EXOBINTALÁB 30
Ki tsápnanchij abal ka puwey más an kʼanidhomtaláb axi i kwaʼal
«Kʼal patal jawaʼ ki tʼajaʼ, ki tejwamédhaʼ i kʼanidhomtaláb» (EFES. 4:15).
AJATLÁB 2 Tu nombre es Jehová
JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼa
1. ¿Jantʼoj a exlaʼ tam ti a tujchij ka exóbnaʼ an Biblia?
¿A TʼILÁL jawaʼ kʼaʼál a exóbnaʼ ban Biblia? Walám a exóbnaʼ abal a Dios in kwaʼal in bij. Jayej walám a jikʼpaʼ ka exóbnaʼ abal yab waʼats nibal jun i infierno juʼtáj a Dios in odhnál an atiklábchik. Walám a lej jikʼpaʼ ka exlaʼ abal a Dios neʼets kin wíchbanchij in ejatal an atiklábchik axi koyomadh, ani abal tatáʼ neʼets ka ejtow kit kʼwajiy ban Paraíso kʼal jajáʼchik.
2. ¿Jantʼoj más a tʼajaʼ abal ka tejwamédhaʼ abal a léʼak kit utey más kʼal a Jehová? (Efesios 5:1, 2).
2 Tam ti más a exóbnaʼ an Biblia, an kʼanidhomtaláb axi a koʼonchal a Jehová puwey más, ani nixéʼ xi kʼanidhomtaláb ti tólmiy abal ka léʼnaʼ ka eyendhaʼ ta ejatal jawaʼ a exobnálak. Jayej, an tsalpadh kaw axi ti Biblia ti tólmiy abal ka takuy ka tʼajaʼ jawaʼ alwaʼ. Ani kom a léʼak ka kulbedhaʼ a Dios a jalkʼuy a tsalápil ani jawaʼ a tʼajálak. Antsanáʼ jantʼiniʼ jun i tsakam in tsápnanchal kin nitsʼbiy in papá, tatáʼ a tujchij ka nitsʼbiy a Jehová (ka ajiy Efesios 5:1, 2).
3. ¿Jantʼoj tam konowixtalábchik i éjtowal ki tʼajaʼ?
3 Ki konowiy ti baʼ: «¿U kʼanidhál más xowéʼ a Jehová o jayétsekʼij jantʼiniʼ tam tin pujan? ¿U tejwamedhál abal in tsalpax ejtíl a Jehová ani u tejwamédhanchal i kʼanidhomtaláb an epchalchik?». Max i atsʼál abal yabáts i lej kʼanidhál an epchalchik, yab ki walbaʼ ti báʼ, jayetsej in watʼaʼ an epchalchik axi ti kʼaʼál siglo. Belits antsanáʼ, a Jesús yab jaykʼiʼ tin tsalpay abal axéʼchik xi epchal yab neʼetsak kin jalkʼuy in ey, ani jayetsej in tsalpayal tin kwéntaj wawáʼ (Apoc. 2:4, 7). Jajáʼ in exlál abal i éjtowal ki kʼanidhaʼ más, antsanáʼ jantʼiniʼ tam tu tujey i exobnál an Biblia.
4. ¿Jantʼoj neʼets ki exóbnaʼ?
4 Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw jantʼiniʼ ki kʼanidhaʼ más a Jehová ani an atiklábchik. Jayej neʼets ki tsuʼuw jantʼoj tam alwaʼtaláb i bátsʼuwal max ki tʼajaʼ nixéʼ.
KI TSÁPNANCHIJ ABAL KA PUWEY AN KʼANIDHOMTALÁB AXI I KOʼONCHAL A JEHOVÁ
5, 6. a) ¿Jantʼoj tam kʼibataláb in tamétnaʼ a Pablo tam ti xeʼtsin ti ólnom? b) ¿Kʼal jantʼoj ti tolmiyat abal kin áynanchij kin tʼojonchij a Jehová?
5 A Pablo in lej kulbetnálak ti ólnom pero jayej in tamétnaʼ yan i kʼibataláb. Ejtíl, kwaʼalak ka beláts lej ow abal ka ulits al jun bichow. Jajáʼ in uluw: «In watʼenek al i kʼakʼadh púlik itseʼ. Jayej in xeʼtsinének juʼtáj ti waʼats lej an kwéʼ». A Pablo junchikíl lej odhnáj (2 Cor. 11:23-27). Junchikíl an epchalchik yab in lej tʼajálak ti kwéntaj an tʼojláb axi in tʼajálak a Pablo (2 Cor. 10:10; Filip. 4:15).
