Maria Ena Sivarai amo Dahaka Ita Dibaia?
Ta be oi dekenai gaukara badana ta ia henia neganai, oi gari bona laloa momo, a? Emu mauri durua gaudia abia totona dina ta ta ai oi hekwarahi dainai oi hesiku bada, a? Eiava taunimanima milioni momo bamona, emu gabu oi rakatania eiava idau gabu ai oi noho dainai, oi gari bona daradara, a? Bona eda tamana, sinana, o turana ta ia mase neganai, ita daradoko, ani?
MARIA, Iesu ena sinana, be unai bamona hekwakwanai ia davaria. To, ia be unai ibounai ia hanaia! Iena sivarai amo dahaka ita dibaia?
Tanobada hegegemadai, taunimanima ibounai be Maria ena sivarai idia diba, badina ia be Dirava ena ura ia karaia. Danu, taunimanima milioni momo be Maria idia tomadiho henia. Hegeregere, Katolik Dubu taudia idia gwau Maria be Sina namona, mai ena abidadama, Dirava ena dina ia naria, bona ma haida ia durua. Dubu gunalaia taudia momo ese taunimanima idia hadibaia, ta be Maria amo Dirava kahirakahira ia lao diba.
Oi ese Maria be edena bamona oi laloa? Bona Dirava ese Maria be edena bamona ia laloa?
Gaukara Idauna Ta
Maria ena tamana be Heli—idia be Israela ena Iuda iduhu taudia. Baibel be Maria dekenai ia vara hoa karana ta ena sivarai ia gwauraia, bona unai be nega ginigunana Baibel lalonai Maria ena ladana ia hedinarai. Aneru ta be Maria dekenai ia vadivadi, bona ia gwau: “Kekeni e, namo do oi davaria, badina Lohiabada be oi danu ia noho, bona oi ia hanamoa bada herea vadaeni.” Baibel ia gwau, Maria “ia gari bada herea, bona ia laloa momo unai hereva ena anina be dahaka.” Unai dainai, aneru ese ia hamaoroa, ia be do ia rogorogo, Dirava ena Natuna do ia havaraia bona do ia naria—unai be gaukara badana.—Luka 1:26-33.
Mani oi laloa, ia do headava lasi kekeni matamatana be unai maduna ia huaia! Maria be dahaka ia karaia? Reana ia daradaralaia gauna be, daika ese ena sivarai do ia hamomokania. Bema ia rogorogo, iena maoheni merona Iosepa be ia do ia rakatania, eiava taunimanima be Maria do idia kirikirilaia, a? (Deuteronomi 22:20-24) Herevana dahaka do ia vara, to Maria be unai gaukara badana ia abia dae.
Maria ena abidadama ia goada dainai, Iehova Dirava ena ura ia karaia. Ia abia dae Dirava be ia do ia naria namonamo. Ia gwau: “Lau be Lohiabada ena hesiai hahine. Oiemu hereva hegeregerena lau dekenai do ia vara, be namo.” Maria ia diba unai gaukara badana amo ia be Dirava ena ladana do ia hanamoa dainai, ia ura ia hekwarahi vaira neganai do idia vara metau idauidau ia hanaia totona.—Luka 1:38.
Iosepa be rogorogo sivaraina ia kamonai neganai, ia gwau Maria do ia adavaia lasi. Reana idia ruaosi idia moale lasi. Baibel be unai nega dikana ena lata ia gwauraia lasi. To, Iehova ena aneru be Iosepa dekenai ia hedinarai neganai, reana unai ese idia ruaosi huanai maino ia havaraia. Bona reana unai aneru be Iosepa dekenai Maria do ia rogorogo dalana ia herevalaia, bena ia hamaoroa Maria ia adavaia be namo.—Mataio 1:19-24.
