EXOBINTALÁB 31
«Kit kʼwajiychik alwaʼ kubat abal yab jantʼoj ti yátsiy»
«Kʼan epchalábchik, kit kʼwajiychik alwaʼ kubat abal yab jantʼoj ti yátsiy» (1 COR. 15:58).
AJATLÁB 122 ¡Mantengámonos firmes, inmovibles!
JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼa
1, 2. ¿Jaleʼ ti awits ku jumbiyat kʼal jun i atáj axi lej tʼekʼat axi kʼwajat ti Tokio? (1 Corintios 15:58).
IN TʼAJÁL watʼadh 40 i támub tujey ti tsʼejkáb jun i atáj lej tʼekʼat ti Tokio (Japón). Axéʼ xi atáj in kwaʼalak 60 i pisos. Tam an atiklábchik in tsuʼtalak an atáj, in tsálpayalak max walám kin kuxuy kom tanáʼ wilkʼidh u yátsnal an tsabál. Pero axéʼ xi atáj in lej kuxuyámal, ¿jaleʼ? An atiklábchik axi in ókʼnaʼ an tʼojláb, in tsalpay alwaʼ jantʼiniʼ kin tsʼejkaʼ, abal ka jílkʼon tsapik ani alwaʼ kubat. Jayej in tsalpaychik abal tam an tsabál ka yatsin, an atáj expidh ka onkʼaláts ani ka wéʼ paklan, pero yab ka kwajlan. Patal axi i tʼójonchal a Jehová, i bájuwal ejtíl nixéʼ xi atáj, ¿jaleʼ?
2 Patal jitaʼchik in tʼójonchal a Jehová kwaʼal ka kʼwajiy alwaʼ kubat ani junchikíl neʼets kin yéjenchij ka wéʼ paklan. Neʼets ka tejwaméj abal kʼwajat alwaʼ kubat max etsʼey kin bélkaʼ jawaʼ a Jehová tu konchal (ka ajiy 1 Corintios 15:58). Jun i atikláb axi kʼwajat alwaʼ kubat in kwaʼalits tsalpadh jantʼoj kin tʼajaʼ abal etsʼey kin bélkaʼ a Jehová ani yab jaykʼiʼ kin kʼibchij. Pero jayej, junchikíl kwaʼal ka wéʼ paklan, kom kwaʼal kin wéʼ jalkʼuy jawaʼ in tsálpayal (Sant. 3:17). Lej alwaʼ max i tsálpayal antsanáʼ, kom nixéʼ neʼets tu ku tólmiy abal etsʼey ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh ani yab neʼets ki atsʼaʼ kʼibat ki jalkʼuy i tsalápil max kwaʼal ki tʼajaʼ. Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw jaykʼiʼ ti yéjenchal ku kʼwajiy alwaʼ kubat abal yab ku jálkʼunchat i tsalápil. Jayej neʼets ki tsuʼuw bóʼ jantʼoj axi in eyendhál a Satanás abal kin exaʼ tu ku jálkʼunchij i tsalápil ani jantʼoj ki tʼajaʼ abal yab tu ku kʼambiy.
¿JAYKʼIʼ TI NEʼETS KI YÉJENCHIJ KU KʼWAJIY ALWAʼ KUBAT?
3. ¿Jantʼoj tam abatnaxtaláb tu pidhál a Jehová ti Hechos 15:28, 29?
3 A Jehová játs axi in tomnál tu ku pidhaʼ i abatnaxtaláb kom játs axi más púlik in éy. Jajáʼ etsʼey in bijchámal in bichówil jantʼoj in tomnál kin tʼajaʼchik (Is. 33:22). Jun i tʼiplab, an kwenél i ókʼnom axi ti kʼaʼál siglo in ólnaʼ ox jantʼoj juʼtáj in tomnál ku kʼwajiy alwaʼ kubat. In ólnaʼ abal 1) expidh kwaʼal ki kʼakʼnaʼ a Jehová ani yab kwaʼal ki kʼakʼnaʼ nibal jun i walekláb, jayej in uluw abal 2) yab kwaʼal ki eyendhaʼ an xitsʼ ani 3) yab kwaʼal ki xeʼtsindhaʼ jitaʼ axi yab pel i tomkíl o i kʼimádhil (ka ajiy Hechos 15:28, 29). ¿Jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal ku kʼwajiy alwaʼ kubat ani yab ku ijkan kʼal axéʼ xi ox i walabtaláb?