6 ¿Kʼal jantʼoj ti tolmiyat a Pablo abal kin áynanchij kin tʼojonchij a Jehová? Jajáʼ in exlálak yan jantʼoj tin kwéntaj in éy a Jehová kʼal jawaʼ in watʼamal tin ejatal, ani kom in ajiyalak an dhuchlab. A Pablo in lej belálak abal u kʼanidháb kʼal a Jehová (Rom. 8:38, 39; Efes. 2:4, 5). Jayej, a Pablo in lej kʼanidhálak a Jehová, ani antsanáʼ tin tejwamédhaʼ kom in tólmiy «axi jayej bélom kʼal a Dios» (Heb. 6:10).
7. ¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki kʼanidhaʼ más a Jehová?
7 Lej exbadh ki exóbnaʼ an Biblia abal ka puwey an kʼanidhomtaláb axi i koʼonchal a Dios. Tam ki ajiy an Biblia, ki tsápnanchij ki exbay jantʼoj tu exóbchal tin kwéntaj a Jehová. I éjtowal ki tsalpay kʼal axéʼ: «¿Jantʼiniʼ tin tejwamédhanchal axéʼ xi versículo abal a Jehová tin kʼanidhál? ¿Jaleʼ tin tomnál ku kʼanidhaʼ a Jehová?».
8. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal an oláb abal ki kʼanidhaʼ más a Jehová?
8 Kʼeʼat jantʼoj axi neʼets tu ku tólmiy abal ku utey más kʼal a Jehová, játs ki ólonchij chudhél chudhél (Sal. 25:4, 5). Ani a Jehová etsʼey neʼets kin tókʼtsiy an oláb axi ki tʼajchij (1 Juan 3:21, 22). Jun i epchal axi in bij Karla,b ani u kʼwajíl ti Asia, in ulal: «Tin tujtal, u kʼanidhálak a Jehová expidh kʼal jawaʼ u atsʼámal tin kwéntaj Jajáʼ, pero an kʼanidhomtaláb axi u koʼonchal a Jehová puwey tam ti u tsuʼuw jantʼiniʼ tin tókʼtsinchal u olábil, nixéʼ jayej tin tólmiy abal ku léʼnaʼ ku tʼajchij in kulbétal».
KI TSÁPNANCHIJ ABAL KI KʼANIDHAʼ MÁS AN ATIKLÁBCHIK
9. ¿Jantʼoj tam alwaʼ tʼiplab tu punchij a Timoteo?
9 Talbél, a Pablo in exlaʼ jun i kwitól axi in bij Timoteo. Jajáʼ in lej kʼanidhálak a Jehová ani an atiklábchik. A Pablo in uchaʼ an epchalchik axi ti Filipos axéʼ xi kaw tin kwéntaj a Timoteo: «Ni jitaʼ yab waʼats ejtíl a Timoteo, lej kanat ti tólmiychik» (Filip. 2:20). A Pablo yab in uluw abal a Timoteo lej witʼadh kin ókʼnaʼ jun i tʼojláb o abal kin bínaʼ jun i tʼilomtaláb. Jawaʼ más in kulbétnaʼ a Pablo tin kwéntaj a Timoteo, játs abal in lej kʼanidhálak an epchalchik. I lej belál abal an epchalchik in lej aychalakits ka tsaʼbiyat kʼal a Timoteo (1 Cor. 4:17).
10. ¿Jantʼiniʼ tin tejwamédhaʼ a Anna ani in tomkíl abal in kʼanidhál an epchalchik?
