Buruka Taudia—Eda Keristani Tadikaka Oreana ai Ita Laloa Bada Taudia
“Lohiabada ena Ruma dekenai idia hadoa audia. . . . Iseda Dirava ena Ruma lalonai, be do idia tubu daekau namo herea momokani. Idia buruka momokani neganai, idia ese huahua do idia atoa noho.”—SALAMO 92:13, 14.
1. Taunimanima momo edia lalohadai buruka taudia dekenai be dahaka?
IEHOVA ese ena kamonai hesiai taudia ibounai ia lalokau henia, buruka taudia danu. To, United States dekenai idia karaia tahua karana ese ia hahedinaraia, lagani ta ta ai kahirakahira buruka taudia 500,000 idia hahisia eiava idia naria lasi. Tanobada hegegemadai ena ripoti ese ia hahedinaraia buruka taudia hahisia karana be tanobada ibounai dekenai ia vara karana. Unai ia vara ena badina be orea ta ese ia gwauraia “unai be taunimanima momo edia lalohadai, . . . idia laloa buruka taudia edia nega be ia ore vadaeni, gau ta idia havaraia diba lasi bona ma haida dekenai idia tabekau bada.”
2. (a) Iehova ese ena kamonai hesiai taudia burukadia be edena bamona ia laloa? (b) Salamo 92:12-15 lalonai ia noho kudouna hamoalea herevana be dahaka?
2 Iehova Dirava ese ena kamonai hesiai taudia burukadia ia laloa bada. Ia ese “ita lalonai tauna”—iseda goada lauma dalanai—ia laloa, to ita karaia diba lasi gaudia ia laloa lasi. (2 Korinto 4:16, NW ) Iena Hereva, Baibel, lalonai inai kudouna hamoalea herevana ita davaria: “Kara maoromaoro taudia, be do idia tubu daekau namo herea momokani, huahua namodia ia atoa au [“pama auna,” Buka Helağa] namona bamona. Do idia tubu daekau, Lebanona sida auna ia tubu hegeregerena. Kara maoromaoro taudia, be Lohiabada ena Ruma dekenai idia hadoa audia bamona. Iseda Dirava ena Ruma lalonai, be do idia tubu daekau namo herea momokani. Idia buruka momokani neganai, idia ese huahua do idia atoa noho. Idia be nega ibounai idia goada noho, au raurau matamata idia atoa, bona idia be do idia kakoro diba lasi. Inai edia kara ese ia hedinaraia noho, Lohiabada be ia maoromaoro.” (Salamo 92:12-15) Unai siri ita laloa neganai, umui buruka taudia ese Keristani tadikaka oreana umui durua bada diba daladia do umui itaia.
“Idia Buruka Momokani Neganai, Idia ese Huahua Do Idia Atoa Noho”
3. (a) Dahaka dainai kara maoromaoro taudia be pama audia bamona? (b) Edena dala ai buruka taudia ese “huahua idia atoa noho” diba?
3 Salamo torea tauna ia gwau kara maoromaoro taudia be ‘iseda Dirava ena Ruma lalonai idia hadoa’ pama audia bamona. “Idia buruka momokani neganai, idia ese huahua do idia atoa noho.” Unai be lalona hagoadaia lalohadaina, ani? Baibel negadia ai, Orient tanodia edia ariara momo dekenai toana namo pama audia idia gini. Pama audia be edia toana sibona lasi, to huahua momo idia havaraia dainai idia lalodia bada, au haida be lagani handred ia hanaia to huahua idia havaraia noho.a Unai hegeregerena, tomadiho momokanina lalonai oi gini goada neganai, oi ese “kara namodia edia anina” do oi havaraia noho.—Kolose 1:10.
4, 5. (a) Keristani taudia ese edena mai anina bada huahua idia havaraia be namo? (b) Baibel lalonai, “bibinadia edia huahua” idia havaraia buruka taudia edia haheitalai haida oi gwauraia.
4 Iehova ia ura Keristani taudia ese “bibinadia edia huahua”—Ia bona ena ura abia isi herevadia—ita havaraia. (Heberu 13:15, NW ) Oi buruka dainai, oi dekenai unai be mai anina, a? Oibe.