4. ¿Jantʼiniʼ i tejwamedhál abal expidh i kʼakʼnál a Jehová? (Apocalipsis 4:11).
4 Expidh i kʼakʼnál a Jehová ani yab i kʼakʼnál nibal jun i walekláb. A Jehová in uchaʼ an israelitas abal expidh kwaʼalak ka kʼakʼnáj Jajáʼ (Deut. 5:6-10). Ani tam ti Jesús exan ka kʼámbiyat kʼal a Satanás, a Jesús in uchaʼ abal expidh kwaʼal ka kʼakʼnáj a Jehová (Mat. 4:8-10). Jaxtám wawáʼ yab i kʼakʼnál nibal jun i walekláb, jayej yab i puwénchal nibal jun i atikláb, nibal an eyalchik o kʼeʼat i atikláb axi lej exladh. Wawáʼ expidh i kʼakʼnál a Jehová kom játs Jajáʼ axi in tsʼejkámal patal jawaʼ waʼats (ka ajiy Apocalipsis 4:11).
5. ¿Jaleʼ i pidhál yan in jalbíl i ejatal ani yab i eyendhál an xitsʼ?
5 I pidhál yan in jalbíl i ejatal ani yab i eyendhál i xitsʼ. ¿Jaleʼ? Kom a Jehová in ulúmal abal an xitsʼ pel i ejataláb ani wawáʼ i koʼonchal yan in jalbíl i ejatal (Lev. 17:14). Tam ti a Jehová in uchaʼ an atiklábchik abal in éjtowal kin kʼapuw i tʼuʼlek, jayej in uchaʼchik abal yab kwaʼal kin kʼapchij in xitsʼál (Gén. 9:4). Talbél, tam ti a Jehová in pidhaʼ i abatnaxtaláb an israelitas, in uluw abal yab kwaʼalak kin kʼapuw i xitsʼ (Lev. 17:10). Ti kʼaʼál siglo, a Jehová in eyendhaʼ an kwenél i ókʼnom abal kin ólchij an epchalchik abal yab kwaʼal kin kʼapuw i xitsʼ (Hech. 15:28, 29). Wawáʼ jayej i belkál axéʼ xi abatnaxtaláb tam kwaʼal ki takuy jawaʼ tam ilál neʼets ki batsʼuw.b
6. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal etsʼey ki bélkaʼ a Jehová ani yab ku walbin?
6 Yab i xeʼtsindhál nibal jitaʼ axi yab pel i tomkíl o i kʼimádhil (Heb. 13:4). An abatwálej Pablo tu uchál axéʼ xi kaw: «Ka tʼajaʼ ejtíl max tsémenekits a wálbidh leʼnomtal ta ichích». Kʼal axéʼ xi kaw, an abatwálej Pablo in léʼak tu ku ólchij abal kwaʼal ki tsápnanchij ki kaldhaʼ ti ichích jawákits tam kidháb leʼnomtaláb axi ki koʼoy. Ejtíl, yab i tsuʼtal nibal jantʼoj axi kidháb, axi kin tʼajaʼ abal ki koʼoy jun i kidháb tsalap. Jayej, yab i tʼajál nibal jantʼoj axi kin tʼajaʼ abal ku walbin (Col. 3:5; Job 31:1). Ani tam i tamtémits an takaxtaláb, dhúbatkʼij u níxkʼinal ani i kaldhál ti tsalápil kom yab i léʼ ki kʼibchij a Jehová.
7. ¿Jantʼoj i léʼ ki tʼajaʼ ani jaleʼ?
7 A Jehová in léʼ abal ki bélkaʼ kʼal patal i ichích (Rom. 6:17). An abatnaxtaláb axi a Jehová tu pidhál pel abal ku kʼwajiy alwaʼ ani in tomnál ki bélkaʼ patal, yab expidh talchik (Is. 48:17, 18; 1 Cor. 6:9, 10). Wawáʼ i léʼ ki tsápnanchij abal etsʼey ki kulbedhaʼ a Jehová, jaxtám u tsalpax ejtíl jun i inik axi in dhuchaʼ jun i Salmo: «Jawaʼ más exbadh abal nanáʼ játs tu bélkaʼ, ani neʼets ku tʼajaʼ ma kin koyóts» (Sal. 119:112). Pero jayej i exlál abal a Satanás etsʼey neʼets kin exaʼ tu ku ijkaʼ. ¿Jantʼiniʼ tin tʼajál?
