Abal ka exbay an Tolmixtaláb abal ti exóbal abal an tamkuntaláb I Ejatal ani i Tʼojlábil tu aykol kʼal a Cristo
7 MA TI 13 A MARZO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | 1 SAMUEL 12 ANI 13
«Jitaʼ in kʼadhatnál tin baʼ in yajchiknál»
w00 1/8 13 párr. 17
Jitaʼ yab in kwaʼal i tsaʼataláb in yajchiknál
17 Walám ki tsalpay abal yab kidháb jawaʼ in tʼajaʼ a Saúl kom in bichówil a Dios in «yéjenchalak i tolmixtaláb» ani kʼal axi tu pojkáb kʼwájatak ti jikʼedháb (1 Samuel 13:6, 7). Patal i exlál abal yab kidháb ki tʼajaʼ jantʼoj, tam yab waʼats jitaʼ abal kin ókʼnaʼ. Pero lej exbadh ki tʼilaʼ abal a Jehová in exlál jawaʼ i atsʼál ti ichích ani in tsuʼtal abal jaleʼ ti tʼajál jantʼoj (1 Samuel 16:7). Walám a Jehová in tsuʼuw jantʼoj axi in tʼajálak a Saúl ani an Biblia yab in olnál. Jun i tʼiplab, walám a Jehová in tsuʼuw abal a Saúl yab in koʼoy i kʼayaʼtaláb kom in kwaʼalak i kʼadhataláb, walám u itʼixbelak kom jajáʼ pélak an tsʼálej ani kwaʼalak kin aychij abal a Samuel ka ulits, walám in tsálpayalak abal lej yejtselits ani lej kʼayúm u bélal. Yab i lej exlál max chubax játs axi in tsalpay, pero bélits antsanáʼ a Saúl yab in putuw kʼal jawaʼ uchan ani in jékʼomnaʼ an olchixtaláb axi pidhan kʼal a Jehová. ¿Jantʼoj watʼey? A Samuel yab in kulbétnaʼ jawaʼ in tʼajaʼ a Saúl. A Samuel in boliy ani in uchaʼ: «Tatáʼ yabáts neʼets ti eyal kom yab a bélkaʼ jawaʼ ti uchaʼ a Jehová» (1 Samuel 13:13, 14). Kʼal axéʼ i éxbayal abal jitaʼ in kwaʼal i kʼadhataláb in yajchiknál.
w07 15/6 27 párr. 8
A Jehová in pidhál in jalbíl tam wawáʼ u bélkax
8 Jawaʼ in watʼaʼ a Saúl tu exóbchal abal lej exbadh ku bélkaxin. Tam ti in tujchij ti eyal in kwaʼalak i tsaʼataláb, in atsʼálak abal «yab in kwaʼalak in jalbíl. Pero talbél jawaʼ in tákuy kin tʼajaʼ in tejwamédhaʼ abal kʼadhatak in ey (1 Samuel 10:21, 22; 15:17). Jun a kʼicháj neʼetsak ti pejex kʼal an filisteos ani uchan abal kin aychij a Samuel kom neʼetsak kin tʼajchij i tsʼakchixtaláb a Jehová ani neʼetsak ka uchan jantʼoj kin tʼajaʼ. Kom in tsuʼuw abal a Samuel yab u ulelak ani abal an soldados tujey ti bukʼel, a Saúl «in bínaʼ an tsʼakchixtaláb». A Jehová yab in kulbétnaʼ jawaʼ in tʼajaʼ a Saúl. Tam ti a Samuel ulits, a Saúl in uluw abal in «bínaʼ an tsʼakchixtaláb » kom a Samuel yab u ulelak ani kom in léʼak kin bátsʼuw in láblixtal a Jehová. Abal a Saúl jawaʼ más exbadhak pélak kin bínaʼ an tsʼakchixtaláb ani yab kin bélkaʼ an abatnaxtaláb abal kin aychij ka ulits a Samuel. Uchan kʼal a Samuel: «Tatáʼ it lej tonto, yab a bélkaʼ an abatnaxtaláb axi ti pidhaʼ a Jehová». Kom yab bélkaxin a Saúl yabáts jilan ti eyal kʼal a Jehová (1 Samuel 10:8; 13:5-13).
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
w11 15/7 13 párr. 15
¿Neʼets ki bélkaʼ jawaʼ a Jehová tu ólchal?
15 ¿Walám in tsalpay an israelitas abal más alwaʼ kin koʼoy jun i tsʼálej, kom neʼetsak ka tólmiyat más ani yab ejtíl a Jehová? Ani max játs antsanáʼ, kʼwájatak in aliyal jantʼoj axi yab in kwaʼalak in jalbíl, ani antsanáʼ in éjtowalak ka tsʼilkʼoyat kʼal an tsalap axi in kwaʼal a Satanás. Jun i tʼiplab pel abal kʼal an eyalchik neʼetsak ka nixan kin kʼakʼnaʼ i dioses axi yab chubax. Jitaʼchik in kʼakʼnál i walekláb lej tonto kom in tsálpayal abal max kin kʼakʼnaʼchik i dioses axi pel i téʼ o i tʼujub neʼets ka lábliyat. Wawáʼ i exlál abal a Jehová játs an dhakúm kʼal patal jawaʼ i tsuʼtal, i belál abal chubax jawaʼ in uluw a Pablo, abal «an dioses axi waʼats ban tsabál yab chubax» (1 Cor. 8:4). I lej belál abal an waleklábchik yab in kwaʼal in jalbíl. Kom bélits abal awil ka takan yab u tsuʼux, yab u otsʼox, yabchik u kaw ani nibal in éjtowal ka tólmixin. Max ki kʼakʼnaʼ, pel ejtíl max i aliyal jantʼoj axi yab in kwaʼal in jalbíl. Pel jantʼoj axi expidh in tʼajál ki yajchiknaʼ (Sal. 115:4-8).
