Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • w04 7/1 rau 15-17
  • Duahia Taudia Edia Henanadai

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Duahia Taudia Edia Henanadai
  • Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2004
  • Inai Bamona Atikol
  • Duahia Taudia Edia Henanadai
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2000
  • Rara Ena Kahana Maragidia Bona Opereisen Daladia
    Dirava Ena Lalokau Lalonai Do Umui Noho
  • Dirava Ena Lalohadai Rara Dekenai
    Mauri Moalelaia Hanaihanai!—Baibel Stadi Amo Unai Oi Dibaia
  • Mauri Diravana Ena Hakaua Herevana Badinaia
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2004
Ma Haida Itaia
Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2004
w04 7/1 rau 15-17

Duahia Taudia Edia Henanadai

Iehova ena Witnes taudia ese rara amo idia karaia muramuradia idia abia dae, a?

Henunai ia noho haere be June 15, 2000 gauna amo idia printaia lou.

Haere badana be Iehova ena Witnes taudia ese rara idia abia dae lasi. Ai abia dae momokani Dirava ena taravatu rara dekenai be taunimanima edia lalohadai hegeregerena ita haidaua diba lasi. To, hekwakwanai matamatadia idia vara badina hari rara be ena kahana badadia hani bona edia kahana maragidia ai idia hapararaia diba. Keristani tauna ese unai gaudia ia abia dae eiava lasi ia abia hidi neganai, namona be tauanina dalanai edia namo bona dika ia tahua sibona lasi. Do ia laloa bada gauna be Baibel ena hereva bona iena hetura karana Siahu Ibounai Diravana ida.

Henanadai badadia be auka lasi. Unai bamona ai hereva ena badina oi lalo-pararalaia totona, mani Baibel, histori, bona medikol daladia edia sivarai haida ita tahua.

Iehova Dirava ese iseda tubuna Noa ia hamaoroa rara be mai anina bada gauna bamona do ia kara henia. (Genese 9:​3, 4) Gabeai, Dirava ena taravatu Israela besena dekenai ese rara ena helaga ia hahedinaraia: “Bema Israela tauna ta o idau bese tauna . . . ese vamu mai ena rara danu do ia ania, lau ese unai tau do lau badu henia.” Israela tauna ese Dirava ena taravatu ia dadaraia dainai, ma haida ia hamiroa diba; unai dainai Dirava be ma ia gwau: “Ia be iena bese dekena amo do lau atoa siri.” (Levitiko 17:10) Gabeai, Ierusalema ai idia karaia hebouna lalonai, aposetolo taudia bona tatau badadia ese oda idia henia ‘rara umui dadaraia noho.’ Ia be mai anina bada, heudahanai karana bona kaivakuku tomadiho henia karana ita dadaraia noho hegeregerena.​—⁠Kara 15:​28, 29, NW.

“Dadaraia noho” ena anina unai nega ai be dahaka? Keristani taudia ese rara idia ania lasi, herevana ia aru matamata eiava ia auka sisina gauna; bona ena rara idia bubua lasi animal ena vamu idia ania lasi. Danu, rara idia atoa anianidia, hegeregere rara sosisi, do idia ania lasi. Unai dala idauidau amo rara abia karana ese Dirava ena taravatu ia utua.​—⁠1 Samuela 14:​32, 33.

Idaunega taudia momo dekenai rara ania karana be hekwakwanai lasi, unai be Tertullian (lagani 200 C.E. vairanai bona murinai) ena toretore lalodiai ita itaia diba. Keristani taudia be rara idia ania ena samania koikoi herevana ia haerelaia totona, Tertullian ese gwauhamata makana karaia totona rara idia ania iduhu ia gwauraidia. Danu, ia gwau “steidiam badana ai gadara idia karaia neganai, [haida be] mai mataganigani ida kara dika taudia edia rara idia abia . . . edia epilepsy gorerena hanamoa totona.”