Metau Negadia
Rogorogo hahinedia momo idia karaia bamona, reana Maria be hua haida lalodiai ia hegaegae, badina beibi be kahirakahira do ia vara. Unai be ena beibi ginigunana. To, kara haida idia vara. Kaisara Augusto ese sensas ena taravatu herevana ia siaia, taunimanima ta ta be edia hanua dekenai idia giroa bona edia ladana idia torea totona. Unai dainai, Iosepa bona Maria (ena rogorogo huana namba 9 lalonai) be reana doniki ta idia abia, bona dala ena daudau 150 kilomita idia lao ela bona Betelehema ai idia ginidae. Unuseniai, ladana idia torea taudia hutuma idia noho. Unai dainai, Maria ia mara gwauraia neganai, ruma namona ta idia davaria lasi, to animal edia ruma sibona idia davaria. Reana unuseniai Maria ese ena beibi ia havaraia be auka. Reana unai negai ia hemarai bona ia gari.
Unai nega lalonai, reana Maria be Iehova ia guriguri henia, badina ia diba Iehova be ia bona ena beibi do ia naria. Gabeai, mamoe naria taudia haida idia ginidae badina idia ura bada beibi idia itaia. Idia gwau aneru ese inai beibi idia gwauraia “Hamauria Tauna” bona “Keriso Lohiabada.” Baibel ia gwau: “Maria be unai hereva ibounai dekenai ia laloa bada, bona ia laloatao.” Momokani, reana ia be unai tatau edia hereva ia laloa dobu, bona unai ese ena lalona ia hagoadaia.—Luka 2:11, 16-19.
Ita be edena bamona? Nega momo hekwakwanai idia vara neganai ita hisihisi. Danu, Baibel be ia hahedinaraia ‘nega dikadia’ be do idia vara kava, unai dainai ita diba metau o hekwakwanai idauidau do ita davaria. (Hadibaia Tauna 9:11) Unai idia vara neganai, ita badu bona ita gwau unai be Dirava ese ia havaraia, a? Lasi, namona be Maria bamona, Iehova Dirava kahirakahira ita noho. Unai ita karaia totona, gau badana be Baibel ita stadilaia bona ita dibaia gaudia ita laloa dobu. Unai bamona ita karaia neganai, unai ese ita do ia durua hahetoho ita haheaukalaia totona.
Ogogami Bona Ena Hanua Ia Heautania Hahinena
Maria be ogogami bona ena hanua ia heautania. Oi be unai bamona danu, a? Ripoti ta ia gwau, “tanobada ibounai, kahirakahira taunimanima 3 bilioni be dina ta ta ai 5 kina sibona idia gaukaralaia edia mauri durua gaudia idia hoia totona,” bona milioni momo herea be idia hekwarahi moni idia abia totona, herevana idia be taga tanodia ai idia noho. Oi be edena bamona? Oi hesiku badina dina ta ta ai, oiemu ruma bese ena aniani, dabua bona ruma totona oi hekwarahi bada, a?
Baibel ese ia hahedinaraia Iosepa bona Maria be ogogami taudia. Edena dala ai? Evanelia Bukadia—Mataio, Mareko, Luka, bona Ioane—edia hereva haida ese idia hahedinaraia, Maria ia mara bena dina 40 murinai, ia bona Iosepa be dubu dekenai idia lao “manu rua, o pune manu ena natuna rua” idia henia totona.a (Luka 2:22-24) Mose ena Taravatu ia gwau, ogogami taudia sibona be unai bamona boubou gaudia idia henia diba, bema edia moni be ia hegeregere lasi mamoe tau ta idia hoia totona. Unai dainai ita diba, Iosepa bona Maria idia hekwarahi bada edia mauri durua gaudia idia abia totona. Herevana edia noho dalana be edena bamona, to idia ruaosi be edia ruma bese idia laloa bada. Momokani, idia ruaosi be Dirava tomadiho henia karana idia atoa guna.—Deuteronomi 6:6, 7.
Iesu ia vara murinai, Maria ena noho dalana ma ia idau. Aneru ta ese Iosepa ia hamaoroa, ena ruma bese ida Aigupito dekenai idia heau lao totona. (Mataio 2:13-15) Inai be nega iharuana Maria be ia manadalaia hanua do ia rakatania, bona idau tanona ai do idia noho. Ena be Aigupito ai Iuda taudia be momo dainai, Maria bona Iosepa idia moale edia varavara huanai do idia noho, to reana idia gari bona daradara badina idia be idau tanona ai do idia noho. Taunimanima milioni ma haida bamona, tuari dainai oi bona emu ruma bese be emu natudia edia namo umui laloa dainai emui tano umui heautania, a? Bema oibe, anina be Maria ese Aigupito ai ia davaria hekwakwanai be reana oi lalopararalaia danu.
Headava Hahinena Bona Sinana ta mai Ena Hemataurai
Evanelia Bukadia be Iesu ena sivarai ia gwauraia neganai, Maria ena sivarai ia kikilaia momo lasi. To, ita diba Maria bona Iosepa edia natudia ibounai be 6. Reana oi hoa. To, Evanelia Bukadia edia hereva haida mani ita itaia.
Iosepa be Maria ia matauraia, badina Dirava ena Natuna do ia havaraia. Unai dainai, Iosepa be Maria ida ia mahuta hebou lasi ela bona Iesu ia vara. Mataio 1:25 ia gwau, “Iosepa be Maria danu nega tamona idia mahuta lasi, ela bona Maria ese iena natuna ia abia.” Inai hereva “ela bona” ese ia hahedinaraia, Iesu ia vara murinai Iosepa be Maria ida ia mahuta hebou. Unai dainai Evanelia Bukadia ese idia hahedinaraia, idia be natudia memero bona kekeni haida idia havaraia. Iesu ena tadina haida be Iamesi, Iosepa, Simona, bona Iuda. Maria be natuna kekenidia rua ia havaraia danu. (Mataio 13:55, 56) To, unai natudia idia vara dalana be inai: Iosepa bona Maria idia mahuta hebou, bona Maria ia rogorogo bena idia ia havaraia.b
Maria be Iehova tura henia karana ia laloa bada. Ena be taravatu hegeregerena tatau sibona be Pasova aria dekenai do idia lao, to Iosepa be unai aria totona Ierusalema dekenai ia lao negadiai, Maria ese ia bamoa. (Luka 2:41) Mani oi laloa: Lagani ta ta ai idia ruaosi bona edia natudia be kilomita 300 idia raka! To unai ruma bese be unai nega idia moalelaia bada.
Hari, hahine momo be Maria ena kara namodia idia tohotohoa. Idia be sibona edia namo idia laloa lasi, to idia gaukara goada Baibel ese ia gwauraia maduna idia huaia totona. Nega momo unai headava hahine be idia hemataurai, haheauka bona manau! Idia be Maria ena kara idia laloa dobu dainai, unai ese idia ia durua sibona edia ura—noho namona—idia dadaraia, to Iehova tomadiho henia bona tura henia karana idia atoa guna. Maria bamona, idia diba bema edia adavana bona natudia ida Dirava idia tomadiho henia, unai ese edia ruma bese do ia hagoadaia bona hatamonaia.
Nega ta, Maria bona Iosepa, reana edia natudia haida danu, be Ierusalema amo idia giroa lou lalonai, idia laloparara Iesu—ena mauri lagani be 12—ia noho lasi. Reana Maria ia lalometau, badina dina toi lalonai ena natuna ia tahua, ani? Dubu ai Iesu idia davaria neganai, Iesu ia gwau: “Umui diba lasi egu Tamana ena ruma be lauegu noho ruma, a?” Baibel ia gwau, Maria “ese inai hereva ibounai ia laloatao.” Momokani, Maria be Dirava ena hereva bona Iesu ena mauri lalonai idia vara gaudia ia laloa dobu. Lagani haida murinai, reana Maria be Evanelia Bukadia idia torea taudia dekenai unai sivarai bona Iesu ena sivarai ma haida ia kikilaia.—Luka 2:41-52.
