‘Sibodia Edia Ruma Taudia Idia Naridia’—Ogogami Tanodia Dekenai
“BEMA tau ta ese iena varavara ia naria lasi, o iena ruma taudia ia ubua lasi neganai, ia ese iena abidadama Keriso dekenai ia negea vadaeni. Iena dika ese abidadama lasi murimuri tauna ena dika ia hanaia vadaeni.” Aposetolo Paulo ena hereva ta be unai. (1 Timoteo 5:8) Moni momo tanodia dekenai famili naria karana ena hekwarahi ia bada ia lao, to ogogami tanodia dekenai unai hekwarahi be bada herea.
Hegeregere, Africa dekenai taunimanima momo idia ogogami. Moni gaukara be momo lasi, bona idia abia gabudia dekenai reana tau bona ena adavana danu idia gaukara be namo, edia famili ubua totona. Reana famili edia kwaradia be gabu daudaudia idia lao gaukara davaria totona, bona edia adavadia bona edia natudia be hua haida—eiava lagani haida—sibodia idia noho. Reana ruma namodia abia be auka. Africa dekenai famili momo idia bada; unai dainai edia ruma idia honu masemase, mai edia mauri durua gaudia lasi. Nega momo gorere havaraia gaudia idia noho.
Inai danu, edia hanua taudia edia kastom, edia sene karadia, bona idia momo edia lalohadai be reana Dirava ena Hereva, Baibel, hegeregerena lasi. Edia lalohadai haida headava bona natu dekenai mani oi laloa. Famili edia kwaradia haida idia laloa edia maduna tamona be ruma bona sikuli edia davana do idia karaia. Unai dainai, edia adavadia—bona nega haida edia natudia badadia danu—ese ruma taudia ubua bona dabua abia gaukarana idia hekwarahilaia.
Inai danu, tatau haida edia lalohadai be “egu moni be egu moni, to oi [egu adavana] emu moni be egu moni danu.” Nega momo unai ese moni gaukarana idia karaia hahinedia ia habadua. Tanzania hahinena ta ia maumau, ia gwau: “Moni be inuinu dekenai ia haorea, ai dekenai eiava emai natudia dekenai lasi. Ai danu ai gaukara o gaukara ena kahana badana ai karaia, to ia ese moni ibounai ia abia; ai ia hamaoroa unai be iena—iena gaukara ena davana unai.”
To Keristani taudia ese Dirava ena Hereva idia laloa bada, edia hanua taudia edia kastom o idia momo edia lalohadai idia laloa maragi. Baibel ese famili naria dalana ia sisibalaia namonamo. Hegeregere, ia gwau: “Memero maragi ese moni idia haboua lasi tamadia sinadia totona. To tamadia sinadia ese moni idia haboua edia natudia totona.” (2 Korinto 12:14) Unai dainai, Dirava idia gari henia bona idia gaukara diba tatau idia lahedo lasi; edia famili taudia edia aniani bona edia dabua henidia gaukarana amo idia siri lasi, edia adavadia o edia natudia badadia ese do idia karaia totona; unai maduna be ruma bese ena kwarana ena maduna korikorina.—1 Korinto 11:3.
Momokani, tau ta ena moni gaukarana ena davana be reana ia hegeregere lasi ena famili do ia naria totona. To, bema Keristani tauna ta ena adavana be moni gaukarana ia karaia, unai tau ese unai do ia badulaia lasi. Lasi, ia be ena “bamona” dainai, do ia kara henia mai ena hemataurai ida. (Malaki 2:14, NW) Iena adavana be ena hekwarahi amo ia abia monina be do ia abia oho lasi mai ena lalo-auka ida, bona do ia haorea lasi mai ena hebogahisi lasi ida. Lasi, ia bona ena adavana do idia herevahereva hebou, bona edia moni be edia famili ibounai ena namo havaraia karana dekenai gaukaralaia namonamo dalana be do idia lalohadailaia. (Aonega Herevadia 13:10) Bema mai dalana, tau ese ena adavana be gwaumaoro ia henia, sibona ena ura hegeregerena edia moni haida do ia gaukaralaia, Baibel negana lalonai “hahine namona” ia kara bamona. (Aonega Herevadia 31: 10, 11, 16) Baibel ena sisiba unai kara dekenai bema idia badinaia, unai ese edia famili ia hamoalea.
