Abal ka exbay an tolmixtaláb abal ti exóbal abal an tamkuntaláb I Ejatal ani i tʼojlábil tu aykol kʼal a Cristo
1 MA TI 7 A MARZO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | NÚMEROS 7 ANI 8
«¿Jantʼiniʼ u kʼwajilak an israelitas ani jantʼoj tu exóbchal?»
it-1 523 párr. 7
Congregación
Ti Israel, waʼatsak i atikláb axi u takuyabak abal kin okʼnaʼ an bichow. (Esd 10:14.) Patal jitaʼchik in okʼnálak jun i tribu tamkunchik tam ti kuban an tabernáculo. (Nú 7:1-11.) An sacerdotes, an levitas ani jitaʼchik in okʼnálak an bichow, in kalchiy an bichow tam tin batsʼuwchik kin belkaʼ an abatnaxtaláb axi tsʼejkáj tin kʼichájil a Nehemías. (Ne 9:38–10:27.) Tam ti an israelitas xeʼetsak ban desierto, doscientos cincuenta i atikláb axi in okʼnalak an bichow, in junkunchij a Coré, a Datán, a Abiram ani a On abal kin tomolnaʼchik a Moisés ani a Aarón. (Nú 16:1-3.) A Moisés uchan kʼal a Jehová kin takuy 70 i ókʼnomchik axi ti Israel abal ka tólmiyat kin tsʼejkaʼ an kʼibataláb in kʼál an bichow. (Nú 11:16, 17, 24, 25.) Ti Levítico 4:15 in ulal abal jitaʼchik in okʼnálak an israelitas pelakchik i ókʼnom kʼal an bichow, ókʼnomchik kʼal jun i yanél, jueces ani jajáʼchik jats axi in kalchiyalak an bichow. (Nú 1:4, 16; Jos 23:2; 24:1.)
it-2 874 párr. 1
Rubén
In tsakámil a Rubén u kʼwajílak ban sur in kʼál an tabernáculo, tanaʼ jayej u kʼwajílak in yanél a Simeón ani a Gad. Tam an israelitas u belalakchik óxlom an tribu axi in okʼnálak a Rubén jats axi u okʼxinalak, talbél jayej u kʼalelak an tribu in kʼál a Judá, a Isacar ani a Zabulón. (Nú 2:10-16; 10:14-20.) Ani játs antsanáʼ ti watʼeychik kin bínaʼ an tsʼakchixtaláb tam ti tujey ti eyendháb an tabernáculo. (Nú 7:1, 2, 10-47.)
w04 1/9 25 párr. 1
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál al an libro in kʼál a Números
8:25, 26. Tam jun i israelita u bijchinalak jun i tʼojláb, u tʼajchinalak ti kwéntaj in támub abal ka exláj jantʼoj tam tʼojláb ka pidhan, axi payeblábitschik yabáts u bijchinalak i tʼojláb axi lej tsapik. Pero in éjtowalak kin tólmiy axi kʼeʼat. Xowéʼ ta kʼicháj an epchalchik axi payeblábits yab in jilál ti ólnom. Pero jawaʼ in tʼajalakchik an levitas tu exóbchal jantʼoj axi lej exbadh. Tin bichówil a Jehová an epchalchik axi payeblábits u bijchinal kʼeʼat i tʼojláb axi neʼets kin ejtow kin tʼajaʼ.
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
it-2 717 párr. 3
Primogénito
Kom an kʼaʼál tsakam in kʼál an israelitas jats axi in okʼnálak in yanél, jajáʼchik in kalchiyalak an bichow. A Jehová in bijiy an bichow Israel tin kʼaʼál tsakámil. Kom antsanáʼ tin uchaʼ a Abrahán ban tsʼejkadh kaw abal neʼetsak kin tʼajaʼ. (Éx 4:22.) Kom a Jehová in kʼaniy an kʼaʼál tsakam in kʼál an israelitas, Jajáʼ in uluw: «Patal an kʼaʼál tsakam in kʼál an israelitas ani in kʼál an koʼnél nanáʼ neʼets ku kʼalnaʼ. (Éx 13:2.) Jaxtám patal an kʼaʼál tsakam in kʼál an israelitas expidh kwaʼalak kin tʼojonchij a Jehová».