5 Baibel lalonai, mai gari lasi ida Iehova bona ena ura idia hahedinaraia buruka taudia edia sivarai ia noho. Iehova ese Mose be iena peroveta tauna bona ena gwaukau tauna ai ia halaoa neganai, ena mauri lagani be “70” ia hanaia vadaeni. (Salamo 90:10; Esodo 4:10-17) Ena be peroveta tauna Daniela ia buruka, to mai gari lasi ida Iehova ena lohia siahuna ia harorolaia. Belesasa ese Daniela ia noia haba dekenai ia noho hunia herevana ena anina ia gwauraia neganai, reana Daniela ena mauri lagani be 90 ia hanaia vadaeni. (Daniela, karoa 5) Bona ia buruka tauna aposetolo Ioane be edena bamona? Iena hesiai gaukara ena dokona kahanai, ‘Dirava ena hereva, bona ena abidadama Iesu dekenai ia gwauraia hedinarai noho’ dainai, Patamo motumotu dekenai idia hadiburaia. (Apokalupo 1:9) Reana oi be Baibel ese ia gwauraia taudia ma haida, idia buruka negana ai “bibinadia edia huahua” idia havaraia taudia oi laloatao diba.—1 Samuela 8:1, 10; 12:2; 1 King Taudia 14:4, 5; Luka 1:7, 67-79; 2:22-32.
6. Inai nega dokona ai, edena dala ai Iehova ese “buruka taudia” ia gaukaralaia idia peroveta totona?
6 Aposetolo Petero ese Heberu peroveta tauna Ioela ena hereva ia gwauraia lou, ia gwau: “Dirava ia gwau: Inai nega do kahirakahira ia doko neganai, lauegu laumana dohore lau bubua diho, taunimanima ibounai dekenai [“buruka taudia” danu]. . . bona dohore idia peroveta karaia.” (Kara 2:17, 18; Ioela 2:28) Unai hegeregerena, inai nega dokona lalonai, Iehova ese horoa oreana bona “mamoe idaudia” huanai idia noho buruka taudia ia gaukaralaia iena ura idia harorolaia totona. (Ioane 10:16) Idia haida be lagani momo lalonai mai kamonai ida Basileia ena huahua idia havaraia noho.
7. Herevana tauanina dalanai buruka taudia idia goada lasi, to Basileia ena huahua idia havaraia noho diba daladia oi gwauraia.
7 Lagani 1941 ai painia gaukara ia hamatamaia taihuna, Sonia, mani oi laloa. Ena be nega daudau ia gorere, to hanaihanai ena ruma dekenai Baibel stadi idauidau ia karaia. Sonia ia gwau: “Sivarai namona harorolaia gaukarana be egu mauri ena kahana ta. Oibe, ia be lauegu mauri. Lau ura lasi lau hadokoa.” Vanegai sibona, Sonia bona ena kakana Olive ese hospital ena naria daiutuna ta dekenai idia itaia gorere bada kekenina Janet, dekenai Baibel ena helaro sivaraina idia herevalaia. Janet ena sinana, Katolik dubu ia laloa bada hahinena, ese iena natuna kekeni dekenai idia hahedinaraia lalokauna ia hoalaia dainai, Baibel stadi ia abia dae bona hari lauma dalanai ia goada noho. Oi be unai bamona daladia ai Basileia ena huahua oi havaraia diba, a?
8. Edena dala ai ia buruka tauna Kaleba ia hahedinaraia Iehova ia abidadama henia, bona edena dala ai Keristani buruka taudia ese iena haheitalai idia tohotohoa diba?
8 Ena be idia buruka, to Basileia harorolaia gaukarana idia goadalaia, unai amo kamonai Israela tauna Kaleba, lagani 40 lalonai taunimanima idia noho lasi gabuna ai Mose ia bamoa tauna, ena haheitalai idia tohotohoa. Kaleba be Ioridane Sinavaina ia hanaia bona Gwauhamata Tanona dekenai ia vareai neganai, ena mauri lagani be 79. Lagani 6 lalonai Israela ena kwalimu tuari oreana ida ia tuari murinai, reana ia laga-ani diba. To lasi, mai gari lasi ida gaukara aukana ia abia dae, unai be Iuda ena ororo kahanai idia noho ‘hanua badadia mai edia magu’ do idia abia, unai gabu dekenai Anakima tau badadia idia noho. Iehova ese Kaleba ia durua dainai unai taudia ia “lulua ore, Lohiabada ese ia hereva vadaeni hegeregerena.” (Iosua 14:9-14; 15:13, 14) Namona be oi diba, buruka negana lalonai Basileia ena huahua oi havaraia noho lalonai, Iehova be oi ida ia noho, Kaleba ida ia noho hegeregerena. Bona bema ia oi badinaia noho, ia gwauhamatalaia tanobada matamatana dekenai gabu ta do ia henia.—Isaia 40:29-31; 2 Petero 3:13.
