Iseda Haroro Bona Mauri Dalana Hebou Pepana Edia Referens
JANUARY 6-12
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 1-2
“Iehova ese Tanobada Ai Mauri Gaudia Ibounai Ia Havaraia”
(Genese 1:3, 4) Dirava ia gwau, “Diari ia vara namo.” Vadaeni, diari be ia vara. 4 Dirava ese diari ia itaia, ia namo vadaeni, bona Dirava ese diari bona dibura ia hapararaia.
(Genese 1:6) Ma Dirava ia gwau, “Gau ta ese davara badana ena ataiai do ia noho, henunai ranu bona ataiai ranu be gabu rua do idia noho totona.”
(Genese 1:9) Ma Dirava ia gwau, “Guba henunai ia noho ranu be gabu tamona dekenai ia haboua be namo, bona tano kaukau do ia hedinarai.” Vadaeni unai bamona ia vara.
(Genese 1:11) Ma Dirava ia gwau, “Tanobada dekenai rei ia vara be namo, bona ava idauidau mai edia uhe, bona anina idia atoa audia, edia huahua be mai uhe, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena, tanobada ena latanai.” Vadaeni unai bamona ia vara.
it-1-E 527-528
Havaraia Gaudia
Dina namba 1 ai Dirava ia gwau, “Diari ia vara,” bona unai neganai diari be ori lalonai ia hanaia, to tanobada dekenai ia do hedinarai lasi. Bona unai be reana metairametaira ia vara, badina gado hahanaia tauna ladana J. W. Watts ia gwau: “Bona metairametaira diari ia hedinarai.” (Ge 1:3, A Distinctive Translation of Genesis) Dirava ese diari bona dibura ia hapararaia, diari ia gwauraia Dina bona dibura ia gwauraia Hanuaboi. Unai ese ia hahedinaraia tanobada ia giroa bona dina ia hagegea neganai, tanobada ena ist bona west kahana dekenai dina bona hanuaboi ia hedinarai diba.—Ge 1:3, 4.
Dina namba 2 ai Dirava ia gwau, “henunai ranu bona ataiai ranu be gabu rua do idia noho.” Ranu kahana be tanobada dekenai ia noho, to ranu ena kahana badana be tanobada ena ataiai kahana dekenai ia noho, bona gau ta (expanse) ese idia rua ia hapararaia. Dirava ese unai gau ta (expanse) ia gwauraia Guba, to unai be tanobada ena atai kahana ia herevalaia, badina ia gwau lasi ataiai ia noho ranu lalonai hisiu idia noho.—Ge 1:6-8; EXPANSE itaia.
Dina namba 3 ai Dirava ese hoa dalanai ena siahu ia gaukaralaia guba henunai ia noho ranu be gabu tamona dekenai ia haboua bona tano kaukau ia hedinarai, Dirava ese ia gwauraia Tanobada. Danu unai dina ai, ava, uma aniani, bona au huahua idauidau be, idia vara kava lasi eiava evolusen dalana amo idia vara lasi, to Dirava ese ia karaia. Dirava ese ia karaia gaudia be kahana badadia toi dekenai ia hapararaia, bona idia ta ta be “edia orea hegeregerena” huahua idia atoa diba.—Ge 1:9-13.
(Genese 1:14) Ma Dirava ia gwau, “Diari do idia vara guba dekenai namo, dina bona hanuaboi do idia hapararaia totona. Bona do idia be toa, lahara bona laurabada ena toana, dina bona lagani edia toana.
(Genese 1:20) Ma Dirava ia gwau, “Davara ese mauri gaudia momo do idia havaraia namo, bona manu be tanobada ena ataiai kahana, guba ena henuna dekenai do idia roho.”
(Genese 1:24) Ma Dirava ia gwau, “Tanobada ese mauri gaudia do ia havaraia namo, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena, boromakau, bona tano dekenai idia rau gaudia, bona tanobada boroma idauidau, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena.” Vadaeni unai bamona ia vara.
