Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w96 12/1 rau 10-15
  • Tama Sina e, Emui Natudia Umui Moalelaia

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Tama Sina e, Emui Natudia Umui Moalelaia
  • 1996 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Iehova Ena Hereva Herevalaia Goada
  • Idia Maragi Negana amo Hadibaia
  • “Ranu” Henia Hanaihanai
  • Maragidia Umui Gimaia
  • Matahakani Henia mai Lalokau Ida
  • Unai Hekwarahi be mai Ahuna
  • Emui Natuna Ia Maragi Negana amo Umui Hadibaia
    Ruma Bese Ena Moale Havaraia Dalana
  • Tama Sina E, Mai Lalokau ida Emui Natudia Umui Hadibaia
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2007
  • Lauma Dalanai Ia Goada Ruma Besena Haginia
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2001
  • Iseda Natudia—Harihari Gaudia Namodia
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2005
Ma Haida Itaia
1996 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
w96 12/1 rau 10-15

Tama Sina e, Emui Natudia Umui Moalelaia

“Oiemu tamana bona sinana do oi hamoalea.”​—⁠AONEGA HEREVADIA 23:25.

AU MARAGINA ta be ia gini namonamo auna ta ai ia tubu daekau bena gabu ia hahairaia, bona mai ena ikerukeruna oi itaia be namo​—⁠to bema oi ese oi hadoa bona naria, unai be namo herea momokani! Unai hegeregerena, edia natudia idia naria namonamo tama sina be idia moale bada herea, edia natudia idia bada bena Dirava ena hesiai taudia goadadia ai idia lao neganai; Baibel ena aonega herevana ena hereva bamona, ia gwau: “Kara maoromaoro tauna ena tamana, be do ia moale bada, bona bema iena natuna be mai aonega danu, unai tamana ese do ia moalelaia. Oiemu tamana bona sinana do oi hamoalea. Oi ia havaraia hahinena, be oi dekenai do ia moale bada be namo!”​—⁠Aonega Herevadia 23:​24, 25.

2 To, natuna ta be maoromaoro “kara maoromaoro” bona “aonega” tauna ai ia lao haraga lasi. Ta do ia gaukara goada be namo, iena natuna be ‘lalohisihisi’ havaraia bona ‘lalona hadikaia’ tauna ai ia lao lasi totona; ta ia hekwarahi au maragina be ia gini namonamo auna ta ai ia halaoa totona hegeregerena. (Aonega Herevadia 17:​21, 25) Haheitalai be, heduru audia ese au maragina do ia durua ia tubu maoromaoro bona ia goada totona. Ranu ia abia loulou be mai anina bada, bona au maragina be hadikaia gaudia amo oi naria be namo. Danu, ena rigi haida utua oho karana ese ia durua au mai ena hairai ai ia lao totona.

3 Dirava ena Hereva ese ia hahedinaraia natudia ese unai bamona gaudia idia abia be namo, hegeregere, Dirava ena amo ia mai hadibaia maoro dalana, Baibel ena hereva momokani ranuna amo idia dairia, hadikaia karadia amo idia gimaia, bona edia kara kereredia utua oho totona mai lalokau ida idia matahakani henia. Unai heduru gaudia idia abia totona, Baibel ena sisiba tama dekenai be mai anina bada; ia hamaorodia edia natudia be “Iehova ena matahakani bona lalona biagua karana” ai idia hadibaia. (Efeso 6:⁠4, NW) Unai ena anina be dahaka?

Iehova Ena Hereva Herevalaia Goada

4 Unai hereva “Iehova ena . . . lalona biagua karana” ena anina be iseda lalohadai be Iehova ena ura hegeregerena totona ita biagudia namonamo. Vadaeni, namona be tama sina ese Iehova ena lalohadai gau idauidau dekenai be edia natu maragidia lalonai do idia atoa. Bona namona be Iehova ena haheitalai idia tohotohoa danu; ia be mai ena hebogahisi ida matahakani bona hamaoromaoroa dalana ia henia. (Salamo 103:​10, 11; Aonega Herevadia 3:​11, 12) To tama sina be unai idia do karaia lasi neganai, namona be idia sibona edia lalona ai Iehova ena hereva idia abia vareai danu, Dirava ena peroveta tauna Mose ese Israela taudia dekenai ia sisibalaia bamona, ia gwau: “Inai Taravatu [Iehova ena amo], hari dina umui dekenai lau henia gaudia do umui laloaboio lasi [“umui atoa emui kudouna dekenai,” NW].”​—⁠Deuteronomi 6:⁠6.