Unai kara (ena be Roma taudia haida ese gorere hanamoa totona idia karaia) be kerere Keristani taudia dekenai, Tertullian ia gwau: “Ai ese animal ena rara be emai aniani danu ai ania lasi.” Roma taudia ese aniani mai edia rara idia gaukaralaia Keristani momokanidia edia abidadama idia tohoa totona. Tertullian be ma ia gwau: “Vadaeni, umui lau nanadaia, bema [Keristani taudia] be animal edia rara idia dadaraia momokani, edena bamona umui laloa idia ese taunimanima edia rara do idia mataganigani henia?”

Hari inai negai, taunimanima haida sibona idia laloa doketa ia ura rara ia henia neganai, Siahu Ibounai Diravana ena taravatu do idia laloa be namo. Ena be ai Iehova ena Witnes taudia ai ura ai mauri noho, to Iehova ena taravatu rara dekenai ai abia dae bona ai badinaia. Unai ena anina be dahaka hari inai negai idia gaukaralaia medikol daladia dekenai?

Tanobada Tuarina Iharuana murinai rara henia hanai karana idia gaukaralaia bada matamaia neganai, Iehova ena Witnes taudia idia diba unai be Dirava ena taravatu hegeregerena lasi​—⁠bona unai ai do abia dae noho. To, nega ia heau lalonai muramura idia idau. Hari idia henia hanai gauna be rara ena kahana ibounai lasi to ena kahana badadia ta: (1) sel kakakakadia; (2) sel kurokurodia; (3) pleitelet gaudia; (4) plasma (serum), ranu bamona kahana. Gorere tauna ena gorere hegeregerena, reana doketa ese sel kakakakadia, sel kurokurodia, pleitelet gaudia, eiava plasma ia henia diba. Unai kahana badadia henia hanai karana ese dala ia kehoa rara plastik tamona be gorere taudia momo dekenai idia haria diba. Iehova ena Witnes taudia idia abia dae rara ibounai eiava unai kahana badadia hani amo ta abia dae karana ese Dirava ena taravatu ia utua. Unai Baibel amo idia abia lalohadaina idia badinaia karana ese gau dikadia momo, hegeregere rara amo idia mai diba hepataitis bona AIDS bamona goreredia, amo ia naridia.

To, rara be unai kahana badadia dekenai idia hapararaia sibona lasi dainai, henanadai haida idia vara unai kahana badadia amo idia hapararaia kahana maragidia dekenai. Unai kahana maragidia be edena bamona idia gaukaralaia, bona Keristani tauna ese abia hidi ia karaia neganai dahaka ia laloa be namo?

Rara ena kahana be momo herea. Plasma danu​—⁠ia amo 90 pesen be ranu​—⁠be mai ena hormone, inorganic salt, enzyme, bona nutrient gaudia momo, bona mineral idauidau bona suga danu idia noho. Plasma lalonai be protein gaudia, hegeregere albumin, rara ha-aukaia gaudia, bona gorere idia tuari henia gaudia, idia noho danu. Diba bada taudia ese plasma ena protein haida idia kokia bona idia gaukaralaia. Hegeregere, rara ha-aukaia gauna namba 8 be hemophilia gorere taudia, bero idia abia neganai edia rara ia aru noho taudia, dekenai idia henia. Eiava gorere haida dainai, reana doketa taudia ese gamma globulin, edia tauanina lalonai unai gorere koua siahuna ia noho vadaeni taudia edia rara ena plasma amo idia kokia gauna, ena kodoa idia henia. Plasma ena protein ma haida be muramura haida ai idia gaukaralaia, to unai ataiai ai gwauraia haheitalai ese ia hahedinaraia rara ena kahana badana ta (plasma) ena kahana maragidia idia hapararaia diba.a

Rara ena plasma ena kahana maragidia idia hapararaia diba hegeregerena, rara ena kahana badadia ma haida (sel kakakakadia, sel kurokurodia, pleitelet gaudia) danu edia kahana maragidia idia hapararaia. Hegeregere, rara ena sel kurokurodia amo interferon bona interleukin idia abia diba, bona idia gaukaralaia virus ese idia havaraia goreredia bona kensa goreredia idia hanamoa totona. Pleitelet gaudia amo bero hanamoa muramurana idia karaia diba. Bona ma muramura haida idia karaia noho bona (idia karaia matamaia neganai) idia lalonai be rara ena kahana badadia amo idia kokia kahana maragidia haida idia noho. Unai bamona gorere hanamoa daladia be rara ena kahana badadia henia hanai karana lasi; nega momo idia lalonai rara ena kahana maragidia eiava idia amo idia abia gaudia sibona idia noho. Keristani tauna ese ena gorere hanamoa totona rara ena kahana maragidia amo idia abia gaudia idia abia dae be maoro, a? Ita gwauraia diba lasi. Baibel ese gau iboudiai ia gwauraia lasi, unai dainai Keristani tauna be Dirava vairanai ena lalomamina hegeregerena do ia kara be namo.

Haida ese rara amo idia abia gaudia ibounai idia dadaraia (rara ena kahana maragidia, nega sisina lalonai tauanina ena gorere koua siahuna idia havaraia gaudia, danu idia dadaraia). Unai be idia ese Dirava ena hahegani, ‘rara umui dadaraia noho’ haheganina, idia lalo-pararalaia dalana. Danu, idia diba Dirava ena taravatu Israela besena dekenai ia gwau animal amo idia abia rarana be ‘tano dekenai do idia bubua.’ (Deuteronomi 12:​22-24) Dahaka dainai unai be mai anina? Gamma globulin, rara amo idia karaia rara ha-aukaia gaudia, bona ma muramura haida karaia totona, rara idia haboua bona idia gaukaralaia. Unai dainai, Keristani taudia haida ese unai gaudia idia dadaraia, idia ese rara ibounai eiava ena kahana badadia hani henia hanai karana idia dadaraia bamona. Namona be mai edia lalo-momokani ida edia lalomamina hegeregerena idia abia hidi karana ita matauraia.

Keristani taudia ma haida edia lalohadai be idau. Idia danu ese rara ibounai, sel kakakakadia, sel kurokurodia, pleitelet gaudia, bona plasma henia hanai karana idia dadaraia. To, reana idia ese doketa tauna ia henia muramura idia abia dae, herevana rara ena kahana badana ena kahana maragina amo idia karaia. Unai dekenai danu Keristani taudia edia kara be idia idau. Keristani tauna ta ese reana gamma globulin ena kodoa do ia abia dae, to reana sel kakakakadia eiava sel kurokurodia amo idia kokia gauna amo idia karaia kodoa muramurana do ia abia dae lasi. To, dahaka dainai Keristani taudia haida idia laloa rara ena kahana maragidia haida idia abia dae diba?

“Duahia Taudia Edia Henanadai,” The Watchtower, June 1, 1990 lalonai ia gwau, plasma ena protein (edia kahana haida) be rogorogo hahinena ena rara amo ena bogana ai ia noho natuna ena rara ena heau dalana dekenai idia vareai. Unai dala amo sinana ese immunoglobulin gaudia be iena beibi dekenai ia henia, unai amo tauanina ena gorere koua siahuna ia henia. Danu, beibi ena rara kakakakadia edia mauri ia ore neganai, edia oksijen loalaia kahana ia vara. Iena kahana ta be bilirubin ai ia lao, ia be placenta amo ia hanaia lao ena sinana dekenai bona ena tauanina ese miro ma haida danu do ia kokia. Keristani taudia haida idia laloa, rara ena kahana maragidia haida be ma ta dekenai unai bamona idia hanaia diba dainai, idia ese rara ena plasma eiava sel amo idia abia kahana maragina idia abia dae diba.

