Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • re karoa 34 rau 246-251
  • Hehuni Gauna Badana ta Ena Anina Ia Hedinarai

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Hehuni Gauna Badana ta Ena Anina Ia Hedinarai
  • Apokalupo—Ena Hagugurua Negana Ia Kahirakahira!
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Guri Dobu Masemase Dekena amo Ia Daekau
  • Maino Bona Noho Namona​—⁠Helaro Momokani Lasi
  • Maino Dirava ena Amo Edena Negai?
    1987 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Babulono Badana Idia Haorea
    Apokalupo—Ena Hagugurua Negana Ia Kahirakahira!
  • Gwaukau Taudia Koikoidia Dekenai Maino Do Ia Noho Lasi!
    1997 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Ariara Hahine Badana Hahemaoro Henia
    Apokalupo—Ena Hagugurua Negana Ia Kahirakahira!
Ma Haida Itaia
Apokalupo—Ena Hagugurua Negana Ia Kahirakahira!
re karoa 34 rau 246-251

Karoa 34

Hehuni Gauna Badana ta Ena Anina Ia Hedinarai

IOANE ese ariara hahinena be dagedage gauna latanai ia itaia neganai, dahaka ia karaia? Ia sibona ia haere: “Lau itaia neganai lau hoa dikadika.” (Apokalupo 17:6b) Taunimanima be sibodia edia lalohadai amo unai bamona gauna idia laloa diba lasi. To, Ioane ia itaia noho​—⁠tano gagaena dekenai⁠​—⁠​kara miro ariara hahinena be dagedage gauna kakakakana latanai ia helai! (Apokalupo 17:⁠3) Danu, unai peroveta matahanaina idia hagugurua gaudia idia vara neganai, Ioane oreana taudia idia hoa dikadika. Bema inai tanobada taudia bona inai tanobada ena lohiadia ese unai matahanai idia itaia diba, do idia gwau, ‘Ai hoa dikadika!’ To hari inai negai unai matahanai ena anina ia vara momokani. Dirava ena orea taudia ese unai matahanai ena guguru lalonai idia vareai vadaeni, unai dainai idia diba unai peroveta ena hagugurua neganai do ia mai.

2 Aneru ia itaia Ioane ia hoa. “Aneru ese lau ia nanadaia, ia gwau, ‘Badina dahaka oi hoa noho? Inai hahine ena sivarai, hunia gauna, bona ia latanai hahine ia helai dagedage gauna, mai ena kwarana 7 bona doana 10, inai sivarai oi dekenai do lau hamaoroa.’ ” (Apokalupo 17:⁠7) Aneru ese unai hehuni gauna ena anina ia hahedinaraia gwauraia! Ioane dekenai unai matahanai ena kahana idauidau edia anina bona kahirakahira do idia vara gaudia edia anina ia gwauraia. Unai hegeregerena, idia gima noho Ioane oreana taudia be aneru henunai Dirava ena hesiai gaukara idia karaia noho lalonai, unai matahanai ena anina dekenai lalo-parara idia abia. “Nihi ena anina hedinaraia be Dirava mo sibona.” Kamonai tauna Iosepa hegeregerena, unai hereva ita abia dae. (Genese 40:8; Daniela 2:​29, 30 itaia danu.) Iehova be ena orea taudia dekenai unai matahanai ena anina bona ena anina edia mauri dekenai ia hahedinaraia neganai, idia be taunimanima edia vairanai idia gini bamona. (Salamo 25:14) Nega korikori ai, Iehova ese edia lalona ia kehoa, hahine bona dagedage gauna edia anina dekenai idia lalo-parara totona.​—⁠Salamo 32:⁠8.