¿JANTʼOJ JÁTS AXI IN EYENDHÁL A SATANÁS ABAL TU KU IJKAʼ?
8. ¿Jaleʼ tin tʼajál a Satanás abal ku ayoknáj?
8 Tam u ayoknáb. A Satanás in tʼajál abal ku odhnáj ani ku jikʼedháj. In tʼajál antsanáʼ kom in léʼ tu ku ijkaʼ ani tu ku owmedhaʼ kʼal a Jehová (1 Ped. 5:8). An epchalchik axi ti kʼaʼál siglo yab in léʼak kin kʼibchij a Jehová, jaxtám odhnáj, ayoknáj ani talchik ma tsemdháj (Hech. 5:27, 28, 40; 7:54-60). Xowéʼ ta kʼicháj, a Satanás jayetsej kʼwajat in tʼajál. Jajáʼ in tʼajámal abal ti Rusia ani al kʼeʼat i bichow ka odhnáj an epchalchik. Pero a Satanás kʼwajat in tʼajál kʼeʼat jantʼoj abal ka tomolnáj an epchalchik.
9. Ka olnaʼ kʼal jun i tʼiplab jaleʼ ti lej exbadh ku kʼwajiy tʼajtʼóm ti kwéntaj abal yab ku kʼámbiyat.
9 In alimchikal jantʼiniʼ tu ku kʼambiy. A Satanás yab expidh tu ayoknál, jayej in alimchikal jantʼiniʼ tu ku kʼambiy (Efes. 6:11). Ki tsuʼuw jawaʼ in watʼaʼ jun i epchal axi in bij Roberto, jajáʼ kʼwajatak ban hospital kom neʼetsak ka tʼajchin jun i operación axi kʼibat. Jajáʼ in uchaʼ an doctores abal yab neʼetsak kin batsʼuw i xitsʼ belits max ka watʼey jantʼoj más. Kʼal jun i doctor uchan abal yab neʼetsak ka punchat i xitsʼ. Pero jun i akal okʼxidh ka tʼajchat an operación, chich kʼeʼat i doctor ani uchan abal walám yab neʼetsak ka punchat i xitsʼ, expidh neʼetsak kin koʼoy tanáʼ utat abal max kin yéjenchij. An doctor walám in tsalpay abal a Roberto neʼetsak kin jalkʼuy in tsalápil kom xowéʼ xantʼojakits in yanél tanáʼ. Pero jajáʼ in uchaʼ an doctor abal yab neʼets kin batsʼuw i xitsʼ belits max kin watʼaʼ jantʼoj.
10. ¿Jaleʼ ti yab in tomnál ku tsálpaxin jantʼiniʼ an atiklábchik axi yab in kʼakʼnál a Jehová? (1 Corintios 3:19, 20).
10 Jawaʼ in tsálpayal an xeʼtsintaláb. Max ki jilaʼ abal axéʼ an xeʼtsintaláb tu ku tsʼilkʼoy kʼal in tsalápil, neʼets ku owméj kʼal a Jehová ani yabáts neʼets ki bélkaʼ jawaʼ tu konchal (ka ajiy 1 Corintios 3:19, 20). An tsalpadhtaláb in kʼál axéʼ an xeʼtsintaláb tu nixál abal ki tʼajaʼ jawaʼ wawáʼ i léʼ. Ki tsuʼuw jawaʼ in watʼaʼ an epchalchik axi ti Pérgamo ani ti Tiatira. Talchik i epchal in tujchij kin kʼakʼnaʼ kʼeʼat i dioses ani kin tʼajaʼ ti uxúmbej ani ti iníkbej, kom játs in tsuʼtalak abal in tʼajál axi más an atikláb. Jaxtám a Jesús in boliy an epchalchik axi kʼwajatak al nixéʼchik xi tamkuntaláb (Apoc. 2:14, 20). Xowéʼ ta kʼicháj an atiklábchik in léʼ abal wawáʼ ki nitsʼbiy jantʼiniʼ u tsalpax jajáʼchik. Walám i yanél o i exlowál tu ku uchaʼ abal ki tʼajaʼits jawaʼ i tsalpayal abal alwaʼ ani abal yabáts ki tʼajaʼ ti kwéntaj jawaʼ in tsálpayal a Jehová. Jayej, walám tu ku uchaʼ abal yab kidháb ki tʼajaʼ jawaʼ i léʼ ani abal yabáts u eynal jawaʼ in ulal an Biblia.
