Abal ka exbay an Tolmixtaláb abal ti exóbal abal an tamkuntaláb I Ejatal ani i Tʼojlábil tu aykol kʼal a Cristo
3 MA TI 9 A JUNIO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | GÁLATAS 4 MA TI 6
«Jún i tʼiplab axi lej exbadh ki exbay»
it-1-S 65 párr. 1
Agar
An abatwále Pablo in uluw abal a Agar eyendháj jantʼiniʼ jún i tʼiplab, abal kin tʼipoy an bichow axi ti Israel. Jajáʼchik kʼwajatak abatnadh kʼal an abatnaxtaláb axi a Jehová in bínaʼ ban tsʼén Sinaí, nixéʼ an abatnaxtaláb pélak abal «yabchik kin ukʼchiy abal wálbidhak». Kom wálbidhakchik, yab in ejtow kin putuw kʼal patal jawaʼ u konoyábak ban abatnaxtaláb. An israelitas kʼwajatak abatnadh kʼal an abatnaxtaláb in kʼal a Moisés, jaxtám pélakchik jantʼiniʼ i wikʼnél axi in tomnálak ka tsemdháj (Jn 8:34; Ro 8:1-3.) Tin kʼichájil an abatwále Pablo, an bichow Jerusalén in tʼipoyalak a Agar ani an judíos pélakchik jantʼiniʼ i tsakambláb axi u koʼoyábak jantʼiniʼ i wikʼnél kʼal an walabtaláb. Pero, jitaʼchik takudh abal ka kʼalej ti éb pél i tsakamblábchik kʼal «an Jerusalén axi ti éb», axéʼ in tʼipoyal in kʼimádhil a Dios. A Sara in tʼipoyal in kʼimádhil a Dios, jún i mimláb axi yab jaykʼiʼ kʼwajinek jantʼiniʼ i wikʼnél. In tsakámil a Sara, a Isaac, ayoknáj kʼal a Ismael, axéʼ in tʼipoyal abal an tsakamblábchik kʼal «an Jerusalén axi ti éb» ayoknáj kʼal in tsakámil a Agar, an judíos. Antsanáʼ jantʼiniʼ a Agar ani in tsakámil Ismael kedhmayat, a Jehová yabáts in batsʼuw an bichow Israel jantʼiniʼ in tsakámil. (Gál 4:21-31; jayej ka ajiy Jn 8:31-40.)
w14-S 15/10 10 párr. 11
Ki lej belaʼ kʼal in Eyaltal a Dios
11 An káw axi a Jehová in tsʼejkaʼ kʼal a Abrahán putun tam ti an israelitas otsits ban Tierra Prometida, an tsabál axi uchan abal neʼets ka pidhan, pero an Biblia in tejwamédhal abal axéʼ xi káw jayej in bajuwal ka putun tiwaʼ ti éb (Gál. 4:22-25). Kʼal in tʼokat tsaplábil, a Jehová in tejwamédhanchij an abatwále Pablo, abal an káw axi a Jehová in tsʼejkaʼ kʼal a Abrahán u putnal kʼal a Jesús ani an 144.000 axi takuyámej ka kʼalej ti éb, a Jesús játs axi más exbadh ani an 144.000 neʼets ti tolmix (Gál. 3:16, 29; Rev. 5:9, 10; 14:1, 4). A «Jerusalén axi ti éb», axi tʼipodh jantʼiniʼ jún i mimláb, játs in bichówil a Jehová tiwaʼ ti éb. Tanáʼ tu kalel an tsakambláb axi pél a Jesús ani an 144.000 axi takudh. (Gál. 4:26, 31). An káw axi a Jehová in tsʼejkaʼ kʼal a Abrahán neʼets ka putun tam a Jesús ani axi takudhchik kin chiʼdhaʼ i lablixtaláb ban tsabál.
Ki aliy i exbadh exobchixtaláb ti Biblia axi tsinat
w09-S 1/4 13
¿A exlálak?
¿Jaléʼ ti in eyendhaʼ a Jesús an káw «Abba, Padre» tam ti in ólonchij a Jehová?
Axéʼ an káw arameo «ʼabbáʼ» awits ka wilkʼaʼ jantʼiniʼ «tátaj» o «papá». Ban Biblia oxíl u tejwamél axéʼ xi káw ani etsʼey eyendhámej abal ka ólonchat a Jehová. Pero, ¿jaleʼ ti exbadh ki exlaʼ abal a Jesús in eyendhaʼ axéʼ xi káw?
Jún i enciclopedia in ulal: «Tin kʼichájil a Jesús, ʼabbāʼ pelak jún i káw axi in eyendhálak an tsakamchik abal kin tawnaʼ in papá kʼal i kʼanidhomtaláb, pero jayej kʼal kʼakʼnaxtaláb» (The International Standard Bible Encyclopedia). Axéʼ pél jún i káw axi an tsakamchik in eyendhálak tam u exóbalak ti káw. Jún i kʼicháj lej exbadh a Jesús in eyendhaʼ axéʼ xi káw. An akal okʼxidh ka tsemdháj kʼwajatak ban jardín ti Getsemaní ani tin olábil in uchaʼ a Jehová: «Abba, Padre» (Marcos 14:36).
An enciclopedia jayej in ulal: «Tam ti an Griegos ani an Romanos junatak in tsalápil, al i dhuchlab in kʼál an judíos yab u lej eyendhábak an káw ʼabbāʼ abal ka bijiyat a Dios, in tsálpayalakchik abal max kin eyendhaʼ yabak kʼwajat in kʼakʼnál a Dios». Tin aytal, an enciclopedia in uluw jantʼoj lej exbadh. «Kom a Jesús in eyendhaʼ [...] axéʼ xi káw tam ti in ólonchij a Jehová, in tejwamedhál abal in kwaʼalak jún i tsapik junkudhtaláb kʼal jajáʼ.» Ani al kʼeʼat tsáb i pejach juʼtáj u tejwamél an káw ʼabbáʼ ban Biblia —kʼwajat al an cartas axi in dhuchaʼ an abatwále Pablo— in tejwamedhál abal an epchalchik axi ti kʼaʼál siglo in eyendhálak axéʼ xi káw abal kin bijiy a Dios (Romanos 8:15; Gálatas 4:6).
w10-S 1/11 15
¿A exlálak?
¿Jaleʼ in uluw a Pablo: «U iniktal tsʼoʼmadh abal pél tin tʼojnálil a Jesús»? (Gálatas 6:17.)
▪ An epchalchik axi ti kʼaʼál siglo in exbaychik yan jantʼoj kʼal an káw axi in uluw a Pablo. Jún i tʼiplab, ti biyál, an atiklábchik axi in kwéʼyalak jún i templo, axi u chiʼdhábak jantʼiniʼ i wikʼnél talbél kʼal jún i pejextaláb ani an tʼojnalchik axi in exálak kin jilaʼ in tʼojlábil, u tsʼoʼmayábakchik kʼal jún i patʼál axi lej kʼákʼ. Nixéʼ an tsʼoʼmaxtaláb pélak abal ka tidhebedháj an atikláb.
Pero yab patal an tsʼoʼmaxtaláb axi in kwaʼal tin iniktal pélak abal ka tidhebedháj an atikláb. Yán i atikláb in kwaʼalak jún i tsʼoʼmaxtaláb abal kin tejwamédhaʼ abal in kwaʼalak jún i belomtaláb o abal ka exláj al jawaʼ tam tribu ti tál. Jún i diccionario in uluw: «An sirios in kwaʼalak jún i tsʼoʼmaxtaláb tin kʼubak o tin núkʼ abal kin tejwamédhaʼ abal in kʼakʼnálak an dioses Hadad ani Atargatis [...]. An atiklábchik axi in kʼakʼnálak a Dionisio in kʼwajbálak jún i tsʼoʼmaxtaláb ejtíl in xekél jún i hiedra» (Theological Dictionary of the New Testament).
Kʼeʼatchik i atikláb axi in exobnál jawaʼ in léʼ kin uluw an Biblia in ulal abal a Pablo walám kʼwajatak ti káw tin kwéntaj tam ti odhnáj biyat xeʼtsin ti ólnom (2 Corintios 11:23-27). Pero an «tsʼoʼmaxtaláb» axi a Pablo in kwaʼalak walám yab pélak tin iniktal, pélak jawaʼ in tʼajálak tin ejatal jantʼiniʼ i aykol kʼal a Cristo.
10 MA TI 16 A JUNIO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | EFESIOS 1 MA TI 3
«An tʼojláb axi a Jehová kʼwajat in tʼajál kʼal in Eyaltal»
it-2-S 981 párr. 2
Tsinat tsalap
In Eyaltal a Dios abatnadh kʼal a Cristo. A Pablo in olnál lej alwaʼ jantʼoj in léʼ kin uluw an «tsinat tsalap» in kʼál a Cristo. Ti Efesios 1:9-11 in ulal abal a Dios tu pidhámalits ki exlaʼ an «tsinat tsalap» tin kwéntaj in kulbétal, ani in uluw: «Axéʼ játs jawaʼ in tsalpayámalits kin tʼajaʼ kʼal in kulbétal: al an kʼicháj axi in bijiyámalits tujey kin eyendhaʼ in Eyaltal abal kin talaʼ tamkuy patal jawaʼ waʼats ti éb ani ti tsabál, ani neʼets kin talaʼ bínaʼ tin kʼubak a Cristo abal kin talaʼ abatnaʼ jajáʼ. A Dios tu takuyámal wawáʼ jayej abal ku kʼwajiy kʼal Cristo ani antsanáʼ ki batsʼuw an tsʼejwalixtaláb axi a Dios neʼets kin bínaʼ. Patal axéʼ antsanáʼ in tʼajaʼ kom antsanáʼ in tsuʼuw alwaʼ». Al axéʼ xi «tsinat tsalap» kʼwajat jayej jún i Eyaltaláb, abatnadh kʼal a Cristo. «Patal jawaʼ waʼats ti éb» pél an atiklábchik axi takudh abal ti abatnom kʼal a Cristo tin Eyaltal a Dios. Ani «Patal jawaʼ waʼats ti tsabál» in léʼ kin uluw an atiklábchik axi neʼets ka kʼwajiy abatnadh kʼal in Eyaltal a Dios. A Jesús in tejwamédhaʼ abal kʼwajatak ti káw tin kwéntaj in Eyaltal a Dios tam ti in uluw: «Tatáʼchik ti pidhál a Dios ka tsoʼóbnaʼ an tsinat tsalap tin kwéntaj in Eyaltal a Dios». (Mr 4:11.)
w12-S 15/7 27, 28 párrs. 3, 4
A Jehová in támkuyal in yanél
3 A Jehová in kwaʼal jún i tsalap ani etsʼey kʼwajat in tʼajál jantʼoj abal kin putuw. Jaxtám, «al an kʼicháj axi in bijiyámalits tujey kin eyendhaʼ» jún i programa o jún i eyaltaláb «abal kin talaʼ tamkuy» patal in yanél (ka ajiy Efesios 1:8-10). Abal kin talaʼ tamkuy in yanél, neʼets kin tʼajaʼ al tsáb i pejach. Al an kʼaʼál pejach kʼwajat ti tamkuyab axi takudhchik abal ka kʼalej ti éb. A Jesucristo játs axi neʼets kin ókʼnaʼchik. Ban Pentecostes al an tamúb 33 ti kʼichájil, a Jehová tujey kin tamkuy an atiklábchik axi takudh abal ti éyal kʼal a Cristo ti éb (Hech. 2:1-4). Kom a Jesús in bínaʼ in ejatal, axi takudhchik u tsuʼtab ti bolidh, ani antsanáʼ in ejtowalchik ka kʼwajiy abal etsʼey. Jaxtám in lej kʼakʼnálchik kom batsʼuwamej jantʼiniʼ i «tsakambláb kʼal a Dios» (Rom. 3:23, 24; 5:1; 8:15-17).
4 Al an tsabchíl pejach kʼwajat ti tamkuyab an atiklábchik axi neʼets ka kʼwajiy ban Alabél Tsabál, beletnadh kʼal in Eyaltal a Dios abatnadh kʼal a Cristo. An atiklábchik axi ka otsits ban Alabél Tsabál u bijiyáb ti «púlik mudhél» (Rev. 7:9, 13-17; 21:1-5). Ani al an mil i tamúb axi neʼets ti Éyal a Jesús, neʼets ka edhaj yán i atikláb axi tsémenek (Rev. 20:12, 13).
¡Axéʼ, neʼets kin tʼajaʼ abal ka tsapikméj an junkudhtaláb ban Alabél Tsabál! Tin taltal an mil i tamúb, «patal jawaʼ waʼats ti tsabál» neʼets ka punchin jún i takaxtaláb, ani jitaʼchik kin aynanchij putudh neʼets ka batsʼuwat jantʼiniʼ i «tsakambláb kʼal a Dios» abal ka kʼwajiychik abal etsʼey ban Alabél Tsabál (Rom. 8:21; Rev. 20:7, 8).