“Idia Goada Noho . . . Bona Idia Kakoro Diba Lasi”
9, 10. Edena dala ai Keristani taudia burukadia be abidadama dekenai bona lauma dalanai idia goada noho? (Rau 7 ai ia noho maua itaia.)
9 Salamo torea tauna be Iehova ena hesiai taudia burukadia ese idia havaraia huahua ia herevalaia, ia gwau: “Kara maoromaoro taudia, be do idia tubu daekau namo herea momokani, huahua namodia ia atoa au [“pama au,” Buka Helağa] namona bamona. Do idia tubu daekau, Lebanona sida auna ia tubu hegeregerena. Idia buruka momokani neganai, idia ese huahua do idia atoa noho. Idia be nega ibounai idia goada noho, au raurau matamata idia atoa, idia be do idia kakoro diba lasi.”—Salamo 92:12, 14.
10 Herevana oi buruka vadaeni, to edena bamona lauma dalanai oi goada noho diba? Pama au ena toana ia namo noho totona hanaihanai ranu namona ia abia be namo. Unai hegeregerena, Dirava ena Hereva oi stadilaia bona iena orea oi bamoa neganai, Baibel ena hereva momokani ena ranu amo goada oi abia diba. (Salamo 1:1-3; Ieremia 17:7, 8) Lauma dalanai oi goada dainai tadikaka dekenai oi be dava bada gauna. Unai be ia buruka Hahelaga Tauna Badana Iehoiada dekenai ia momokani.
11, 12. (a) Iehoiada be Iuda basileiana totona dahaka mai anina bada karana ia karaia? (b) Edena dala ai Iehoiada ese ena siahu ia gaukaralaia tomadiho momokanina ia abia isi totona?
11 Kwini Atalaia ese iena tubudia ia alaia murinai Iuda ia lohiaia matamaia, unai neganai Iehoiada ena mauri lagani be reana 100 ia hanaia. Buruka tauna Iehoiada be dahaka ia karaia? Lagani 6 lalonai ia bona iena adavana ese dubu helaga lalonai king ena bese tauna ta, Ioasa, idia hunia. Bena, Iehoiada ese hoa dalanai mauri lagani 7 merona Ioasa be king ai ia halaoa bona Atalaia idia hamasea.—2 Sivarai 22:10-12; 23:1-3, 15, 21.
12 Iehoiada be king ena naria tauna dainai, iena siahu ia gaukaralaia tomadiho momokani ia abia isi totona. Ia “ese king Ioasa bona taunimanima dekenai ia hereva goada dainai, idia ese ia danu Lohiabada danu gwauhamata taravatuna idia karaia. Idia gwauhamata idia be Lohiabada ena bese taudia do idia lao momokani.” Iehoiada ena oda dainai, taunimanima ese koikoi diravana Bala ena dubu idia veria diho, iena boubou patadia bona kaivakuku idia hamakohia bona ena hahelaga tauna idia alaia mase. Danu, Iehoiada ena naria henunai, Ioasa ese dubu gaukaradia ia hamatamaia bona dubu helaga hanamoa lou gaukarana ia karaia. “Ioasa be Lohiabada ena vairanai ia kara maoromaoro iena mauri dina ibounai lalonai, badina hahelagaia tauna Iehoiada ese ia hadibaia.” (2 Sivarai 23:11, 16-19; 24:11-14; 2 King Taudia 12:2) Iehoiada ena mauri lagani be 130 neganai ia mase bona king taudia idia guria gabuna dekenai idia guria, badina “ia ese kara namodia Israela taudia totona, Dirava totona, bona Dubu Helaga totona ia karaia.”—2 Sivarai 24:15, 16.