11. ¿Jantʼoj játs axi yab in tomnál ki tʼajaʼ?
11 Junchikíl walám ki tsalpay abal i yéjenchal ku ólchat más tajax jun i olchixtaláb axi u bináb ti tamkuntaláb. Walám ma ki léʼnaʼ ki kídhbanchij kʼal más i kaw (1 Cor. 4:6). Tam ti a Jesús kʼwajiy tejéʼ ti tsabál, waʼtsin i atikláb axi antsanáʼ in tʼajálak, jajáʼchik in púnchalak más i kaw an abatnaxtaláb axi binámejits ani jaxtám an atiklábchik in atsʼálak kʼibat kin bélkaʼchik (Mat. 23:4). Pero a Jehová tu tajax ólchal ban Biblia ani kʼal in bichówil jantʼoj játs axi in léʼ abal ki tʼajaʼ, jaxtám yab i yéjenchal ki kídhbanchij kʼal más i abatnaxtaláb (Prov. 3:5-7). Jayej, yab i binál i abatnaxtaláb axi yab kʼwajat ti Biblia, nibal i nixál an epchalchik abal kin tʼajaʼ jawaʼ i tsálpayal wawáʼ.
12. ¿Jantʼoj in tʼajál a Satanás abal kin bukʼuw i tsalapchik axi yab chubax?
12 I tsalapchik axi yab chubax. A Satanás in eyendhál i exobchixtaláb ani i tʼilabchik axi in bukʼuwal an atikláb, kom in léʼ tu ku kʼambiy ani tu ku ukʼpiy (Col. 2:8). Jun i tʼiplab, ti kʼaʼál siglo in eyendhaʼ i exobchixtaláb axi kʼwajatak in bukʼuwal i atiklábchik axi exoblámadh. Jayej, talchik i judíos in búkʼuwalak i exobchixtaláb axi yab kʼwajat ti Biblia ani kʼwajatak in tʼajál abal an epchalchik kin tsalpay abal belej kwaʼalak kin bélkaʼ an exobchixtaláb axi pidhan a Moisés. Pelak i exobchixtaláb axi yab chubax, kom in tʼajálak abal an atiklábchik yab kin tajaʼ ti kwéntaj an exobchixtaláb axi tal kʼal a Jehová. Jayej xowéʼ ta kʼicháj, a Satanás exom in eyendhál yan jantʼoj abal kin bukʼuw i exobchixtaláb axi yab chubax. Ejtíl, in tʼajál ki tsalpay abal an eyalchik tʼajchíl tu odhnál ani tu kʼámbiyal. Jun i tʼiplab, tam ti kʼwajiy lej tsapik an COVID-19, bukʼuwat yan i kaw axi yab chubax.c Pero an ólchixchik kʼal a Jehová i bélkaʼ an olchixtaláb axi tu pidhaʼ Jajáʼ kʼal in bichówil. Jaxtám yab u lej tʼeʼpin ani yab i belaʼ an kaw axi xeʼetsak ti bukʼuwáb (Mat. 24:45).
13. ¿Jaleʼ ti yab kwaʼal ki jilaʼ abal nibal jantʼoj tu ku tíxkʼanchij an kʼij?