14 MA TI 20 A MARZO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | 1 SAMUEL 14 ANI 15
«Max ku bélkaxin neʼets ki kulbédhanchij in ichích a Jehová»
w07 15/6 26 párr. 4
A Jehová in pidhál in jalbíl tam wawáʼ u bélkax
4 Kom a Jehová játs an dhakúm kʼal patal jawaʼ waʼats, Jajáʼ játs an dhabal kʼal patal jawaʼ i kwaʼal. ¿Walám waʼats jantʼoj axi i éjtowal ki tsʼejwaliy? Aníts, waʼats jantʼoj axi i éjtowal ki pidhaʼ. ¿Jantʼoj játs? An tokʼtsixtaláb i elál al axéʼ xi pejach: «Ka tejwamédhaʼ i tsalpadhtaláb ani ti kin kulbédhanchij u ichích, kom antsanáʼ neʼets ka tʼokedhaʼ u bij» (Proverbios 27:11). Max ki belkaʼ a Dios, Jajáʼ u kulbél. Bélits abal pilits jantʼiniʼ tu yejey ani juʼtáj tu tal, max ki bélkaʼ a Dios i éjtowal ki tejwamédhaʼ abal an Diablo pel jun i janamkáw, kom jajáʼ in ulúmal abal ni jun i atikláb in éjtowal ka kʼwajiy putudh tam in tametnál i kʼibataláb. Patal i éjtowal ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová.
it-2 513 párr. 5
Ku bélkaxin
Abal a Jehová kin bátsʼuw an kʼakʼnaxtaláb axi i pidhál, in yéjenchal ku bélkaxin. A Samuel in uchaʼ an tsʼálej Saúl: «¿Walám in atsʼál más u kulbél a Jehová max ka tʼajchij i tsʼakchixtaláb o ka belkaʼ jawaʼ ti konchal? Más alwaʼ ki bélkaʼ jawaʼ tu konchal a Jehová, ki atsʼaʼ ani yab an koʼnél axi i binál jantʼiniʼ i tsʼakchixtaláb». (1Sa 15:22.) Tam yab i belkál a Jehová, i tejwamédhal abal yab i belál kʼal Jajáʼ, abal yab i kwaʼal i belomtaláb. Jitaʼ yab u bélkax pel ejtíl max kʼwajat in eyendhál an adivinación o ejtíl max kʼwajat in kʼakʼnál i dioses axi yab chubax. (1Sa 15:23; ka jumbiy kʼal Ro 6:16.) Max ki uluw neʼets ki tʼajaʼ jantʼoj pero yab ki putuw i káwintal, yab jantʼoj in jalbíl. Ani tam yab u tokʼtsinal kʼwajat i tejwamédhal abal yab i belkál ani yab i kʼakʼnál jitaʼ kʼwajat tu pidhál an olchixtaláb. (Mt 21:28-32.) Jaxtám jítaʼchik in atsʼál ani in bátsʼuwal in káwintal a Dios, pero yabchik in belkál jawaʼ u kónchinal, kʼwajat in kʼámbiyal in tsalápil ani yab neʼets kin bátsʼuw nibal jun i lablixtaláb. (Snt 1:22-25.) A Jesucristo in uluw abal neʼetsak ka waʼtsin i atiklábchik axi ejtíl max neʼets kin tʼajchij in kulbétal a Dios. Pero kʼal jawaʼ in atsʼál tin tsalápil neʼetsak kin tejwamédhaʼ abal yab tekedh jawaʼ in tsalpayal ani jaxtám yab neʼets kin bátsʼuw nibal jun i lablixtaláb. (Mt 7:15-23.)
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
it-1 517 párr. 1
Yajnanchixtaláb
Max ki yajnanchij jitaʼ axi a Jehová in pojkál, in éjtowal tu ku odhnaʼ. Jawaʼ in watʼaʼ an tsʼálej Saúl in éjtowal tu ku exóbchij yan jantʼoj, a Jehová in uchaʼ abal kwaʼalak kin talabedhaʼ an amalequitas, kom tam ti kalechik ti Egipto odhnáj kʼal nixéʼ xi bichow. A Saúl uchan abal yab kin yajnanchij an amalequitas, pero nixoknáj kʼal jitaʼ tu junabak ani yab in putuw jawaʼ uchan kʼal a Jehová. Ani a Jehová yabáts in jilaʼ abal kin áynanchij jantʼiniʼ i tsʼálej. (1Sa 15:2-24.) Jitaʼ kin lupudh kʼanidhaʼ jawaʼ a Jehová tu abchal ki tʼajaʼ ani ka kʼwajiy putudh kʼal jajáʼ neʼets ka tólmiyat abal yab kin kʼibchij ejtíl a Saúl ani ka áynanchat ka lábliyat kʼal a Dios.