3 September 18 ia lao 20, 1942 ai, Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana idia karaia noho negana lalonai, Iehova ena Witness taudia United States dekenai ese Tanobada Matamatana Tiokratik Hebouheboudia idia karaia. Hebouhebou ena hanua badana, Cleveland, Ohio, dekenai idia gwauraia herevadia be telefon amo idia siaia lao hebouhebou hanuadia ma 50 dekenai. Unai dala amo hebouhebou dekenai idia mai taudia iboudiai edia namba be 129,699. Ena be tuari idia karaia noho, to dala ia kehoa neganai, ma tano haida dekenai danu unai hebouhebou idia karaia. Unai nega lalonai, Iehova ena orea taudia momo idia laloa tanobada tuarina ena dokona ai Dirava ena tuari Aramagedono do ia vara; unai dainai taunimanima momo ese hebouhebou ena pablik tok ladana “Maino​—⁠Do Ia Noho Daudau Diba, A?” idia ura kamonai. Bese badadia ese edia maino idia haboioa neganai, dahaka dainai Watch Tower Society ena presiden matamatana, N. H. Knorr, ese maino ia harorolaia?a Badina be Ioane oreana taudia ese Dirava ena peroveta Herevana idia “dogoatao bona badinaia” dainai.​—⁠Heberu 2:1; 2 Petero 1:⁠19.

4 Unai pablik tok “Maino​—⁠Do Ia Noho Daudau Diba, A?” ese dahaka ia hahedinaraia? N. H. Knorr ia hahedinaraia goevagoeva Apokalupo 17:3 lalonai ia gwauraia dagedage gauna be League of Nations oreana. Bena unai orea ena kara ia hahedinaraia totona, aneru ena hereva Ioane dekenai ia kikilaia. Aneru ena hereva be inai: “Inai dagedage gauna oi itaia, be gunaguna ia noho, to harihari ia noho lasi. To nega daudau lasi, ia be guri dobu masemase gabuna dekena amo do ia daekau, vadaeni mase hanaihanai gabuna dekenai do ia lao.”​—⁠Apokalupo 17:8a.

5 ‘Inai dagedage gauna . . . gunaguna ia noho.’ Oibe, January 10, 1920 amo, ia be League of Nations oreana bamona ia noho. Bese idauidau 63 be nega idauidau ai unai orea lalonai idia vareai. To, gabeai, Japan, Germany, bona Italy ese League oreana idia rakatania, bona guna idia gwauraia Soviet Union be League amo idia kokia. September 1939 ai, Germany ena Nazi dagedage lohiana ese Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana ia hamatamaia.b League of Nations oreana ese maino be tanobada dekenai ia havaraia diba lasi dainai, ia be guri dobu masemase gabuna lalonai ia moru; gaukara ta ia karaia lasi. Lagani 1942 ia do mai lasi neganai, League oreana ena siahu ia ore. Unai mai anina negana ai, nega korikori ai, Iehova be ena orea taudia dekenai unai matahanai ena anina ibounai ia hahedinaraia! Iehova ese unai bamona ia karaia lasi unai nega ia do mai lasi neganai, bona unai nega ia mai murinai danu ia karaia lasi, to nega korikori ai ia karaia Tanobada Matamatana Tiokratik Hebouhebouna ai, N. H. Knorr be unai peroveta ena hereva hegeregerena ia gwau: “Inai dagedage gauna . . . harihari ia noho lasi.” Bena inai henanadai ia henia: “League oreana be guri lalonai do ia noho, a?” Haere ia henia neganai, Apokalupo 17:​8 ena hereva ia gwauraia lou bona ia gwau: “Inai tanobada ena bese badadia edia orea do ia toreisi lou.” Unai bamona ia vara​—⁠Iehova ena peroveta Herevana ia hamomokania unai!