13. Edena dala ai Keristani taudia burukadia ese Dirava momokanina bona iena ruma totona “kara namodia” idia karaia diba?
13 Reana oi gorere eiava gau ma haida dainai tomadiho momokanina abia isi gaukarana be oi karaia badabada lasi. Ena be unai bamona do ia vara, to Dirava momokani bona iena ruma totona “kara namodia” oi karaia diba. Kongregesen heboudia dekenai oi lao, haere oi henia bona bema ia hegeregere oi haroro diba, unai amo oi hahedinaraia Iehova ena lauma rumana oi ura henia bada. Mai emu ura ida Baibel ena sisiba oi abia dae bona “hesiai tauna mai ena kamonai, bona mai ena kara maoromaoro” oreana bona kongregesen oi durua noho neganai, Keristani tadikaka oreana do oi hagoadaia. (Mataio 24:45-47) Danu, emu tadikaka oi hagoadadia diba “lalokau dekena amo kara namodia” idia karaia totona. (Heberu 10:24, 25; Filemona 8, 9) Bona oi be hahenamo ta ma haida dekenai bema aposetolo Paulo ena sisiba oi badinaia, ia gwau: “Tatau badadia do oi hadibaia, do idia kekero lasi, do idia laloa maoromaoro, bona mai edia bogahisihisi karadia do idia noho. Ma abidadama dekena amo, lalokau dekena amo, bona haheauka dekena amo do idia gini goada. Inai bamona danu hahine badadia do oi hadibaia, do idia noho namonamo, hahine helagadia bamona. Idia ese haida edia ladana do idia hadikaia lasi, bona inuinu kekero ese idia do ia biagua lasi. Idia ese kara namo do idia hadibaia.”—Tito 2:2-4.
14. Nega daudau lalonai Keristani elda gaukarana idia karaia taudia be tomadiho momokanina abia isi totona dahaka idia karaia diba?
14 Lagani momo lalonai kongregesen elda gaukarana oi karaia vadaeni, a? Nega daudau lalonai kongregesen elda gaukarana ia karaia tadikaka ese inai sisiba ia henia: “Idia hanaia laganidia lalonai oi abia aonega be ma haida durua totona oi gaukaralaia. Ma haida dekenai maduna oi henia bona idia ura diba idia abia taudia dekenai emu ekspiriens oi gwauraia. . . . Ma haida edia diba oi itaia. Unai diba oi habadaia bona hagoadaia. Vaira negana totona oi hegaegae.” (Deuteronomi 3:27, 28) Basileia haroro gaukara badana oi laloa bada neganai, iseda Keristani tadikaka oreana huanai idia noho taudia ma haida ese hahenamo momo do idia abia.
Oi Gwauraia Hedinarai ‘Iehova be Ia Maoromaoro’
15. Edena dala ai Keristani taudia burukadia be ma haida dekenai idia gwauraia hedinarai ‘Iehova be ia maoromaoro’?
15 Dirava ena hesiai taudia burukadia be mai edia moale ida edia maduna idia abia dae, unai be ma haida dekenai idia gwauraia hedinarai ‘Iehova be ia maoromaoro.’ Bema oi be Keristani tauna burukana, emu hereva bona kara amo ma haida dekenai oi hahedinaraia ‘Iehova be emu Nadi Badana, bona iena lalonai be kara dika ta ia noho lasi.’ (Salamo 92:15) Pama au be regerege lasi dalanai Havaraia Tauna ena kara hereadaedia ia hanamoa. To Iehova be oi dekenai ia henia vadaeni hahenamona be hari tomadiho momokanina idia abia dae taudia dekenai iena namo oi gwauraia. (Deuteronomi 32:7; Salamo 71:17, 18; Ioela 1:2, 3) Dahaka dainai unai be mai anina bada?