it-2 939 párr. 2
Santidad
An bichow Israel pelak tʼokat, pero belits antsanáʼ waʼats i israelitas axi más tʼokat. Ejtíl an sacerdotes, pero an sumo sacerdote kʼwajatak takudh abal ka tʼojon ban tabernáculo ani kin kalchij an israelitas. Jaxtám u tsalpayabak abal jajáʼchik más tʼokat ani kwaʼalak kin tsápnanchij kin áynanchij tʼokat abal kin ejtow kin putuw in tʼojlábil ani abal etsʼey ka tsuʼtat tʼokat kʼal a Dios. (Le 21; 2Cr 29:34.) An kawlomejchik ani an dhuchum kʼal an Biblia pelakchik i atikláb axi u tsuʼtabak ti tʼokat. (2Pe 1:21.) An abatwalej Pedro in uluw abal an mimlábchik axi kʼwajiy putudh kʼal a Dios pelakchik tʼokat. (1Pe 3:5.) Tam an israelitas u kʼalelak ti pejéx u tsuʼtabakchik ti tʼokat kom pelak a Jehová jitaʼ in okʼnalak axéʼ xi pejextaláb. (Nú 21:14; 1Sa 21:5, 6.) Jayej abal a Jehová patal an kʼaʼál tsakam in kʼál an israelitas pelak tʼokat kom jajáʼ in kʼaniy abal yab ka tsemetschik tam ti tʼajan an kʼaʼál Pascua ti Egipto, jaxtám a Jehová in tsuʼtalakchik ejtíl in kʼál. (Nú 3:12, 13; 8:17.) Jaxtám, patal an kʼaʼál tsakam kwaʼalak ka neʼdháj ban tabernáculo ani ka bináj jun i tsʼakʼchixtaláb. (Éx 13:1, 2; Nú 18:15, 16; Lu 2:22, 23.) An atikláb (uxum o inik) axi kin takuy kin tʼajaʼ an nazareato, pelak tʼokat biyat in putuwalak in káwintal. Al axéʼ xi kʼij in tʼajálchik i exbadh tʼojláb axi u bijchinalak kʼal a Jehová. An nazareo kwaʼalak kin belkaʼ talchik i abatnaxtaláb axi u pidhnalak kʼal a Jehová. Pero max yab kin putuw u luklinalak tin wal a Jehová. Tam kwaʼalak kin pidhaʼ a Jehová jun i tsʼakchixtaláb abal kin ka tsuʼtat junilekʼij ti tʼokat. An kʼij axi in tʼajaʼ okʼxidh ka luklin, yabáts u ajchabak, kwaʼalak kin tujchij ti ít kin putuw an kaw axi in uchamal a Jehová. (Nú 6:1-12.)
8 MA TI 14 A MARZO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | NÚMEROS 9 ANI 10
«Jantʼiniʼ in beldhál a Jehová in bichówil»
it-1 403 párr. 6
Campamento
An israelitas in tejwamédhalak abal kʼwájatak alwaʼ tʼojojodh kom yabchik u kʼalelak bukʼukʼul (ti Números 33 a Moisés in olnaʼ tin kwéntaj 40 i campamentos). Tam an tokow u kóyolak eblim ban tabernáculo, an israelitas u jilkʼonalakchik tanáʼ ani tam an tokow u dhaykʼanalak, jajáʼchik in tujchalak ti belal. «Pel kʼal a Jehová tu uchnalak tam ka koyóts o tam ka beláts». (Nú 9:15-23.) Waʼatsak tsab i trompeta axi tsʼejkadh kʼal i plata axi u juchiyabak abal an isralitas kin exlaʼchik jantʼoj kwaʼalak kin tʼajaʼ. (Nú 10:2, 5, 6.) Ejtíl abal kin exlaʼchik jaykʼij neʼets ka beláts, u juchiyabak lej pílits an trompeta. Tam ti kʼaʼál tʼajan axéʼ, pel ban támub 1512 a.E.C. ban tsabchíl ítsʼ, ban kʼicháj veinte. Tam ti kʼaʼál belátschik an israelitas okʼox neʼetsak an arca del pacto, talbél ox i tribu axi in okʼnálak a Judá, a Isacar ani a Zabulón, talbél neʼetsak an guersonitas ani an meraritas. Jajáʼchik in neʼdhalak an tabernáculo. Kuxlab kʼal jajáʼ neʼetsakchik an tribu in kʼál a Rubén, a Simeón ani a Gad. Talbél neʼetsak an qohatitas, jajáʼchik in neʼdhalak an eyextaláb in kʼál an santuario. Jayej talak an tribu in kʼál a Efraín, talak a Manasés ani a Benjamín ani ma lej kuxlab talak an tribu in kʼál a Dan, a Aser ani a Neftalí. Waʼatsak tsab i tribu axi más yan tin eb ani más tsapik jun neʼetsak okʼox ani axi jun neʼetsak ma lej kuxlab. (Nú 10:11-28.)
w11 15/4 4 párrs. 4, 5
¿A exbayal abal pel a Jehová axi in okʼnál in bichówil?
¿Jantʼiniʼ i éjtowal ki tejwamédhaʼ abal i kʼakʼnál kom a Jehová in okʼnál in bichówil? An abatwalej Pablo tu ólchal jantʼiniʼ ti ki tʼajaʼ: «Ka bínaʼchik a xutsun kʼal jawaʼ ti exóbchal an ókʼnomchik ani ka tʼajaʼ jawaʼ ti uchbiyal» (Heb. 13:17). Pero tam junchikíl, kʼibat ku bélkaxin. Abal ki exbay ki tsálpay jawaʼ in tʼajalakchik an israelitas. In neʼdhálitschik yan i kʼicháj in aykomchik an tokow ani tam kublej an tokow. ¿Jay a kʼicháj neʼetsakchik ka kʼwajiy tanáʼ, jun i kʼicháj, jun i semana o jay a ítsʼ? Tam in konowiyalchik tin báʼ max alwaʼ kin kaldhaʼ patal jawaʼ in chiʼdhál. Pero walám expidh kin tujchij kin kaldhaʼ jawaʼ más in eyendhál. Pero kom in neʼdhalitschik yan a kʼicháj tanáʼ, in tsalpayalchik abal alwaʼits kin kaldhaʼ patal jawaʼ in chiʼdhál. Ani tam weʼits kin taʼpaʼ kin talaʼ kaldhaʼ, in tʼajál ti kwéntaj abal an tokow tujeyits ti belal ani tam kwaʼalchik kin dhaya junilekʼij patal. Nixéʼ in tʼajal abal ka itʼixbéj, yab in éjtowal ka jilkʼon tanáʼ, kwaʼal kin tsemenchij abal ka kʼalej kʼal an bichow (Núm. 9:17-22).