Guri Dobu Masemase Dekena amo Ia Daekau

6 Momokani, dagedage gauna kakakakana be guri dobu masemase gabuna dekena amo ia daekau. June 26, 1945 ai, San Francisco, U.S.A. dekenai, bese 50 idia vouti United Nations ena Taravatu Pepana idia abia dae totona. Unai orea ena gwauhamata ta be “bese iboudiai lalonai maino bona noho namona do ia havaraia.” Gau momo dekenai UN oreana be League oreana hegeregerena. The World Book Encyclopedia bukana ia gwau: “Dala haida amo, UN be League of Nations, Tanobada Ibounai Tuarina Ginigunana murinai idia haginia gauna, hegeregerena . . . League oreana idia haginia besedia momo ese UN oreana idia haginia. League oreana hegeregerena, UN idia haginia ena badina be bese badadia bogaraginai maino do ia havaraia totona. UN oreana ena kahana badadia be League oreana ena kahana badadia hegeregerena.” Unai dainai, UN be ia daekau lou dagedage gauna kakakakana. Bona UN lalonai idia noho besedia iboudiai edia namba, 190, ese League oreana lalonai idia noho besedia edia namba, 63 ia hanaia; danu, UN ena maduna ese League ena maduna ia hanaia.

7 Matamanai, taunimanima idia laloa UN ese gau namodia momo do ia havaraia. Unai ese aneru ena hereva ia hagugurua: “Tanobada dekenai noho taunimanima haida be Dirava ese edia ladana mauri buka lalonai ia torea lasi, tanobada ia karaia neganai ia mai bona hari. Inai bamona taudia ese unai dagedage gauna do idia itaia, bona do idia hoa bada. Badina be inai: Guna be ia noho, hari be ia mauri noho lasi, to gabeai ma do ia hedinarai mai.” (Apokalupo 17:8b) Tanobada noholaia taudia ese unai gau badana idia hanamoa, ena hedikwota rumadia hairaidia be New York ena East River dekenai idia noho. To UN ese maino momokanina bona noho namona ia havaraia lasi. Lagani 1900 murinai, maino be tanobada dekenai ia noho badina be taunimanima idia diba “bese ta do ia kwalimu diba lasi, to bese iboudiai do idia haorea heheni.” Danu, bese badadia idia helulu heheni bona tuari gaudia momo idia haboua. Lagani 1985 lalonai, United Nations oreana be lagani 40 lalonai ia hekwarahi murinai, ena seketere-jeneral gunana Javier Pérez de Cuéllar, ia gwau: “Kavakava taudia edia nega lalonai ita noho, bona ita diba lasi dahaka ita karaia be namo.”

8 Unai UN oreana ese hekwakwanai ia kokia diba lasi. Badina be dahaka? Badina be taunimanima iboudiai edia Mauri Henia Diravana ese UN oreana ena mauri ia henia lasi. Unai UN oreana do ia mauri daudau lasi, badina Dirava ena hahegani ia gwau “mase hanaihanai gabuna dekenai do ia lao.” Unai UN oreana idia havaraia taudia bona idia ura henia taudia edia ladadia be Dirava ena mauri bukana lalonai idia torea lasi. Iehova Dirava ia gwauraia hedinarai, ia ese taunimanima edia orea edia amo lasi, to iena Keriso ena Basileia ena amo kara do ia karaia. Idia kara dika bona idia mase diba taudia, idia momo ese Dirava ena ladana idia kirikirilaia, unai dainai idia ese unai kara edena bamona do idia karaia diba, UN oreana amo? Dala be lasi.​—⁠Daniela 7:27; Apokalupo 11:⁠15.