5 Baibel stadilaia loulou karana, laloa dobu karana, bona guriguri ese tama sina ia durudia Mose ese ia henia hahegani gabena idia badinaia totona; ia gwau: “Umui emui natudia dekenai [Iehova ena hereva] do umui hadibaia goada, ruma dekenai umui noho neganai, bona dala dekenai umui raka neganai. Bona umui hekure noho, o umui gaukara noho neganai, inai Taravatudia do umui herevalaia.” Unai hereva “hadibaia goada” Heberu gado ai ena anina be “gwauraia lou,” “gwauraia loulou,” “gwauraia goada bona goevagoeva.” Mani Mose ese Iehova ena hereva atodia guna karana ia herevalaia goada dalana oi laloa: “Inai Taravatu be toa dekenai do umui halaoa, vadaeni emui imana dekenai do umui kwatua, bona emui baguna dekenai do umui kumia. Emui iduara dogoatao audia edia latanai, bona iduara ena ataiai audia dekenai inai Taravatu do umui toredia.” Ia hedinarai goevagoeva, Iehova ia ura tama sina ese hanaihanai edia natudia idia kara henidia mai lalokau ida!​—⁠Deuteronomi 6:​7-9.

6 Tama sina ese “inai Taravatu,” Iehova ena hereva unai, edia natudia dekenai do idia hadibaia goada be dahaka dahaka? Momo ese idia gwauraia Taravatu 10 be Mose ese ma ia gwauraia lou; unai hahegani haida be, do idia ala-ala lasi, do idia heudahanai lasi, do idia henaohenao lasi, ta do idia samania koikoi lasi, bona ta ena gau ta dainai do idia mama lasi. Unai bamona kara maoro taravatudia, bona inai hahegani, “Lohiabada oiemu Dirava do oi lalokau henia, mai oiemu kudouna ibounai, mai oiemu lauma ibounai, bona mai oiemu goada ibounai danu,” be Israela tama sina ese edia natudia maragidia dekenai do idia hadibaia goada gaudia. (Deuteronomi 5:​6-​21; 6:​1-5) Oi laloa hari inai negai natudia ese unai bamona hahediba idia abia danu be namo, a?

7 Israela tama dekenai inai hereva idia hamaorolaia: “Oiemu ruma dekenai oiemu adavana, be vain auna mai ena huahua momo bamona. Oiemu natuna memero be olive au matamatadia bamona, oiemu aniani patana do idia helai hagegea noho.” (Salamo 128:⁠3) To, tama sina be edia “au maragina” dainai idia lalohisihisi lasi, to idia moale totona, namona be edia natudia ta ta be dina iboudiai idia lalodia bada. (Aonega Herevadia 10:1; 13:24; 29:​15, 17) Mani tama sina ese edia natudia idia moalelaia momokani totona idia hadibaia, lauma dalanai idia dairia, idia naria, bona mai lalokau ida idia matahakani henia daladia haida ita tahua.

Idia Maragi Negana amo Hadibaia

8 Mani Timoteo umui laloa, ia be hegeregere heduru audia rua​—⁠ena sinana bona ena tubuna hahinena​—⁠idia haginia auka heduru audia bamona, ese idia durua. Timoteo ena tamana be Greek tauna bona hereva momokani ia abidadama henia lasi dainai, ia be ena sinana Iuda hahinena, Eunike, bona ena tubuna hahinena, Loi, ese “mero maragi” negana amo toretore helagadia idia hadibaia. (2 Timoteo 1:5; 3:15; Kara 16:1) Mai edia lalo-goada ida ‘Iehova ena hoa karadia’ be Timoteo dekenai​—⁠ia beibi neganai danu​—⁠idia hadibaia dainai, namo bada ia vara. (Salamo 78:​1, 3, 4) Timoteo be reana ia do mero matamata neganai misinari tauna ai ia lao tano daudau dekenai, bona gaukara bada ia karaia Keristani kongregesen ia hagoadadia totona.​—⁠Kara 16:​2-5; 1 Korinto 4:​17; Filipi 2:​19-​23.