21 MA TI 27 A MARZO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | 1 SAMUEL 16 ANI 17
«Pel a Jehová axi in okʼnál an pextaláb»
wp16.5 11 párrs. 2, 3
«A Jehová játs axi u pejéx abal tu ku kʼaniy»
Abal a Saúl yabáts ka lej tʼepin, a David in uchaʼ abal in tsemdhámal jun i tsój ani jun i oso. ¿Kʼwájatak in kʼadhatnál in ey a David tam tin uluw axéʼ xi kaw? Imbáj. A David in exlálak abal pel kʼal a Jehová ti tolmiyat. Jajáʼ in uluw: «A Jehová, tin kʼaniy abal yab ti kin odhnaʼ an tsój ani abal yab ti kin odhnaʼ an oso, Jajáʼ neʼets ti kin kʼaniy abal yab ti kin odhnaʼ axéʼ xi filisteo». Talbél a Saúl in uchaʼ a David: «Kit kʼalej ani a Jehová neʼets ti tólmiy» (1 Samuel 17:37).
¿A léʼ ka koʼoy jun i belomtaláb ejtíl a David? A David yab kʼwájatak ti kʼatsub. In lej belálak kʼal a Dios kom in exlálak ani kom tolmiyámej. A David in exlálak abal a Jehová pel jun i Dios axi u kʼanix ani abal in putuwal in káwintal. Abal ki koʼoy jun i belomtaláb tsapik ejtíl a David, in yéjenchal ki áynanchij ki exóbnaʼ an Biblia. Max ki punuw ti tʼajbiláb jawaʼ i exobnál, neʼets ku kʼwajiy alwaʼ ti ejatal ani nixéʼ neʼets tu ku tólmiy abal ka tsapnéj i bélomtal (Hebreos 11:1).
wp16.5 11 párrs. 8, 9
«A Jehová játs axi u pejéx abal tu ku kʼaniy»
Jawaʼ in uluw a David nixéʼ a kʼicháj, in tejwamédhal abal in kwaʼalak jun i belomtaláb tsapik. Ka tsálpaychik jantʼiniʼ a David in uchaʼ a Goliat: «Tatáʼ it tal kʼal jun i nakat kutsíl, kʼal jun i lanza ani jun i jabalina, pero nanáʼ neʼets tu tomolnaʼ kʼal in bij a Jehová, an Dios axi in okʼnál an israelitas axi tatáʼ a tomolnámal. A David in exlálak abal jawaʼ in eyendhálak jun i atikláb abal ti pejéx ani in tsap yab neʼetsak ka eyan abal kin tomolnaʼ a Jehová. A Goliat in luklinchámal in bij a Jehová ani neʼetsak ka boliyat, ani a David antsanáʼ tin ulumal abal: «pel a Jehová axi neʼetsak ti pejéx» (1 Samuel 17:45-47).
A David in exlálak jantʼiniʼ játsak in yejém a Goliat ani jawaʼ in eyendhálak ti pejéx pero bélits antsanáʼ yab jikʼey. Jajáʼ yab in tʼajaʼ ejtíl a Saúl nibal in jumbiy in ey kʼal a Goliat. Jawaʼ in tʼajaʼ pel kin jumbiy a Goliat kʼal a Jehová, chubax a Goliat lej yejnek, utat 3 metros in yejém, más yejnek kʼal axi kʼeʼat an soldados pero yab in bajuwalak kin jumbiy kʼal a Jehová. I lej exlál abal a Jehová neʼetsak kin ataʼ kom a Goliat pélak ejtíl jun i jajnek, jantʼoj axi a Jehová in éjtowalak kin tsemdhaʼ dhubat.
wp16.5 12 párr. 4
«A Jehová játs axi u pejéx abal tu ku kʼaniy»
Xowéʼ ta kʼicháj in bichówil a Dios yabáts u kʼalel ti pejéx (Mateo 26:52). Bélits antsanáʼ i yéjenchal ki nitsʼbiy an belomtaláb axi in koʼoy a David. Kwaʼal ki belaʼ kʼal a Jehová ani ki tʼilaʼ abal játs an Dios axi in tomnál ki kʼakʼnaʼ ani ki tʼojonchij. Walám jun a kʼicháj ki koʼoy jun i kʼibataláb ani ki atsʼaʼ abal yab neʼets ki ejtow ki tamétnaʼ. Pero max ki tʼilaʼ an tsapláb axi in kwaʼal a Jehová ani ki tsalpay ejtíl Jajáʼ, neʼets ki tʼajaʼ ti kwéntaj abal an kʼibataláb axi i kwaʼal yab kʼibat. Max ki tákuy ki tʼojonchij a Jehová ani ki belaʼ kʼal Jajáʼ, antsanáʼ jantʼiniʼ in tʼajaʼ a David nibal jun i kʼibataláb neʼets tu ku tʼokʼbay. In tsap a Jehová nibal jantʼoj in tʼokʼbayal.