¿Jantʼoj i tʼajál tam a Jehová tu ku konchal ki tʼajaʼ jantʼoj? ¿Dhubatkʼij i belkál jawaʼ a Jehová tu konchal o i tʼajál jantʼini wawáʼ i leʼ? ¿A exlál jantʼoj tu konchal a Jehová ki tʼajaʼ, tam a binál jun i exobintaláb kʼal an Biblia, tam a ólchal an atiklábchik al kʼeʼat i bichow? o ¿jantʼiniʼ in tomnál ka tʼajaʼ an kʼakʼnaxtaláb kʼal an yanél? o ¿jantʼiniʼ in tomnál kit xeʼtsin ban pulik tamkuntaláb ani jantʼiniʼ kit tólmixin kʼal an Comité de Enlace con los Hospitales? I ejtowal ki tejwamédhaʼ abal i kʼakʼnal kom a Jehová tu okʼnál tam ki belkaʼ jawaʼ u konchinal. Jaxtám max neʼets ki takuy ki tʼajaʼ jantʼoj ti ejatal, lej exbadh ki aliy in tólmixtal a Jehová ani in bichówil ani yab ki tʼajaʼ expidh jawaʼ wawaʼ i tsálpay abal tekedh. Antsanáʼ jantʼiniʼ tin tʼajál jun i tsakam tam in tsuʼtal jun i kʼakʼadhtaláb, in aliyal in tataj. Jayetsej in tomnál ki tʼajaʼ wawáʼ tam i tametnál i kʼibataláb. Lej exbadh ki aliy in tólmixtal an epchalchik axi ti tamkuntaláb.
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
it-1 226 párr. 4
Asamblea
Lej exbadh ku tamkun. Tam ti a Jehová in konchij an israelitas ka tamkun támub ti támub ban Pascua in tejwamédhaʼ abal lej exbadh an tamkuntaláb kom antsanáʼ an israelitas neʼetsak kin tsapikmedhaʼ in junkudhtal kʼal Jajáʼ. Max jun i inik yab kʼalnek ti belal ani yab luklidh tin wal a Jehová ani yab tamkun ban pascua kwaʼalak ka tsemdháj. (Nú 9:9-14.) Tam ti an tsʼalej Ezequías in uluw abal a Judá ani a Israel ka tamkun abal kin tʼajaʼ an Pascua ti Jerusalén, in uchaʼchik antseʼ: «Atiklábchik axi ti Israel, kit wichiychik kʼal a Jehová[...], yab ka tʼajaʼchik jantʼiniʼ a biyal yanél. Ka belkaʼchik a Jehová ani kit chích ban templo axi Jajáʼ in ulumal ka tsʼejkáj ani ka kʼakʼnaʼchik a Jehová abal yabáts ka kʼwajiy tsakúl kʼal tatáʼchik. [...] A Jehová pel jun i Dios kʼanidhom ani yajnanchix, max tatáʼchik kit wichiy kʼal Jajáʼ neʼets ti batsʼuwchik». (2Cr 30:6-9.) Max jun i atikláb yabak kin belkaʼ axéʼ xi abatnaxtaláb in tejwamedhalak abal yab in leʼ ka wichiy kʼal a Jehová. Xowéʼ ta kʼicháj wawáʼ yabáts i tʼajál an Pascua, pero an abatwalej Pablo in ulal abal lej exbadh abal in bichówil a Jehová kin tʼajaʼ i tamkuntaláb. Jajáʼ in uluw axéʼ xi kaw: «Xowéʼits ti lej exbadh ki kulbédhanchij in ichích an epchalchik, ku tʼajaxin ti kwéntaj abal ku tólmixin, yab ki jilaʼ ku tamkun, ki kulbédhanchij in ichích an epchalchik, ani más xowéʼ kom i tsuʼtal abal kʼwajat ti kʼunel an kʼij». (Heb 10:24, 25; ka ajiy CONGREGACIÓN.)
15 MA TI 21 A MARZO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | NÚMEROS 11 ANI 12
«¿Jaleʼ ti yab kwaʼal ki tókʼtsichikij a Jehová?»
w01 15/6 17 párr. 20
Yab expidh ki atʼsaʼ ani yab ki tʼajaʼ
20 Yan i epchalchik in tsápnanchal yab kin tʼajaʼ i kidháb tʼajbiláb ejtíl an inmoralidad sexual. Pero jayej i tsápnanchal yab ku tokʼokʼól kom i exlál abal a Jehová yab in kulbetnál. An abatwalej Pablo tu uchál axéʼ xi kaw: «Yab ki tsakudhaʼ a Jehová jantʼiniʼ talchik i atikláb in tʼajaʼ ani jats ti tsemetschik kom tsʼikʼan kʼal an tsam. Yab ku tokʼokʼláts jantʼiniʼ talchik ani jats ti tsemdháj» (1 Corintios 10:9, 10). An israelitas tujey in kawiliyal a Moisés ani a Aarón jayej a Jehová, tujeychik ti itʼixbél kom expidh u pidhnalakchik i maná (Números 16:41; 21:5). ¿Jawaʼ más in pojkál a Jehová, ku tokʼokʼláts o ki tʼajaʼ i kidhab tʼajbiláb? An Biblia in ulal abal yan jitaʼchik axi tokʼokʼláj tsemets kom tsʼikʼanchik kal an tsan (Números 21:6). Okʼxidh ka watʼey axéʼ, tsemdháj 14.700 i atikláb axi tokʼokʼlátschik (Números 16:49). Jaxtám lej exbadh yab ki tʼajaʼ ka tsakuy a Jehová ani ki kʼakʼnaʼ patal jawaʼ tu pidhál.