(Genese 1:27) Vadaeni Dirava ese taunimanima ia karaia, ia sibona ena laulau bamona, Dirava ena toana hegeregerena ia karaia. Tau bona hahine ia karaia.
it-1-E 528 par. 5-8
Havaraia Gaudia
Genese 1:16 ai Heberu herevana ba·raʼʹ, anina be “havaraia,” idia gaukaralaia lasi. To inai Heberu herevana ʽa·sahʹ, anina be “karaia,” idia gaukaralaia. Genese 1:1 ai Dirava ese “guba” ia karaia neganai, dina, hua, bona hisiu danu be unai guba lalonai ia karaia vadaeni, to Dina Namba 4 dekenai ia karaia lasi. Dina namba 4 ai Dirava ese guba gaudia ia “karaia” unai amo tanobada bona ena ataiai kahana dekenai gau ta ia havaraia. Baibel ia gwau, “Dirava ese guba lalonai ia atodia, tanobada do idia hadiaria totona,” anina be unai negai tanobada amo unai diari idia havaraia gaudia ita itaia diba. Danu, unai diari idia havaraia gaudia be “lahara bona laurabada ena toana” bona “dina bona lagani edia toana,” bona gabeai unai gaudia be dala idauidau ai taunimanima idia durua.—Ge 1:14.
Dina namba 5 ai, Dirava ese tanobada ai mauri gaudia idauidau ia havaraia. Ita gwau lasi Dirava ese mauri gauna tamona ia karaia bena ia sibona be mauri gaudia idauidau ai ia lao, lasi, to Dirava ese ena siahu amo mauri gaudia idauidau momo herea ia havaraia. Baibel ia gwau: “Dirava ese davara dekenai idia mauri gau badadia ia karaia, bona mauri gaudia ibounai ranu lalonai idia marere gaudia, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena, ia karaia. Bona ataiai manudia ibounai danu, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena.” Dirava ese ia karaia gaudia ia itaia, be idia namo dainai, ia hanamodia, ia gwau: “Do umui momo herea.” Unai ia vara badina Dirava ese unai mauri gaudia idauidau ia karaia “ta ta edia orea hegeregerena” natudia idia havaraia diba.—Ge 1:20-23.
Dina Namba 6 ai “Dirava ese tanobada ena boroma bona dagedage gaudia idauidau ia karaia, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena, bona boromakau, bona ubua gaudia, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena, bona tanobada dekenai idia rau gaudia ibounai, ta ta edia orea, edia orea hegeregerena.” Dirava ese ia karaia gaudia ia itaia, be idia namo.—Ge 1:24, 25.
Dina Namba 6 ena dokona kahana dekenai, Dirava ese animal ia hereaia bona aneru edia henunai idia noho mauri gauna ta ia karaia. Unai be tau ginigunana, Dirava ese ena toana bona laulau hegeregerena ia karaia. Genese 1:27 ia gwau Dirava ese “Tau bona hahine ia karaia,” to danu Genese 2:7-9 ese ia hahedinaraia Iehova Dirava ese tano ena kahu amo tau ia karaia, bona mauri ena laga be unai tau ena udu baubau lalonai ia hiriria vareai, bona unai tau ia mauri, Dirava ese paradaiso ai ia atoa bona aniani ia henia. Iehova ese tano ena kahu ia gaukaralaia tau ia karaia totona, bena tau ena ruduna turia amo hahine ia karaia. (Ge 2:18-25) Tau bona hahine ia karaia neganai, Dirava ese taunimanima karaia gaukarana ia hagugurua, badina hari idia ese natudia idia havaraia diba.—Ge 5:1, 2.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 1:1) Matamaia neganai Dirava ese guba bona tanobada ia karaia.
w15-E 6/1 5
Saiens be mai Ena Heduru, A?
Tanobada bona iunives be lagani hida idia noho vadaeni?
Saiens taudia idia gwau tanobada be lagani 4 bilioni mai kahana ia noho vadaeni, bona lagani 13 ia lao 14 bilioni gunanai iunives ia vara. Dirava ese iunives ia karaia ena deit be Baibel ese ia herevalaia lasi. Bona ia gwau lasi tanobada be lagani tausen haida sibona ia noho vadaeni. To Baibel ena siri ginigunana ia gwau: “Matamaia neganai Dirava ese guba bona tanobada ia karaia.” (Genese 1:1) Unai hereva badana ese saiens taudia ia durua diba tanobada ena lagani idia dibaia totona.
(Genese 1:26) Bona Dirava ma ia gwau, “Taunimanima ita karaia namo, iseda toana bona iseda laulau hegeregerena. Davara gwarume bona ataiai manudia bona boromakau, bona tano dekenai idia rau gaudia ibounai, ia ese do ia biagua.”
it-2-E 52
Iesu Keriso
Havaraia Tauna lasi. Dirava ese gau ibounai ia karaia neganai Iesu ese ena Tamana ia durua, to ita gwau lasi Iesu danu be Havaraia Tauna ta. Badina gau ibounai be Dirava ena lauma helaga, o gaukara siahuna amo ia karaia. (Ge 1:2; Sa 33:6) Bona Iehova be mauri gaudia ibounai edia Badina dainai, ita ibounai ese Ia ita hanamoa be namo. (Sa 36:9) Iehova, iseda Havaraia Tauna, ese Iesu ia gaukaralaia ena ura ia hagugurua totona. Iesu sibona ese ia hahedinaraia danu Dirava ese gau ibounai ia karaia, bona Baibel ese unai ia hamomokania.—Mt 19:4-6; CREATION itaia.
Baibel Duahiduahi
JANUARY 13-19
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 3-5
“Koikoi Ginigunana ese Dika Bada Ia Havaraia”
(Genese 3:1-5) Gaigai be kerere ena aonega dekenai ia honu momokani. Lohiabada Dirava ia karaia mauri gaudia ibounai edia aonega be gaigai ese ia hanaia. Ia ese hahine dekenai ia henanadaia, ia gwau, “Momokani, uma gabu ena au huahua ta ania lasi taravatu Dirava ese ia atoa o lasi?” 2 Hahine ese gaigai dekenai ia haere, ia gwau, “Uma gabu dekenai idia gini au edia huahua ibounai ai ania be ia namo, 3 to uma gabu ena huana dekenai au ta ia gini, ena huahua dekenai Dirava ia gwau, ‘Unai au ena huahua umui ania lasi, bona dogoatao lasi, umui mase garina.’” 4 To gaigai ese hahine dekenai ia gwau, “Inai be momokani lasi, dohore umui mase lasi. 5 Dirava be inai bamona ia hereva badina ia diba, umui ania neganai aonega do umui davaria, bona Dirava hegeregere do umui noho, kara namona bona kara dikana do umui diba.”
Iehova Ena Ura be Do Ia Guguru!
9 Satani Diabolo ese gaigai ta amo Heva ia koia, bena ia ese iena Tamana, Iehova, ia gwau-edeede henia. (Genese 3:1-5 duahia; Apok. 12:9) Satani ese Dirava ena hereva ia hagagevaia, ia gwau Dirava ena tanobada natudia be “uma gabu ena au huahua” ibounai do idia ania lasi. Unai be hegeregere ia gwau: ‘Emu hereva ena anina be oi ura karaia gauna oi karaia diba lasi, ani?’ Gabeai ia koikoi, ia gwau: “Dohore umui mase lasi.” Bena Heva ena lalona ia veria Dirava ena hereva do ia kamonai lasi, ia gwau: “Dirava be inai bamona ia hereva badina ia diba, umui ania neganai aonega do umui davaria.” Satani ena hereva amo ia ura hahedinaraia, Iehova be ia ura lasi aonega idia abia dainai, idia ia hamaoroa unai huahua do idia ania lasi. Bena ia ese inai koikoi gwauhamata herevana ia gwauraia: “Dirava hegeregere do umui noho, kara namona bona kara dikana do umui diba.”
(Genese 3:6) Hahine ese ia itaia, unai au ena toana be namo herea, bona ena au huahua ia itaia be aniani gauna namona, bona au ena aonega ia ura abia. Vadaeni, unai au ena huahua ia abia, bona ia ania. Ma iena tau dekenai ia henia danu, bona ia danu ia ania.
Tau Bona Hahine Ginigunadia amo Gau Haida Ita Dibaia Diba
Heva ena kara dika be ia dadaraia diba lasi gauna, a? Lasi momokani! Mani iena gabu dekenai oi gini. Gaigai be Dirava bona Adamu ese idia herevalaia gauna ia hagagevaia momokani. Edena bamona do oi laloa bema oi lalokau henia bona oi abidadama henia tauna ta be oi diba lasi tauna ta ese ia gwauraia koikoi tauna? Heva ese ena kara ia haidaua diba, ena lalohisihisi bona badu ia hahedinaraia diba, bona do ia kamonai henia lasi danu. Danu, Dirava ena kara maoromaoro bona iena adavana ena hereva ia henanadailaia gaigaina be daika? Kwara dagina matauraia karana dainai, Heva be kara ta ia do karaia lasi neganai heduru ia tahua be namo. Bema hereva ta be Dirava ena hahediba daladia amo ia idau, namona be ita danu be unai bamona ita kara be namo. To, Heva be Hedibagani Tauna ena hereva ia abidadama henia, ia ura sibona ese dahaka be namo bona dahaka be dika do ia abia hidi totona. Unai lalohadai ia laloa noho lalonai, iena ura danu ia bada ia lao. Iena kerere badana be unai ura kererena ia laloa noho, bona iena lalona dekena amo ia kokia lasi eiava ena ruma bese kwarana ida ia herevalaia lasi!—1 Korinto 11:3; Iamesi 1:14, 15.
Adamu ese Ena Adavana Ia Kamonai Henia
Gabeai Heva ese Adamu ena lalona ia ania bona iena kara dika lalonai ia vareai. Adamu ena manoka karana be edena bamona do ita herevalaia? (Genese 3:6, 17) Adamu ese badinaia karana ena hahetoho ia davaria. Ia ia Havaraia Tauna, bona gau ibounai bona iena adavana lalokauna, Heva, danu ia henia tauna do ia badinaia, eiava? Adamu be hari do ia karaia karana dainai Dirava ena hakaua hereva do ia tahua, eiava? Eiava ena adavana ida do idia kara dika hebou? Adamu ia diba goevagoeva, Heva ese taravatu au huahua ia ania amo ia laloa do ia abia gauna be koikoi gauna sibona. Aposetolo Paulo be Dirava ena lauma amo inai ia torea: “Satani ese Adamu ia koia lasi, to ia ese hahine sibona ia koia. Vadaeni hahine ese Dirava ena taravatu ia utua.” (1 Timoteo 2:14) Bena Adamu be mai ena ura ida Iehova dadaraia karana ia abia hidi. Dirava ese unai kara do ia hamaoromaoroa diba be ia abidadama henia bada lasi, to iena adavana amo do ia parara garina ia gari bada herea.
(Genese 3:15-19) Lau ese tuari do lau havaraia oi bona hahine emui huana dekenai. Taunimanima bona gaigai dohore idia tuari. Taunimanima ese oiemu kwarana do idia botaia, bona oi ese edia aena do oi koria.” 16 Lohiabada Dirava ese hahine dekenai ma ia hereva, ia gwau, “Oiemu rogorogo ena hekwarahi, do lau habadaia, bona oiemu hisihisi mara neganai. To oiemu adavana do oi ura henia noho, bona ia ese oi do ia biagua.” 17 Bona Adamu danu dekenai ia gwau henia, ia gwau, “Oiemu adavana dekenai oi kamonai henia, bona lau taravatua au huahua oi ania vadaeni. Unai bamona oi karaia dainai, tano do ia dika oi dekenai. Gaukara auka do oi karaia oiemu mauri dinadia ibounai, aniani hegeregere do oi davaria totona. 18 Au ginigini bona ava ginigini danu, be tano dekenai do idia vara oi dekenai, bona ava edia anina do oi ania. 19 Do oi varahu, bona do oi gaukara auka, tano ena anina abia totona, ia lao bona tano dekenai do oi giroa lou, badina be tano dekena amo oi mai. Oi be tano dekena amo karaia gauna, bona tano dekenai do oi giroa lou.”
Dirava ese Hahine Ia Lalodia Bada, A?
Oi laloa Dirava ia gwau hahine ese kerere davana do idia abia, a?
Lasi. Dirava ese ‘idaunegai gaigaina, iena ladana be Diabolo bona Satani’ ia gwau henia ia gwau “oiemu kerere davana do oi abia.” (Apokalupo 12:9; Genese 3:14) Dirava ese Adamu ia hamaoroa ena adavana do ia “biagua” neganai, ia gwau lasi tau ese hahine do ia biagua auka. (Genese 3:16) To, ia be edia kara dika dainai do idia vara hekwakwanai ia perovetalaia.
Genese Bukana Ena Hereva Badadia—1
3:17—Edena Dala ai Dirava ese tano ia gwauraia dika, bona unai bamona ia noho ela bona edena negai? Dirava ese tano ia gwauraia dika ena anina be uma gabu karaia totona do idia hekwarahi bada. Tano be au ginigini bona ava ginigini amo ia honu dainai, Adamu ena bese taudia idia hekwarahi bada uma gabu idia karaia totona, unai dainai Noa ena tamana, Lameka ia gwau, “Lohiabada ese tano ia hadikaia [“gwauraia dika,” NW] vadaeni . . . iseda imana edia gaukara, bona iseda hekwarahi.” (Genese 5:29) Abata Badana murinai, Iehova ese Noa bona ena natudia ia hanamoa bona ia hamaorodia Ia ura tanobada do idia hahonua. (Genese 9:1) Unai ese ia hahedinaraia Dirava ese tano ia hanamoa lou.—Genese 13:10.
it-2-E 186
Mara Ena Hisihisi
Natuna havaraia ena hisihisi. Hahine ginigunana, Heva, ia kara dika murinai, Dirava ese ia dekenai do ia vara gauna ia herevalaia. Bema Heva ese Dirava ia kamonai henia, Dirava ese do ia hanamoa noho bona natuna havaraia ena hahenamo do ia moalelaia, badina “Iehova ena hahenamo ese taga ia habadaia noho, bona lalo-hisihisi ta ia atoa kau lasi.” (Ao 10:22, BHḡ) To hari, tauanina be ia goevadae lasi dainai, hisihisi momo do ita mamia. Unai hegeregerena, Dirava ia gwau: “Oiemu rogorogo ena hekwarahi, do lau habadaia, bona oiemu hisihisi mara neganai.”—Ge 3:16.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 4:23, 24) Lameka ese iena adavana ruaosi dekenai ia hereva, ia gwau, “Ada bona Sila, adavagu ruaosi e, lau dekenai umui kamonai! Tau ta ese lau ia haberoa, lau alaia vadaeni. Mero ta ese lau ia botaia, lau alaia mase vadaeni. 24 Kaino ia botaia tauna be davana do ia abia nega 7. To lau ia botaia tauna be davana do ia abia nega 77.”
it-2-E 192 par. 5
Lameka
Lameka ese ena adavana ruaosi totona ia torea ane (Ge 4:23, 24) ese iena negai idia noho taudia edia dagedage karana ia hahedinaraia. Lameka be ena ane ai ia gwau: “Adavagu ruaosi e, lau dekenai umui kamonai! Tau ta ese lau ia haberoa, lau alaia vadaeni. Mero ta ese lau ia botaia, lau alaia mase vadaeni. Kaino ia botaia tauna be davana do ia abia nega 7. To lau ia botaia tauna be davana do ia abia nega 77.” Inai ane amo Lameka ia hahedinaraia, ia be Kaino bamona lasi, to sibona ia ura gimaia (o self-defense) dainai ta ia alaia. Lameka ia gwau, sibona ia gimaia totona, ia ia botaia bona haberoa tauna ia alaia. Unai dainai, ita gwau diba Lameka be inai ane amo ia alaia tauna ena bese taudia dekenai ia noinoi kerere ena davana idia haloua lasi totona.
(Genese 4:26) Seta ese natuna ta ia havaraia, iena ladana ia atoa Enosi. Unai nega dekenai taunimanima ese Lohiabada ena ladana helagana dekenai guriguri idia hamatamaia.
it-1-E 338 par. 2
Dirava Ena Ladana Idia Hadikaia
Enosi ena negai—abata ia do mai lasi negana ai—idia noho taudia be dala kererena bona hemataurai lasi dalana ai “[Iehova] ena ladana helagana dekenai [idia] guriguri.” To Abela be idau, ia be dala maorona ai Dirava ena ladana ia gaukaralaia. (Ge 4:26; He 11:4) Diba bada taudia haida idia gwau, unai negai taunimanima ese Dirava ena ladana be dala kererena bona hemataurai lasi dalanai idia gaukaralaia, reana idia sibona eiava ma haida idia gwauraia Iehova; unai be Dirava ena ladana hadikaia karana.—ENOSH, ENOS itaia.
Baibel Duahiduahi
JANUARY 20-26
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 6-8
“Noa ese Unai Bamona Ia Karaia”
(Genese 6:9, NWT) Inai be Noa ena sivarai. Noa be kara maoromaoro tauna. Ia hahedinaraia ena nega ai idia noho taudia huanai ia be kerere lasi tauna. Noa be Dirava momokanina ida ia raka.
(Genese 6:13) Dirava ese Noa dekenai ia hereva, ia gwau, “Mauri gaudia ibounai do lau haorea. Ibounai do lau hamasea haorea, badina tanobada be edia kara dika dekenai ia honu momokani.
Noa, Daniela, Bona Iobu Edia Abidadama Bona Kamonai Karana Tohotohoa
4 Noa ia davaria hekwakwanai. Noa ena tubuna tau Enoka ena nega ai, taunimanima edia kara be dika. Bona Iehova dekenai “hereva dika rohorohodia” idia gwauraia. (Iuda 14, 15) Unai nega ai, kara dika be ia bada ia lao. Bona Noa ena nega ai, kara “dika be gabu ibounai dekenai.” Aneru dikadia be tanobada tauanina idia abia bona hahine idia adavadia. Bona idia havaraia natudia be idia dagedage bada. (Gen. 6:2-4, 11, 12) To Noa sibona be ia idau. “Noa be Iehova ese ia lalonamo henia. . . . Ia hahedinaraia ena nega ai idia noho taudia huanai ia be kerere lasi tauna. Noa be Dirava momokanina ida ia raka.”—Gen. 6:8, 9, NWT.
(Genese 6:14-16) Lagatoi namona ta, au namodia dekenai do oi haginia. Ia lalonai daiutu do oi karaia, bona lalonai bona murimurinai pisi dekenai oi koua. 15 Inai bamona do oi karaia: Iena lata be 133 mita, iena lababana be 22 mita, bona iena ataiai be 13 mita. 16 Lagatoi ena guhi do oi karaia, bona uindo, ena dobu 44 sentamita do oi karaia, guhi bona haba edia huanai. Sitori toi danu do oi karaia, bona iduara do oi karaia haba dekenai.
w13-E 4/1 14 par. 1
“Noa be Dirava Momokanina Ida Ia Raka”
Unai lagatoi be lagani 40 ia lao 50 lalonai idia karaia. Gaukara be bada, hegeregere au do idia utua, idia veria lao, timba do idia utua, bona atoa hebou (join). Lagatoi lalonai sitori toi, daiutu, bona haba dekenai iduara do idia karaia. Bena, atai kahanai windo idia karaia, bona guhi idia atoa unai amo ranu be lagatoi lalonai do ia vareai lasi.—Genese 6:14-16.
(Genese 6:22) Bona Noa ese unai bamona ia karaia, Dirava ena hereva ibounai hegeregere.
Ita Heau mai Haheauka ida
13 Dahaka ese idia ia durua edia heau helulu idia haorea totona? Mani Noa ena sivarai ita laloa. (Heberu 11:7 duahia.) Ena be Noa be nega ta taunimanima bona animal ibounai ia hamasea ore abata ia itaia lasi, to ia diba momokani abata be do ia vara. (Gen. 6:17) Dahaka dainai? Badina ia diba Iehova be ia gwauraia gaudia ibounai do ia hagugurua. Unai dainai, Noa ese Iehova ia kamonai henia. Baibel ia gwau: “Noa ese unai bamona ia karaia, Dirava ena hereva hegeregerena.” (Gen. 6:22) Noa be ia bisi bada herea. Lagatoi ia haginia, animal ia haboua, ena ruma bese bona animal totona aniani ia haboua, taunimanima ia hadibaia Abata do ia mai, bona iena ruma bese ia hagoadaia Iehova idia abidadama henia noho totona. Unai ia karaia be mai ena hekwarahi. To Noa bona ena ruma bese be Iehova idia abidadama henia bona idia haheauka dainai, ia ese ia hamauridia bona hahenamo momo ia henidia.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 7:2) Mauri gaudia goevagoeva ibounai 7-7 dekenai oi abia lao, tau 7, hahine 7, to goevagoeva lasi gaudia rua rua dekenai oi abia lao, tau ta, hahine ta.
Genese Bukana Ena Hereva Badadia—1
7:2—Dahaka ese goeva bona goeva lasi animal edia idau ia hahedinaraia? Tomadiho ai boubou totona animal idia gaukaralaia neganai, unai ese ia hahedinaraia animal be ia goeva eiava ia goeva lasi. To edena animal idia ania diba eiava idia ania lasi ese ia hahedinaraia lasi. Abata ia do vara lasi neganai, taunimanima be vamu idia ania lasi. Inai hereva rua edia aniani dekenai idia gaukaralaia “goeva” bona “miro gaudia,” be Mose ena taravatu ia noho neganai idia badinaia, bona unai taravatu ia ore neganai unai ia ore danu. (Kara 10:9-16; Efeso 2:15) Reana, Noa ia diba edena animal be ia hegeregere Iehova dekenai ia bouboulaia totona. Unai dainai maoromaoro lagatoi ia rakatania murinai, ia ese “boubou patana Dirava dekenai ia haginia. Vadaeni boroma goevagoeva gaudia bona manu goevagoeva gaudia ta ta dekena amo tamona ia abia, boubou patana dekenai ia alaia, bona lahi dekenai idia ia gabua ore, boubou gauna totona.”—Genese 8:20.
(Genese 7:11) Noa ena mauri lagani be 600 neganai, hua iharuana ena dina 17, tanobada henunai ena ranu ia makohia bona ia daekau mai, bona guba ena matuna ibounai be idia kehoa.
Genese Bukana Ena Hereva Badadia—1
7:11—Tanobada ibounai Abata ia havaraia ranu be edeseni amo ia mai? Gaukara “dina” namba 2 ai, “gau ta ese davara badana ena ataiai do ia noho, henunai ranu bona ataiai ranu” ia hapararaia totona. (Genese 1:6, 7) “Henunai ia noho” ranu be tanobada dekenai idia noho vadaeni ranu. “Ataiai ia noho” ranu be tanobada ena atai herea momokani dekenai ia noho bona unai ranu be bada herea. Noa ena nega ai unai ataiai ia noho ranu be tanobada dekenai ia diho.
Baibel Duahiduahi
JANUARY 27–FEBRUARY 2
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | GENESE 9-11
“Tanobada Taudia Ibounai Edia Gado be Tamona”
(Genese 11:1-4) Gunaguna neganai tanobada ibounai ena taunimanima ibounai edia gado be tamona, edia hereva danu be hegeregere. 2 Dina ia daekau kahana dekenai idia laolao noho neganai, tano palaka ta idia davaria, Sinara tano dekenai. Vadaeni unuseni idia noho. 3 Vadaeni idia sibona dekenai idia herevahereva, idia gwau, “Namo, raro nadi momo ita karaia namo, lahi dekenai ita gabua namonamo.” Vadaeni, raro nadi idia abia hegaegae, haginia gaukara totona, bona pisi danu idia abia, raro nadi ena kamokamo gauna. 4 Vadaeni, ma idia gwau, “Hari, hanua badana ta ita karaia be namo, iena kohoro be guba dekenai do ia kamokau. Unai dekena amo iseda ladana do ia bada, tanobada kahana kahana ibounai dekenai do ita loaloa kava noho garina.”
it-1-E 239
Babulonia Badana
Idaunegai Babulonia Hanua Ena Kara. Sinara ena flat land ai Babulonia hanua idia haginia lalohadaina be Babela Kohorona haginia karana ida ia hegeregere. (Ge 11:2-9) Unai kohoro bona hanua idia ura haginia ena badina be, Dirava ena ladana hanamoa totona lasi, to sibona edia “ladana do ia bada” totona. Idaunegai Babulonia hanua bona Mesopotamia ai idia davaria tomadiho koikoi edia kohoro ese kohoro ginigunana ai idia karaia tomadiho karana ia hahedinaraia. Iehova Dirava ese unai dubu karaia gaukarana ia koua badina ia itaia unai dubu be tomadiho koikoi totona idia karaia. Heberu gado ai unai hanua ladana, Babela, ena anina be “Daradara,” Sumeria gado (Ka-dingir-ra) bona Akkadia gado ai (Bab-ilu) anina be, “Dirava ena ikoukou.” Unuseniai idia noho taudia ese hanua ena ladana idia haidaua, badina idia ura unai hanua ese ia abia hahemaoro idia hunia, to gau ta ia idau lasi badina unai hanua totona idia atoa lada matamatana ese tomadiho koikoi ia hahedinaraia danu.
it-2-E 202 par. 2
Gado
Genese bukana ese ia hahedinaraia abata murinai, taunimanima haida be gabu tamona dekenai idia haboua, gaukara ta idia karaia totona. To, unai be Dirava ese Noa bona ena natudia dekenai ia henia hahegani hegeregere lasi. (Ge 9:1) ‘Tanobada ena gabu ibounai’ dekenai idia lao lasi, to idia ura taunimanima ibounai be gabu tamona dekenai do idia noho, bona Sinara ena flat land, Mesopotamia ai, hanua idia haginia. Unai be edia tomadiho gabuna ai do idia halaoa, bona tomadiho kohorona ta idia haginia.—Ge 11:2-4.
(Genese 11:6-8) Bona ia gwau. “Hari inai taudia be bese tamona, bona gado tamona idia veria noho. Idia karaia hamatamaia gauna be inai. Gabeai, bema gau ta idia ura karaia, daika ese edia dala do ia koua? 7 Ita diho namo, bona edia gado do ita haidaua, vadaeni ta ta idia edia hereva be do idia kamonai diba lasi.” 8 Vadaeni, Lohiabada ese ia luludia tanobada kahana kahana ibounai dekenai, bona edia hanua badana haginia gaukara idia hadokoa.
it-2-E 202 par. 3
Gado
Siahu Ibounai Dirava ese gado ia haidaua karana amo unai taudia edia hekokoroku gaukarana ia koua. Unai dainai ia auka idia gaukara hebou totona bona ta ta idia lalopararalaia lasi dainai tanobada ena kahana ta ta dekenai idia lao. Danu, edia gado ia idau karana ese unai taudia ia koua vaira nega ai, Dirava gwau-edeede henia gaukaradia idia karaia lasi totona. Hegeregere, taunimanima idauidau edia diba bona goada amo do idia gaukara hebou lasi sibona edia ura idia hagugurua totona, bona do ia auka gado idauidau taudia ese idia abia aonega—Dirava amo ia mai aonegana lasi—amo ta ta idia durua totona. (Had 7:29; De 32:5 hahegeregerea.) Vaia, ena be gado haidaua karana ese taunimanima ia hapararaia, to unai ese idia ia gimaia, badina idia ia koua dika bona hisihisi do ia havaraia tahua gaudia idia hagugurua lasi totona. (Ge 11:5-9; Isa 8:9, 10 hahegeregerea.) Reana hari iseda nega ita laloa neganai, taunimanima edia diba ia bada ia lao dainai gau idauidau idia karaia diba, to danu unai diba idia gaukaralaia kerere noho. So Dirava ese idaunegai Babela kohorona haginia gaukarana ia koua, badina ia diba unai bamona hekwakwanai do ia vara.
(Genese 11:9) Unai hanua ena ladana be Babela, badina be unuseni dekenai Lohiabada ese taunimanima edia gado ia haidaua, bona unai gabu dekena amo ia luludia, tanobada kahana kahana ibounai dekenai idia lao.
it-2-E 472
Bese Ibounai
Taunimanima edia gado ia idau dainai, idia ta ta ese sibona edia kastom, mauri dalana, bona tomadiho idia karaia—idia ta ta edia kara hegeregerena. (Le 18:3) Dirava amo idia daudau dainai, taunimanima ese kaivakuku idauidau idia karaia bona edia dirava ai idia halaoa.—De 12:30; 2Ki 17:29, 33.
Hakaua Hereva Namodia Tahua
(Genese 9:20-22) Noa be biru tauna. Ia ese uaina havaraia uma gabu ginigunana ia hadoa. 21 Dina ta uaina haida ia inua murinai, iena kwarana ia giroagiroa, bona iena dabua ibounai ia kokia, bona kopina kavakava ia hekure iena palai ruma lalonai. 22 Hamo, Kanana ena tamana ese iena tamana ia itaia, ia be kopina kavakava. Vadaeni, ia lao, iena tadikakana ruaosi dekenai ia hamaoroa.
(Genese 9:24, 25) Noa ena inua kekero dekena amo ia noga neganai, ia kamonai dahaka kara dikana iena natuna Hamo ese ia karaia. 25 Vadaeni ia gwau, “Dika do ia mai Kanana ena latana dekenai! Iena tadikakana dekenai hesiai gaukara momokani do ia karaia.”
it-1-E 1023 par. 4
Hamo
Reana Kanana ese ena tubuna tauna ia itaia, to ena tamana Hamo ese ena natuna ia koua o hamaoromaoroa lasi. Eiava, Dirava ena lauma helaga ena heduru amo, Noa ia peroveta Hamo ese ena kudouna ai ia vara ura dikana be ena natuna Kanana ena kara ese ia hahedinaraia, bona Kanana ena bese taudia ese unai do idia hahedinaraia danu. Israela taudia ese tuari ai Kanana taudia idia halusia neganai, unai peroveta herevana ena kahana ta ia guguru. Idia hamasea lasi taudia (hegeregere, Gibeona taudia [Ios 9]) be Israela besena ena igui hesiai taudia ai idia lao. Lagani handred momo murinai, Iapeta ena bese amo idia vara basileia Mede bona Parasa, Greece, bona Roma ese Hamo ena natuna Kanana ena bese taudia idia biagua neganai, unai peroveta herevana ia guguru.
(Genese 10:25) Ebere ena natuna tatau be rua. Ta ena ladana be Pelega, ena anina be “Parara”, badina be iena nega dekenai, tanobada ena bese idia makohia parara. Iena tadina ena ladana be Iokatana.
Genese Bukana Ena Hereva Badadia—1
10:25—Pelega ena nega ai edena dala ai tanobada ena bese taudia idia “parara”? Pelega be lagani 2269 ia lao lagani 2030 B.C.E. ai ia noho. “Iena nega dekenai” Iehova ese Babela idia haginia taudia edia gado ia haidaua bona tanobada ena kahana ibounai dekenai idia lao. (Genese 11:9) Unai dainai Pelega ena nega ai, “tanobada ena bese idia makohia parara.”
Baibel Duahiduahi