9 Unai UN oreana ese Dirava ena ladana ia hadikaia; Dirava ena Mesia Basileiana ena toana ia abia koikoi. Unai Basileia be Dirava ena Maino Lohiana, iena lohia siahuna do ia doko diba lasi tauna, Iesu Keriso, ese do ia biagua. (Isaia 9:​6, 7) Bema UN oreana ese maino nega sisina lalonai ia havaraia diba, gabeai tuari do idia vara lou. Unai be vaia kara dika taudia edia kara. Dirava ese “edia ladana mauri buka lalonai ia torea lasi, tanobada ia karaia neganai ia mai bona hari.” Iehova ena Basileia, Keriso amo, ese maino hanaihanai do ia havaraia tanobada dekenai; unai sibona lasi, to Iesu ena boubou dainai, mase taudia do ia hatoredia isi lou danu, kara maoromaoro taudia bona kara maoromaoro lasi taudia, Dirava ese ia laloatao taudia unai. (Ioane 5:​28, 29; Kara 24:15) Satana bona ena garana taudia edia dagedage idia davaria to idia gini goada taudia iboudiai, bona ma taunimanima haida, idia do kamonai lasi taudia, do idia toreisi lou. Momokani, Babulono Badana ena turadia edia ladadia bona dagedage gauna idia tomadiho henia noho taudia edia ladadia be Dirava ena mauri bukana lalonai idia noho lasi.​—⁠Esodo 32:33; Salamo 86:​8-​10; Ioane 17:⁠3; Apokalupo 16:2; 17:⁠5.

Maino Bona Noho Namona​—⁠Helaro Momokani Lasi

10 Taunimanima ese helaro namona idia abia totona, United Nations ia gwau lagani 1986 be “Bese Iboudiai Edia Maino Laganina.” Unai lagani ena hereva badana be “Maino Bona Taunimanima Edia Mauri Naria, Gabeai Do Idia Noho Namo Totona.” Idia tuari heheni noho besedia idia hagoadaia, edia tuari do idia hadokoa, eiava lagani tamona lalonai tuari amo do idia laga-ani. Dahaka idia karaia? International Peace Research Institute ena ripoti ta hegeregerena, lagani 1986 lalonai taunimanima milion ima bamona be tuari dainai idia mase! Ena be moni haida bona stampa haida idia karaia, maino laganina do idia laloa totona, to unai lagani lalonai bese momo ese maino idia tahua lasi. To, inai tanobada ena tomadiho​—⁠hanaihanai idia ura dikadika UN oreana idia tura henia​—⁠be dala idauidau amo unai lagani ena sivarai idia halasia. January 1, 1986 ai, Pope John Paul Iharuana ese UN ena gaukara ia hanamoa bona unai lagani matamatana ia hahelagaia, maino do ia vara totona. Bona October 27 ai, Assisi, Italy dekenai, inai tanobada ena tomadiho momo edia gunalaia taudia ia haboudia, maino do idia gurigurilaia hebou totona.

11 Dirava ese unai bamona guriguri maino totona ia kamonai, a? Unai tomadiho gunalaia taudia be edena Dirava dekenai idia guriguri? Bema oi nanadaia, haere idauidau do idia henia. Dirava milion momo idia noho, idia ese dala idauidau amo idia henia guriguridia idia kamonaia bona idia haerelaia, a? Unai hebou lalonai idia guriguri taudia momo ese Kerisendom ena Toi Tamona Diravana idia tomadiho henia.c Buddhist taudia, Hindu taudia, bona ma taunimanima haida be dirava momo herea dekenai idia guriguri. “Tomadiho oreadia” 12 idia hebou, bona ladana bada taudia, hegeregere Anglican Oreana ena Archbishop of Canterbury, Buddhist Oreana ena Dalai Lama, Russian Otodoks ena orea tauna badana, Tokyo ena Shinto Shrine Association ena presiden, Africa animist taudia, bona America Indian taudia rua, mai edia manu huina kwara gaudia. Unai taudia iboudiai edia dabua bona herahera edia kala be idauidau dainai, televisen dekenai edia toana be hairai herea. Unuseniai, tomadiho oreana ta be hora 12 lalonai idia guriguri, idia laga-ani lasi ela bona unai hora 12 idia ore. (Luka 20:​45-​47 itaia.) To unai guriguri ta be medu oridia, hebou taudia ataiai idia noho oridia, edia ataiai idia daekau, a? Lasi, inai badina dainai:

12 Unai tomadiho taudia amo idia ta lasi ese mauri Diravana Iehova idia guriguri henia; iena ladana be nega 7,000 bamona Baibel ena toretore ginigunadia lalonai ia noho. ‘Iehova ena ladana ai idia raka taudia’ amo idia idau. (Mika 4:5; Isaia 42:​8, 12)d Unai idia hebou taudia be Iesu ena ladana amo, Dirava idia guriguri henia lasi, idia momo ese Iesu Keriso idia abidadama henia lasi. (Ioane 14:13; 15:16) Unai tomadiho ta lasi ese Dirava ena ura iseda nega lalonai idia karaia, iena ura be tanobada ibounai lalonai UN lasi, to Dirava ena Basileia, idia harorolaia. Unai Basileia sibona be taunimanima edia helaro momokanina. (Mataio 7:​21-​23; 24:14; Mareko 13:10) Edia tomadiho oreadia momo herea be tuari lalonai idia vareai, bona lagani 1900 ena tanobada tuaridia lalodiai idia vareai danu. Idia dekenai Dirava ia gwau: “Ena be guriguri momo umui gwauraia, to lau kamonai lasi, emui imana be rara amo idia honu.”​—⁠Isaia 1:15; 59:​1-3.

13 Danu, mai anina bada gauna be, hari inai negai inai tanobada ena tomadiho gunalaia taudia be United Nations oreana danu idia gaukara hebou maino idia havaraia totona. Idia ura UN be iena siahu henunai ia noho, idia ese namo do idia davaria totona. Bona unai be mai anina hari inai negai taunimanima momo ese tomadiho idia rakatania dainai. Kara dika lohia taudia idaunegai Israel lalonai hegeregerena, idia boiboi, idia gwau: “ ‘Maino! Maino!’ to maino be lasi.” (Ieremia 6:14) Momokani, maino totona do idia boiboi noho aposetolo Paulo ia perovetalaia gauna do idia durua totona; Paulo ia gwau: “[Iehova] ena Dina be do ia mai, henaoa tauna hanuaboi neganai ia mai bamona. Inai bamona hereva, ‘Maino bona gari lasi ita noho inai,’ taunimanima idia gwauraia noho neganai, karaharaga hisihisi dika momokani bona mase do ia ginidae! Rogorogo hahine ese mara ena hisihisi ia davaria haraga bamona unai hisihisi do ia ginidae. Bona unai taunimanima do idia roho mauri diba lasi.”​—⁠1 Tesalonika 5:​2, 3.

14 Vanegai lagani lalodiai, politikol oreadia be taunimanima edia palani idauidau idia herevalaia neganai, inai hereva “maino bona gari lasi ita noho” idia gwauraia danu. Tanobada ena lohia taudia ese unai bamona idia karaia dainai 1 Tesalonika 5:3 ena hereva ia guguru, a? Eiava Paulo ia gwau gau badana ta do ia vara bona tanobada taudia ibounai be unai do idia itaia? Nega momo Baibel ena peroveta herevadia be idia guguru murinai eiava idia guguru noho lalonai edia anina ita lalo-pararalaia momokani, unai dainai do ita naria sibona. To, Keristani taudia idia diba ena be tanobada taudia idia gwau idia be maino bona gari lasi maurina idia havaraia, to gau ta do ia idau lasi. Taunimanima ese sibodia edia namo do idia tahua noho, do idia inai heheni noho, taravatu utua karadia do idia karaia noho, ruma bese do idia parara noho, do idia sihari kava noho, do idia gorere noho, do idia lalohisihisi noho, bona do idia mase noho. To, bema oi noga noho bona inai tanobada dekenai idia vara gaudia edia anina oi lalo-pararalaia bona Dirava ena Hereva ena sisiba oi kamonai henia, “maino bona gari lasi ita noho” boiboina ese oi do ia koia lasi.​—⁠Mareko 13:​32-​37; Luka 21:​34-​36.

[Footnotes]

a January 8, 1942 ai, J. F. Rutherford ia mase bona N. H. Knorr ese ena gabu ia abia bona Watch Tower Society ena presiden ai ia lao.

b November 20, 1940 ai, Germany, Italy, Japan, bona Hungary ese “League of Nations oreana matamatana” ena gwauhamata pepana idia sainia. Dina hani murinai, Vatican taudia be Mass bona guriguri ta idia karaia, tomadiho edia maino bona tanobada oromana matamatana ia vara totona. Unai Mass bona guriguri be reidio dekenai idia halasia. To, unai “League oreana matamatana” ia vara momokani lasi.

c Toi tamona lalohadaina be idaunegai Babulono amo ia mai. Dina diravana Shamash, hua diravana Sin, bona hisiu diravana Ishtar be toi tamona diravana bamona idia tomadiho henia. Aigupito ese unai kara ia karaia danu, idia ese Osiris, Isis, bona Horus idia tomadiho henia, toi tamona diravana bamona. Asuria ena dirava badana, Asshur, ena laulau lalonai ia be mai ena kwarana toi. Unai hegeregerena, Katolik dubu lalonai danu kaivakuku idia karaia, Dirava laulaulaia gaudia, mai edia kwarana toi.

d Webster’s Third New International Dictionary lagani 1993 gauna, ese Iehova Dirava ia gwauraia: “Atai herea Diravana ta bona Iehova ena Witness taudia ese ia sibona idia tomadiho henia.”

[Study Questions]

1. (a) Ioane ese ariara hahinena be dagedage gauna latanai ia itaia neganai, dahaka ia karaia, bona dahaka dainai? (b) Hari inai negai unai peroveta matahanaina idia hagugurua gaudia idia vara neganai, Ioane oreana taudia be edena bamona idia laloa?

2. (a) Aneru ia itaia Ioane ia hoa neganai, dahaka hereva ia henia? (b) Ioane oreana taudia dekenai dahaka idia hahedinaraia, bona edena bamona unai ia vara?

3, 4. (a) Lagani 1942 ai, N. H. Knorr ese dahaka pablik tok ia henia, bona unai haroro lalonai edena bamona dagedage gauna kakakakana ena anina ia hahedinaraia? (b) N. H. Knorr ese dahaka hereva, aneru be Ioane dekenai ia gwauraia herevana unai, ia kikilaia?

5. (a) Edena dala ai “dagedage gauna . . . be gunaguna ia noho” bena “harihari ia noho lasi”? (b) N. H. Knorr be edena bamona inai henanadai ia haerelaia: “League oreana be guri lalonai do ia noho, a?”

6. (a) Dagedage gauna kakakakana be edena negai guri dobu masemase dekena amo ia daekau, bona dahaka ladana matamatana ia abia? (b) Dahaka dainai United Nations be unai ia daekau lou dagedage gauna kakakakana?

7. (a) Tanobada noholaia taudia be ia daekau lou dagedage gauna kakakakana dekenai edena dala ai idia hoa? (b) Unai UN oreana ese dahaka ura gauna idia havaraia diba lasi, bona iena seketere-jeneral ese unai edena bamona ia herevalaia?

8, 9. (a) Badina be dahaka UN oreana ese inai tanobada ena hekwakwanai ia kokia diba lasi, bona nega sisina murinai, Dirava ena hahegani hegeregerena, dahaka do ia davaria? (b) Dahaka dainai UN oreana idia havaraia bona idia ura henia taudia edia ladadia be Dirava ena “mauri buka lalonai” idia torea lasi? (c) Iehova ena Basileia ese dahaka namo do ia havaraia?