Mase Bona Hisihisi Ia Haheaukalaia
Iosepa, Iesu ia naria tauna be edena bamona? Evanelia Bukadia be Iesu ena maragi negana idia sivarailaia neganai, Iosepa idia kikilaia danu, to unai murinai iena ladana be ia hedinarai lou lasi. Haida idia gwau, reana unai negai Iosepa be ia mase dainai, Iesu ese ena haroro gaukara ia hamatamaia neganai, Iosepa ena ladana be ia hedinarai lasi.c Herevana Iosepa dekenai dahaka ia vara, to Iesu ena haroro gaukara ginigabena lalonai, Maria be vabu. Iesu ia mase gwauraia neganai, ia ese Ioane ia hagoadaia ena sinana ia naria totona. (Ioane 19:26, 27) Bema Iosepa be ia do mauri noho, reana Iesu be unai bamona do ia hereva lasi, ani?
Maria bona Iosepa be gau momo idia itaia bona karaia hebou! Hegeregere, aneru ese idia vadivadi henia, dagedage tauna ta dainai idia heau mauri, gabu idauidau ai idia noho, bona ruma bese badana idia naria. Reana hanuaboi momo idia helai hebou bona Iesu ena mauri idia herevalaia, bona idia henanadai: ‘Vaira neganai Iesu dekenai dahaka do ia vara?’ ‘Do ita hadibaia namonamo, eiava?’ Madi, daudau lasi murinai Iosepa ia mase, bona Maria be sibona ia noho.
Emu adavana ia mase vadaeni, a? Ena be lagani momo oi vabu, to emu adavana oi do laloa noho, a? Maria ia diba bona ia abia dae momokani, mase taudia be do idia toreisi lou.d (Ioane 5:28, 29) To reana unai ese Maria ena daradoko ia haorea lasi. Vabu ibounai hegeregerena, Maria be adavana lasi dainai, sibona ia hekwarahi ena natudia ia naria bona durua totona.
Ita gwau diba Iosepa ia mase neganai, Iesu be ruma bese ia naria. Iesu ena tadina idia bada neganai, idia ibounai be ruma bese idia naria danu. “Iesu ena vara lagani be 30 bamona” neganai, ia be ena ruma bese ia rakatania bona haroro gaukara ia hamatamaia. (Luka 3:23) Natuna ta be gabu ta ia lao neganai, tama sina momo idia lalohisihisi. Edia natuna idia lalokau henia dainai edia nega bona goada ibounai ida natudia idia naria. Unai dainai, natudia be gabu ma ta idia lao neganai tama sina ese idia lalodia bada. Emui natuna be gabu ta ia lao, edia ura gauna ta idia abia totona, a? Ena be idia dekenai umui moale, to umui ura idia be umui kahirakahira idia noho, a? Mani oi laloa: Iesu be ruma ia rakatania neganai, reana Maria ia lalohisihisi.
Hekwakwanai Ma Haida
Maria be hekwakwanai ma ta ia itaia. Iesu ia haroro neganai, momo be ia murinai idia raka—to ena tadina be ia murinai idia raka lasi. Baibel ia gwau: “Iesu ena tadina danu ese idia abidadama henia lasi ia dekenai.” (Ioane 7:5) Reana Maria be idia dekenai aneru ena hereva—Iesu be “Dirava ena Natuna”—ia hadibaia vadaeni. (Luka 1:35) To Iamesi, Iosepa, Simona, bona Iuda dekenai, Iesu be edia kakana badana sibona. Maria ia itaia ena natudia edia lalohadai tomadiho dekenai be idauidau.