Moni Gaukarana be Lasi Neganai
To moni gaukarana lasi hekwakwanai be mani oi laloa. Moni gaukara dagidia be momo lasi bona pei be maragi neganai, Africa dekenai famili edia kwaradia momo ese gaukara be gabu daudaudia dekenai idia tahua—maini ai, faktori ai, uma ai, bona plenteisini ai. Bema Keristani tauna ta be unai bamona ia kara, reana ia be ena tomadiho oreana taudia edia amo do ia parara bona kara dika momokani taudia edia hebamo ese do ia hadikaia diba. (Aonega Herevadia 18:1; 1 Korinto 15:33) Ena be ena ruma taudia ese edia noho do idia haheaukalaia toho, to reana dika do idia davaria, badina be tama be idia dekenai ia noho lasi dainai, lauma dalanai ia hakaudia lasi bona edia lalona ia hagoadaia lasi. Bona, ena be nega daudau idia edia amo ia parara do idia ogogami garina—to reana unai ese ogogami do ia havaraia.
Hahine ta ia gwau: “Egu adavana ia lao golo geia totona. Ena palani be hua ta eiava rua murinai do ia lou mai. To lagani ta ia ore guna! Lau ia rakatania, emai natuna 6 do lau naria bona ruma ena davana do lau karaia. Lau gorere loulou dainai, hospital ena davana lau karaia. Namona be dabua ai abia bona dina iboudiai ai aniani. Lau be mai egu moni gaukarana lasi. Unai be auka. Ia auka herea gauna be emai natudia be lauma dalanai lau naria—famili stadi, hebou, bona haroro gaukarana dekenai. Iehova ena heduru dainai ai kwalimu.”
Sina haida danu idia laloa do idia gaukara totona namona be edia famili do idia rakatania ela bona hua haida do idia ore. Idia haida be kohu idia hoihoilaia loaloa, bona nega ta ta sibona edia ruma dekenai idia giroa. Unai dainai edia natudia badadia ese edia sinana hegeregerena aniani idia hegaegaelaia, ruma idia naria, bona edia tadina taudia idia matahakani henia. Lauma karadia dekenai idia manoka. Oibe, unai ese famili ia hekwarahia bada diba!
Momokani, moni davaria be auka herea neganai, reana tama ta ese ena famili do ia naria dalana tamona be gabu daudauna dekenai moni do ia tahua. Toana be Baibel negana ai, Iakobo ena natudia tau ese edia famili idia rakatania, aniani be Aigupito dekenai do idia abia totona. (Genese 42:1-5) Unai bamona gaudia be hari inai negai idia vara neganai, namona be famili edia kwaradia ese moni gaukarana daudauna ena namo bona nega daudau do idia parara dainai lauma dalanai bona edia lalona ai do idia dika diba dalana danu be do idia laloa namonamo. Ruma besedia momo idia laloa idia ogogami be namo, nega daudau idia parara be dika. Paulo ena hereva 1 Timoteo 6:8 dekenai be idia laloa; ia gwau: “Bema ita be mai iseda aniani bona dabua neganai, moni dekenai ita laloa momo lasi be namo.”—Aonega Herevadia 15:17 itaia.
Nega momo gaukara idaudia idia noho, abidia totona ta ia laolao lasi. Haida ese dala matamatadia idia goadalaia dainai heduru gaukara idaudia idia karaia matamaia.a (Aonega Herevadia 31:24 itaia.) Eiava ladana maragi gaukaradia, haida ese idia laloa maragi gaudia, be idia karaia. (Efeso 4:28) Aposetolo Paulo sibona be ‘dina bona hanuaboi ia gaukara mai hekwarahi danu,’ ia dainai haida ese moni do idia hekwarahilaia lasi totona. (2 Tesalonika 3:8) Hari inai negai Keristani taudia be ia bamona idia karaia diba.
Sikuli Ena Hekwakwanai
Hekwakwanai ma ta be sikuli dainai. Hanua dekenai idia noho taudia momo ese edia natudia idia sikuli namonamo totona taoni dekenai idia siaia lao, nega daudau edia varavara dekenai do idia noho. Unai natudia be edia tama sina amo idia parara dainai, hebou idia lao henidia o haroro gaukarana idia karaia be auka. Ta ese ia matahakani henidia lasi dainai, kara dika taudia edia hebamo ese ia hadikadia haraga. Unai dainai idia haida ese Keristani mauri dalana idia rakatania.