10 Wawáʼ jayej i aliyal jantʼiniʼ ki tólmiy an epchalchik (Heb. 13:16). Ti watʼey semana u kawin tin kwéntaj a Anna. Jajáʼchik kʼalej in tsaʼbiyal jun i yaneláb talbél ti watʼenek jun i púlik ablom. In tʼajaʼchik ti kwéntaj abal jolnének in okʼ an atáj, a Anna in uluw jawaʼ in tʼajaʼchik: «I neʼdhaʼ an toltom ti kʼimáʼ abal ki pakʼuw, i kʼitʼbanchij ani i wíchbanchij alwaʼ pakladhits. Yab i atsʼaʼ tʼojláb ki tʼajaʼ nixéʼ, pero an epchalchik in lej kʼakʼnaʼ an tolmixtaláb axi i pidhaʼ, ani xowéʼ i lej jaʼubnálchik». A Anna ani in tomkíl in lej kʼanidhálchik an epchal, jaxtám in léʼnaʼ kin tolmiychik (1 Juan 3:17, 18).
11. a) ¿Jantʼoj awits ka watʼey max ki tejwamédhaʼ i kʼanidhomtaláb? b) Kʼal jawaʼ in ulal Proverbios 19:17, ¿jantʼiniʼ tin atsʼál a Jehová tam i tejwamédhanchal i kʼanidhomtaláb an epchalchik?
11 Tam wawáʼ i tólmiyal ani i tejwamédhanchal i kʼanidhomtaláb an epchalchik, kʼwajat i nitsʼbiyal jantʼiniʼ in ey a Jehová. Walám wawáʼ yab ki exlaʼ jay in jalbíl in kwaʼal an tolmixtaláb axi ki pidhaʼ an epchal, pero waʼats kʼeʼatchik axi neʼets kin tʼajaʼ ti kwéntaj. Ban párrafo 8 u kawin tin kwéntaj a Karla, jajáʼ in lej kulbetnál kin tʼilaʼ jantʼiniʼ ti tólmiyat kʼal an epchalchik. Jajáʼ in ulal: «U lej kʼákʼnanchal an epchalchik axi u cheʼelak ti kin ikʼiʼ abal ku kʼalej tu ólnom, jajáʼchik u lej kʼanidhom. Tin kániyalak tin kʼapul, u cheʼelak ti kin tsaʼbiy ani talbél tin akiyalak tu kʼimáʼ. Xowéʼ tu tʼajál ti kwéntaj abal in yéjenchij yan i tsapláb abal an epchalchik ti kin tólmiy, pero in tʼajálakchik kom tin kʼanidhál». Lej exbadh ki tʼilaʼ abal yab patal axi ki tólmiy neʼets tu ku kʼákʼnanchij. A Karla in ulal:«U léʼ ku kʼákʼnanchij ani ku wíchbanchij an tolmixtaláb axi tin pidhaʼ an epchalchik, pero talchik yab u exlál juʼtáj tu kʼwajíl, jaxtám u lej konchal a Jehová abal kin lábliychik». A Jehová in tʼajál ti kwéntaj patal an tolmixtaláb axi i binál, belits max yab lej yan ani Jajáʼ in atsʼál ejtíl max tokʼlidh kʼal wawáʼ (ka ajiy Proverbios 19:17).
Biyat más ki kʼanidhaʼ a Jehová, más neʼets ki aliy jantʼiniʼ ki tólmiy an epchalchik. (Ka tsuʼuw an párrafo 12).
12. ¿Jantʼiniʼ in éjtowal an epchal inik kin tejwamédhaʼ i kʼanidhomtaláb ban tamkuntaláb? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).
12 Max tatáʼ pel jun i epchal inik, ¿jantʼiniʼ a éjtowal ka tejwamédhanchij i kʼanidhomtaláb an epchalchik ban tamkuntaláb? Max ka aliy jantʼiniʼ ka tólmiychik. Jun i kwitól axi in bij Jordan in konoy jun i ókʼnom jantʼiniʼ in éjtowalak kin tólmiy más an epchalchik axi ti tamkuntaláb. An ókʼnom in uchaʼ a Jordan abal in atsʼálak lej kulbél kʼal patal an tʼojláb axi kʼwajatak in tʼajál ani in uchaʼ jantʼoj más in éjtowalak kin tʼajaʼ. Ejtíl, in uchaʼ abal ka ulits más kʼijilej ti tamkuntaláb, kin tsapnédhaʼ an epchalchik ani kin bínaʼ i tokʼtsixtaláb ti tamkuntaláb. Jayej in uchaʼ abal kin tsápnanchij ka olnomáts más kʼal an epchalchik axi ban grupo ani kin aliy jantʼiniʼ kin tólmiy an epchalchik. A Jordan in tʼajaʼ jawaʼ konchat ani jaxtám in batsʼuw más in uchbíl ti tamkuntaláb, pero jayej in kʼanidhaʼ más an epchalchik. A Jordan jayej in exóbnaʼ abal yab kwaʼal kin aychij ma ka bíjiyat ti tolmix ókʼnom abal kin tujchij kin tólmiy an epchalchik. Tam jun ka bijiyatits ti tolmix ókʼnom expidh in áynanchal kin tʼajaʼ jawaʼ in ujnámak (1 Tim. 3:8-10, 13).