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
it-2 975 párr. 1
Saúl
Talbél ti a Jehová in takuyámal a David jantʼiniʼ i tsʼálej, in tíxkʼanchij in tʼokat tsap a Saúl. Ma ti nixéʼ a kʼicháj «jun i espíritu axi kidháb axi tal kʼal a Jehová, in odhnálak a Saúl». Kom a Jehová in tíxkʼanchij an espíritu santo a Saúl, in tʼajaʼ abal jun i «espíritu axi kidháb» játs axi kin abatnaʼ a Saúl, kin abatnanchij in tsalápil, kin tʼajaʼ abal yab ka kʼwajiy koyat ani kin tsalpay kin tʼajaʼ jawaʼ kidháb. Kom a Saúl yab in bélkaʼ a Jehová, in tejwamédhaʼ kʼal in tsalápil ani in ichích abal expidh in tsálpayalak kin tʼajaʼ jawaʼ kidháb. Ani kom a Saúl wenkʼon antsanáʼ, in tʼokat tsap a Jehová yabáts in ejtow kin tólmiy a Saúl abal yab kin tʼajaʼ jawaʼ kidháb. Kom a Jehová in tíxkʼanchij in tʼokat tsap a Saúl, «an espíritu axi kidháb» játs axi in abatnalak xowéʼ. Ani jaxtám i éjtowal ki uluw abal axéʼ xi «espíritu axi kidháb» talak kʼal a Jehová, jaxtám, ma in tʼojnálil a Saúl in uluw abal axéʼ xi espíritu talak kʼal a Jehová. Kʼal jun in tʼojnálil uchan a Saúl abal kin konoy abal a David ka kʼwajiy tin kʼimáʼ ani kin tʼéney an arpa tam jajáʼ kin atsʼaʼ abal u odhnáb kʼal an «espíritu axi kidháb». (1Sa 16:14-23; 17:15.)
28 A MARZO MA TI 3 A ABRIL
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | 1 SAMUEL 18 ANI 19
«Etsʼey ka tejwamédhaʼ i tsaʼataláb»
w04 1/4 15 párr. 4
Ki lej belaʼ abal in tʼokat tsap a Dios neʼets tu ku tólmiy tam ki tamétnaʼ jun i kʼibataláb ti ejatal
4 A David dhúbatkʼij exláj tin puwél an bichow. Kaniyat abal ka tʼójon tin kʼimáʼ an tsʼálej ani kin tʼenenchij i son. In tsemdhaʼ a Goliat jun i soldado watʼadh yejnek, u tsʼejnábak kʼal an soldados israelitas. A David punuwat kin okʼnaʼ jun i múkeʼ i soldados ani kʼalej ti pejéx kʼal an filisteos ani in ataʼ. Kʼal an israelitas u kʼanidhábak ani u tsʼejkanchábak i ajatláb. Okʼxidh olchinénekits an tsʼálej Saúl kʼal jun in tʼojnálil abal a David «bajudh ti tʼénel kʼal [an arpa]», pero jayej pélak jun i inik axi «yab u jikʼél ani witʼádh ti pejéx ani in kwaʼalak i tsalpadhtaláb abal ti kaw» (1 Samuel 16:18; 17:23, 24, 45-51; 18:5-7).
w18.01 28 párrs. 6, 7
Exlantál jitaʼ in kʼakʼnál a Jehová ani jitaʼ imbáj
6 Talchik kʼadhat in ey kom alabél, kom u lej exláb, kom witʼádh ti ajat o kom tsapik o kom u puwénchab. A David antsanaʼak in ey, pero etsʼey in tejwamédhaʼ i tsaʼataláb. Jun i tʼiplab, tam ti a David in tsemdhaʼ a Goliat, an tsʼálej Saúl in uchaʼ abal in éjtowalak ka tomkin kʼal in tsʼikʼáchil. Tam a David tokʼtsin: «¿Jitaʼ játs nanáʼ ani u yanél abal ku bájuw kin tomkin kʼal in tsʼikʼáchil an tsʼálej?» (1 Sam. 18:18). ¿Kʼal jantʼoj ti tolmiyat a David abal etsʼey kin koʼoy i tsaʼataláb? Jajáʼ in exlálak abal in kwaʼalak in uchbíl ani witʼadhak kʼal jantʼoj kom a Dios in kwaʼalak i tsaʼataláb ani tʼajnének ti kwéntaj (Sal. 113:5-8). Jajáʼ in exlálak abal patal jawaʼ in kwaʼalak pel kom pidhnének kʼal a Jehová (ka jumbiy kʼal 1 Corintios 4:7).