Ki aliy i exbadh exobchixtaláb ti Biblia axi tsinat
w13-S 15/2 28 párr. 15
Ki tsápnanchij ki batsʼuw an lablixtaláb axi a Dios in binál
15 An kuxudhtaláb axi i tejwamédhal tam i tʼajál in kulbétal a Dios in tólmiyal kʼeʼatchik i atikláb abal kin batsʼuw an lablixtaláb axi a Dios in binál. An abatwále Pablo in dhúchunchij an epchalchik axi ti Éfeso: «Jaxtám tu konchal abal yabchik kit tsekej tam a tsuʼtal abal nanáʼ u yajchiknál, kom jawaʼ u yajchiknál pél abal tatáʼchik ka koʼoy i lablixtaláb» (Efes. 3:13). ¿Jantʼoj in léʼnaʼ kin uluw a Pablo? ¿Jaleʼ tin uluw abal an yajchiktaláb axi in watʼalak pélak i lablixtaláb abal an epchalchik? Kom in aynanchij kin tólmiy an epchalchik bélits abal in yajchiknálak, in tejwamédhaʼ abal pélak jún i púlik lablixtaláb kin tʼojonchij a Jehová. A Pablo yab tsekej, antsanáʼ in tejwamédhaʼ abal an junkudhtaláb axi in kwaʼalak kʼal a Jehová, in tʼojlábil ani an aychixtaláb axi in kwaʼalak pélak jawaʼ más exbadh abal jajáʼ. Kom in koʼoy i kuxudhtaláb, in tejwamédhaʼ abal an tʼojláb axi i tʼajál abal a Jehová játs jawaʼ más in kwaʼal in jalbíl ani tejwaméj tin ejatal abal max ki tsápnanchij ki tʼojonchij a Jehová neʼets ki batsʼuw yán i lablixtaláb.
cl-S 299 párr. 21
«Ki exlanchij in kʼanidhomtal a Cristo»
21 Ti griego, an káw «ki exlanchij» in léʼ kin uluw «ki exlaʼ jantʼoj kom i watʼamal ti ejatal». Expidh max ki tejwamédhaʼ i kʼanidhomtaláb ejtíl a Cristo —tam i tólmiyalchik patal, tam i tʼajál ti kwéntaj jawaʼ in yéjenchal axi kʼeʼatchik ani tam i pakwlal kʼal patal i ichích— neʼets ki exbay alwaʼ jawaʼ in atsʼalak a Jesús. Max antsanáʼ ki tʼajaʼ, neʼets ka tejwaméj ti ejatal abal kʼwajat i bajuwal «ki exlanchij in kʼanidhomtal a Cristo, axi yab jaykʼiʼ neʼets ki bajuw ki talaʼ exbay». Ki tʼilaʼ abal max ki tsápnanchij ki nitsʼbiy a Jesús, kʼwajat tu utel más kʼal a Jehová.
17 MA TI 23 A JUNIO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | EFESIOS 4 MA TI 6
«Ejtíl an soldados in kwaʼal kidhat jawaʼ in eyendhál ti pejéx, jayej tatáʼchik ka koʼoy»
w18.05-S 27 párr. 1
Tsakamchik, kit kʼwajiy tsapik abal yab ti ataʼ a Satanás
AN ABATWÁLE Pablo in uluw abal in ejatal jún i belom pél jantʼiniʼ jún i soldado axi xeʼets ti pejex. An pejextaláb axi i kwaʼal yab tejwaʼ, kom axi tu pojkál pél a Satanás ani an demonios. Yab i tsuʼtal, pero jajáʼchik lej witʼadh ani in exlálchik ti pejex. Walám ki tsalpay abal yab neʼets ki ejtow ki ataʼ an pejextaláb. An tsakamchik játs axi más awits ka odhnáj. Pero ¿in ejtowalchik an tsakam kin ataʼ a Satanás ani an demonios? Aníts, ani kʼwajat in tʼajálchik. ¿Jaleʼ kʼwajatchik in atal an pejextaláb? Kom in áynanchal «ka xeʼtsin lej tsaplidh in ichích kʼal in tsap a Dios», a Jehová. Ani kom ejtil an soldado, jajáʼchik jayej «in kwaʼal kidhat jawaʼ in eyendhál ti pejéx» (ka ajiy Efesios 6:10-12).
w18.05-S 28, 29 párrs. 4, 7, 10
Tsakamchik, kit kʼwajiy tsapik abal yab ti ataʼ a Satanás
4 An chubaxtaláb axi i exobnál tin káwintal a Dios tu beletnanchal i ichích abal jawákits tam exobchixtaláb axi yab chubax yab tu ku odhnaʼ (Juan 8:31, 32; 1 Juan 4:1). Max ki kʼanidhaʼ más an chubaxtaláb, yab neʼets ki atsʼaʼ kʼibat ku xeʼtsin kʼal i «patʼál kotón», ku xeʼtsin kʼal i «bolidhtaláb», axéʼ in léʼ kin uluw ki beldhaʼ i ejatal kʼal an exobchixtaláb axi in kʼál a Dios (Sal. 111:7, 8; 1 Juan 5:3). Yab i atsʼál kʼibat ki olnaʼ an alwaʼ káw kʼal jitaʼ tu tomolnál, tam i exbayal alwaʼ an chubaxtaláb axi ti Biblia (1 Ped. 3:15).
7 An abatnaxtaláb in kʼál a Jehová pél jantʼiniʼ an patʼál kotón kom tu beletnanchal i ichích (Prov. 4:23). Jún i soldado yab jaykʼiʼ neʼets kin tsalpay kin jalkʼuy an patʼál kotón axi alwaʼ kʼal kʼeʼat axi yab lej alwaʼ, wawáʼ aniyej yab neʼets ki jalkʼuy an abatnaxtaláb in kʼál a Jehová kʼal jawaʼ i tsalpayal. An tsalpadhtaláb axi i kwaʼal lej wéʼ, jaxtám yab i ejtowal ki beletnaʼ ti kwetémtal (Prov. 3:5, 6). Jaxtám ti lej exbadh ki metʼaʼ wilkʼidh max i patʼál kotón kʼwajat alwaʼ wikʼat.
10 An soldados axi ti Roma in eyendhálak axéʼ xi pajablab abal ka kʼalejchik ti pejex, pero wawáʼ i punuwal jantʼoj axi in tʼipoyal ejtíl jún i pajablab abal ku kʼalej ki olnaʼ an alwaʼ káw axi neʼets kin chiʼdhaʼ i koyattaláb. (Is. 52:7; Rom. 10:15). Bélits antsanáʼ i yéjenchal i iniktaláb abal ki olnaʼ juʼtámakits an alwáʼ káw. Jún i kwitól axi in bij Bo ani in kwaʼal 20 i tamúb in uluw: «Ti biyál in jikʼélak ku ólchij an alwaʼ káw u juntal exóbal. Walám pél kom in tidhabélak. Yab u exlál jaleʼ tu atsʼalak antsanáʼ. Xowéʼ u alwatnál ku ólchij an alwáʼ káw u at juntal».
w18.05-S 29-31 párrs. 13, 16, 20
Tsakamchik, kit kʼwajiy tsapik abal yab ti ataʼ a Satanás
13 A Satanás ti abchal yan i «tʼichʼokʼláb». Ejtíl, in olnál i janamtaláb tin kwéntaj a Jehová, abal yab u tʼeʼpinal kʼal tatáʼ ani abal yab ti kʼanidhál. Jún i tsʼikʼách axi in bij Ida ani in kwaʼal 19 i tamúb in ulal: «Wilkʼidh u atsʼál abal a Jehová yab u tʼeʼpinal kʼal nanáʼ, abal yab tin léʼ tin Jaʼúb». ¿Jantʼoj in tʼajál abal yabáts kin atsʼaʼ antsanáʼ? Jajáʼ in ulal: «Kin kʼalej ti tamkuntaláb játs jawaʼ tin tsapikmédhanchal u bélomtal. Ti biyál, expidh in kʼalelak ani in kétlenalak ani yab jaykʼiʼ u binalák i tokʼtsixtaláb. U tsálpayalak abal an tokʼtsixtaláb axi ku bínaʼ yab exbadhak. Pero xowéʼ in tʼojojojnál abal ku bínaʼ tsáb o óx i tokʼtsixtaláb ti tamkuntaláb. Belej u atsʼál kʼibat, pero tam u tʼajál u atsʼál lej kulbél. An epchalchik jayej tin lej kanatbedhál. Etsʼey tam u taʼpanal an tamkuntaláb u tʼajál ti kwéntaj abal a Jehová chubax tin lej kʼanidhál».
16 Abal yab ka odhnanchat in ókʼ, an soldado in eyendhálak jún i púch. Wawáʼ jayej, i beletnál i tsalápil kʼal «an aychixtaláb abal ku kʼaniyat», axéʼ tu tólmiyal abal yab tu ku odhnanchij i tsalápil jawaʼ kidháb (1 Tes. 5:8; Prov. 3:21). An aychixtaláb axi i kwaʼal tu tólmiyal abal yab ki ukʼchiy jawaʼ a Dios in kʼej ulúmal ani abal yab ki jilaʼ ti báʼ kʼal an kʼibataláb axi i tametnál (Sal. 27:1, 14; Hech. 24:15). Abal yab ku odhnanchat i tsalápil, kwaʼal ki punuw an púch ani yab expidh ki téynaʼ. Axéʼ in léʼ kin uluw abal kwaʼal ki lej belaʼ kʼal an aychixtaláb axi in kʼej ulúmal a Jehová.
20 A Pablo in júmbiy in káwintal a Dios kʼal jún i nakat kutsíl axi a Jehová tu pidhámal. I yéjenchal ki eyendhaʼ alwaʼ an Biblia abal ki ejtow ki olnaʼ jawaʼ i belál o tam i léʼ ki exóbnaʼ ku tsalpaxin jantʼiniʼ a Jehová (2 Cor. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15). ¿Jantʼoj a ejtowal ka tʼajaʼ abal ka witʼaʼ ka eyendhaʼ más alwaʼ an Biblia? A Sebastian in kwaʼal 21 i tamúb, in ulal: «Tam in ajum kʼal an Biblia, u ajiyal jún i capítulo ani u dhuchál jún i versículo. Kʼwajat u tʼajál jún i lista kʼal patal an textos axi u kulbetnál. Antsanáʼ u exóbnal kin tsalpaxin ejtíl a Jehová». Ban párrafo 8 i exóbnaʼ tin kwéntaj a Daniel, jajáʼ in ulal: «Biyat u ajiyal an Biblia, u takuyal i versículos axi u tsalpayal abal neʼets ku ejtow ku eyendhaʼ ban olnomtaláb abal ku tólmiy an atiklábchik. U tʼajámal ti kwéntaj abal an atiklábchik más in alwatnál tu ku atsʼaʼ tam in tsuʼtalchik abal i kulbetnál jawaʼ in ulal an Biblia ani abal chubax i léʼ ki tólmiy».
Ki aliy i exbadh exobchixtaláb ti Biblia axi tsinat
it-2-S 938 párr. 5
Tʼokataláb
In tʼokat tsaplabil. In espíritu o in tsaplabil a Jehová u kalel kʼal jajáʼ ani in eyendhal abal kin putuw jawaʼ In tsalpayal. In tsaplabil yab u luklinal kʼal ni jantʼoj, pél tʼokat ani a Jehová etsʼey in eyendhal abal jantʼoj alwaʼ. Jaxtám tu uluwab abal an espíritu pél «tʼokat» ani abal in kwaʼal «in tʼokattal» (Sl 51:11; Lu 11:13; Ro 1:4; Ef 1:13.) Tam a Jehová in pidhál in tʼokat tsaplabil jún i atikláb, axéʼ xi atikláb in kwaʼal an tsapláb abal kin tʼajaʼ jawaʼ tekedh o jawaʼ tʼokat. An atikláb axi in tʼajal jantʼoj axi kidhab o jawaʼ yab in tomnál in «tʼeʼpindhal» in tʼokat tsaplabil a Jehová o espirítu santo. (Ef 4:30.) An tʼokat tsapláb yab pél jún i atikláb, pero max ki «tʼeʼpindhaʼ», i tʼeʼpindhál a Jehová, kom kʼal jajáʼ tu kalel. Jawákits tam tʼajbiláb axi kidháb in ejtowal kin «tepdhaʼ in tajáx an espíritu santo» (1Te 5:19), ani max nixéʼ xi atikláb yab kin jilaʼ kin tʼajaʼ jawaʼ kidháb, neʼets kin «tʼeʼpindhaʼ» in tʼokat tsaplábil a Jehová, ani neʼets ka pojkáj kʼal a Jehová (Isa 63:10.) Jitaʼ kin tʼeʼpindhaʼ in tʼokat tsaplábil a Jehová ma in ejtowal kin kidhab kawiliy, ani a Jesús in uluw abal axéʼ xi walabtaláb yab jitaʼ neʼets ka pakwlanchat, al axéʼ xi kʼij nibal an kʼicháj axi taʼtál (Mt 12:31, 32; Mr 3:28-30; ka aliy ESPÍRITU.)
it-1-S 255 párr. 5
Jáylom
U tejwamedháb kʼal jawaʼ jún in tʼajál. Tam jún i atikláb in léʼ yan jantʼoj abal jajáʼ kwetém, in tejwamedhál abal jáylom. An abatwále Santiago in dhuchaʼ abal max jún i atikláb in kwaʼal jún i kidháb leʼnomtaláb ani yab kin tixkʼaʼ in ejtowal ka walbin. (Snt 1:14, 15.) Jaxtám, jún i atikláb axi jáylom, dhubat u exláb kʼal jawaʼ in tʼajál. An abatwále Pablo in uluw abal axi jáylom pél jantʼiniʼ max in kʼakʼnál jún i Dios. (Ef 5:5.) Axi jáylom in kʼaʼinchal jantʼoj ani játs in tʼajál tin Dios, ani yab u tʼeʼpinal kin tʼojonchij a Jehová. (Ro 1:24, 25.)
24 MA TI 30 A JUNIO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | FILIPENSES 1 MA TI 4
«Yab kit tʼeʼpinchik kʼal ni jantʼoj»
w17.08-S 10 párr. 10
Yab neʼets ki bajuw ki exbay an koyattaláb axi a Dios in binál
10 ¿Jantʼoj i ejtowal ki tʼajaʼ abal yab ku lej tʼeʼpin ani ki koʼoy «an koyattaláb axi a Dios in binál»? An káw axi a Pablo in uchaʼ an filipenses tu exóbchal abal jawaʼ neʼets tu ku tólmiy abal yab ku lej tʼeʼpin pél an oláb. Jaxtám, tam ki atsʼaʼ abal u lej tʼeʼpidh, ki ólonchij a Jehová (ka ajiy 1 Pedro 5:6, 7). Ki ólonchij a Jehová kʼal patal a ichích, antsanáʼ neʼets ki tejwamédhaʼ abal i belal abal jajáʼ u tʼeʼpinal kʼal wawáʼ. Jayej kwaʼal ki pidhaʼ an kʼakʼnámal kʼal an lablixtaláb axi tu pidhál. I bélomtal kʼal a Jehová neʼets ka tsapikméj tam ki tʼilaʼ abal jajáʼ neʼets tu ku pidhaʼ «lej watʼadh yán kʼal jawaʼ i konchal o i tsalpayal ki batsʼuw» (Efes. 3:20).
w17.08-S 10 párr. 7
Yab neʼets ki bajuw ki exbay an koyattaláb axi a Dios in binál
7 ¿Jantʼoj walám in tsalpaychik an epchal axi ti Filipos tam ti in ajiychik an carta axi abchin kʼal a Pablo? Walám in tʼilaʼchik jawaʼ in watʼaʼ a Pablo ani a Silas ani jantʼiniʼ tólmiyatchik kʼal a Jehová. ¿Jantʼoj tam exobchixtaláb in léʼak kin olnaʼ an abatwále Pablo? Abal yab in tomnálak ka tʼeʼpinchik ani abal neʼetsak ka pidhanchik i koyattaláb max kin ólonchij a Jehová. Pero ki tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Pablo in uluw abal «yab neʼets ki bajuw ki exbay an koyattaláb axi a Dios in binál». ¿Jantʼoj in léʼ kin uluw axéʼ xi káw? Kʼeʼat i Biblias in wilkʼál axéʼ xi káw «yab i bajuwal ki exbay» ani «yab jaykʼiʼ i elkanchámal». Kʼal axéʼ xi káw a Pablo kʼwajatak in ulal abal yab jaykʼiʼ neʼets ki bajuw ki tsalpay jantʼiniʼ játs «an koyattaláb axi a Dios in binál» lej watʼadh alwaʼ ma yab i bajuwal ki exbay. ¿Jantʼoj i exobnál kʼal axéʼ? Bélits abal junchikíl yabáts i exlál jantʼiniʼ ki tamétnaʼ jún i kʼibataláb, a Jehová in exlál. Ma in ejtowal kin tʼajaʼ jantʼoj axi wawáʼ yabak i tsalpayámal (ka ajiy 2 Pedro 2:9).
w17.08-S 12 párr. 16
Yab neʼets ki bajuw ki exbay an koyattaláb axi a Dios in binál
16 Bélits abal «yab neʼets ki bajuw ki exbay an koyattaláb axi a Dios in binál», jajáʼ neʼets tu ku tólmiy, ¿jantʼiniʼ neʼets kin tʼajaʼ? An Biblia in ulal: «Neʼets ti beletnanchij a ichích ani a tsalápil kʼal in tólmixtal a Cristo Jesús» (Filip. 4:7). Ti biyál, an káw «beletnanchij» u eyendhábak abal ka bijiyat in tʼojlábil an soldados axi in beletnálak jún i bichow. Ejtíl, ti Filipos an atiklábchik in ejtowalak ka wayits koyat kom in exlálakchik abal an bichow kʼwajatak alwaʼ beletnadh. Wawáʼ jayej, tam i kwaʼal «an koyattaláb axi a Dios in binál» i atsʼál koyat i tsalápil ani i ichích. I lej belal abal a Jehová kʼwajat kʼal wawáʼ ani in léʼ abal ku kʼwajiy alwaʼ (1 Ped. 5:10). Ki lej belaʼ abal a Jehová tu tólmiyal neʼets tu ku «beletnanchij» i ichích, axéʼ in léʼ kin uluw abal neʼets tu ku kʼániy abal an jikʼeltaláb ani an tʼeʼpintaláb yab tu ku ataʼ.
Ki aliy i exbadh exobchixtaláb ti Biblia axi tsinat
it-2-S 525 párr. 9
Tsʼakchixtaláb
Vino abal i tsʼakchixtaláb. Tam an israelitas in tsʼakchinchalak a Jehová, jayej in jolkʼowalak i vino ban altar, axéʼ u bijiyábak libaciones, in tʼajálakchik más ban Tierra Prometida. (Nú 15:2, 5, 8-10.) An libación pélak i vino («vino axi u wiledhax») axi u jolkʼowabak ban altar. (Nú 28:7, 14; ka júmbiy kʼal Éx 30:9; Nú 15:10.) An abatwále Pablo in dhúchunchij an epchalchik axi ti Filipos «Nanáʼ neʼets kin kulbéj max kʼwajat tin jolkʼowab jantʼiniʼ i vino abal i tsʼakchixtaláb, neʼets kin kulbéj ku bínaʼ tu báʼ abal tu tolmiychik». Al axéʼ xi pejach, a Pablo in eyendhaʼ an tʼiplab tin kwéntaj an vino abal i tsʼakchixtaláb, abal kin tejwamédhaʼ an tsapláb axi in tʼajálak abal kin tólmiy an epchalchik. (Flp 2:17.) Okʼxidh ka tsemdháj in dhúchunchij a Timoteo: «Kʼwajatits tin jolkʼowab jantʼiniʼ i vino abal i tsʼakchixtaláb, kom kʼwajatits in bajuwal an kʼij abal kin tsemdháj». (2Ti 4:6.)
w07-S 1/1 26 párr. 5
«Jitaʼchik okʼox neʼets ka edháj» tujeyits ti edháb
5 Axi takudhchik, játs u bijiyáb «ti Israel de Dios», jajáʼchik u edháb abal ka kʼwajiy kʼal a Jesucristo ti éb abal etsʼey (Gálatas 6:16; 1 Tesalonicenses 4:17). Jajáʼchik játs «axi kʼaʼál neʼets ka edháj» o «jitaʼchik okʼox neʼets ka edháj» (Filipenses 3:10, 11; Revelación 20:6). Tam ka edhajits patal axi neʼets ti éyal kʼal a Jesucristo, tam neʼets ka tujey ti edháb millones i atikláb ti Tsabál, kʼal an tsalap abal ka kʼwajiy abal etsʼey ti Alabél Tsabál. Tam, bélits max neʼets ku wichbanchat i ejatal abal ku kʼwajiy ti éb o ti Tsabál, lej exbadh ki exóbnaʼ más tin kwéntaj «jitaʼchik okʼox neʼets ka edháj». ¿Jantʼiniʼ játs an ejataláb axi neʼets ka pidhan? ¿Jaykʼiʼ ti tujey?