13. ¿Kʼal jantʼoj ti tolmiyat a Christian abal junílekʼij ka bíjiyat ti ókʼnom?
13 Walám tatáʼ ti biyál pelak i ókʼnom o tolmix ókʼnom. A Jehová yab jaykʼiʼ neʼets kin ukʼchiy an tʼojláb axi a tʼajámal, nibal an kʼanidhomtaláb axi a tejwamédhaʼ (1 Cor. 15:58). Ani belej in tʼajál ti kwéntaj an kʼanidhomtaláb axi a tejwamedhál xowéʼ. Jun i epchal axi in bij Christian lej tʼeʼpin tam ti uchan abal yabáts neʼets kin áynanchij jantʼiniʼ i ókʼnom, pero jajáʼ in ulal abal yab in walbaʼ tin baʼ: «U tsalpay tu ichích abal neʼetsak ku áynanchij ku tʼojonchij a Jehová kʼal patal u kanát, kom chubax u kʼanidhál, belits abal yabáts pelak in ókʼnom». Talbél a Christian bíjiyat junílekʼij ti ókʼnom. Jajáʼ in uluw: «Yab u exlálak max in tomnálak ku batsʼuw junílekʼij axéʼ xi tʼojláb, pero u exlálak abal pel a Jehová axi kʼwajatak tin pidhál, kom tin kʼanidhál. Max Jajáʼ in léʼak abal ku tólmiy junílekʼij an epchalchik jantʼiniʼ in ókʼnom, neʼetsak ku batsʼuw nixéʼ xi uchbiláb, kom antsanáʼ neʼets ku tejwamédhaʼ abal u kʼanidhál a Jehová ani an epchalchik».
14. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ in uluw jun i epchal axi in bij Elena?
14 Wawáʼ jayej i tsápnanchal ki tejwamédhanchij an atiklábchik abal i kʼanidhál (Mat. 22:37-39). A Elena pel jun i epchal axi u kʼwajíl ban república de Georgia, jajáʼ in ulal: «Ti biyál expidh in kalelak tin ólnom kom u kʼanidhál a Jehová. Pero kom u tsápnanchij ku kʼanidhaʼ más a Jehová, nixéʼ in tʼajámal abal jayej ku kʼanidhaʼ más an atiklábchik. In kʼwajilak ku tsalpay jantʼoj tam kʼibatalábchik in tametnálak, ani jayej u tsálpayalak kʼal jantʼoj tam olchixtaláb axi ti Biblia awitsak ka tolmiyat. Nixéʼ in tʼajaʼ abal ku léʼnaʼ ku tolmiychik más» (Rom. 10:13-15).
I BÁTSʼUWAL I ALWAʼTALÁB MAX KI TEJWAMÉDHANCHIJ AXI KʼEʼATCHIK ABAL I KʼANIDHÁL
An kʼanidhomtaláb axi ki tejwamédhanchij jun i atikláb, in éjtowal kin tólmiy axi kʼeʼatchik. (Ka tsuʼuw an párrafo 15 ani 16).
15, 16. Antsanáʼ jantʼiniʼ ti tejwaʼ ban imágenes, ¿jantʼoj tam alwaʼtaláb i bátsʼuwal tam i tejwamédhanchal i kʼanidhomtaláb axi kʼeʼatchik?