9 Tama sina e, umui be edena bamona durua audia? Umui ura emui natudia ese dala maorona ai kohu idia laloa, a? Vadaeni namona be oi be haheitalai namona, anina be idia halasia kohu matamatadia eiava oi idia durua momokani lasi gaudia oi tahua goadagoada lasi. Bema oi ese kohu oi tahua guna, namona be oi hoa lasi bema emu natudia ese oi idia tohotohoa. (Mataio 6:​24; 1 Timoteo 6:⁠9, 10) Momokani, bema durua audia be idia gini maoromaoro lasi, au maragina be edena bamona do ia tubu maoromaoro diba?

10 Natudia idia moalelaia tama sina be nega ibounai Dirava ena heduru do idia tahua, idia hadibadia totona, bona hanaihanai lauma dalanai edia natudia edia namo idia havaraia gaudia idia laloa. Mai ena natudia hani hahinena ta ia gwau: “Aiemai natudia idia do vara lasi neganai, Iehova ai guriguri henia loulou ai do ia durua tama sina namodia ai do ai lao totona, iena Hereva ese ai ia hakaua totona, bona emai mauri dekenai do ai gaukaralaia totona.” Bona ma ia gwau: “ ‘Iehova ai atoa guna’ be aiemai hereva badana ta sibona lasi, to unai be aiemai mauri dalana.”​—⁠Gunalaia Taudia 13:⁠8.

“Ranu” Henia Hanaihanai

11 Au maragidia be ranu idia abia loulou be mai anina bada, sinavai badinai idia gini audia edia namo ese unai ia hahedinaraia. (Apokalupo 22:​1, 2 itaia.) Natu maragidia danu be Baibel ena hereva momokani ranuna idia abia loulou neganai, lauma dalanai do idia tubu namonamo. To tama sina ese edia natuna ia kamonai namonamo diba negana ena lata ia laloa be namo. Reana hadibaia nega kwadogidia momo ese namo bada do ia havaraia, to hadibaia nega latadia haida sibona be namo momokani lasi. Namona be unai nega kwadogidia edia namo umui laloa maragi lasi. Unai nega umui abia hebou be mai anina bada tama sina bona natuna hatamonaia karana ia vara totona, Baibel ese ia hahegoadalaia loulou turana karana unai.​—⁠Deuteronomi 6:​6-9; 11:​18-​21; Aonega Herevadia 22:⁠6.

12 Maragina ta ida umui abia hebou diba negana ta be dina ena dokona ai. Kekeni ta ia laloa lou bona ia gwau: “Egu tamana bona sinana be hanuaboi ibounai emai bedi ena dokona dekenai do idia helai bona ai sibona ese ai gwauraia guriguridia do idia kamonaia.” Unai bamona idia karaia ena namo dekenai, kekeni ma ta ia gwau: “Unai kara dainai hanuaboi iboudiai lau do mahuta lasi lalonai Iehova lau guriguri henia karana lau manadalaia.” Dina iboudiai natudia idia kamonai tama sina ese Iehova idia herevalaia bona guriguri henia neganai, do idia abia dae ia be ia noho tauna korikorina ta. Tau matamata ta ia gwau: “Iehova guriguri henia neganai egu matana lau koua bona tubuna tau korikori hegeregerena ta lau itaia diba. Egu tamana bona sinana ese lau idia durua do lau laloatao, lau karaia bona gwauraia gaudia ibounai dekenai Iehova lau laloa be namo.”

13 Maragidia idia durua Baibel ena hereva momokani ranuna idia abia totona, hadibaia loulou negadia ai tama sina ese kara haida idia hadibaia danu. Matamata taudia rua edia tamana bona sinana idia gwau: “Natudia ruaosi be edia mauri pura ginigunadia amo idia ai hadibaia matamaia Kingdom Hall dekenai idia helai mai regerege lasi totona.” Tama ta be iena famili ese idia karaia gauna ia herevalaia, ia gwau: “Baibel buka edia ladana be kadi ta ta dekenai ai torea bena edia gabu korikori dekenai ai atoa toho, ai ibounai ese ai karaia toho. Maragidia be hanaihanai unai nega idia naria mai edia ura ida.” Ruma bese momo be hadibaia negana kwadogina ta idia abia aniani negana vairanai eiava murinai. Tamana ta ia gwau: “Adorahi ena aniani negana be nega namona ai ese dina ena Baibel siri ai herevalaia totona.”