Taunimanima edia lalohadai bona edia lalomamina hegeregerena idia abia hidi gaudia be idauidau dainai ita gwau diba ita herevalaia gauna be anina lasi, a? Lasi. Ia be mai anina bada. To, ia auka lasi lalohadai badana ia noho. Ataiai ia noho herevana ese ia hahedinaraia Iehova ena Witnes taudia ese rara ibounai bona ena kahana badadia henia hanai karana idia abia dae lasi. Baibel ese Keristani taudia ia hamaoroa ‘kaivakuku dekenai idia bouboulaia gaudia bona rara bona aiona idia gigia gaudia bona heudahanai karana do idia dadaraia noho.’ (Kara 15:​29, NW ) To Keristani taudia ta ta ese rara ena kahana badadia amo idia hapararaia kahana maragidia do ia abia dae eiava lasi ia abia hidi neganai, mai guriguri danu ia laloa dobu murinai, sibona ena lalomamina hegeregerena do idia kara.

Taunimanima momo be mai edia ura ida gorere hanamoa haraga daladia ibounai do idia abia dae ena be hanamoa dalana ta ese tauanina ia hadikaia diba, rara amo idia karaia muramuradia bamona. Lalo-momokani Keristani tauna ia ura unai gauna dekenai ena lalohadai ia habadaia bona ia laloa namonamo, anina be ena namo tauanina dalanai ia laloa sibona lasi. Iehova ena Witnes taudia ese taunimanima edia hekwarahi medikol heduru dala namodia havaraia totona idia laloa bada, bona idia ese unai heduru daladia ibounai edia namo bona dika idia lalohadailaia namonamo. To, rara amo idia karaia muramuradia idia laloa neganai, idia ese Dirava ena hereva bona edia hetura karana iseda Mauri Henia Tauna ida idia laloa namonamo guna.​—⁠Salamo 36:⁠9.

Keristani tauna ena hahenamo be bada bema ena abidadama be salamo torea tauna ena abidadama hegeregerena, ia gwau: “Lohiabada ese ita ia gimaia noho. . . . Ia ese bogahisihisi bona mataurai, be ai dekenai ia henia noho. Bema tau ta ese kara maoromaoro ia karaia neganai, Lohiabada ese gau namona ta unai tau dekena amo do ia koua lasi. Siahu Ibounai Diravana e, oi dekenai idia abidadama taudia ibounai, be do idia moale bada noho”!​—⁠Salamo 84:​11, 12.

[Footnote]

a Mani “Duahia Taudia Edia Henanadai” The Watchtower, June 15, 1978 gauna bona Gima Kohorona, October 1, 1994 gauna lalonai itaia. Muramura idia karaia kampani ese gau idaudia idia karaia diba, bona guna rara ena kahana maragidia idia gaukaralaia gabunai hari unai gaudia idia gaukaralaia diba.

[Box on page 17]

DOKETA DEKENAI OI HENIA DIBA HENANADAI

Bema opereisen idia karaia gwauraia eiava gorere hanamoa dalana ta lalonai rara amo idia karaia gauna idia gaukaralaia toho neganai, oi henanadai:

Lau be Iehova ena Witnes tauna ta dainai, rara henia hanai karadia (rara ibounai, sel kakakakadia, sel kurokurodia, pleitelet gaudia, eiava rara ena plasma henia hanai karadia) ibounai lau dadaraia momokani be medikol taudia ibounai idia diba, a?

Bema idia henia gwauraia muramura ta be rara ena plasma, sel kakakakadia eiava kurokurodia, eiava pleitelet gaudia amo idia karaia, oi henanadai:

Inai muramura be rara ena kahana badadia ta amo idia karaia, a? Bema oibe, idia karaia dalana lau dekenai oi hadibaia diba, a?

Unai rara amo idia karaia muramura ena bada be hida do umui gaukaralaia, bona edena dala ai do umui gaukaralaia?

Bema egu lalomamina ese lau ia hadibaia unai rara ena kahana maragina lau abia dae, medikol dalanai dahaka dika idia noho?

Bema egu lalomamina ese lau ia hadibaia unai rara ena kahana maragina lau dadaraia, edena gorere hanamoa dalana ma ta umui gaukaralaia diba?

Unai gaudia lau laloa namonamo murinai, edena negai lau abia hidi gauna umui lau hadibaia diba?

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia