanina idia dadaraia taudia dekenai dahaka do ia vara? Lauma dalanai do idia hitolo mase! Siahu Ibounai Lohiabadana Iehova, ia gwau: “Nega be ia mai noho, lau ese emui tano dekenai hitolo do lau havaraia. Taunimanima be do idia hitolo, to paraoa totona lasi. Idia be do idia ranu mase, to ranu totona lasi. Do idia hitolo bona ranu mase gauna be Lohiabada ena hereva totona.” (Amosa 8:11) Kerisendom be unai bamona lauma dalanai ia hitolo noho. To, Kerisendom lalonai kudou-maoro taudia idia itaia Dirava ena taunimanima be lauma dalanai idia taga, bona idia be Iehova ena orea dekenai idia vareai noho. Kerisendom bona Keristani momokani taudia edia huanai ia vara gauna edia idau be Iehova ese ia gwauraia namo herea: “Lau dekenai idia tomadiho bona kamonai henia taudia, be do idia aniani bona inuinu bada, to umui, be do umui hitolo bona ranu mase. Kamonai! Egu hesiai taudia be do idia moale, to umui, be do umui hemarai bada.”—Isaia 65:13.
22. Dahaka dainai ita moale?
22 Ita, Iehova ena hesiai taudia ta ta, be ita abia lauma gaudia bona hahenamo ita lalodia bada, a? Baibel bona Baibel bukadia ita stadilaia, kongrigeisen heboudia bona hebouhebou badadia dekenai ita lao neganai, iseda kudouna ia moale bada dainai, ita ura mai moale ida ita boiboi badabada, ani? Ita moale bada badina ita be Dirava ena Hereva bona Amosa ese lauma helaga amo ia torea peroveta herevana danu ita lalo-pararalaia goevagoeva.
23. Dirava idia hanamoa taudia be dahaka idia moalelaia?
23 Amosa ena peroveta herevana ese Dirava idia lalokau henia bona idia ura Ia idia hanamoa taudia ibounai dekenai helaro namona ia mailaia. Herevana, ita be mai eda moni eiava lasi, eiava inai hekwakwanai tanobadana lalonai dahaka hahetoho ita davaria, ita—Dirava ita lalokau henia taudia—be Iehova ena hahenamo bona lauma aniani namo hereadia ita moalelaia noho. (Aonega Herevadia 10:22; Mataio 24:45-47) Vadaeni, hanamoa ibounai be Dirava dekenai do ia lao, badina ia be iseda namo dainai gau namodia momo ia henia. Unai dainai, namona be iseda kudouna amo ia dekenai hanamoa do ita henia ela bona hanaihanai. Unai be do ita moalelaia bada hahenamona ta, bema Iehova, kudouna ia itaia Tauna ita tahua.
Edena Bamona Do Oi Haere?
• Amosa ena nega ai Israela bese taudia edia noho dalana be edena bamona?
• Hari inai negai, edena orea be Israela ena iduhu 10 basileiana hegeregerena?
• Hari inai negai, peroveta herevana bamona, edena bamona hitolo ia vara noho, to daidia idia hitolo lasi?
[Pictures on page 15]
Israela taudia momo be mai edia kohu momo to lauma dalanai idia dabu
[Picture on page 17]
Ful-taim hesiai gaukara taudia hagoadaia gaukara namona idia karaia noho totona
[Pictures on page 18, 19]
Iehova ena moale taudia be lauma dalanai idia hitolo lasi