13 Jawaʼ tu tíxkʼanchal an kʼij. Etsʼey kwaʼal ki tʼilaʼ jantʼoj játs axi in kwaʼal más in exbádh (Filip. 1:9, 10). Waʼats yan jantʼoj axi tu tíxkʼanchal an kʼij ani yab tu jilál ki tʼajaʼ jawaʼ más exbadh. Max expidh ku kʼwajiy tu tsalpax kʼal an tʼojláb, kʼal an kʼapnél ani tu kʼijidhbél, yabáts neʼets ku jolkʼan abal ki tʼajaʼ kʼeʼat jantʼoj (Luc. 21:34, 35). Kʼeʼat jantʼoj axi in éjtowal tu ku tíxkʼanchij an kʼij játs ku kʼwajiy ki atsʼaʼ jawaʼ in ulal an eyalchik o kʼeʼat i atikláb axi in léʼ kin tsʼejkaʼ jun i kʼibataláb. Max ku kʼwajiy ki atsʼaʼ nixéʼ, kʼayúm kʼayúm neʼets ki tsalpay ki tólmiychik. A Satanás in eyendhál axéʼ xi bóʼ i kʼibataláb abal tu ku ijkaʼ ani abal yabáts ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh. Xowéʼ ki exóbnaʼ jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki ataʼ ani abal ku kʼwajiy alwaʼ kubat.
¿JANTʼOJ I ÉJTOWAL KI TʼAJAʼ ABAL KU KʼWAJIY ALWAʼ KUBAT?
Neʼets ki ejtow ku kʼwajiy alwaʼ kubat max ki tsalpay jaleʼ ti pidhaʼ i ejatal a Jehová ani jaleʼ tu pujan, max ki exóbnaʼ an Biblia ani ki tsalpay kʼal jawaʼ i exobnámal. Jayej max etsʼey ki koʼoy a Jehová ti ichích ani ki lej belaʼ kʼal Jajáʼ. (Ka tsuʼuw an párrafos 14 ma ti 18).
14. ¿Jantʼoj neʼets tu ku tólmiy abal ku kʼwajiy alwaʼ kubat ani yab ku owméj kʼal a Jehová?
14 Ki tʼilaʼ jaleʼ ti pidhaʼ i ejatal a Jehová ani u pujan. I tʼajaʼ nixéʼ kom i léʼak ku kʼwajiy utat kʼal a Jehová. Ka tʼilaʼ jantʼoj ti tólmiy ka belaʼ abal kʼwajatak a exobnál an chubaxtaláb. I tujey ka exlaʼ a Jehová, a tʼajaʼ ti kwéntaj abal pel jantʼiniʼ jun i tataláb axi tu alwaʼ beletnál. Nixéʼ in tʼajaʼ abal ka kʼanidhaʼ ani ka kʼakʼnaʼ. Jayej, a belaʼ más kʼal a Jehová ani a jilaʼ ka tʼajaʼ jawaʼ Jajáʼ yab in kulbetnál. A tsápnanchij ka tʼajaʼ jawaʼ a Jehová in kulbetnál ani a atsʼaʼ lej kulbél tam ti a exlaʼ abal a Jehová tu pákwlanchal i wálab (Sal. 32:1, 2). A tujchij ki kʼalej ti tamkuntaláb ani ka tʼilchij kʼeʼat i atikláb jawaʼ kʼwajatak a exobnál. A pidhaʼ a ejatal a Jehová ani it pujan. Xowéʼ kʼwajat a tsápnanchal ki xeʼtsin ban bel axi neʼets ti neʼdhaʼ ban ejataláb abal etsʼey ani i exlál abal yab a léʼ kit wichiy abal kuxlab (Mat. 7:13, 14).
15. ¿Jaleʼ ti lej alwaʼ ki jolkʼaʼ i kʼij abal ki exóbnaʼ an Biblia ani ki tsalpay kʼal jawaʼ i exobnál?
15 Ki exóbnaʼ an Biblia ani ki lej tsalpay kʼal jawaʼ i exobnál. Jun i téʼ in yéjenchal kin koʼoy lupudh in ibíl abal ka kʼwajiy alwaʼ kubat abal yab ka kwajlan. Wawáʼ jayej i yéjenchal ki lej belaʼ kʼal jawaʼ i exobnál ti Biblia abal ku kʼwajiy alwaʼ kubat. Tam jun i téʼ kʼwajat ti puwel, in ibíl jayej u kʼochel ani in teynál más an tsabál. Wawáʼ aníyej, max ki exóbnaʼ an Biblia ani ki tsalpay kʼal jawaʼ i ajiyal, neʼets ki belaʼ más kʼal a Jehová ani neʼets ki tʼajaʼ ti kwéntaj abal jawaʼ Jajáʼ tu exóbchal játs jawaʼ más alwaʼ (Col. 2:6, 7). Tam ki exóbnaʼ an Biblia, ki tsalpay jantʼiniʼ a Jehová in exóbchij ani in béletnaʼ in tʼojnálil. Jun i tʼiplab, a Ezequiel in tsuʼuw ba jun i tsuʼbixtaláb abal jun i ángel kʼwajatak in lejbayal an templo. A Ezequiel lej tolmiyat kʼal an tsuʼbixtaláb abal kin belaʼ más kʼal a Jehová. Pero jayej tu exóbchal yan jantʼoj abal jantʼiniʼ tin tomnál ki kʼakʼnaʼ a Jehová (Ezeq. 40:1-4; 43:10-12).d Jaxtám ti lej exbadh ki jolkʼaʼ i kʼij abal ki exóbnaʼ jawaʼ kʼwajat ti Biblia, belits max wéʼ kʼibat ki exbay, ani jayej lej exbadh ki tsalpay kʼal jawaʼ i exobnál.
16. ¿Jaleʼ ti lej alwaʼ abal a Roberto in kwaʼalak tin ichích a Jehová? (Salmo 112:7).
16 Ki koʼoy a Jehová ti ichích. An tsʼalej David in uluw al jun i ajatláb abal etsʼey neʼets kin kʼanidhaʼ a Jehová. Jajáʼ in uchaʼ a Jehová: «Etsʼey neʼets tu koʼoy tu ichích» (Sal. 57:7). Wawáʼ jayej neʼets ki koʼoy a Jehová ti ichích, max etsʼey ki belaʼ kʼal Jajáʼ (ka ajiy Salmo 112:7). Ku kawin junílekʼij tin kwéntaj a Roberto, jajáʼ i tʼilaʼ ban párrafo 9. ¿Jaleʼ ti lej tólmiyat a Roberto kin koʼoy a Jehová tin ichích? Tam ti uchan kʼal an doctor abal neʼetsak kin koʼoy tanáʼ utat an xitsʼ abal max kin yéjenchij, a Roberto in uluw abal max játs antsanáʼ yab neʼets kin jilaʼ ka tʼajchin an operación. A Roberto in ulal: «Yab u yéjenchij ku tsalpay max neʼets ku batsʼuw, u exlálakits abal yab neʼets ku tʼajaʼ ani yab in jikʼélak max ka watʼey jantʼoj más».
Max ki lej belaʼ kʼal a Jehová, neʼets ki ejtow ku kʼwajiy alwaʼ kubat tam ki tamétnaʼ jun i kʼibataláb. (Ka tsuʼuw an párrafo 17).
17. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ in watʼaʼ a Roberto? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).
17 A Roberto in kwaʼalakits tsalpadh jantʼoj neʼets kin tʼajaʼ abal ka kʼwajiy alwaʼ kubat ani yab kin kʼibchij a Jehová. Jajáʼ yab in aychij ma ka kʼwajiy ban hospital abal tikʼelej ka tʼojojon, jawaʼ más exbadhak abal a Roberto játs kin kulbedhaʼ a Jehová. Jayej in exóbnaʼ ban Biblia ani ban publicaciones jantʼoj in tsalpayal a Jehová tin kwéntaj an xitsʼ ani in lej belálak abal max kin bélkaʼ a Jehová, neʼets ka lej lábliyat. Antsanáʼ jantʼiniʼ a Roberto, wawáʼ jayej i éjtowal ku kʼwajiy alwaʼ kubat ani yab ki jilaʼ abal jun i kʼibataláb tu ku kwajlaʼ.
A Barac ani in tolmiwálchik kʼwajat in ayoknál an soldados in kʼál a Sísara. (Ka tsuʼuw an párrafo 18).
18. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal in tʼiplábil a Barac? (Ka tsuʼuw an dibujo axi kʼwajat ban portada).
18 Ki lej belaʼ kʼal a Jehová. Ki tsuʼuw jantʼoj tam alwaʼtaláb in batsʼuw a Barac kom dhúbatkʼij in bélkaʼ a Jehová. Al nixéʼ xi kʼij, an israelitas yab kʼwajatak tʼojojodh abal ka kʼalej ti pejex, kom yab in kwaʼalak i escudos nibal i lanzas. Belits antsanáʼ, a Jehová in uchaʼ a Barac abal ka kʼalej kin tomolnaʼ a Sísara ani in tolmiwal, jajáʼchik in kwaʼalak yan i eyextaláb abal ti pejex (Juec. 5:8). A Barac uchan kʼal a Débora abal ka kʼadhiy ban monte Tabor ani tam, kʼayúm ka paʼiychik abal kin tamuwchik a Sísara ani an cananeos. Jajáʼchik in kwaʼalak 900 i carros ani kʼwajatak juʼtáj ti pakʼchal. Jitakits walám kin tsalpay abal an cananeos neʼetsak kin ataʼ an pextaláb, pero belits antsanáʼ a Barac bélkaxin. Biyat a Barac ani in tolmiwal kʼwajatak ti paʼíl ban tsʼén, a Jehová in tʼajaʼ abal ka ulits jun i tsapik ab, jaxtám an carros axi in neʼdhálak a Sísara ani an soldados kʼutʼlin. A Jehová in tʼajaʼ abal a Barac kin ataʼ an pextaláb (Juec. 4:1-7, 10, 13-16). ¿Jantʼoj i exobnál? Max ki belaʼ kʼal a Jehová ani ki bélkaʼ jawaʼ Jajáʼ tu uchál, neʼets ki ejtow ki watʼenchij jawákits tam kʼibataláb (Deut. 31:6).
KI TSÁPNANCHIJ ABAL ETSʼEY KU KʼWAJIY ALWAʼ KUBAT
19. ¿Jaleʼ ta léʼ tatáʼ etsʼey ki kʼwajiy alwaʼ kubat?
19 Biyat u kʼwajíl al axéʼ xi xeʼtsintaláb chudhél chudhél kwaʼal ki tejwamédhaʼ abal u kʼwajat alwaʼ kubat (1 Tim. 6:11, 12; 2 Ped. 3:17). Neʼets ki áynanchij ku kʼwajiy alwaʼ kubat belits max ku ayoknaʼ ani belits max a Satanás kin alimchikiy jantʼiniʼ tu ku kʼambiy. Jayej, yab neʼets ki jilaʼ abal in tsalápil an xeʼtsintaláb tu ku kʼambiy, nibal neʼets ki belaʼ an exobchixtalábchik axi yab chubax ani neʼets ki tsápnanchij ki eyendhaʼ alwaʼ an kʼij (Efes. 4:14). Ki tsápnanchij ku kʼwajiy alwaʼ kubat abal yab jantʼoj tu ku kwajlaʼ ani ki tsápnanchij abal etsʼey ki kʼanidhaʼ más a Jehová ani ki bélkaʼ. Jayej, tin tujtal an exobintaláb i tsuʼuw abal junchikíl neʼets kin yéjenchij ku wéʼ paklan. Ban exobintaláb axi taʼtal, neʼets ki tsuʼuw jantʼiniʼ a Jehová ani a Jesús in tʼajál nixéʼ ani jantʼiniʼ i éjtowal ki nitsʼbiy wawáʼ.
AJATLÁB 129 Servimos con aguante
a A Satanás in tʼajaʼ abal a Adán ani a Eva kin tsalpay abal in éjtowal kin tʼajaʼchik jawaʼ kin léʼnaʼ, ani jayetsej exom in tʼajál xowéʼ. Jajáʼ yab in léʼ abal ki bélkaʼ a Jehová nibal an olchixtaláb axi tu pidhál kʼal in bichówil. Al axéʼ xi exobintaláb neʼets ki tsuʼuw jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal yab tu ku tsʼilkʼoy in tsalápil a Satanás ani ki tsalpay abal ti kwetémtal i éjtowal ki béldhaʼ i ejatal. Jayej neʼets tu ku tólmiy abal etsʼey ki léʼnaʼ ki bélkaʼ a Jehová.
b Abal ka exlaʼ jantʼoj a éjtowal ka tʼajaʼ, ka ajiy an ajumtaláb 39 in kʼál an libro Kit kʼwajiy kulbél abal etsʼey.
c Ti jw.org neʼets ka elaʼ jun i artículo axi in bij «Cómo protegerse de la información falsa».
d Max a léʼ ka exóbnaʼ más tin kwéntaj axéʼ, ka tsuʼuw an capítulos 13 ani 14 in kʼál an libro La adoración pura de Jehová: ¡por fin restaurada!