Iseda Haroro Bona Mauri Dalana Hebou Pepana Edia Referens
SEPTEMBER 6-12
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | DEUTERONOMI 33-34
“Iehova Ena ‘Noho Hanaihanai Imana’ Lalonai Heau Mauri Gabuna Tahua”
it-2 51
Jeshurun
An honorary title for Israel. In the Greek Septuagint “Jeshurun” becomes a term of affection, it being rendered “beloved.” The designation “Jeshurun” should have reminded Israel of its calling as Jehovah’s covenant people and therefore of its obligation to remain upright. (De 33:5, 26; Isa 44:2) At Deuteronomy 32:15 the name Jeshurun is used ironically. Instead of living up to its name Jeshurun, Israel became intractable, forsook its Maker, and despised its Savior.
“Lalogoada Ibounai Ia Henia Diravana” Abidadama Henia
18 Mose ese ia torea ane namona ta ese Israela taudia edia lalona ia hagoadaia, ia gwau: “Dirava ese nega ibounai umui ia gimaia noho. Iena noho hanaihanai imadia ese umui idia hagoadaia noho.” (Deu. 33:27) Gabeai peroveta tauna Samuela ese Israela taudia ia hamaoroa: “Lohiabada dekena amo do umui raka siri lasi. Lohiabada ena hesiai gaukara do umui karaia, mai emui kudouna ibounai. . . . Lohiabada ese gwauhamata metauna ia karaia vadaeni, ia ese umui do ia rakatania lasi, badina ia ura umui be iena bese korikori umui do ia halaoa.” (1 Sam. 12:20-22) Bema Iehova ita tomadiho henia noho ita do ia rakatania lasi. Ia ese hanaihanai ita do ia durua.
Ita Heau mai Haheauka ida
16 Aberahamo bona Mose be idia mase bona Dirava ese ia gwauhamatalaia gaudia edia guguru idia itaia lasi. Israela taudia be Gwauhamatana Tanona idia do vareai lasi neganai, Dirava ese Mose ia hamaoroa: “Unai tano be daudau dekena amo sibona do oi itaia. To Israela taudia dekenai lau henia tano be do oi ginidae lasi, bona unai tano lalonai do oi raka vareai lasi.” Mose bona Arona be Meribata ena ranu gabuna ai Dirava idia matauraia lasi dainai, Gwauhamata Tanona idia vareai lasi. Israela taudia idia gwau-edeede dainai, idia badu bona edia hereva amo Dirava idia hanamoa lasi. (Deu. 32:51, 32) Ena be Mose ia diba Gwauhamata Tanona do ia vareai lasi, to Dirava ia hesiai henia goadagoada. Dirava ena hahemaoro karana ia gwauraia dika lasi. Israela besena totona ia moale bona Iehova ia noia idia do ia hanamoa: “Israela taudia e, umui emui noho be namo. Edena taudia ese umui idia hereaia? Lohiabada ese umui emui bese ia hamauria vadaeni. Lohiabada be emui kesi, bona emui durua Tauna, bona ia be emui kwalimu tuari kaia.”—Deu. 33:29.
Hakaua Hereva Namodia
Iesu Ena Manau Bona Hebogahisi Karana Tohotohoa
6 Iena laloa dalana. Iesu be tanobada ia do mai lasi neganai ia vara gauna be Baibel torea tauna Iuda ese ia herevalaia. (Iuda 9 duahia.) Aneru badana Mikaela, Iesu unai, be “Diabolo ida Mose ena tauanina dainai idia hepapahuahu.” To laloatao, Mose ia mase murinai Iehova ese Mose ena tauanina be ta ese ia davaria diba lasi gabuna ta dekenai ia guria. (Deu. 34:5, 6) Reana Diabolo ia ura Mose ena tauanina ia gaukaralaia tomadiho koikoi ia habadaia totona. Ena be Diabolo be lalohadai dikadia ia abia, to Mikaela ese mai gari lasi ida ia koua. Buka ta ia gwau, Greek gado idia hahanaia herevana “hepapahuahu” ena anina ma ta be “tau ta ese ena maoro dainai ia hepapahuahu,” bona ia hahedinaraia “Mikaela ese Diabolo ia koua Mose ena tauanina ia abia lasi totona.” To, Aneru Badana ia diba ia be maoro lasi hahemaoro ia karaia totona. Unai dainai, ia hahedinaraia Hahemaoro Tauna Badana, Iehova ese hahemaoro do ia karaia. Ena be Mikaela ia badu, to ia ese ena siahu ia gaukaralaia kerere lasi. Unai be manau karana!
SEPTEMBER 13-19
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | IOSUA 1-2
“Oi Karaia Gaudia Ibounai Lalonai Do Oi Kwalimu Dalana”
Oi Gari Lasi, Iehova be Oi Ia Bamoa!
7 Mai gari lasi ida Iehova ena ura ita karaia noho totona, namona be Dirava ena Hereva ita stadilaia bona ita dibaia gaudia ita badinaia. Iosua be Mose ena gabu ia abia neganai, Iehova ese ia hamaoroa unai bamona do ia karaia, ia gwau: “Do oi goada bona boga auka. Lauegu hesiai tauna Mose umui dekenai ia henia taravatu ibounai do oi badinaia, bona ena kara do oi karaia. . . . Unai neganai do oi lao gabudia ibounai dekenai oiemu kara ena anina do ia vara momokani. Inai Taravatu Buka be nega ibounai emui guriguri heboudia lalonai do umui duahia. Dina bona hanuaboi do oi tahua, bona iena torea herevadia ibounai do oi kamonai henia. Unai neganai oiemu raka do ia namo, bona oiemu kara ena anina do ia vara momokani.” (Ios. 1:7, 8) Iosua ia kwalimu badina unai sisiba ia badinaia. Bema ita danu be unai bamona ita karaia, ita be mai gari lasi ida Dirava ena hesiai gaukara do ita karaia bona do ita kwalimu.
Oi Gari Lasi, Iehova be Oi Ia Bamoa!
20 Inai tanobada dikana ai Dirava ena ura ita karaia be mai ena hekwarahi. To ita be sibona ita noho lasi, badina Dirava be ita ida ia noho. Danu iena Natuna, kongrigeisen ena Kwarana, be ita ia durua noho. Tanobada hegegemadai Iehova ena Witnes taudia 7,000,000 mai kahana idia noho. Namona be ita ibounai ese abidadama ita hahedinaraia, bona sivarai namona ita harorolaia noho. Lagani 2013 ena siri badana ese ita do ia durua unai bamona ita karaia totona, ia gwau: Oi goada bona boga-auka . . . Iehova emu Dirava ese oi ia bamoa.—Ios. 1:9.
Hakaua Hereva Namodia
Iosua Bukana Ena Hereva Badadia
2:4, 5—King ena tatau ese spai taudia idia tahua neganai, dahaka dainai Rahaba ese ia koidia? Ena be Rahaba ese ena mauri ia haboioa diba, to unai spai taudia ia gimaia badina Iehova ia abidadama henia. Unai dainai, Dirava ena taunimanima idia ura hadikaia taudia dekenai, spai taudia idia noho gabuna ia hamaorodia lasi. (Mataio 7:6; 21:23-27; Ioane 7:3-10) Oibe, Rahaba be king ena tatau ia koidia bona ena kara haida dainai, “Dirava ena vairanai ia maoromaoro.”—Iamesi 2:24-26.
SEPTEMBER 20-26
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | IOSUA 3-5
“Iehova be Iseda Abidadama Karadia Ia Hanamoa”
my 45 par. 1-3
Ioridane Sinavai Idia Hanaia
ITAIA! Israela taudia be Ioridane Sinavaina idia hanaia noho! To ranu be edeseni? Inai be medu negana dainai, miniti haida gunanai inai sinavai be ranu amo ia honu. To hari ranu ibounai be lasi! Bona Israela taudia be tano kaukauna dekenai idia raka hanai noho, guna Davara Kakakakana dekenai idia karaia bamona! Ranu ibounai be edeseni ia lao? Mani ita itaia.
Israela taudia be Ioridane Sinavaina idia hanaia gwauraia neganai, Iehova ese Iosua ia hamaoroa taunimanima dekenai inai bamona do ia hereva: ‘Hahelaga taudia ese Taravatu Mauana do idia abia bona ita vairanai do idia raka guna be namo. Edia aena be Ioridane Sinavaina lalonai idia atoa neganai, sinavai ena ranu ena heau do ia doko.’
Unai dainai hahelaga taudia ese Taravatu Mauana idia abia isi bona taunimanima edia vairanai idia raka lao guna. Ioridane dekenai idia ginidae neganai, hahelaga taudia edia aena be sinavai lalonai idia atoa. Ranu be ia dobu bona ia aru goada. To edia aena be sinavai dekenai idia atoa neganai ranu ena heau ia doko matamaia! Unai be hoa gauna! Sinavai ataiai, Iehova ese ranu ia koua. Daudau lasi murinai sinavai dekenai ranu be lasi.
Iehova Ena Hadibaia Herevadia be Emu Kudouna Ena Moale Gauna ai Oi Halaoa
17 Edena dala ai Iehova badinaia karana ese ita do ia durua ia ita abidadama henia totona? Israela taudia be kahirakahira Gwauhamata Tanona ai idia vareai sivaraina mani oi laloa. Iehova ese Taravatu Mauana idia huaia hahelaga taudia ia hamaoroa, Ioridane Sinavai lalonai do idia gini. To, taunimanima be sinavai kahirakahira idia lao neganai, idia itaia medu bada ia diho dainai sinavai be ia abata. Israela taudia be dahaka do idia karaia? Sinavai badinai do idia kamepa bona wiki haida do idia naria ela bona sinavai ia kaukau, a? Lasi, idia ese Iehova idia abidadama henia bona ena hadibaia herevadia idia badinaia. Bena dahaka ia vara? Baibel ia gwau: “To hahelagaia taudia ese edia aena be sinavai ena ranu dekenai idia atoa neganai, sinavai ena heau ia doko momokani. . . . Bona Israela taudia ibounai be tano kaukau dekenai idia raka hanaia neganai, hahelagaia taudia, Lohiabada ena Taravatu Maua idia huaia noho taudia, be tano kaukau dekenai idia gini, Ioridane Sinavai ena huana dekenai.” (Ios. 3:12-17) Israela taudia idia itaia unai abata ia ore bona tano ia kaukau neganai, idia moale bada! Momokani, Israela taudia be Iehova ena hadibaia herevadia idia badinaia dainai, edia abidadama ia goada.
Iehova Ena Hadibaia Herevadia be Emu Kudouna Ena Moale Gauna ai Oi Halaoa
18 Momokani hari, Iehova be ena taunimanima totona unai bamona hoa karadia ia karaia lasi, to ia idia badinaia dainai ia hanamodia. Dirava ena lauma helaga ese goada ia henidia, unai amo tanobada hegegemadai Basileia sivaraina idia harorolaia diba. Bona Iesu, Iehova ena Witnes tauna badana, ese ena hahediba taudia ia gwauhamata henidia unai gaukara lalonai idia do ia durua. Ia gwau: “Umui lao, bese ibounai taudia be hahediba taudia ai umui halaoa, . . . lau be dina iboudiai umui ida do lau noho ela bona inai nega oromana ena dokona.” (Mat. 28:19, 20) Iehova ena Witnes taudia haida be hemarai o gari taudia, to idia gwau lauma helaga ena heduru dainai, haroro gaukara ai taunimanima idauidau idia hereva henia diba.—Salamo 119:46; 2 Korinto 4:7 duahia.
Hakaua Hereva Namodia
Iosua Bukana Ena Hereva Badadia
5:14, 15—Daika be ‘Iehova ena tuari oreana ia gunalaia tauna’? Gwauhamata Tanona abia totona idia lao neganai, Iosua hagoadaia totona ia mai gunalaia tauna be “Hereva”—Iesu Keriso unai, tanobada dekenai ia do mai lasi neganai. (Ioane 1:1; Daniela 10:13) Hari, Dirava ena taunimanima be lauma dalanai idia tuari noho lalonai, hairai ia abia tauna Iesu Keriso be idia ida ia noho, unai ita diba be hagoadaia gauna momokani!
SEPTEMBER 27–OCTOBER 3
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | IOSUA 6-7
“Anina Lasi Gaudia Dadaraia”
Anina Lasi Gaudia Raraia Lasi!
5 Lagani handred haida murinai, Israela taudia be Ieriko hanua idia abia neganai, Akana be ena matana amo ia itaia kohu ia ura henia bona ia henaoa. Dirava ese oda ia henia unai hanua ena kohu ibounai do idia hadikaia ore, to ia abia hidi gaudia haida sibona be Iena palai rumana dekenai do idia atoa. Iosua ese Israela taudia ia hamaoroa: “Umui naria namonamo, Lohiabada ese inai hanua ena gau ibounai umui dekenai ia taravatua dainai, gau ta do umui abia lasi.” Akana be unai hadibaia herevana ia badinaia lasi dainai, Israela taudia be Ai hanuana idia tuari henia neganai, idia lusi bona momo idia mase. Akana be ena henaohenao karana ia gwauraia hedinarai lasi ela bona Dirava ese ia hahedinaraia. Akana ia gwau: ‘Tuari dekenai ita abia kohu lau itaia bona lau ura henidia bada dainai lau abidia.’ Oibe, iena matana ese ia itaia gaudia ia ura henia bada dainai, “Akana idia hodoa mase, iena bese taudia danu” bona “edia gaudia ibounai danu lahi dekenai idia gabua.” (Ios. 6:18, 19; 7:1-26) Akana be ena kudouna dekenai Dirava ese ia taravatua gaudia ia ura henia.
Dahaka Dainai Kara Dika Ita Ripotilaia?
Kara kerere ita ripotilaia ena badina ta be kongregesen ia goeva noho totona. Iehova be Dirava goevana, Dirava helagana. Ia ura ia idia tomadiho henia taudia ibounai be lauma dalanai idia goeva bona edia kara ia goeva. Iena lauma amo ia havaraia Herevana ia gwau: “Dirava do umui kamonai henia. Guna, umui be do diari umui diba lasi neganai, emui tauanina ena ura dikadia ese umui idia biagua. Unai bamona do umui karaia lou lasi. To emui kara ibounai lalonai do umui helaga, umui ia boiria Diravana ese ia helaga hegeregerena. Badina be Buka Helaga lalonai Dirava sibona ia gwau, ‘Do umui helaga, badina lau be lau helaga noho.’” (1 Petero 1:14-16) Miro karadia o kara dika idia karaia taudia ese kongregesen ibounai idia hamiroa diba bona ia latanai Iehova ena lalo-namo do ia noho lasi ela bona hamaoromaoroa karana ta idia karaia eiava unai taudia idia kokia.—Iosua, karoa 7 itaia.
Anina Lasi Gaudia Raraia Lasi!
8 Keristani taudia be matana bona tauanina edia ura ese ia veria diba. Unai dainai, Dirava ena Hereva ese ita ia hamaoroa ita raraia bona ura henia gaudia do ita biagua be namo. (1 Kor. 9:25, 27; 1 Ioane 2:15-17 duahia.) Kara maoromaoro tauna Iobu be matana ese ia itaia bona ura henia karana ena siahu ia lalopararalaia. Ia gwau: “Lauegu matana dekenai taravatu lau atoa vadaeni, nega ta kekeni do lau itaia noho lasi, matabodaga kara totona.” (Iobu 31:1) Iobu ia gwauhamata hegahusi dalanai hahine ta do ia dogoatao lasi, bona danu ia ura lasi matabodaga lalohadaina ta ia laloa. Iesu be ita ia hadibaia iseda lalona do ia goeva bona matabodaga lalohadai do ita dadaraia, ia gwau: “Bema tau ta ese hahine ta do ia itaia noho matana dekenai, ela bona iena lalona dekenai do ia ura dikadika, iena kudouna dekenai unai tau be ia heudahanai vadaeni.”—Mat. 5:28.
Hakaua Hereva Namodia
Duahia Taudia Edia Henanadai
Baibel negadiai, tuari taudia be vaia hanua goadadia idia koua hagegea. Ena be hanua ta idia koua hagegea ena daudau ita diba lasi, to idia kwalimu taudia ese hanua ena kohu, moni, bona gau ma haida idia abia. To akioleji taudia ese Ieriko hanuana ai aniani momo herea idia davaria. Unai hegeregerena, buka ta ladana Biblical Archaeology Review ia gwau: “Idia ese uro idia davaridia bona witi momo herea danu. . . . Palestine ena akioleji taudia be idia hoa, badina nega momo idia ese witi hodu ta eiava rua sibona idia davaria.”
Baibel ia gwau, Iehova ese Israela taudia ia oda henia, Ieriko ena witi do idia abia lasi. (Ios. 6:17, 18) Israela taudia ese siahu matamaia negana ai Ieriko idia tuari henia. Unai be witi gogoa negana dainai, witi be momo herea. (Ios. 3:15-17; 5:10) Ieriko ai witi momo ia noho karana ese ia hahedinaraia Israela taudia be nega kwadogi lalonai Ieriko hanuana idia koua hagegea, Baibel ena hereva hegeregerena.
OCTOBER 4-10
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | IOSUA 8-9
“Gibeona Taudia Edia Sivarai amo Ita Dibaia Gauna”
Toana Ia Laloa Lasi Diravana, Iehova, Ita Tohotohoa
5 Gabeai, Israela taudia be sinavai badinai ia noho taora gabudia idia rakatania bona ororo gabudia dekenai idia lao. Iosua be Iehova ena hereva hegeregerena ia kara, Ai hanua tuari henia totona tarapu ta idia karaia. (Iosua, karoa 8) Unai hanua idia halusia ena sivarai dainai, Kanana ena king momo be tuari totona idia haboua. (Iosua 9:1, 2) Hivi hanua dekenai idia noho Gibeona taudia edia kara be idau. Iosua 9:4 lalonai ia gwau: “Idia ese laloa idia karaia, Iosua do idia koia totona.” Rahaba bamona, idia danu be Iehova ese Aigupito dekenai iena taunimanima ia hamauria dalana, bona Sihona bona Oga ia halusia sivaraina idia kamonai. (Iosua 9:6-10) Gibeona taudia idia lalo-parara idia tuari be anina lasi. Unai dainai Gibeona hanua bona badinai idia noho siti toi—Kepira, Beroto, bona Kiriata Iearimi—totona tatau haida be Gilegala dekenai idia siaidia lao Iosua idia itaia totona, bona edia toana be idia be gabu daudau amo idia mai bamona. Unai palani ia kwalimu. Iosua be idia ida gwauhamata ta ia karaia unai amo edia roho mauri dalana ia karaia. Dina toi murinai Iosua bona Israela taudia idia diba unai taudia ese idia koidia. To, idia be Iehova dekenai idia gwauhamata vadaeni maino do idia karaia bona unai idia badinaia. (Iosua 9:16-19) Iehova be unai ia abia dae, a?
Sibona Emu Diba Dekenai Oi Tabekau Lasi
14 Ita ibounai be goevadae lasi taudia. Unai dainai ita ibounai—lo elda taudia danu—be abia hidi ita ura karaia neganai, Iehova ena heduru totona ita guriguri be gau badana. Hegeregere, Gibeona taudia be Iosua idia noia maino do idia karaia hebou neganai, Iosua bona Israela ena tatau badadia be Iehova idia guriguri henia lasi. Ena be Gibeona taudia edia hanua be kahirakahira, to idia koikoi bona edia toana be idia be gabu daudau amo idia mai taudia. Iosua bona Israela ena tatau badadia be heduru totona Iehova idia noia lasi, to Gibeona taudia ida maino gwauhamatana idia karaia. Ena be Iehova ese unai gwauhamata ia hadikaia lasi, to Baibel lalonai unai sivarai ia noho badina ia ura ita ia hadibaia, Iosua bona Israela ena tatau badadia be iena heduru idia noia lasi. Unai dainai, abia hidi ta ita do karaia lasi neganai, Iehova ena heduru totona ita guriguri guna be gau badana.—Ios. 9:3-6, 14, 15.
“Tano Ibounai Do Oi Hanaia Lao”
14 Unai taudia idia gwau: “Ai, oiemu hesiai taudia, be gabu daudau dekena amo ai mai. Lohiabada, emui Dirava, ena ladana dainai ai mai vadaeni.” (Iosua 9:3-9) Toana be edia dabua bona aniani gaudia ese idia hamomokania idia be gabu daudauna ta amo idia mai, to Gilegala bona Gibeona edia padana be kilomita 30 bamona sibona. [19] Iosua bona ena lohia taudia ese Gibeona taudia edia hereva idia abia dae dainai, idia bona idia kahirakahira idia noho hanuadia be Israela taudia ida maino gwauhamatana idia karaia. Gibeona taudia idia koikoi badina idia ura lasi idia mase bona unai sibona, a? Lasi, ia hedinarai idia ura Israela ena Dirava ese do ia lalo-namo henidia. Iehova ese Gibeona taudia ia lalo-namo henia, bona idia “be au utua bona ranu huaia taudia ia halaodia, Israela taudia edia, bona Lohiabada ena boubou patana ena, Lohiabada ese tomadiho totona ia abia hidi gabuna dekenai.” (Iosua 9:11-27) Gibeona taudia be mai edia ura bada ida Iehova ena hesiai gaukara lalonai, anina maragi gaukaradia idia karaia noho. Reana idia haida be Babulonia amo idia giroa lou Netinim taudia huanai idia noho bona idia haginia lou dubuna lalonai idia gaukara. (Esera 2:1, 2, 43-54; 8:20) Ita ese edia kara ita tohotohoa diba bema Dirava ida maino ita karaia bona mai eda ura bada ida ena hesiai gaukara lalonai anina maragi gaukaradia ita karaia.
Hakaua Hereva Namodia
DUAHIA TAUDIA EDIA HENANADAI
Deuteronomi 21:23 ia gwau: “Tau ta be au dekenai idia taua dae neganai, Dirava ese unai tau ia hadikaia noho.” Kara dika tauna ena tauanina be au ta dekenai idia taua dae karana ese Israela taudia bona ma haida ia hadibaia kara dika badadia do idia karaia lasi.
OCTOBER 11-17
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | IOSUA 10-11
“Iehova be Israela Taudia Totona Ia Tuari”
Iosua Bukana Ena Hereva Badadia
Gibeona be ‘hanua badana—Ai hanua ia hanaia bona Gibeona hanua taudia ibounai be tuari taudia mai edia goada bada.’ (Iosua 10:2) To, Israela taudia ese Ieriko bona Ai hanua taudia idia halusia ena sivarai idia kamonai neganai, Gibeona taudia be Iosua idia koia, idia ura idia ida maino gwauhamatana idia karaia. Unai dainai idia kahirakahira idia noho besedia idia laloa dika do idia davaria. Hanua faiv edia king be orea tamona ai idia lao bona Gibeona hanua idia tuari henia. Israela taudia ese Gibeona taudia idia durua bona edia inai taudia idia halusia. Iosua ena gunalaia henunai, Israela taudia ese saut bona west kahanai idia noho hanuadia bona orea tamona ai idia haboua not kahana ena king taudia, idia halusidia danu. Ioridane ena west kahana dekenai idia halusia king ibounai be 31.
my 49 par. 3
Dina Ia Diho Lasi
Maoromaoro Iosua bona ena tuari taudia idia lao. Hanuaboi ibounai idia raka. Gibeona dekenai idia ginidae neganai, unai king 5 edia tuari taudia idia gari bona idia heau. Bena Iehova ese aisi nadi badadia guba amo ia siaia, bona unai amo idia mase taudia edia namba be Iosua ena tuari taudia ese idia hamasea taudia edia namba ia hanaia.
Iosua Bukana Ena Hereva Badadia
10:13—Inai hoa karana be edena bamona ia vara diba? Guba bona tanobada ena Havaraia Tauna be ‘hoa kara ia karaia diba lasi, a?’ (Genese 18:14) Bema Iehova ia ura, ia ese tanobada ena hegiro dalana ia biagua diba, unai amo tanobada tauna ena matana dekenai dina bona hua be idia marere lasi bamona. Eiava tanobada bona hua be edia gabu dekenai idia giroagiroa noho, to Iehova ese dina bona hua edia diari be tanobada dekenai ia siaia noho. Herevana dahaka ia vara, to “idaunegai momokani ia mai bona harihari be dina ta inai bamona ia vara lasi!”—Iosua 10:14.
Hakaua Hereva Namodia
Duahia Taudia Edia Henanadai
Baibel ese unai bamona bukadia haida edia ladana ia gwauraia bona edia hereva haida be Baibel ai idia torea, to unai ese ia hamomokania lasi unai bukadia be Dirava ena lauma helaga ena siahu amo idia torea. Iehova Dirava be “ena hereva” lalonai idia noho toretoredia ia gimaia namonamo bona unai toretore be “do ia gini noho ela bona hanaihanai.” (Isa. 40:8) Oibe, Iehova ese ia abia hidi Baibel bukadia 66 be hegeregere ita idia durua totona, unai amo iseda ‘goada be hegeregere momokani, vadaeni kara namodia ibounai do ita karaia diba, mai kwalimu danu.’—2 Tim. 3:16, 17.
OCTOBER 18-24
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | IOSUA 12-14
“Mai Kudouna Ibounai Ida Iehova Oi Badinaia”
Iosua Bukana Ena Hereva Badadia
14:10-13. Ena be Kaleba ena mauri lagani be 85, to gaukara aukana ia noia, Heberona taudia ia luludia siri totona. Unai tano be Anakima tatau badadia ese idia noholaia. Iehova ena heduru dainai, unai tuari ia diba momo tauna ia kwalimu bona Heberona be heau mauri hanuana ai ia lao. (Iosua 15:13-19; 21:11-13) Kaleba ena haheitalai ese ita ia hagoadaia, tiokratik gaukara aukadia ita dadaraia lasi.
Abidadama Bona Dirava Gari Henia Karana Dainai Idia Lalogoada
11 Unai bamona abidadama be ia goada ia lao diba. Hereva momokani be iseda mauri lalonai ita badinaia neganai, namona be ena namo ita “tohoa,” ita diba ita gurigurilaia gaudia edia haere do ita abia, bona dala ma haida ai ita itaia Iehova ese ita ia hakaua. (Salamo 34:8; 1 Ioane 5:14, 15) Ita diba momokani Iosua bona Kaleba be Dirava ena kara namo idia tohoa, unai ese edia abidadama ia hagoadaia. (Iosua 23:14) Mani inai ita laloa: Lagani 40 lalonai tano gagaena ai idia loaloa bona idia mase lasi, Dirava ia gwauhamata bamona. (Numera 14:27-30; 32:11, 12) Bona lagani 6 lalonai, Iosua bona Kaleba ese Israela taudia idia gunalaia Kanana hanuadia idia tuari henidia totona. Danu idia mauri daudau, idia gorere lasi bona idia ta ta be ahuna idia abia. Mai lalogoada bona abidadama ida Iehova idia hesiai henia taudia be Iehova ese ia hanamodia!—Iosua 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
Hakaua Hereva Namodia
Israela Taudia Edia Kerere amo Gau ta Ita Dibaia
Israela taudia be Gwauhamata Tanona ai idia noho taudia idia halusia murinai, unai tano idia abia. To, Israela taudia be Dirava ena hahegani ibounai idia badinaia lasi. Idia ese edia inai taudia idia lulua lasi. (Gun. 1:1–2:10) To, Israela taudia be “bese ibounai 7” edia taunimanima huanai idia noho, bona hanaihanai unai bese taudia idia bamoa. (Deu. 7:1) Unai dainai, Israela taudia dekenai dahaka ia vara? Baibel ia gwau: “Idia ese unai bese taudia edia natudia kekeni idia adavaia, bona edia natudia kekeni be unai bese edia uhau taudia dekenai idia henia, do idia adavaia totona. Ma Israela taudia ese danu unai bese taudia edia dirava edia hesiai gaukara idia karaia. Israela taudia ese Lohiabada, edia Dirava idia laloaboio, bona Dirava ena vairana dekenai idia kara dika. Bala bona Asera dirava koikoidia dekenai idia tomadiho.” (Gun. 3:5-7) Israela taudia be unai bese taudia idia bamoa dainai, idia be unai bese taudia idia adavaia bona kaivakuku idia tomadiho henia. Unai bamona headava karana dainai, Israela taudia ese Gwauhamata Tanona dekenai kaivakuku idia tomadiho henia taudia idia lulua be ia auka. Israela taudia ese tomadiho momokanina idia hadikaia, badina dirava koikoidia edia hesiai gaukara idia karaia.
OCTOBER 25-31
BAIBEL ENA HEREVA BADADIA | IOSUA 15-17
“Emu Ahuna Oi Gimaia”
Buruka Taudia—Eda Keristani Tadikaka Oreana ai Ita Laloa Bada Taudia
8 Ena be idia buruka, to Basileia harorolaia gaukarana idia goadalaia, unai amo kamonai Israela tauna Kaleba, lagani 40 lalonai taunimanima idia noho lasi gabuna ai Mose ia bamoa tauna, ena haheitalai idia tohotohoa. Kaleba be Ioridane Sinavaina ia hanaia bona Gwauhamata Tanona dekenai ia vareai neganai, ena mauri lagani be 79. Lagani 6 lalonai Israela ena kwalimu tuari oreana ida ia tuari murinai, reana ia laga-ani diba. To lasi, mai gari lasi ida gaukara aukana ia abia dae, unai be Iuda ena ororo kahanai idia noho ‘hanua badadia mai edia magu’ do idia abia, unai gabu dekenai Anakima tau badadia idia noho. Iehova ese Kaleba ia durua dainai unai taudia ia “lulua ore, Lohiabada ese ia hereva vadaeni hegeregerena.” (Iosua 14:9-14; 15:13, 14) Namona be oi diba, buruka negana lalonai Basileia ena huahua oi havaraia noho lalonai, Iehova be oi ida ia noho, Kaleba ida ia noho hegeregerena. Bona bema ia oi badinaia noho, ia gwauhamatalaia tanobada matamatana dekenai gabu ta do ia henia.—Isaia 40:29-31; 2 Petero 3:13.
it-1 848
Forced Labor
The use of “forced labor” (Heb., mas) was evidently quite common in Bible times, with conquered peoples frequently being constituted slaves. (De 20:11; Jos 16:10; 17:13; Es 10:1; Isa 31:8; La 1:1) As slavish forced laborers, the Israelites, under the immediate oversight of Egyptian chiefs who tyrannized over them, engaged in building the storage places of Pithom and Raamses. (Ex 1:11-14) Then, upon entering the Promised Land, instead of following through on Jehovah’s command to drive out all the Canaanite inhabitants of the land and devote them to destruction, the Israelites forced them into task work, slavish labor. This had the bad effect of luring Israel into the worship of false gods. (Jos 16:10; Jg 1:28; 2:3, 11, 12) King Solomon continued levying the descendants of these Canaanites, that is, of the Amorites, Hittites, Perizzites, Hivites, and Jebusites, for slavish forced labor.—1Ki 9:20, 21.
it-1 402 par. 3
Canaan
Though so many of the Canaanites survived the major conquest and resisted subjugation, it could still be said that “Jehovah gave Israel all the land that he had sworn to give to their forefathers,” that he had given them “rest all around,” and that “not a promise failed out of all the good promise that Jehovah had made to the house of Israel; it all came true.” (Jos 21:43-45) All around the Israelites the enemy peoples were cowed and offered no genuine threat to their security. God had stated earlier that he would drive the Canaanites out “little by little” so that the wild beasts would not multiply in a suddenly desolated land. (Ex 23:29, 30; De 7:22) Despite the superior war equipment of the Canaanites, including war chariots with iron scythes, any failure of the Israelites finally to take certain areas could not be charged to Jehovah’s account as a failure on his part to fulfill his promise. (Jos 17:16-18; Jg 4:13) Rather, the record shows that the Israelites’ few defeats were due to unfaithfulness on their part.—Nu 14:44, 45; Jos 7:1-12.
Hakaua Hereva Namodia
Inai Oi Diba, A?
Baibel ia hereva hegeregerena, idaunegai Israela ai au momo idia noho, a?
Baibel ia hahedinaraia Gwauhamata Tano ena gabu haida dekenai, uda badadia idia noho bona au be “momo herea.” (1 Kin. 10:27; Ios. 17:15, 18) To, hari unai gabu dekenai au bona uda badadia be lasi dainai, taunimanima haida idia daradara.
Buka ta (Life in Biblical Israel) ia gwau: “Idaunegai Israel tano ai uda badadia bona au be momo, to hari be unai bamona lasi.” Ororo gabudia ai au badadia idia noho, hegeregere Aleppo pine (Pinus halepensis), evergreen oak (Quercus calliprinos), bona terebinth (Pistacia palaestina). Sepala be ororo gabuna, bona ia be Meditereinien ena kone bona Iuda ena ororo huanai ia noho, unai gabu ai sikamoa fig (Ficus sycomorus) audia be momo herea.
Buka ta (Plants of the Bible) ia gwau, hari Israel ena gabu momo dekenai au be momo lasi. Dahaka dainai? Taunimanima ese au idia utua noho dainai metairametaira uda badadia idia ore idia lao noho. Unai buka ma ia gwau: “Taunimanima be uma idia karaia totona au idia utua bona animal naria gabudia idia habadaia, danu ruma haginia bona lahi au totona au idia utua.”