16. Edena Baibel sivaraina ese ia hahedinaraia, ita gwauraia hedinarai ‘Iehova be ia maoromaoro’ be mai anina bada?
16 Israela taudia ia hakaua tauna Iosua “ia buruka, iena mauri lagani be momo” neganai, ia ese “Israela besena ibounai, . . . edia tau badadia, edia hanua lohia taudia, bona edia kota biaguna taudia, bona edia gunalaia taudia” ia boiria bona idia dekenai Dirava ena kara maoromaoro ia hadibaia lou. Ia gwau: “Lohiabada, emui Dirava, ese iena gwauhamata namodia ibounai umui dekenai ia hamomokania vadaeni, idia ta ia reaia lasi. Ibounai idia vara momokani, ta ia moru lasi.” (Iosua 23:1, 2, 14) Nega sisina lalonai, unai hereva ese taunimanima edia lalona ia hagoadaia Dirava idia badinaia noho totona. To, Iosua ia mase murinai, “uru matamata taudia idia vara, idia be Lohiabada idia diba lasi, bona Lohiabada ena durua kara Israela taudia dekenai danu idia laloaboio momokani. Vadaeni Israela taudia ese Lohiabada ena vairanai kara dika idia karaia, bona dirava idaudia, ladana Bala idia tomadiho henia.”—Gunalaia Taudia 2:8-11.
17. Hari inai negai, Iehova be edena dala ai iena taunimanima ia kara henidia?
17 Hari idia noho Keristani kongregesen taudia edia abidadama be Dirava ena hesiai taudia burukadia edia hereva karana ese ia biagua lasi. To, inai nega dokona lalonai Iehova be iena taunimanima totona ia karaia “kara badadia” edia sivarai ita kamonai neganai, unai ese iseda abidadama Iehova bona ena gwauhamata dekenai ia hagoadaia. (Gunalaia Taudia 2:7; 2 Petero 1:16-19) Bema lagani momo lalonai Iehova ena orea oi bamoa vadaeni, reana emu gabu eiava tano dekenai Basileia harorolaia taudia be momo lasi eiava haroro gaukara ai dagedage oi davaria negana oi laloatao. Bona Iehova ese hekwakwanai haida ia kokia bona Basileia gaukarana ia ‘haharagaia’ dalana oi itaia vadaeni. (Isaia 54:17; 60:22) Oi itaia hari Baibel ena hereva momokani ia hedinarai goevagoeva bona Dirava ena tanobada oreana ena gaukara dalana ia bada ia lao. (Aonega Herevadia 4:18; Isaia 60:17) Ma haida hagoadaia totona idia dekenai emu ekspiriens amo oi gwauraia hedinarai Iehova ena kara be maoromaoro, a? Unai ese Keristani tadikaka oreana ia durua bona hagoadaia bada diba!
18. (a) Ma haida dekenai oi gwauraia hedinarai ‘Iehova be ia maoromaoro’ karana ese ia henia namo oi herevalaia. (b) Emu mauri dekenai edena dala ai Iehova ena kara maoromaoro oi itaia vadaeni?
18 Oiemu mauri lalonai oi itaia Iehova ese mai lalokau ida oi ia naria bona hakaua negadia be edena bamona? (Salamo 37:25; Mataio 6:33; 1 Petero 5:7) Taihu burukana ta Martha, ese ma haida ia hagoadaia totona nega momo ia gwau: “Herevana dahaka ia vara, Iehova umui rakatania lasi. Ia ese umui do ia naria.” Martha ena Baibel stadi ta, lagani 1960 murinai ia bapatiso hahinena, Tolmina dekenai unai hereva be mai anina bada. Tolmina ia gwau: “Egu adavana ia mase neganai, lau lalo-manoka momokani, to unai hereva dainai egu lalona lau hadaia hebou ta lau reaia lasi totona. Bona momokani Iehova ese lau ia hagoadaia lau gaukara noho totona.” Tolmina ese lagani momo lalonai ena Baibel stadi taudia dekenai unai sisiba tamona ia gwauraia danu. Momokani, ma haida oi hagoadaia bona Iehova ena kara maoromaoro oi herevalaia neganai, emu tadikaka edia abidadama oi hagoadaia diba.
Iehova ese Idia Buruka Vadaeni Kamonai Taudia Ia Laloa Bada
19, 20. (a) Iehova ese iena buruka hesiai taudia edia gaukara be edena bamona ia laloa? (b) Hereva gabena ese dahaka do ia herevalaia?
19 Hari inai tanikiu lasi tanobadana ai, buruka taudia be idia laloa bada lasi. (2 Timoteo 3:1, 2) Buruka taudia idia laloatao neganai, idia karaia gaudia idia laloa—unai be guna idia karaia gaudia, to hari idia karaia gaudia lasi. To, Baibel ia gwau: “Dirava ena kara be gagevagageva lasi, ia be maoromaoro momokani. Unai dainai ia ese emui kara namodia do ia laloaboio lasi. Umui ese Dirava umui lalokau henia. Inai lalokau ese laloa namodia umui dekenai ia havaraia, vadaeni umui ese Dirava ena taudia umui durua vadaeni, bona do umui durua noho danu.” (Heberu 6:10) Oibe, Iehova Dirava ese guna oi karaia gaudia ia laloatao. To, iena hesiai gaukara lalonai oi karaia noho karadia ia laloa bada danu. Oibe, ia laloa idia buruka vadaeni kamonai taudia ese anina namona idia havaraia, lauma dalanai idia goada bona idia be gaukara goadagoada Keristani taudia—idia ese iena siahu idia hamomokania.—2 Korinto 4:7.
20 Iseda Keristani tadikaka oreana lalonai idia noho buruka taudia be Iehova ese ia laloa hegeregerena oi laloa, a? Bema unai bamona oi laloa, do oi ura emu lalokau idia dekenai oi hahedinaraia. (1 Ioane 3:18) Idia ita durua totona lalokau ita hahedinaraia dala namodia haida be hereva gabena ese do ia herevalaia.
[Footnote]
a Pama au ena huahua edia orea ta ese huahua tausen mai kahana ia atoa diba bona ena metau be kilogram 8 eiava unai ia hanaia. Toretore tauna ta ia gwau, “huahua ia atoa [pama] au ta ta ese ena mauri negana lalonai ena biaguna hamoalea totona huahua ton rua eiava toi ia havaraia.”
Emu Haere be Dahaka?
• Edena dala ai buruka taudia ese “huahua do idia atoa noho”?
• Dahaka dainai lauma dalanai idia goada buruka Keristani taudia edia heduru be mai anina bada?
• Edena dala ai buruka taudia be ma haida dekenai idia gwauraia hedinarai ‘Iehova be ia maoromaoro’?
• Dahaka dainai Iehova ese nega daudau ia idia hesiai henia taudia ia laloa bada?
[Box on page 7]
Edia Abidadama Ia Goada Noho Dalana
Dahaka ese Keristani oreana lalonai nega daudau idia noho taudia ia durua, edia abidadama dekenai bona lauma dalanai idia goada noho totona? Idia haida edia hereva be inai:
“Iseda hetura karana Iehova ida idia herevalaia siridia duahia karana be mai anina bada. Hanuaboi momo ai, lau ese Salamo 23 bona 91 lau gwauraia.”—Olive, lagani 1930 ai ia bapatiso.
“Egu lalona lau hadaia, bapatiso herevadia ibounai dekenai lau noho bona lau kamonai namonamo, egu bapatiso negana hegeregerena. Egu gwauhamata lau laloa karana ese lau ia hagoadaia Iehova lau badinaia noho totona.”—Harry, lagani 1946 ai ia bapatiso.
“Dina ta ta ai ita guriguri be gau badana—hanaihanai Iehova ita noia ita ia durua, gimaia, bona hanamoa totona, ‘ita karaia gaudia ibounai lalonai ia ita laloa.’ ” (Aonega Herevadia 3:5, 6)—Antônio, lagani 1951 ai ia bapatiso.
“Lagani momo lalonai mai kamonai ida Iehova idia do hesiai henia noho taudia edia ekspiriens kamonai henia karana ese egu ura ia hagoadaia Ia lau badinaia bona abidadama henia noho totona.”—Joan, lagani 1954 ai ia bapatiso.
“Gau badana be sibona ita laloa bada lasi. Ita abia gaudia ibounai be Dirava ena hariharibada dainai ita abia. Unai lalohadai ita abia dainai gabu maorona amo lauma aniani do ita abia, unai amo do ita haheauka ela bona dokona.”—Arlene, lagani 1954 ai ia bapatiso.
[Picture on page 5]
Buruka taudia ese mai anina bada Basileia huahua idia havaraia
[Picture on page 8]
Lauma dalanai idia goada buruka taudia edia heduru be mai anina bada