15 Tam i tejwamédhanchal i kʼanidhomtaláb an epchalchik, jayej kʼeʼat i atiklábchik in bátsʼuwal i alwaʼtaláb. Tam tu kʼwajiy ban pandemia, a Paolo ani in kʼimádhil in tólmiy an epchalchik axi payeblábits abal kin exlaʼ jantʼiniʼ kin eyendhaʼ in patʼálil abal ti ólnom. Jun kʼal axéʼ xi epchalchik in atsʼálak lej kʼibat kin exóbnaʼ kin eyendhaʼ in patʼálil, pero tam ti in exóbnaʼ, in kaniy in yanél abal ka otsits ban Conmemoración. Otsits 60 i atikláb abal kin tsuʼuw an Conmemoración. Jawaʼ in tʼajaʼ a Paolo ani in kʼimádhil, in lej tólmiy an epchal ani in yanél. An epchal in dhúchunchij axéʼ xi kaw a Paolo: «Kʼakʼnámal kom tu exobchámal wawáʼ, an epchalchik axi u payeblábits. Yab jaykʼiʼ neʼets ku ukʼchiy an kʼanidhomtaláb axi tin kóʼonchij a Jehová ani an kʼayaʼtaláb axi a tejwamédhaʼchik».
16 Kʼal jawaʼ in tʼajaʼ a Paolo, in exóbnaʼ abal más exbadh ki koʼoy i kʼanidhomtaláb ani yab lej exbadh max u witʼadh ki tʼajaʼ jantʼoj. A Paolo in uluw: «In kʼwajiy tin tolmix jantʼiniʼ in ókʼnom kʼal an circuito. Walám an epchalchik yabáts in tʼilál an tʼilomtaláb axi u binálak, pero u lej belál abal komʼíj in tʼilál an tolmixtaláb axi u pidhaʼ».
17. ¿Jitaʼ más in bátsʼuwal i alwaʼtaláb tam ki tejwamédhaʼ i kʼanidhomtaláb?
17 Tam wawáʼ i tejwamedhál i kʼanidhomtaláb, jayej i bátsʼuwal i alwaʼtaláb axi yab i aychal. Játs jawaʼ in watʼaʼ jun i epchal axi u kʼwajíl ti Nueva Zelanda. Jajáʼ in bij Jonathan, ani in ulal abal jun a kʼicháj sábado, in tsuʼuw abal jun i precursor kʼwajatak ti ólnom kwetém. Nixéʼ a kʼicháj lej kʼichalak. Jajáʼ in uluw abal neʼetsak kin júnaʼ tam sábado wákal abal yab ka xeʼtsin kwetém. A Jonathan yab jaykʼiʼ tin tsalpay abal neʼetsak kin batsʼuw yan i alwaʼtaláb kʼal jawaʼ kʼwajatak in tʼajál. A Jonathan in uluw axéʼ: «Nanáʼ yab u lej kulbetnálak tin ólnom, pero tam ti u tsuʼuw abal an precursor u ólnomak lej alwaʼ ani abal u atsʼnalak lej alwaʼ kʼal an atiklábchik, nanáʼ u tujchij ku kulbétnaʼ tin ólnom. Jayej u jaʼubnamal más nixéʼ xi epchal. Jajáʼ tin lej tolmiyámal abal ku kulbétnaʼ tin ólnom ani kin utey más kʼal a Jehová».
18. ¿Jantʼoj tu konchal a Jehová ki tʼajaʼ?
18 Jawaʼ a Jehová in léʼ játs abal ki kʼanidhaʼ Jajáʼ ani an atiklábchik. Tejéʼ i exobnámal abal nixéʼ xi kʼanidhomtaláb neʼets ka puwey max wawáʼ ki ujnaʼ ki ajiy an Biblia, ki tsalpay kʼal jawaʼ i ajiyal ani ki ólonchij chudhél chudhél. Ani nixéʼ xi kʼanidhomtaláb neʼets ki tejwamédhaʼ tam ki aliy jantʼiniʼ ki tólmiy an epchalchik. Max ki kʼanidhaʼ más a Jehová neʼets ki ejtow ki jaʼúbnaʼ abal etsʼey.
AJATLÁB 109 Amémonos de todo corazón
a Belits max itej o biyálits ti tʼójonchal a Jehová, i éjtowal ki áynanchij ku utey kʼal jajáʼ ani ki tʼojonchij más. Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw jantʼiniʼ ki kʼanidhaʼ más a Jehová ani an epchalchik. Tam ki tsalpay kʼal axéʼ xi exobintaláb ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼoj i bajuwámalits ki tʼajaʼ ani jantʼoj i éjtowalej ki tʼajaʼ abal ki tʼojonchij más a Jehová.
b Jaluwámej talchik i bijláb.