10, 11. (a) Lagani 1986 lalonai, UN oreana be dahaka ia gwau, bona tanobada besedia ese dahaka idia karaia? (b) Assisi, Italy dekenai, “tomadiho oreadia” hida idia hebou, maino idia gurigurilaia totona, bona Dirava ese unai bamona guriguri ia haerelaia, a? Anina herevalaia.

12. Inai tanobada ena tomadiho gunalaia taudia ese maino idia gurigurilaia neganai, dahaka dainai Dirava ese edia guriguri ia kamonai lasi?

13. (a) Dahaka dainai inai tanobada ena tomadiho gunalaia taudia be UN oreana danu idia gaukara hebou maino idia havaraia totona be mai anina bada? (b) Maino totona do idia boiboi ela bona edena negai, Baibel ena peroveta hegeregerena?

14. “Maino bona gari lasi” boiboina be edena bamona do idia karaia, bona ita be edena bamona dala ita koua, unai boiboi ese ita do ia koia garina?

[Box on page 250]

“Maino” Koikoina

Ena be UN ia gwau lagani 1986 be Bese Iboudiai Edia Maino Laganina, to bese idia helulu heheni bona tuari gaudia edia namba ia bada daekau. World Military and Social Expenditures 1986 ena ripoti be inai:

Lagani 1986 ai, tanobada ibounai lalonai K900 tausen milion idia negea tuari gaudia hoia totona.

Hora tamona lalonai tuari gaudia hoia totona idia negea monidia be do ia hegeregere idia hanamoa diba daihanai goreredia amo lagani ta ta iboudiai idia mase taudia 3.5 milion dekenai kodoa idia henia totona.

Tanobada ibounai lalonai, taunimanima 5 5 amo, 1 1 ia ogogami momokani. Tanobada taudia be dina rua lalonai tuari gaudia hoia totona idia negea monidia ia hegeregere unai hitolo taudia iboudiai edia aniani be lagani tamona lalonai idia henia diba.

Inai tanobada ena niuklia tuari gaudia edia siahu ese nega 160,000,000 amo Chernobyl ena pou siahuna ia hanaia.

Niuklia bomu haida edia siahu be nega 500 amo lagani 1945 ai Hiroshima dekenai idia negea bomu ena siahu ia hanaia.

Niuklia tuari gaudia edia siahu be nega milion tamona amo Hiroshima dekenai idia negea bomu ena siahu idia hanaia. Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana lalonai taunimanima 38 milion idia mase. Hari inai nega ena niuklia tuari gaudia ese unai tuari lalonai idia gaukaralaia tuari gaudia iboudiai edia siahu be nega 2,700 amo idia hanaia.

Tuari edia namba idia bada daekau bona momo idia mase. Lagani 1700 murinai, tuari lalonai idia mase taudia iboudiai be 4.4 milion, lagani 1800 murinai unai namba be 8.3 milion, to lagani 1900 ia lao 1986 lalonai, taunimanima 98.8 milion be tuari lalonai idia mase. Lagani 1700 amo ema bona hari, tuari ai idia mase taudia edia namba ia bada haraga. Nega 6 amo tanobada taudia iboudiai edia namba ia bada ena haraga ia hanaia. Lagani 1900 murinai idia vara tuaridia ai idia mase taudia edia namba be nega 10 amo lagani 1800 murinai idia vara tuaridia ai idia mase taudia edia namba ia hanaia.

[Pictures on page 247]

Dagedage gauna kakakakana ia perovetalaia herevana hegeregerena, League of Nations be Tanobada Ibounai Tuarina Iharuana lalonai guri dobu masemase gabuna dekenai ia lao, to ia daekau lou United Nations oreana bamona

[Pictures on page 249]

Unai UN oreana ena “Maino Laganina” idia badinaia dainai, inai tanobada ena tomadiho oreadia ese idia siaia taudia be Assisi, Italy dekenai, guriguri idauidau idia henia, to idia ta lasi be mauri Diravana Iehova dekenai idia guriguri

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia