BIBLIOTECA TI INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA TI INTERNET
tének
  • BIBLIA
  • PUBLICACIONES
  • TAMKUNTALÁBCHIK
  • w22 noviembre pág. 31
  • ¿A exlálak?

Pakwlanchij, axéʼ yab in kwaʼal i video.

Pakwlanchij, yab i ejtow ki tʼajaʼ abal ka tejwamej an video.

  • ¿A exlálak?
  • An Ólchix Uw. In Olnál in Éyaltal a Jehová (abal tu exóbal) 2022
An Ólchix Uw. In Olnál in Éyaltal a Jehová (abal tu exóbal) 2022
w22 noviembre pág. 31

¿A exlálak?

¿Chubax kʼwajiy a Mardoqueo?

TI BIBLIA, ban libro in kʼál a Ester u lej kaw tin kwéntaj a Mardoqueo. Jajáʼ neʼdháj jantʼiniʼ i wikʼnél ti Persia, pero xowéʼ in tʼojonchalak an tsʼalej Asuero tin kʼimáʼ, axéʼ watʼey 500 i támub okʼxidh ka waʼtsin a Cristo. Xowéʼ ta kʼicháj, yan i atikláb in tsálpayal abal an tsʼalej Asuero, jayetsej a Jerjes I. Jun i kʼicháj, a Mardoqueo tolmixin abal yab ka tsemdháj an tsʼalej, jaxtám in uchaʼ an bichow abal ka puwénchat a Mardoqueo. Talbél ti tsémenek a Hamán, an tsʼalej in bíjiy a Mardoqueo ti eyal. A Mardoqueo in eyendhaʼ in ey abal kin tólmiy an judíos, jajáʼ in bínaʼ jun i abatnaxtaláb abal yab ka tsemdháj an judíos axi u kʼwajílak ti Persia (Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16).

In tʼajál watʼadh 100 i támub, talchik i atikláb axi exoblámadh tujey in ulal abal jawaʼ in olnál an libro in kʼál a Ester pel i alkʼidh tʼilab ani abal yab chubax kʼwajiy a Mardoqueo, pero ti 1941 an arqueólogos in elaʼ jantʼoj axi in tejwamedhál abal jawaʼ in ulal an Biblia tin kwéntaj a Mardoqueo chubax. ¿Jantʼoj játs axi elan?

In elaʼchik jun i dhuchlab ti persa, tanáʼ in olnál tin kwéntaj jun i inik axi bij Marduka (ti labkaw pel Mardoqueo) ani in ulalak abal a Mardoqueo játs axi in ulalak jantʼiniʼ ka eyendháj an tumín ti Susa (pelak i contador). Tam ti elan nixéʼ xi dhuchlab, kʼeʼat i inik axi exoblámadh, a Arthur Ungnad in uluw abal «expidh al axéʼ xi dhuchlab» ani ban Biblia, játs juʼtáj tu kaw tin kwéntaj a Mardoqueo.

Ma tam ti a Arthur Ungnad in uluw axéʼ, elnének kʼeʼat i dhuchlab axi kʼwajat ti persa, ani wilkʼamej. Jun i tʼiplab, ban bichow juʼtáj ti kʼwajatak an tesorería, elan an tablillas de Persépolis, axéʼ xi dhuchlab tsʼejkáj tam ti an tsʼalej Jerjes I, kʼwajatak ti ábatnom. Kʼwajatak dhuchadh ban kawintaláb elamita ani u tejwamél yan i bijláb axi kʼwajat dhuchadh ban libro in kʼál a Ester.a

Al jun i dhuchlab axi kʼwajat ti persa u tejwamél an bijláb Mardoqueo (Marduka).

Talchik kʼal axéʼ xi dhuchlab axi elan ban bichow u kaw tin kwéntaj a Marduka, in tʼojlábil pelak ti dhuchum, ani u tʼojnálak tin kʼimáʼ an tsʼalej Jerjes I, ti Susa. Jun kʼal axéʼ xi dhuchlab in ulal abal a Marduka pelak i wilkʼom. An Biblia jayetsej in ulal axéʼ tin kwéntaj a Mardoqueo. In ulal abal a Mardoqueo pelak i eyal tam ti an tsʼalej Asuero u ábatnomak, (Jerjes I). A Mardoqueo u kawak al tsab i kawintaláb, ani in ujnámak ka ketlej eléb tin kʼimáʼ an tsʼalej ti Susa (Est. 2:19, 21; 3:3). Ba axéʼ xi atáj u tʼojnálak yan in tʼojnálil an tsʼalej.

Kʼal axéʼ i tʼajál ti kwéntaj abal lej junat jawaʼ u olnáb tin kwéntaj a Marduka ani kʼal jawaʼ in olnál an libro in kʼál a Ester tin kwéntaj a Mardoqueo. Jayetsej an támub ani an bichow tam ti kʼwajiychik ani jayetsej an tʼojláb axi in tʼajaʼchik. Jaxtám i tsalpayal abal a Marduka ani a Mardoqueo jayetsej.

a Ti 1992, jun i inik axi exoblámadh, a Edwin Yamauchi, in dhuchaʼ jun i artículo juʼtáj tin olnaʼ laju i bijláb, axi tal ban libro in kʼál a Ester, ani jayej u tejwamél al axéʼ xi dhuchlab axi elan axi u bijiyáb ti Persépolis.

    Publicaciones ti tének de San Luis Potosí (2010-2025)
    Ka mapuy
    Ka tujchij
    • tének
    • Ka abaʼ
    • Jawaʼ a léʼ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Jawaʼ it konchinal ka tʼajaʼ
    • Política de Privacidad
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Ka tujchij
    Ka abaʼ