14 Maragidia be Lau Egu Bible Sivarai Buka lalonai idia hedinarai namonamo Baibel sivaraidia idia ura kamonai.a Tau ta ena adavana ida idia gwau: “Aiemai natudia idia maragi neganai, Bible Sivarai bukana lalonai kahana ta do ai haorea, bena natudia ese dabua idauidau do idia karaia bona drama maragina ta hegeregerena ai unai kahana do idia haheitalaia. Unai idia ura henia bada, bona nega momo idia ura stadi tamona lalonai sivarai haida do ai karaia.” Oi laloa lasi emu natuna ia dibaia gaudia be momo lasi! Lagani hani maragidia haida ese Bible Sivarai buka ena karoa haida edia sivarai ibounai idia laloatao bona Baibel duahia danu idia dibaia! Kekeni ta ia laloatao iena lagani be toi mai kahana neganai, ia be hanaihanai inai hereva, “hahemaoro herevana,” do ia gwauraia namonamo lasi, to ena tamana ese ia hagoadaia do ia gwauraia toho loulou.

15 Emui maragidia ida umui abia hebou negadia ai idia umui hahegaegaea diba ma haida dekenai hereva momokani ena ranu idia henia totona, hegeregere hebou dekenai idia haere totona. (Heberu 10:​24, 25) Kekeni ta ia laloa lou bona ia gwau: “Aiemai haere tohoa negadia ai, lau be sibona egu hereva amo do lau haere. Duahia kava mai lalo-parara lasi ida karana dekenai lau idia koua.” Danu natudia umui hadibaia diba haroro gaukara lalonai anina namona idia havaraia totona. Dirava idia gari henia tama sina ese idia naria hahinena ta ia gwau: “Ai be emai tamana bona sinana edia gaukara lalonai edia murinai ai raka loaloa kava taudia lasi. Ai diba ai danu be mai emai kahana, herevana iduara ena gaba maragina ai toua bona pepapepa ta ai henia sibona. Pura ta ta edia dokona ena gaukara ai hegaegaelaia namonamo guna karana amo ai diba dahaka do ai gwauraia. Saturday dabai ai noga bena ai henanadai lasi ai be do ai lao haroro eiava. Ai diba vadaeni do ai lao.”

16 Maragidia ese hereva momokani ranuna idia abia loulou karana ita herevalaia loulou be gau badana, anina be ruma bese ena pura ta ta Baibel stadi idia karaia be mai anina bada. Tamana ta mai ena natudia rua ia gwau: “Natudia kara henia dalana haidaua loulou karana be natudia habadua karana badana ta.” (Efeso 6:⁠4) Ma ia gwau: “Lau bona egu adavana ese dina bona nega ai abia hidi bena unai sediual hegeregerena ai ruma bese stadi ai karaia hanaihanai. Nega daudau lasi bena natudia idia diba stadi be unai nega ai do idia abia.” Idia maragi negana amo unai bamona hadibaia karadia ibounai be mai anina bada, inai hereva momokanina, ‘Rigi maragi ena toana hegeregerena, au do ia tubu,’ ena anina ia vara totona.

17 Maragidia dekenai Baibel ena hereva momokani ita hadibaia be mai anina bada, to tama sina edia haheitalai be mai anina bada danu. Emui natudia ese umui idia itaia umui stadi, hanaihanai umui lao hebou, bona umui haroro, a? Oibe, umui idia itaia Dirava ena ura umui karaia mai moale ida, a? (Salamo 40:⁠8) Unai idia itaia be mai anina bada. Natuna kekeni ta ese iena sinana, ena adavana ena dagedage karana ia haheaukalaia bona edia natudia 6 be abidadama Witness taudia ai idia lao totona ia naria namonamo hahinena, ia herevalaia, ia gwau: “Aiemai lalona ia veria gauna be Sinagu ena haheitalai​—⁠ena siahu ese iena hereva edia siahu ia hereaia.”

Maragidia Umui Gimaia

18 Au maragidia be hadikaia gaudia edia amo ita gimaia hegeregerena, inai nega dikana lalonai, natudia danu be “kara dika taudia” edia amo do ita gimaia be namo. (2 Timoteo 3:​1-5, 13) Tama sina ese edena bamona natudia idia gimaia diba? Dirava ena aonega idia abia totona idia durudia karana amo! (Hadibaia Tauna 7:​12) Iehova ese Israela taudia​—⁠memero bona kekeni danu​—⁠ia haganidia iena Taravatu, mahuta hebou kara maorodia bona kereredia edia taravatu danu, idia duahia neganai do idia kamonai. (Deuteronomi 31:12; Levitiko 18:​6-​24) Tauanina ena kahana, natuna havaraia totona idia gaukaralaia gaudia, hegeregere “abona” bona “usina” be idia herevalaia danu. (Levitiko 15:​1-3, 16; 21:20; 22:24; Numera 25:8; Deuteronomi 23:10) Badina be hari inai tanobada ia dika rohoroho dainai, namona be maragidia idia diba unai tauanina ena kahana gaukaralaia maoro dalana be dahaka bona dahaka dala be kerere; unai be Dirava ese ia havaraia bona ia gwauraidia “namo herea” gaudia edia kahana haida.​—⁠Genese 1:​31; 1 Korinto 12:​21-​24.

19 Namona be tamana bona sinana ruaosi, eiava naria taudia ta ta, ese natuna ena kopina edia ladana be ia dekenai idia hadibaia. Do idia hadibadia ma taunimanima ma ta ese do idia dogoatao be maoro lasi. Nega momo natudia hadikaia taudia be edia koikoi daladia amo maragidia idia tohoa dainai, namona be natudia umui hadibaia mai edia goada ida do idia dadaraidia bona idia gwau, “Oi do lau samania!” Emui natudia umui hadibaia, hanaihanai idia ia hahemaraia dalana ai idia dogodiatao taudia edia ladana be umui idia hamaoroa, herevana idia hagaridia.

Matahakani Henia mai Lalokau Ida

20 Matahakani mai lalokau ida ese natu maragidia edia namo ia havaraia, rigi haida oi utudia ese au ena namo ia havaraia hegeregerena. (Aonega Herevadia 1:​8, 9; 4:13; 13:⁠1) Rigi dikadia oi utudia oho neganai, unai ese ma rigi haida edia tubu ia hanamoa. Unai dainai bema emui natudia be kohu haboua karana idia laloa badabada o hebamo dikadia eiava moale karadia kereredia ia lao henia noho, unai ura kereredia be do oi utua rigidia bamona. Bema oi kokidia, unai ese emu natuna do ia durua lauma dalanai do ia tubu ia lao. Unai bamona matahakani be matamanai moale gauna lasi, hegeregere rigi oi utudia neganai toana be au ia hahekwakwanaia sisina. To matahakani ena anina namona be oi ura dalana ai oiemu natuna do ia tubu daekau matamaia lou.​—⁠Heberu 12:​5-​11.

21 Momokani ita diba matahakani henia eiava abia be moale gauna lasi. Tamana ta ia gwau: “Lauegu natuna be nega sisina bada ia haorea mero ta ida, to elda taudia ese lau idia sisiba henia unai mero be hebamo namona lasi. Unai neganai bema kara ta lau karaia haraga be namo. Ena be egu natuna be gwau-edeede kara dikana ta lalonai ia vareai lasi, to nega sisina bada lau haorea ena lalona hamaoromaoroa totona.” Natuna ia gwau: “Egu turana namona ena amo lau idia koua neganai, lau lalohisihisi bada herea.” To ma ia gwau: “Unai be abia hidi maorona, badina daudau lasi murinai ia be orea murimurinai idia atoa.”

22 Dirava ena Hereva ia gwau: “[Matahakani] be mauri dalana.” Unai dainai ena be reana matahakani henia be auka herea, to emui natudia edia amo unai umui koua lasi. (Aonega Herevadia 6:​23; 23:13; 29:17) Gabeai, do idia moale oi ese edia kara oi hamaoromaoroa dainai. Matamata tauna ta ia laloa lou bona ia gwau: “Lau laloatao lau idia matahakani henia neganai egu tamana bona sinana lau badu henidia. To hari do lau badu henidia dikadika bema unai matahakani be lau idia henia lasi neganai.”