7 Xowéʼ ta kʼicháj jitaʼchik in kʼakʼnál a Jehová, in tsápnanchal kin nitsʼbiy an tsaʼataláb axi in koʼoy a David. Bélits abal a Jehová in tsʼejkámal patal jawaʼ waʼats, tsaʼat in ey (Sal. 18:35). I lej tʼajál ti kwéntaj axéʼ xi kaw axi tu ólchal a Dios: «Ka yajnanchij jayej a at kʼwajíl, ka tʼajchij i alwataláb, ka koʼoy tsaʼat a ichích, ka walbaʼ ta baʼ ani ka kuxuy jawákits ka tamuw» (Col. 3:12). Jayej i exlál abal jitaʼ in kwaʼal i kʼanidhomtaláb, «yab in kʼadhatnál tin baʼ nibal in tʼajál ti púlik» (1 Cor. 13:4). Antsanáʼ jantʼiniʼ jun i uxum axi tómkidh, in éjtowal kin tólmiy in tomkíl kʼal jawaʼ in tʼajál abal kin belaʼ kʼal a Jehová, an atiklábchik in éjtowal ka utey kʼal a Jehová, max jitaʼ in tʼójonchal a Jehová kin koʼoy i tsaʼataláb (1 Ped. 3:1).
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
it-2 727 párr. 1
Kawlomej
Bélits max a Jehová in takuyámal an kawlomechik kʼal in tʼokat tsap, yab etsʼey in binalak i olchixtaláb tsaplidh kʼal in tʼokat tsap a Jehová. An Biblia in ulal abal in tʼokat tsap a Dios játs axi in uchálak jaykʼiʼ ti neʼetsak ka kawin ani in ólchalakchik jantʼoj kwaʼalak kin uluw. (Eze 11:4, 5; Miq 3:8.) Kʼal an tʼokat tsapláb u nixnalak abal ka kawinchik. (1Sa 10:10; Jer 20:9; Am 3:8.) Tejwaʼak abal pel a Jehová axi in tólmiyalak kʼal in tʼokat tsap, kom jantʼiniʼ u kubelchik ani jantʼiniʼ tu kaw lej júnits kʼal axi kʼeʼatchik. Kʼal axéʼ i éxbayal jawaʼ in léʼ kin uluw an kaw ku «kawin jantʼiniʼ jun i kawlomej». (1Sa 10:6-11; 19:20-24; Jer 29:24-32; ka jumbiy kʼal Hch 2:4, 12-17; 6:15; 7:55.) An kawlomechik in tsápnanchalak kin putuw kʼal in tʼojlábil, antsanáʼ jantʼiniʼ tin tomnál ani in pidhálak yan in jalbíl. Talchik i atikláb in tsalpanchalak abal lej kʼeʼatkʼej in ey o ejtíl max u olmanal. Ani játs jawaʼ watʼey tam ti a Jehú bíjiyat ti tsʼálej, u tsalpanchábak abal an kawlomej u olmanal. (2Re 9:1-13; ka jumbiy kʼal Hch 26:24, 25.) Ani játs jawaʼ watʼey kʼal a Saúl, tam ti xeʼetsak in ayoknál a David, «wenkʼon jantʼiniʼ jun i kawlomej» kʼwajiy ti kaw jantʼiniʼ jun i kawlomej, in tixkʼaʼ in tóltomil ani «jilkʼon kʼotʼidh jun i kʼicháj putat ani patal akal». Antsanáʼ a David in ejtow ka kʼalej ti tsinel. (1Sa 19:18-20:1.) Yab in léʼ kin uluw kʼal axéʼ xi tʼiláb abal an kawlomechik etsʼey u xeʼtsinalak kʼotʼidh, kom an Biblia in wilkʼál abal yab etsʼey in tʼajálak antsanáʼ. Al tsablom an tʼilab axi kʼwajat ban Biblia, an kawlomechik axi xeʼtsin kʼotʼidh yab in tʼajchíl, xeʼtsin antsanáʼ abal kin putuw jun i kʼej kaw. (Isa 20:2-4; Miq 1:8-11.) An Biblia yab in wilkʼál jaleʼ ti a Saúl xeʼtsin kʼotʼidh, max pel abal kin tejwamédhaʼ abal pel jun i alkʼidh inik axi tixkʼanchámej in ey ani abal yab in éjtowalak kin tomolnaʼ a Jehová o max pel kʼeʼat jantʼoj.
4 MA TI 10 A ABRIL
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | 1 SAMUEL 20 MA TI 22
«¿Jantʼoj i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki bájuw ti jun i alwaʼ jaʼúb?»
w19.11 7 párr. 18
Ki tsapikmédhaʼ i jaʼúbtal okʼxidh ka chich in taltal axéʼ an xeʼtsintaláb
18 Xowéʼ ta kʼicháj an epchalchik in tametnál yan i kʼibataláb. Jun i tʼiplab, i yajchiknál tam u waʼtsinal jun i ukʼenib o tam i at kʼwajíl in tʼajál jantʼoj axi tu ku odhnaʼ. Max ka watʼey antsanáʼ i éjtowal ki bátsʼuw an epchalchik ti kʼimáʼ, kʼeʼatchik in éjtowal ka tólmixin kʼal i tumín. Pero jawaʼ i éjtowal ki tʼajaʼ pel ki konchij abal a Jehová kin tólmiychik. Junchikíl tam ki exlaʼ abal jun i epchal in kʼibchal i kanataláb, walám yab ki exlaʼ jantʼoj ki uchaʼ, pero patal i éjtowal ki tʼajaʼ jantʼoj. Walám i éjtowal ki jolkʼaʼ i kʼij abal ku tʼilmáts kʼal jajáʼ, ki otsʼówiy tam tu tawnál o ki ajchij jun i texto axi tu kanatbedhál (Is. 50:4). Jawaʼ más exbadh pel ku kʼwajiy kʼal i jaʼúbchik tam kin yejenchij (ka ajiy Proverbios 17:17).