Momokani, tanobada ena edukeisini be mai ena namo. To Baibel ia gwau lauma edukeisini ese unai ia hereaia, bona Dirava ese tama sina ia hagania unai edukeisini be edia natudia dekenai do idia henia. (Deuteronomi 11:18, 19; Aonega Herevadia 3:13, 14) To, bema tama sina ese edia natuna ta idia siaia oho, nega daudau idau gabuna dekenai do ia noho totona, reana unai ese edia gaukara, ‘Lohiabada ena hadibaia hereva ia dekenai hadibaia’ gaukarana, do ia hadikaia.—Efeso 6:4.b
Bema tama sina idia laloa edia gabu dekenai edukeisini namona abia dalana be lasi, namona be sibodia idia diba gaukaradia be edia natudia dekenai do idia hadibaia. Iseda “Hadibaia Tauna” Hereadaena, Iehova, danu ese heduru ia henia. (Isaia 30:20) Iehova ena Witness taudia edia kongregesen ese edukeisini gaukara haida idia karaia. Kongregesen momo ese duahiduahi bona toretore idia hadibaia. Haroro Sikuli danu ese natudia ia durua diba, do idia duahiduahi namonamo bona do idia hereva goevagoeva.
Lalohadai Maorona Natu Havaradia Karana Dekenai
Natudia be momo neganai, naria gaukarana be auka herea. Africa dekenai tama sina idia gwau loulou natudia idia lalokau henia; unai dainai, edia goada hegeregerena momo herea idia havaraia! Reana idia laloa idia edia amo moni do idia davaria, to tama sina momo ese edia natudia momo idia naria namonamo diba lasi.
Momokani, Baibel ia gwau “iseda natudia be Dirava ena harihari gauna.” (Salamo 127:3) To mani inai oi laloa: Israela taudia idia noho namonamo neganai, ta ese unai hereva ia torea. Gabeai, hitolo bada negadia bona tuari dainai natu havaraia karana be mai ena hekwarahi. (Lalohisihisi ena Ane 2:11, 20; 4:10) Ogogami tanodia momo dekenai taunimanima edia noho be mai ena hekwarahi, unai dainai namona be Keristani taudia do idia laloa namonamo natudia hida do idia ubua, dabua idia henia, naria, bona hasikulia diba. Momo be mai edia adavadia ida unai ibounai ena davana idia laloa guna, bena idia laloa namona be edia tubudia edia kara do idia tohotohoa lasi, to natudia haida sibona do idia havaraia.c—Luka 14:28 itaia.
Ia hedinarai goevagoeva inai nega be “metau dikadia momo” negana. (2 Timoteo 3:1-5) Inai tanobada oromana ese ena dokona ia moru henia noho lalonai, ogogami tanodia dekenai famili idia hekwarahilaia gaudia be momokani do idia momo daekau. To, bema famili edia kwaradia ese Dirava ena Hereva ena hakaua herevadia idia badinaia namonamo, edia famili be tauanina dalanai bona lauma dalanai do idia naria namonamo diba, badina be Iehova ese iena hesiai idia lao henia mai edia kamonai ida taudia be inai bamona ia gwauhamata henia: “Lau ese umui do lau negea lasi, bona umui do lau rakatania lasi. Lasi bona lasi momokani.” (Heberu 13:5) Oibe, ogogami tanodia dekenai danu, Keristani taudia be edia famili naria karana ena hekwarahi lalonai idia kwalimu diba!
[Footnotes]
a Hereva ladana “Moni Bada Lasi Gabudia ai, Gaukara Havaraia” oi itaia, Noga! magasin, July-September, 1995 gauna lalonai.
b Inai bamona herevadia ma haida duahia totona, “Questions From Readers” oi itaia, The Watchtower, August 15, 1982 gauna, lalonai.
c Heduru herevadia be hereva ladana “Famili Planin—Hekwakwanai Badana Ta Tanobada Ai” lalonai idia torea. Unai be lagani 1993 ena Noga! Issue Number 4, lalonai ia hedinarai.