w06 15/7 15 párr. 7
Ki tʼajaʼ jawaʼ ku uchan ani yab ku tokʼokʼláts
7 Xowéʼ an israelitas lej jalkʼunenekchik in tsalapil. Tam ti a Jehová in kaldhaʼ an israelitas ti Egipto in lej kʼakʼnanchij a Jehová ani ma in ajtinchij (Éxodo 15:1-21). An israelitas tujeychik ti itʼixbél kʼal a Jehová tam ti in tamétnaʼchik i kʼibataláb ban desierto ani kom in tsʼejnaʼchik an cananeos. An israelitas in ukʼchiychik abal kʼaniyat kʼal a Jehová ani tujeychik in tsalpayal abal expidh kaldháj abal kin yajchiknaʼ. Kʼal jawaʼ in tʼajalakchik in tejwamedhalak abal yab in kʼakʼnalak jawaʼ kʼwajatak ti pidhnal kʼal a Jehová. Jaxtám yab i jikʼpál abal a Jehová kin uluw axéʼ xi kaw: «¿Ma jaykʼij neʼets kin jilaʼ ti itʼixbél axéʼ xi atiklábchik kʼal nanáʼ?» (Números 14:27; 21:5).
it-2 855 párr. 2
Riña
Kawilix. Tam jun u kawilix in odhnál an atikláb ani in tʼajál ka tʼeʼpin. An israelitas dhubatkʼij tujeychik ti itʼixbél kʼal a Jehová ani in kawiliy a Moisés ani a Aarón. (Éx 16:2, 7.) A Moisés lej tʼeʼpin kʼal jawaʼ in tʼajalakchik an israelitas ma in konoy ka tsemets. (Nú 11:13-15.) Jitaʼ u kawilix ma in éjtowal kin kʼibaʼ in ejatal. Tam ti an israelitas tujey in kawiliyal a Moisés, a Jehová in tsuʼuw ejtíl max jajayej kʼwajatak ti tokʼtsichikab. (Nú 14:26-30.) Lej yan i atikláb in kʼibaʼ in ejatal kom in tokʼtsichikiy a Jehová.
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
it-2 288
Maná
Jantʼiniʼ jatsak. An maná pelak dhakniʼ ejtíl in ichích cilantro ani kʼijojól ejtíl an cera ani kwechochíl ejtíl jun i perla. In kujúw pel ejtíl jun i tortas kʼal i tsiʼím o jun i torta axi u punchinalak i aceite. An maná awilak ka tseʼyat ban molino, ka tsaʼwat ban mortero, ka paxkʼuyat o ka tsʼejkáj ti tortas ani ka tekʼdháj. (Éx 16:23, 31; Nú 11:7, 8.)
22 MA TI 28 A MARZO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | NÚMEROS 13 ANI 14
«An belomtaláb tu tólmiyal abal ki koʼoy i iniktaláb»
w06 1/10 17 párrs. 5, 6
Max i belál kʼal a Jehová yab neʼets ki leʼnaʼ ki kʼibchij ani neʼets ki tejwamédhaʼ i iniktaláb
5 A Josué ani a Caleb in lej leʼakits ka otsits ban tsabál axi uchan abal neʼets ka pidhan kʼal a Jehová, jaxtám in uluw: «Neʼets ki ejtow ki ataʼ an cananeos kom yabchik in kwaʼal kʼal jitaʼ ka kʼaniyat. Pero wawáʼ i kwaʼal a Jehová, yabchik kit jikʼey» (Números 14:9). ¿Walám chubax jawaʼ kʼwajatakchik in ulal? Aníts. Jajáʼchik ani patal an israelitas in tsuʼuw tam ti a Jehová in tidhebedhaʼ a Egipto tam ti in abaʼ an diez plagas, jayej in tsuʼuwchik tam ti a Jehová in ukʼdhaʼ a Faraon ani an soldados ban mar Rojo (Salmo 136:15). An lajuw atikláb axi kʼalej ti kwatsix ani kʼal jitaʼ ti belchin jawaʼ in uluw yab in tomnálak ka jikʼeychik. Axéʼ in lej yajnaʼ a Jehová, jaxtám in uluw: «¿Ma jaykʼij neʼets ti kin kʼakʼnaʼ axéʼ xi bichow in tsuʼumalchik yan i labidh tʼajbiláb axi u tʼajamal ani belits antsanáʼ yabchik in belál kʼal nanáʼ?» (Números 14:11).
6 A Jehová in uchaʼ an israelitas jaleʼ ti axéʼchik xi atikláb in tʼajál antsanáʼ: an israelitas u jikʼelakchik kom yab in kwaʼalak i belomtaláb. Axéʼ tu exóbchal abal max i kwaʼal i belomtaláb neʼets ki koʼoy i iniktaláb. I lej belál abal axéʼ pel chubax, kom an abatwalej Juan in dhuchunchij an epchalchik axi ti kʼaʼál siglo axéʼ xi kaw: «An belomtaláb kʼal a Jehová jats axi tu tolmiyamal ki ataʼ axéʼ xi xeʼtsintaláb» (1 Juan 5:4). Xowéʼ ta kʼicháj waʼats yan i epchalchik axi payeblabits ani axi tsakamej axi in kwaʼal jun i belomtaláb ejtíl in kʼál a Josué ani a Caleb jajáʼchik in aynanchal ti ólnom belits max in tametnál i kʼibataláb o yab kanat. Yab jitaʼ in ejtowamal kin kubdhaʼ in bichówil a Jehová kom etsʼeychik in tejwamedhamal i tsapláb ani iniktaláb (Romanos 8:31).
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
it-1 740
An tsabál axi a Jehová in pidhaʼ an israelitas
Ban tsabál axi pidhan an israelitas u lej waʼtsinalak i kʼapnél. Tam ti a Moisés in abaʼchik an kwatsixchik kin tsuʼuw an tsabál axi neʼetsak ka pidhan, in chiʼdhaʼchik talchik i kʼapnél ejtíl i higos, i granadas ani jun i pulik dhobeʼ in kʼál i uvas axi koʼoychik kin kitnaʼ tsab ti eb. Bélits abal u lej jikʼelakchik, in olnaʼ abal ba nixéʼ xi tsabál waʼatsak yan i leche ani tsiʼím. (Nú 13:23, 27.)
29 A MARZO MA TI 4 A ABRIL
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | NÚMEROS 15 ANI 16
«Yab ka kʼadhatnaʼ ta baʼ nibal ka belaʼ ta kwetemtal»
w11 15/9 27 párr. 12
¿Tin exlál a Jehová?
12 Tam ti weʼitschik ka ulits ban tsabál axi uchaʼ abal neʼets ka pidhan. A Coré tujey in kawiliyal jantʼiniʼ ti a Jehová in okʼnálak in bichówil. In tamkuychik 250 i inikchik axi lej exladh abal kin tomolnaʼ a Moisés. Jajáʼchik in tsalpayalak abal kʼwajatak ti tolmiyáb kʼal a Jehová, jaxtám in tujchijchik kin kawiliy a Moisés, ani in uchaʼchik axéʼ xi kaw: «Yabáts i leʼ tu ku abatnaʼchik, tu itʼixbedhaʼits an bichow pel tʼokat ani a Jehová kʼwajat kʼal wawáʼ» (Núm. 16:1-3). ¡Axéʼchik xi inik in lej kʼadhatnalak tin baʼ! A Moisés expidh in tókʼtsiy: «A Jehová neʼets kin tejwamédhaʼ jitaʼ in tólmiyal» (ka ajiy Números 16:5). A Coré ani in tolmiwál tsemetschik tam ti chudhey (Núm. 16:31-35).
w11 15/9 27 párr. 11
¿Tin exlál a Jehová?
11 A Jehová yab in tsuʼtalak junat a Moisés ani a Coré kom lej pilitschik jantʼiniʼ in ey. ¿Jaleʼ ti ulal antsanáʼ? Kom yab junatak jantʼiniʼ tin exbayalakchik an abatnaxtaláb axi u pidhnalak kʼal a Jehová. Ki tʼilaʼ tin kwéntaj a Coré, jajáʼ talak kʼal in yanél a Qohat axi pelak i levita. A Coré walám jayej in tsuʼuw tam ti a Jehová in kʼaniy in bichówil ban pulik lejem, jayej in tsuʼuw tam ti a Jehová in talabédhaʼ an israelitas axi jekʼombéj ban monte Sinaí ani jayej tólmixin abal ka neʼdháj an arca del pacto (Éxo. 32:26-29; Núm. 3:30, 31). Axéʼ in tejwamedhál abal a Coré kʼwajiy yan i támub putudh kʼal a Jehová, jaxtám u lej tolmiyabak kʼal yan i israelitas.
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
w98 1/9 20 párrs. 1, 2
Ka tʼajaʼ okʼox jawa más exbadh
A Jehová in pidhaʼ yan in exbádh an abatnaxtaláb axi in pidhaʼchik an israelitas. An Biblia in ulal abal a Jehová in uchaʼ a Moisés: «Axéʼ xi inik kwaʼal ka tsemets» (Números 15:35.) ¿Jaleʼ ti a Jehová in uluw ka tsemdháj nixéʼ xi inik?
An israelitas in kwaʼalak akak a kʼicháj abal kin tʼajaʼ jawaʼ in yejenchal, ejtíl kin aliy i dhiʼ, kin aliy an kʼapnél ani an toltom axi neʼets kin eyendhaʼ. Pero tam sábado expidh kwaʼalak kin kʼakʼnaʼ a Jehová ani yab kwaʼalak ka tʼojon. Kin penaʼchik i dhiʼ yab kidháb, pero yab in tomnálakchik kin tʼajaʼ tam pel i kʼicháj abal kin kʼakʼnaʼ a Jehová. Xowéʼ ta kʼicháj yabáts i belkál in abatnaxtal a Moisés. Jawaʼ in watʼaʼ axéʼ xi inik tu tólmiyal ki tʼajaʼ ti kwéntaj jantʼoj jats axi más exbadh ti ejatal (Filipenses 1:10.)
5 MA TI 11 A ABRIL
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | NÚMEROS 17 MA TI 19
«A kʼalábil [...] jaʼits Nanáʼ»
w11 15/9 13 párr. 9
¿I tsuʼtal a Jehová jantʼiniʼ max wawáʼ i kʼál?
9 Ki tʼilaʼ junil an levitas. Jajáʼchik yab pidhan i tsabál pero kom jajáʼchik expidh in tʼojonchalak a Jehová kwaʼalakchik kin belaʼ an kaw axi uchan kʼal a Jehová: «Tatáʼchik neʼets ti kin kʼalnaʼ» (Núm. 18:20). Xowéʼ ta kʼicháj wawáʼ yab u tʼojnal ba jun i templo. Pero lej alwaʼ ki nitsʼbiy an tsalap axi in kwaʼalak an sacerdotes ani an levitas ani ki belaʼ abal a Jehová neʼets tu ku pidhaʼ jawaʼ i yéjenchal. Kom kʼwajatits ti utel in taltal axéʼ xi xeʼtsintaláb lej exbadh ki belaʼ kʼal a Jehová (Rev. 13:17).
w11 15/9 7 párr. 4
Pel i kʼál a Jehová
4 Jantʼiniʼ i exobnaʼits, an levitas yabchik pidhan kin kʼalnaʼ i tsabál, pero jajáʼchik pidhan jantʼiniʼ i herencia expidh kin tʼojonchij a Jehová. Jajáʼchik takuyat jantʼiniʼ i sacerdotes (Jos. 18:7). Jaxtám a Jehová in uchaʼ ti Números 18:20: «Tatáʼchik pel tin kʼál». ¿Axéʼ in leʼ kin uluw abal an levitas pelakchik tsʼejwantál kom yabchik in kwaʼalak i tsabál? Imbáj kom al kʼeʼat i versículos in tejwamedhál abal yab antsanáʼ (ka ajiy Números 18:19, 21, 24). Jajáʼchik u tʼojnalak ban templo ani an israelitas in neʼdhalak an diezmo. Axéʼ pel an kʼaʼál waliláb ani an kʼaʼál koʼnél. Kʼal an tsʼejwalixtaláb axi u nenchinalakchik an levitas, in kaldhalakchik axi más alwaʼ abal kin pidhaʼchik an sacerdotes (Núm. 18:25-29). Jajáʼchik jayej in éjtowalak kin yekʼwaʼ jawaʼ an israelitas in pidhalakchik a Jehová. Jaxtám an sacerdotes kwaʼalak kin lej belaʼ abal neʼetsak ka pidhan kʼal a Jehová jawaʼ kin yéjenchij.
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
g02 8/6 14 párr. 2
In lej kwaʼal in jalbíl an atʼem
Ti biyál, an atʼem u eyendhabak abal kin tʼipoy jantʼoj axi yab u odhel ani axi in kuxuyal abal etsʼey. Jaxtám an Biblia in eyendhál an kaw «pacto de sal» tam tsab i atikláb in tsʼejkalak jun i kaw axi neʼets ka owey abal etsʼey ani in kʼapalak i kʼapnél axi in punchalak i atʼem (Números 18:19). Ban abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés in ulalak abal an tsʼakchixtaláb axi ka pidhan a Jehová kwaʼalak ka punchin i atʼem, walám axéʼ in leʼak kin uluw abal kʼwajatak alwaʼ ani yab odhenek.
12 MA TI 18 A ABRIL
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | NÚMEROS 20 ANI 21
«Ki koʼoy tsaʼat i ey tam u xeʼets itʼixbél»
w19.02 12 párr. 19
Ki koʼoy i tsaʼataláb ani ki kulbédhaʼ a Jehová
19 Kom antsanáʼ yab neʼets ku lej ukʼpin. Ki tʼilaʼ junilekʼij a Moisés. Al yan i tamub a Moisés in tejwamédhaʼ abal pelak maxuʼ ani in tʼajaʼ jawaʼ uchan kʼal a Jehová. Pero tam ti weʼits kin putuw cuarenta i tamub in okʼnál an israelitas ban desierto, itʼixbéj. Itekʼij ti tsemenek a Miriam ani joliyat ti Qadés, walám jats jajáʼ axi in kʼaniy ʼa tsemdháj a Moisés ti Egipto. Talbél, an israelitas tujeychik ti itʼixbél kom yab in kwaʼalak jawaʼ in yéjenchal. An Biblia in ulal abal tujeychik in kʼwiyál a Moisés kom yab in kwaʼalakchik i jaʼ. Belits abal an israelitas in tsuʼumal jantʼiniʼ ti a Moisés eyendhámej kʼal a Jehová abal kin tʼajaʼ i labidh tʼajbiláb ani abal pel jun i alwaʼ ókʼnom, jajáʼchik in aynanchal ti itʼixbél. Ani in kʼwiyalakchik a Moisés ejtíl max jajáʼ in tʼajalak abal yab ka waʼtsin i jaʼ (Núm. 20:1-5, 9-11).
w19.02 13 párrs. 20, 21
Ki koʼoy i tsaʼataláb ani ki kulbédhaʼ a Jehová
20 Tam ti a Moisés lej itʼixbedhájits kʼal an israelitas yab in tejwamédhaʼ i tsaʼataláb. A Moisés yab in tawnaʼ an tʼujub jantʼiniʼ ti uchan kʼal a Jehová, in kʼwiyaʼ an israelitas ani in uchaʼ abal jajáʼ neʼetsak kin tʼajaʼ jun i labidh tʼajbiláb. Tam tsabíl in kwadhaʼ an tʼujub ani kalej yan i jaʼ. Kom tsakuy ani in kʼadhatnaʼ tin baʼ in tʼajaʼ jantʼoj axi yab in tomnálak (Sal. 106:32, 33). Belits abal a Moisés jun kalel yab in tejwamédhaʼ abal tsaʼatak in ey a Jehová, yab in jilaʼ ka otsits ban Tierra Prometida (Núm. 20:12).
21 ¿Jantʼoj i exobnál kʼal jawaʼ in watʼaʼ a Moisés? Kʼaʼál, abal etsʼey kwaʼal ki tsápnanchij ki tejwamédhaʼ i tsaʼataláb, kom max yab ki tʼajaʼ ti kwéntaj an kʼadhataláb in éjtowal tu ku tʼaja ki uluw ani ki tʼajaʼ jawaʼ yab in tomnál. Tsabchíl, lej exbadh ki koʼoy tsaʼat i ey belits max u tsekenek o max u itʼixbedháb.
w09 1/9 19 párr. 5
Jun i Juez axi etsʼey in tʼajál jawaʼ tekedh
Kʼaʼál, a Jehová yab in uchaʼ a Moisés kin uchaʼ jantʼoj an bichow nibal kin bijiy ti jekʼom. Tsabchíl, a Moisés ani a Aarón yab in puwénchij a Jehová ani boliyatchik kʼal a Jehová kom yab puwénchat (versículo 12). Tam ti a Moisés in uluw an kaw «neʼets tu kanchijchik i jaʼ» kʼwajatak in ulal abal jajáʼ ani a Aarón neʼetsak kin pidhaʼ i jaʼ an bichow ani yab kʼal in tólmixtal a Jehová. Oxchíl jawaʼ a Jehová in takuy kin tʼajaʼ kʼal a Moisés pel tekedh kom okʼxidh in tʼajamalakits antsanáʼ kʼal talchik i israelitas. Ki tʼilaʼ abal a Jehová yab in jilaʼ ka otsits talchik i israelitas ti Canaán kom jekʼombéj (Números 14:22, 23). Tseʼchíl, kom jajáʼchik in okʼnálak an bichow kwaʼalak kin belkaʼ ani kin tʼajaʼ antsanáʼ jantʼiniʼ tu konchinalak kʼal a Jehová (Lucas 12:48).
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
¿I tsuʼtal an epchalchik axi in tametnál i kʼibataláb antsanáʼ jantʼiniʼ ti a Jehová in tʼajál?
12 Kʼal jawaʼ in tʼajaʼ a Aarón a Jehová in éjtowalak kin tsemdhaʼ dhubatkʼij. A Jehová in tʼajaʼ ti kwéntaj abal belits abal a Aarón ukʼpin yab pelak pojkax. A Aarón in tʼajaʼ jawaʼ yab tekedh kom nixokʼnáj kʼal an israelitas. Tam ti a Aarón uchan abal yab tekedh jawaʼ in tʼajaʼ in tejwamédhaʼ i tsaʼataláb ani in belkaʼ jawaʼ uchan kʼal a Jehová (Éx. 32:26; Núm. 12:11; 20:23-27). A Jehová in tʼajaʼ ti kwéntaj abal a Aarón in kwaʼalak i belomtaláb ani abal tʼeʼpin kʼal in walab. Yan i támub talbél a Aarón ani in yanél belej u tʼilnalak jantʼiniʼ i atiklábchik axi in tsápnanchij kin kʼakʼnaʼ a Jehová (Sal. 115:10-12; 135:19, 20).
19 MA TI 25 A ABRIL
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | NÚMEROS 22 MA TI 24
A Jehová in tʼajaʼ abal jun i inik axi pojkax kin labliy an bichow Israel
bt 53 párr. 5
«In olnaʼ tin kwéntaj a Jesús»
5 Antsanáʼ jantʼiniʼ ti kʼaʼál siglo jitaʼ tu tomolnál yab in ejtowamal kin kubdhaʼ an olnomtaláb. Tam an epchalchik baliyab ti wikʼaxteʼ o tam u abnab al pil i kwenchaláb juʼtaj ti waʼats i kʼibataláb, jajáʼchik in aynanchal ti ólnom, jun i tʼiplab ban Segunda Guerra Mundial an epchalchik axi kʼwajatakchik ban campos de concentración Nazis in aynanchij ti ólnom. Jun i judío axi jayej kʼwajatak ti wikʼaxteʼ in uluw: «An kuxudhtaláb axi in tejwamedhalak an ólchixchik kʼal a Jehová tin tólmiy ku tʼajaʼ ti kwéntaj abal jawaʼ in belalakchik kʼwajatak ban Biblia, jaxtám in wenkʼon tin ólchix».
it-2 250
Locura
A Balaam in tejwamédhaʼ abal yab tsalpadh kom in tomolnaʼ a Jehová. A Balaam in tʼajaʼ jawaʼ yab tekedh kom in leʼak kin batsʼuw an tumín axi u ólchinalak kʼal a Balac. Pero a Jehová yab in jilaʼ kin putuw jawaʼ in tsalpayalak. An abatwalej Pedro in dhuchaʼ tin kwéntaj a Balaam «abal a Dios in tʼajaʼ abal jun i burra ka kawin jantʼiniʼ jun i inik, antsanáʼ ti tʼajchin abal yab kin putuw jawaʼ in tsalpayalak». Abal an abatwalej Pedro kin uluw abal a Balaam yab tsalpadhak in eyendhaʼ an kaw griega pa·ra·fro·ní·a, axéʼ in leʼ kin uluw «yab u tsalpax tekedh». (2Pe 2:15, 16; Nú 22:26-31.)
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
w04 1/8 27 párr. 2
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál al an libro in kʼál a Números
22:20-22. ¿Jaleʼ ti lej tsakuy a Jehová kʼal a Balaam? A Jehová in uchaʼ a Balaam abal yab kwaʼalak kin atʼax uchaʼ an israelitas (Números 22:12). A Balaam yab in belkaʼ jawaʼ uchan kʼal a Jehová ani in tʼajaʼ jawaʼ uchan kʼal a Balac kom in leʼak kin batsʼuw an tumín axi neʼetsak ka pidhan (2 Pedro 2:15, 16; Judas 11). Belits abal yab in leʼak kin lábliy an israelitas in tʼajaʼ pero jayej in uchaʼ a Balac kin eyendhaʼ i uxum axi in kʼakʼnál a Baal abal kin kʼambichikiy an israelitas (Números 31:15, 16). Axéʼ in tʼajaʼ ka lej tsakuy a Jehová kom a Balaam expidh kʼwajatak in tsálpayal kʼal jawaʼ neʼetsak kin batsʼuw.
26 A ABRIL MA TI 2 A MAYO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | NÚMEROS 25 ANI 26
«¿In éjtowal jun i atikláb kin kʼaniy axi kʼeʼatchik?»
lvs 118 párrs. 1, 2
«¡Ki pojkaʼ an walabtaláb!»
Ki tsalpay ba jun i kaldhom toʼol jajáʼ u kʼalel kin kaldhaʼ an toʼol juʼtáj tin exlál abal neʼets kin elaʼ axi alwaʼchik. In takuyal jawaʼ neʼets kin eyendhaʼ abal kin kʼambiy, in punuwal ban anzuelo ani in petʼnál ban jaʼ. An kaldhom toʼol in aychal tam an toʼol kin kʼatʼuw an kʼapnél, tam in kʼatʼujits in kinál lej tsapik abal ka tʼaykʼan an patʼál tin wiʼ ani tam in kaldhál an toʼol.
2 An atiklábchik jayej in éjtowal kin watʼaʼ jantʼiniʼ an toʼol. ¿Jantʼiniʼ? Ki tʼilaʼ jawaʼ in watʼaʼ an israelitas. Tam ti weʼitschik ka ulits ban Tierra Prometida koyótschik ti Moab. A Balac an tsʼalej axi ti Moab in uchaʼ a Balaam abal neʼetsak kin pidhaʼ yan i tumín max kin atʼax uchaʼ an israelitas. A Balaam in aliy jantʼiniʼ kin tʼajaʼ abal an israelitas ka walbin ani ka atʼax uchan kʼal a Jehová. Abal kin ejtow kin tʼajaʼ in tsalpay alwaʼ jantʼoj kin eyendhaʼ: in abaʼ talchik i tsʼikʼách axi ti Moab abal ka kʼalej kin tsuʼuw an israelitas ani kin kambichikiyal an inik (Números 22:1-7; 31:15, 16; Apocalipsis 2:14).
lvs 119 párr. 4
«¡Ki pojka an walabtaláb!»
4 ¿Jaleʼ ti yan i israelitas in jilaʼ ka kambiyat kʼal a Balaam? Kom expidh in tsalpaychik tin kwetémtal ani kʼal jawaʼ in leʼakchik. Jayej an israelitas in ukʼchiy jawaʼ a Jehová in tʼajaʼ abal kʼal jajáʼchik. A Jehová in lej alwaʼ beletnámal an israelitas, jaxtám jajáʼchik in tomnálak ka kʼwajiy putudh kʼal Jajáʼ. In kaldhaʼchik ti Egipto, in pijchiy tam ti xeʼetsakchik ban desierto ani in beletnaʼ abal ka ulitschik kʼal i alwaʼtaláb ban Tierra Prometida (Hebreos 3:12). Belits antsanáʼ, in jilaʼchik ka kʼambichikat ani walbin. An abatwalej Pablo in uluw: «Yab kit kwatsiy kʼal jitaʼ yab pel a tomkíl ejtíl in tʼajaʼchik axi ti biyál ani tsemdhájchik» (1 Corintios 10:8).
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
it-2 238 párrs. 1, 2
Límite
Abal kin exlaʼchik jantʼiniʼ kin bukʼuw an tsabál: in tʼajaʼchik ti kwéntaj in puwém an tribu ani in tʼajaʼchik i sorteo. Kʼal axéʼ, an tribu neʼetsak kin exlaʼ juʼtáj ti neʼetsak ka pidhan an tsabál max ban Norte, ban Sur, ban Este o ban Oeste, o ban pakʼchal o juʼtáj ti waʼatsak i tsʼen. An israelitas yabchik pejexin nibal paʼixnaxin kom in exlálakchik abal pel kʼal a Jehová ti kʼwajatak ti pidhnal an tsabál. (Pr 16:33.) A Jehová in jilaʼ abal an israelitas kin eyendhaʼ an sorteo abal ka putun an kʼej kaw axi in uluw a Jacob okʼxidh ka tsemets, axéʼ xi kaw i elál ti Génesis 49:1-33.
Tam in exlálitschik juʼtáj ti neʼets ti kʼwajíl xowéʼ kwaʼalak kin exlaʼ in puwém an tsabál axi neʼetsak ka pidhan, abal axéʼ u tʼajnalak ti kwéntaj in yaném an tribu. «Kwaʼal ka bukʼuwchik an tsabál jantʼiniʼ tin tomnál, ka tʼajaʼ ti kwéntaj in yaném an tribu ani ka tʼajaʼ i sorteo. Max yanchik tin eb ka pidhaʼ más púlik an tsabál ani max weʼchik tin eb ka pidhaʼ más tsipíl ani kwaʼal ka kʼwajiy juʼtáj ti bijchin». (Nú 33:54.) Max jun i tribu axi tsipkats ka pidhan lej pulik an tsabál, kwaʼalak ka tixkʼanchat jun i weʼ abal ka pidhan kʼeʼat i tribu axi más yan tin eb. Axéʼ jats axi watʼey kʼal an tribu in kʼal a Judá, jajáʼchik pidhan jun i tsabál lej pulik, pero talbél tixkʼanchat weʼ abal ka pidhan an tribu in kʼál a Simeón. (Jos 19:9.)