w08 15/2 8 párr. 7
Ku xeʼtsin ban bél axi a Jehová tu exóbchal
7 A Dios in léʼ abal yab ki kʼibchij i jaʼúbchik (Pro. 17:17). A Jonatán in tsakámil a Saúl, in koʼoy jun i jaʼubtaláb lej tsapik kʼal a David. Tam ti a Jonatán in exlaʼ abal a David in tsemdhámal a Goliat in bájuw kin lej kʼanidhaʼ, ejtíl in kwetém ejatal (1 Sam. 18:1, 3). A Jonatán in ólchij a David abal u leʼnabak ka tsemdháj kʼal a Saúl ani tam ti a David kʼalej ti tsinél, wichiy ka tamkunchik abal kin tsʼejkaʼ jun i kaw. Talbél a Jonatán in kʼaniy a David ani ma wéʼ ka tsemdháj kʼal a Saúl. Bélits antsanáʼ in tsab aliy a David abal kin tsapikmédhaʼ in jaʼúbtal (1 Sam. 20:24-41). Ani ban junkáts i kalel tam ti wichiy ka tsuʼuxinchik a Jonatán in uchaʼ a David abal kʼal a Jehová yab jaykʼiʼ neʼetsak ka jilan (1 Sam. 23:16-18).
w09 15/10 19 párr. 11
¿Jantʼiniʼ ki áynanchij ki koʼoy i jaʼúbchik bélits abal yab waʼats i kʼanidhomtaláb ban xeʼtsintaláb?
11 Ku kʼwajiy putudh. A Salomón in dhuchaʼ: «Jun i alwaʼ jaʼúb etsʼey u kʼanidhom bélits max jun in yajchiknál» (Pro. 17:17). Tam ti a Salomón in dhuchaʼ axéʼ xi kaw, walám kʼwajatak in tsalpayal kʼal an jaʼubtaláb axi in koʼoy a Jonatán kʼal a David, in tsakámil a Saúl. (1 Sam. 18:1). A Saúl in léʼak abal a Jonatán ka kʼwajiy ti tsʼálej talbél kʼal jajáʼ, pero a Jonatán in bátsʼuw jawaʼ a Jehová in uluw, abal a David ka kʼwajiy ti eyal. Kʼal axéʼ i tʼajál ti kwéntaj abal a Jonatán yabak u paʼixnom ejtíl a Saúl. Jayej a Jonatán yab tsákuy kʼal jawaʼ a David in bátsʼuw nibal in belaʼ jawaʼ a Saúl in uluw tin kwéntaj a David (1 Sam. 20:24-34). ¿I nitsʼbiyal wawáʼ a Jonatán? ¿I atsʼál u kulbél tam jun i jaʼúb in bátsʼuwal jun in uchbíl ti tamkuntaláb? ¿I tólmiyal ani i kanatbedhál tam in watʼal jun i yajchiktaláb? ¿Jantʼoj i tʼajál tam i atsʼál abal kʼwajat ti kawiliyab? ¿I kʼániyal dhúbatkʼij i jaʼúbchik ejtíl Jonatán?
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
w05 15/3 24 párr. 4
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál al an libro in kʼál a Primero de Samuel
21:12, 13. A Jehová in aychal abal ki eyendhaʼ an tsalpadhtaláb axi i kwaʼal abal ki tamétnaʼ an kʼibataláb axi i tametnál. Tu pidhámal an Biblia ani nixéʼ tu pidhnal i tsalpadhtaláb ani tu exóbchal jantʼiniʼ ku kawin (Proverbios 1:4). Jayej tu pidhámal an ókʼnomchik axi ti tamkuntaláb abal tu ku tólmiy.
18 MA TI 24 A ABRIL
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | 1 SAMUEL 23 ANI 24
«Ka tejwamédhaʼ i kʼayaʼtaláb ani ka aychij abal a Jehová ti tólmiy»
w04 1/4 16 párr. 8
Ki lej belaʼ abal a Jehová neʼets tu ku tólmiy tam ki watʼenchij jun i kʼibataláb
8 A David yab in léʼnaʼ kin odhnaʼ a Saúl. A David in kwaʼalak i belomtaláb ani i kʼayaʼtaláb, jaxtám in jilaʼ abal a Jehová kin tsʼejkaʼ an kʼibataláb. Tam ti a Saúl kalej ban paxal, a David in dhájay ani in uchaʼ: «Ki jilaʼ abal a Jehová tu ku boliy, pero nanáʼ yab u tsalpayal tu odhnaʼ» (1 Samuel 24:12). Bélits abal a David in exlálak jantʼiniʼ játs in ey a Saúl, yab jaykʼiʼ in tomolnaʼ, yab in kʼwiyaʼ nibal in kawiliy. Ani al kʼeʼatchik i kʼibataláb axi in koʼoy a David in lej belaʼ abal a Jehová neʼetsak kin tsʼejkaʼ an kʼibataláb (1 Samuel 25:32-34; 26:10, 11).
w04 1/6 22 párrs. 5, 6
Tam i watʼal jun i kʼibataláb, ¿i jilál tu ku ataʼ?
An oxchíl exobchixtaláb axi i kaldhál, játs abal tam ki watʼaʼ jun i kʼibataláb in tomnál ki belaʼ kʼal a Jehová ani yab ki aliy i tolmixtaláb al pil juʼtáj. An abatwale Santiago in uluw: «Ka tejwamédhaʼchik i kuxudhtaláb abal játs ti tólmiy abal ka tsapnéj a bélomtal ani ti tólmiy kit kʼwajiy kulbél» (Santiago 1:4). Abal ki áynanchij ki koʼoy i kuxudhtaláb, in tomnál ki tamétnaʼ an kʼibataláb ani yab ki aliy i tolmixtaláb kʼal jawaʼ an Biblia yab in olnál. Antsanáʼ neʼets ki tejwamédhaʼ abal tsapik i bélomtal ani abal tu tólmiyal ki kuxuy. A José ani a David antsanáʼ tin tʼajaʼ. Yab in tʼajaʼchik jantʼoj axi kin luklinchij in bij a Jehová. In eyendhaʼ an kʼibataláb axi in kwaʼalakchik abal kin áynanchij abal okʼox, in belaʼchik kʼal a Jehová ani kʼal jajáʼ lej lábliyat. A Jehová in eyendhaʼ a José ani a David abal kin kʼaniy ani kin exóbchij in bichówil (Génesis 41:39-41; 45:5; 2 Samuel 5:4, 5).
Walám wawáʼ jayej ki tamétnaʼ i kʼibataláb ani ki lenaʼ ki aliy i tolmixtaláb juʼtáj yab in tomnál. Jun i tʼiplab, ¿a atsʼál tʼeʼpidh kom yabaye a elámal jun a tomkíl o jun a kʼimádhil? Ani max yab it tómkidh, yab ka jékʼomnaʼ an abatnaxtaláb axi in binál a Jehová ani ki «tomkin kʼal jitaʼ axi yab in kʼakʼnál jajáʼ» (1 Corintios 7:39). ¿Kʼwajat a tametnál i kʼibataláb kʼal a kʼimádhil o kʼal a tomkíl? Yab ka jilaʼ ti tsʼilkʼoy an kidháb tsalap axi in kwaʼal an atiklábchik, yab ka jilaʼ a tomkíl o a kʼimádhil ani ka aliy i tolmixtaláb abal ka tsʼejkaʼ an kʼibataláb (Malaquías 2:16; Efesios 5:21-33). ¿Kʼibat a atsʼál ka béletnaʼ a yanel kom yab a kwaʼal jun i alwaʼ tʼojláb? I tejwamedhál abal i belál kʼal a Jehová tam i jilál abal jajáʼ tu ku tólmiy, ani yab i bátsʼuwal jun i tʼojláb axi yab in tomnál abal ki ataʼ i tumín (Salmo 37:25; Hebreos 13:18). Patal in tomnál ki tʼajaʼ jawaʼ ki ejtow abal ki tamétnaʼ jun i kʼibataláb, ani antsanáʼ a Jehová neʼets tu ku lábliy. Jayej, antsanáʼ i tejwamedhál abal i lej belál abal a Jehová neʼets ku tólmiy abal kin tsʼejkaʼ an kʼibataláb (Miqueas 7:7).
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
w17.11 27 párr. 11
Yab ki jilaʼ abal ni jantʼoj tu ku kwéʼchij an tsʼejwalixtaláb
11 Max ki koʼoy i kʼanidhomtaláb ti ichích yab neʼets ki paʼixnaʼ nibal jitaʼ. An Biblia in ulal: «Jitáts u kʼánidhom in tʼajchal i alwaʼtaláb in at kʼwajíl, yab u paʼixnom» (1 Cor. 13:4). Abal yab ki paʼixnaʼ jitaʼ, in tomnál ku tsalpaxin ejtíl a Jehová. In tomnál ki exbay abal patal an epchalchik axi ti tamkuntaláb pel i yanél. Axéʼ xi kaw neʼets tu ku tólmiy abal jayej ki tsalpay kʼal jawaʼ in yéjenchal axi más: «Max jun ka tsuʼtat exbadh, patal axi más neʼets ka junax kulbéj kʼal jajáʼ» (1 Cor. 12:16-18, 26). Max ki tʼajaʼ antsanáʼ, yab neʼets ki paʼixnaʼ tam jun i epchal kin bátsʼuw jun i ayláb. Ki tsalpay kʼal in tʼiplábil a Jonatán, jun in tsakámil a Saúl. A Jonatán yab in paʼixnaʼ a David kom takuyat jantʼiniʼ i tsʼálej ani yab jajáʼ. Jawaʼ in tʼajaʼ a Jonatan pel kin kʼanidhaʼ, kin kanatbédhaʼ ani kin tólmiy a David (1 Sam. 23:16-18). ¿I éjtowal ki nitsʼbiy in tʼiplábil a Jonatán?
25 A ABRIL MA TI 1 A MAYO
KʼALÁB AXI TI BIBLIA | 1 SAMUEL 25 ANI 26
«¿A jilál ti ataʼ jawaʼ a atsʼál?»
ia 78 párrs. 10-12
Jun i mimláb axi tsalpadh
10 ¿Jantʼiniʼ jatsak in ey in tʼojnálil a David kʼal in tʼojnálil a Nabal? In tʼojnálil a David yab in kweʼey ni bal jun i oveja bélits abal in éjtowalak kin tʼajaʼ, jajáʼchik in béletnaʼ ani in kʼaniy in tʼojnálil a Nabal (ka ajiy 1 Samuel 25:15, 16). An tʼojláb ti koʼ lej kʼíbatak, jun pélak kom waʼatsak i koʼnél axi dhimalón ani kʼeʼat pel kom u tʼojnal walchikteʼ ban bichow ti Israel ani tanáʼ waʼatsak i kwéʼ axi talak al pil i bichow.
11 Walám abal a David in atsʼálak kʼibat kin pijchij patal in tʼojnálil axi kʼwájatak ban desierto. Jaxtám in abaʼ in tʼojnálil kin konchij i tolmixtaláb a Nabal. A David in tákuy alwaʼ an kʼicháj: kom in abaʼ in tʼojnálil kin konoy i tolmixtaláb tam ti an atiklábchik exomak in ajibnal kom in etʼoyamal an borregos, waʼatsak yan i kʼapnél ani u lej kulbélchik. Jayej in tákuy alwaʼ an kaw axi neʼetsak kin uchaʼ a Nabal, in tawnaʼ kʼal i kʼakʼnaxtaláb. A David in eyendhaʼ an kaw «a tsakámil», walám antsanáʼ tu ujnabak ka tawnaʼ jun i tataláb, ani walám a David in tʼajaʼ antsanáʼ kom a Nabal ebalits an tamub, ¿jantʼoj in tʼajaʼ a Nabal? (1 Sam. 25:5-8.)
12 ¡Lej tsákuy! I exbayal abal játs antsanáʼ kʼal kaw axi an kwitól in uchaʼ a Abigail, abal a Nabal «in kʼwiyaʼ in tʼojnálil a David». Antsanáʼ a Nabal in tejwamédhaʼ abal a David pélak jun i alkʼidh inik axi expidh xeʼets ti tsinel, yab in pidhaʼ i jaʼ, i pan nibal i tʼulek. Jayej in tidhebédhaj, kom in tʼajaʼ ka tsalpayat abal yab jantʼoj in ey a David. Walám a Nabal in kʼwiyalak a David, antsanáʼ jantʼiniʼ a Saúl in tʼajálak. A Nabal ani a Saúl yabak u tsalpax ejtíl a Jehová. A Jehová in kʼanidhálak a David ani yab in tsalpay abal pelak jun i alkʼidh inik axi xeʼets ti tsinel, in lej belálak abal játs axi neʼetsak ti eyal ti Israel (1 Sam. 25:10, 11, 14).
ia 80 párr. 18
Jun i mimláb axi tsalpadh
18 A Abigail in jólbiyal tin baʼ ani in uchál a David abal kin pakluanchij a Nabal. Talbél a Abigail in uluw abal a Nabal lej tonto, kʼal axe xi kaw a Abigail in tejwamédhaʼ abal a David yab jantʼoj neʼetsak kin ata max kin tsemdhaʼ a Nabal, jayej in tejwamédhaʼ abal in lej belálak abal a David takuyámej kʼal a Jehová abal ti eyal, kom in uluw, «abal a David u pejex abal kin tʼókedhanchij in bij a Jehová», jaye in uluw: «a Jehová neʼets ti punuw jantʼiniʼ i tsʼálej ti Israel». Talbél in uchaʼ abal yab kin tsemdhaʼ a Nabal kom talbél neʼetsak kin atsʼaʼ «tʼeʼpidh tin tsalápil» (ka ajiy 1 Samuel 25:24-31). ¡Lej alabél ani tsalpadh an kaw axi in uluw a Abigail!
Exbadh exobchixtaláb axi i kaldhál ti Biblia
ia 80 párr. 16
Jun i mimláb axi tsalpadh
¿In tejwamédhaʼ axéʼ abal a Abigail yab in kʼakʼnálak a Nabal ani abal in jékʼomnaʼ? Imbáj. In tomnál ki tʼilaʼ abal yan i inik neʼetsak ka tsemets kom a Nabal yab in kʼakʼnaʼ an inik axi a Jehová in takuyámal abal ti tsʼálej. Max a Abigail yab in tʼajámalak jantʼoj, neʼetsak ka jolbin kʼal jawaʼ in tʼajaʼ a Nabal. A Abigail in tejwamédhaʼ abal más in tomnálak kin bélkaʼ a Dios ani yab in tomkíl.