Ena be Maria ia lalohekwarahi, to ia gaukara goada natudia edia lalohadai ia senisia totona, a? Oibe! Nega ta, Iesu be Galilea dekenai haroro gaukara ia karaia neganai, ia be ruma ta dekenai ia lao ia aniani totona, bona hutuma idia haboua iena hereva idia kamonai totona. Oi laloa daidia be ruma murimuri kahanai Iesu idia tahua noho? Maria bona Iesu ena tadidia. Iesu be ruma kahirakahira ia lao neganai, Maria be idia ida Iesu ena murinai idia lao, reana Maria ia ura ena natudia edia lalona ia haidaua, unai amo do idia abia dae Iesu be Dirava ena Natuna.—Mataio 12:46, 47.
Reana oi danu oi gaukara goada Iesu ena murinai oi raka totona, to emu ruma bese taudia ma haida idia ura lasi Iesu ena murinai idia raka. Oi lalohekwarahi lasi bona oi hesiku lasi! Maria bamona, momo be lagani momo lalonai mai haheauka ida edia ruma bese taudia idia hagoadaia Iesu murinai idia raka totona, bona gabeai, edia ruma bese taudia be unai bamona idia karaia. Herevana ma haida ese edia kara idia haidaua o lasi, to Iehova be idia haheauka taudia ia laloa bada.—1 Petero 3:1, 2.
Hahetoho Aukana
Baibel lalonai do ita itaia, hahetoho ginigabena lalonai, Maria be ia daradoko bada. Ia itaia, ena natuna be ena hanua taudia ese idia dadaraia sibona lasi, to hisihisi ia ania ela bona ia mase. Momo idia gwau natuna ta ena mase ese lalometau bada ia havaraia—herevana natuna ia do maragi eiava ia bada vadaeni. Lagani handred gunanai Baibel ese ia perovetalaia hegeregerena, Maria ena lalohisihisi be kaia bamona, ena lalona ia gwadaia!—Luka 2:34, 35.
Unai hahetoho ginigabena ese Maria ena mauri bona abidadama ia hadikaia, a? Lasi. Baibel ena sivarai ma haida ese idia hahedinaraia, Maria be Iesu ena hahediba taudia ida nega momo “guriguri” totona idia haboua. Ia sibona, a? Lasi, iena natuna memerodia ma haida idia noho danu—idia danu be edia kakana Iesu idia abidadama henia matamaia. Reana Maria be unai ia itaia neganai, ia moale bada!e—Kara 1:14.
Momokani, Maria be Dirava ia badinaia hahinena, headava hahinena bona sinana namona. Dirava ena hesiai gaukara ia karaia lalonai hahenamo momo ia davaria. To, hahetoho bona hisihisi momo ia hanaia danu. Unai dainai, metau o ruma bese ena hekwakwanai ma haida dainai ita lalohekwarahi neganai, Maria bamona ita haheauka bona Dirava ita abidadama henia noho be namo.—Heberu 10:36.
To Maria ita tomadiho henia be maoro, a? Baibel ese Maria ena gaukara idauna ia herevalaia dalana ese ia hahedinaraia, ia ita tomadiho henia be maoro, a?
[Footnotes]
a Mose ena Taravatu ia gwau ta ese manu tamona be kara dika boubouna totona ia gaukaralaia diba. (Levitiko 12:6, 8) Maria be unai boubou gauna ia henia neganai, ia hahedinaraia ia diba Adamu dainai taunimanima ibounai—ia danu—be mai edia kara dika bona do idia mase.—Roma 5:12.
b Rau 6 ai “Iesu be mai Ena Tadina Haida, A?” mauana itaia.
c Evanelia Bukadia be Iesu ena haroro sivaraina idia herevalaia neganai, Iesu ena sinana bona tadina sibona idia herevalaia, unai ese ia hahedinaraia Iosepa be ia mase vadaeni. Hegeregere, Kana ena headava ariana dekenai, ita itaia Maria be gaukara haida ia karaia, to Iosepa ena ladana be Baibel ese ia gwauraia lasi. (Ioane 2:1-11) Ma nega ta ai, Keriso ena hanua taudia be Iesu idia itaia neganai, idia gwau Iosepa ena natuna, a? Lasi, to idia gwau “Maria ena natuna.”—Mareko 6:3.
d Baibel ai toreisi lou gwauhamatana ena hereva ma haida oi itaia totona, Baibel be Dahaka Ia Hadibaia? bukana ena karoa 7 itaia. Iehova ena Witnes taudia ese idia karaia.
e Rau 7 ai, “Ia Gari Lasi Bona Ena Tomadiho Gunana Ia Rakatania” maua itaia.
[Box/Picture on page 6]
Iesu be mai Ena Tadina Haida, A?
Oibe, badina Evanelia Bukadia edia siri haida ese idia hahedinaraia, Iesu be mai ena tadina memero bona kekeni haida. (Mataio 12:46, 47; 13:54-56; Mareko 6:3) To, tomadiho stadilaia taudia haida idia gwau, unai be koikoi. Diba bada taudia ese Maria be natuna ta ia havaraia lasi lalohadaidia idia stadilaia neganai, badina rua idia herevalaia. Ginigunana be, momo ese unai lalohadai ibounai idia dogoatao noho, badina be idaunegai dubu taudia ese taunimanima idia hadibaia Maria be rami-hebou kekenina ela bona ia mase. Iharuana be, unai lalohadai hamomokania herevana ta be lasi.
Hegeregere, haida idia laloa Baibel dekenai inai hereva Iesu ena “tadina” be, Iosepa ia adavaia hahine ginigunana ena natudia ia herevalaia. Unai lalohadai be kerere. Badina ita diba gauna be, Iesu be vara guna Natuna bona Davida ena king dagina ia abia be maoro.—2 Samuela 7:12, 13.
Ma haida idia laloa, Baibel ai inai hereva “tadina” be Iesu ena kasin ia herevalaia, to Greek Revarevadia dekenai “tadina,” “kasin,” bona “varavara” be hereva idaudia toi. Unai dainai, diba bada tauna Frank E. Gaebelein ia gwau, unai lalohadai ibounai be kerere. Ma ia gwau: “Ita lalopararalaia gauna be, inai hereva ‘tadina’. . . be Maria bona Iosepa edia natudia ia kikilaia; idia be Iesu ena tadidia, badina edia sinana be tamona.”
[Box on page 7]
Ia Gari Lasi Bona Ena Tomadiho Gunana Ia Rakatania
Maria ena tama sina be Iuda taudia, bona ia be Iuda tomadihona ia badinaia. Ia be ena hanua ena sinagoga—Iuda taudia edia tomadiho rumadia edia ladana unai—dekenai ia lao, bona Ierusalema ena dubu ia vadivadi henia danu. To, Maria be Dirava ena ura ia diba namonamo neganai, ia itaia Iuda taudia edia sene karadia momo be Dirava ese ia moalelaia lasi. Iuda tomadiho gunalaia taudia ese Maria ena Natuna, Mesia idia hamasea. Matamanai, Iesu be Iuda tomadiho gunalaia taudia dekenai ia gwau: “Inai, umui emui ruma be do ia noho kava anina lasi.” (Mataio 23:38) Momokani, Maria ia tubu daekau negana amo ia badinaia tomadihona be Dirava ese ia dadaraia vaitani.—Galatia 2:15, 16.
Keristani kongrigeisen ia gini neganai, reana Maria ena mauri lagani be 50 bamona. Ia be dahaka do ia karaia? Ia gwau ia be Iuda tomadihona do ia rakatania lasi bona sene karadia do ia karaia noho, badina ia tubu daekau negana amo unai kara ia manadalaia vadaeni, a? Eiava ia gwau ia buruka dainai, tomadiho matamatana ia lao be anina lasi, a? Ia be unai bamona ia hereva lasi! To, Maria be Iehova ia abidadama henia bona ia laloparara Dirava be Keristani kongrigeisen ia hanamoa noho dainai, taunimanima dekenai ia gari lasi to tomadiho gunana ia rakatania.
[Picture on page 5]
Aigupito dekenai idia heau lao
[Picture on page 8]
Sinana dekenai daradoko bada ia havaraia gauna