Unai Hekwarahi be mai Ahuna

23 Ita daradaralaia diba lasi, tama sina, bona ma haida danu, ese idia moalelaia natudia be dina ta ta ai mai lalokau bada ida idia naridia namo herea natudia. To, idia latanai umui haorea hekwarahi ibounai​—⁠herevana idia be emui natudia korikori eiava natudia lauma dalanai​—⁠ena ahuna namona do umui moalelaia diba dainai ia be mai anina. Tau burukana aposetolo Ioane ese unai ia hahedinaraia inai ia torea neganai: “Bema lau kamonai, egu natuna Keristani taudia ese Dirava ena hereva momokani ena dala dekenai idia raka noho, vadaeni lau moale bada herea. Moale ta ese unai moale ia hereaia diba lasi.”​—⁠3 Ioane 4.

[Footnotes]

a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ese idia halasia bukana.

Inai Oi Laloatao, A?

◻ Au maragidia bona natudia be dahaka idia abia be namo, ma haida ese edia namo idia herevalaia totona?

◻ Edena dala ai tama sina be durua audia namodia bamona idia gini diba?

◻ Maragidia hadibaia negadia ai dahaka danu umui hadibaia diba, bona do umui hadibadia dahaka idia dadaraia totona?

◻ Matahakani ese natuna ena namo be edena bamona ia havaraia, au ena rigi haida utua karana ese au ena namo ia havaraia hegeregerena?

[Study Questions]

1. Tama sina ese edia natudia idia moalelaia karana be dahaka ese ia havaraia?

2, 3. (a) Tama sina ese lalohisihisi bona lalona dika be edena bamona idia reaia diba? (b) Au maragidia bona natudia ese dahaka idia abia be namo, moale idia havaraia totona?

4. Tama sina edia maduna edia natudia dekenai be dahaka, bona anina ia vara totona dahaka idia karaia be namo?

5. Edena nega ai bona edena dala ai Israela tama sina be edia natudia do idia hadibaia, bona idia “hadibaia goada” ena anina be dahaka?

6. Tama sina be edia natudia dekenai dahaka do idia hadibaia goada, bona dahaka namo idia vara?

7. (a) Baibel lalonai natudia be dahaka danu idia hahegeregerea? (b) Hari dahaka do ita tahua?

8. (a) Daika daika be durua audia bamona Timoteo dekenai? (b) Hadibaia karana be edena negai idia matamaia, bona unai ese dahaka ia havaraia?

9. Matamata taudia ese kohu ura henia tarapudia dadaraia dalana be edena bamona do idia dibaia?

10. Tama sina ese daika ena hakaua dalana idia tahua hanaihanai be namo, bona namona be edia lalohadai be edena bamona?

11. Au maragidia bona natudia idia tubu totona dahaka idia abia be namo?

12. Maragidia ida umui guriguri ena namo be dahaka?

13. Hadibaia negadia ai dahaka umui hadibadia diba?

14. (a) Maragidia ida dahaka kara haida umui karaia hebou be mai edia ahuna namona lauma dalanai? (b) Natudia edia diba abia karana be edena bamona?

15. Natudia ida dahaka dahaka umui herevalaia diba, bona dahaka ese ia hahedinaraia unai herevahereva negadia be mai edia namo?

16. Dahaka dainai natudia ida ruma bese stadi umui karaia loulou be mai anina bada?

17. Maragidia dekenai Baibel ena hereva momokani ita hadibaia be mai anina bada to dahaka danu be mai anina bada?

18. (a) Tama sina ese natudia be edena bamona do idia gimaia diba? (b) Memero bona kekeni Israela dekenai be edena bamona sisiba idia abia tauanina ena natuna havaraia kahadia dekenai?

19. Natudia dekenai edia kopina umui herevalaia neganai, dahaka umui hadibaia be maoro?

20. (a) Edena dala ai matahakani be rigi utua karana bamona? (b) Matamanai matahakani abia ena mamina be edena bamona, to dahaka anina ia havaraia?

21, 22. (a) Dahaka ese ia hahedinaraia matahakani henia eiava abia be moale gauna lasi? (b) Dahaka dainai tama sina ese matahakani idia henia be namo?

23. Dahaka dainai mai lalokau ida natudia naria karadia ibounai oi hekwarahilaia be mai anina?

[Picture Credit Line on Page 10]

Courtesy of Green Chimney’s Farm

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia