AJUMTALÁB 39
¿Jantʼoj in tsálpayal a Jehová tin kwéntaj an xitsʼ?
Patal i yéjenchal i xitsʼ abal ku kʼwajiy ejat. A Jehová játs axi in tomnál tu ku uchaʼ jantʼiniʼ ki eyendhaʼ, kom játs axi tu tsʼejkámal. ¿Jantʼoj tu ólchal a Jehová tin kwéntaj an xitsʼ? ¿Walám tekedh ki kʼapuw o ki odhaʼ ti iniktal? Ani, ¿jantʼoj neʼets ti tólmiy abal ka exlaʼ jantʼiniʼ ka eyendhaʼ an xitsʼ?
1. ¿Jantʼoj in tsálpayal a Jehová tin kwéntaj an xitsʼ?
Ti biyál a Jehová in uchaʼ axéʼ in bichówil: «An ejataláb kʼwajat ban xitsʼ» (Levítico 17:14). Abal a Jehová, an xitsʼ pel i ejataláb. Ani kom Jajáʼ in pidhál yan in jalbíl an ejataláb, jaxtám jayej in pidhál yan in jalbíl an xitsʼ.
2. ¿Tu kʼanchal a Jehová ki eyendhaʼ an xitsʼ?
Yan i támub okʼxidh ka waʼtsin a Cristo, a Jehová in uchaʼ in tʼojnálil abal yab kin kʼapuw i xitsʼ (ka ajiy Génesis 9:4 ani Levítico 17:10). Ani ban kʼaʼál siglo a Jehová wichiy kin uchaʼ in tʼojnálil abal yab kin kʼapuwchik i xitsʼ. An Kwenél i Ókʼnom, axi kʼwajatak tsʼejkadh kʼal i abatwálej ani i ókʼnom, in pidhaʼ axéʼ xi abatnaxtaláb an epchalchik «yab ka kʼapuw [...] i xitsʼ» (ka ajiy Hechos 15:28, 29).
¿Jantʼoj in léʼ kin uluw abal yab ki kʼapuw i xitsʼ? Max jun i ilálix ti uchaʼ abal yab ka eyendhaʼ i utsʼnél axi u wíledhax, tatáʼ a éxbayal abal yabáts kwaʼal ka utsʼaʼ. Pero, ¿walám neʼets ka eyendhaʼ kʼal i kʼapnél o ka baliy ta anúts? Imbáj. Jayetsej i éxbayal, tam a Dios tu uchál abal yab ki kʼapuw i xitsʼ, yab kwaʼal ki utsʼaʼ, ani yab kwaʼal ki kʼapuw i tʼuʼlek in kʼál jun i koʼnél axi yab wákʼlanchat in xitsʼál. Jayej yab kwaʼal ki kʼapuw i kʼapnél axi punchinének i xitsʼ.
¿Jantʼiniʼ in eyendhálchik an ilálix an xitsʼ? An ilálix in kwaʼal yan jantʼiniʼ tin eyendhál an xitsʼ, pero axéʼ lej pílits kʼal jawaʼ in ulal an Biblia. Jun i tʼiplab, in tʼajálchik i transfusiones de sangre, axéʼ in léʼ kin uluw abal in odhanchal tin iniktal jun i atikláb i xitsʼ o max íj, in odhanchal i glóbulos rojos, glóbulos blancos i plaquetas o i plasma. Patal axéʼ yab alwaʼ, pero junchikíl neʼets ki atsʼaʼ kʼibat ki exlaʼ, max yab kʼwajat ti eyendháb tekedh an xitsʼ. Jun i tʼiplab, bélits abal waʼats i ilál axi yab tsʼejkadh kʼal i xitsʼ walám in kwaʼal wéʼ i glóbulos rojos, glóbulos blancos i plaquetas o i plasma. Jayej, an ilálix junchikíl in eyendhanchal in xitsʼál an atikláb abal kin wíchbanchij tin iniktal. An atikláb kwaʼal kin tsalpay alwaʼ ani kin takuy jantʼoj neʼets kin batsʼuw (Gálatas 6:5).a
ABAL KA EXÓBNAʼ MÁS
Ki exóbnaʼ jantʼoj kwaʼal ki lej tʼajaʼ ti kwéntaj, okʼxidh ki batsʼuw jun i ilál o jawaʼ neʼets ku punchat kʼal an ilálix.
3. Jawaʼ ki takuy ki tʼajaʼ kwaʼal kin kulbédhaʼ a Jehová
Tam ka takuy jantʼoj tin kwéntaj an xitsʼ, ¿jantʼiniʼ a éjtowal ka exlaʼ max in kulbetnál a Jehová? Ka tsuʼuwchik an VIDEO ani ka tʼilaʼchik jaleʼ ti lej exbadh ki tʼajaʼ jawaʼ kʼwajat alál:
Ki ólonchij a Dios abal ki konchij i tsalpadhtaláb (Santiago 1:5).
Ki aliy i tsalpadh kaw ti Biblia ani ki tsalpay jantʼiniʼ neʼets ki eyendhaʼ (Proverbios 13:16).
Ki aliy jantʼoj tam kʼeʼat i ilál i éjtowal ki batsʼuw.
Ka exlaʼ jantʼoj tam ilál yab in tomnál ka batsʼuw.
Ka lej tʼajaʼ ti kwéntaj max jawaʼ neʼets ka takuy, yab neʼets ti tʼeʼpindhaʼ talbél (Hechos 24:16).b
Ka tʼilaʼ abal yab jitaʼ kwaʼal ti uchaʼ jantʼoj ka tʼajaʼ, bélits max pel a tomkíl o a kʼimádhil, nibal jun i ókʼnom, o axi ti exóbchal kʼal an Biblia (Romanos 14:12).
Ka dhuchaʼ jawaʼ a takuy ka tʼajaʼ.
4. An ólchixchik kʼal a Jehová in aliyal i ilálix kʼal axi chubax ka tólmiyat
I belkál a Jehová ani yab i eyendhál i xitsʼ, pero yab in léʼ kin uluw abal yab i aliyal i ilál. Ka tsuʼuwchik an VIDEO.
Ka ajiychik Tito 3:2 ani ka tsálpaychik kʼal axéʼ:
¿Jaleʼ ti kwaʼal ki tekedh tʼilmay an médicos?
Yab i bátsʼuwal |
¿Neʼets ku batʼsuw? |
---|---|
A. I plasma sanguíneo |
Jantʼoj axi u kalel kʼal an plasma |
B. I glóbulos blancos |
Jantʼoj axi u kalel kʼal an glóbulos blancos |
C. I plaquetas |
Jantʼoj axi u kalel kʼal an plaquetas |
D. I glóbulos rojos |
Jantʼoj axi u kalel kʼal an glóbulos rojos |
5. Jawaʼ u kalel kʼal an xitsʼ
Ban xitsʼ u kaldháb i glóbulos rojos, i glóbulos blancos i plaquetas ani i plasma. Ani al junchik kʼal axéʼ, u kaldháb kʼeʼat jantʼoj axi u bijiyáb fracciones sanguíneas. Axéʼ in léʼ kin uluw abal in kwaʼal lej wéʼ i xitsʼ.c An doctores in eyendhál talchik kʼal axéʼ abal kin tsʼejkaʼ i ilál, jayej in punchal jun i atikláb axi tsʼojbének abal yabáts kin wakʼlaʼ i xitsʼ.
Patal neʼets ki takuy ti kwetémtal max neʼets ki batsʼuw jantʼoj axi u kalel kʼal an xitsʼ. Lej exbadh ki eyendhaʼ i tsalápil axi exóbchidhits kʼal an Biblia. Talchik in takuyámal abal yab neʼets kin batsʼuw jun i ilál axi u kalel kʼal an xitsʼ o abal yab neʼets kin batsʼuw ka punchin jantʼoj kʼal an ilálix. Kʼeʼatchik walám neʼets kin takuy kin eyendhaʼ.
Tam ka tsalpay kʼal jawaʼ neʼets ka takuy, ka konówiy ta kwetémtal:
¿Jantʼiniʼ neʼets ku wílkʼanchij an doctor jaleʼ ti neʼets ku batsʼuw jun i ilál o jaleʼ ti yab neʼets ku batsʼuw?
JAWAʼ TALCHIK WALÁM TI KONOY: «¿Jaleʼ ti yab a bátsʼuwal i xitsʼ, max neʼets ti tólmiy abal yab kit tsemets?».
¿Jantʼoj a tsálpayal?
JAWAʼ I EXOBNÁMAL
A Jehová yab in léʼ abal ki kidháb eyendhaʼ an xitsʼ.
Ki tʼilaʼ jawaʼ i exóbnaʼ
¿Jaleʼ ti a Jehová in pidhál yan in jalbíl an xitsʼ?
¿Jaleʼ ti exlál abal a Jehová yab in léʼ abal ki ódhaʼ i xitsʼ ti iniktal?
¿Jantʼoj neʼets ti tólmiy abal tam kit kʼalej tit ilálnal, ka takuy jantʼoj neʼets ka tʼajaʼ ti kwéntaj an xitsʼ?
KA EXÓBNAʼ JANTʼOJ ÍT
Okʼxidh ka takuy jantʼiniʼ neʼets ka jilaʼ kit eyendhanchat a xitsʼál, ¿jantʼoj kwaʼal ka tʼajaʼ ti kwéntaj?
«Konowixtalábchik axi a tʼajámal» (La Atalaya, 15 de octubre de 2000)
¿Jantʼoj kwaʼal ka tʼajaʼ ti kwéntaj okʼxidh ka takuy max neʼets ka batsʼuw i ilál axi in kwaʼal wéʼ i xitsʼ?
«Konowixtalábchik axi a tʼajámal» (La Atalaya, 15 de junio de 2004)
¿Jaleʼ tin tʼajaʼ ti kwéntaj jun i doctor, abal tekedh jawaʼ a Jehová tu konchal tin kwéntaj an xitsʼ?
«U batsʼuw jawaʼ a Dios in ulal tin kwéntaj an xitsʼ» (¡Despertad!, 8 de diciembre de 2003)
Ka tsuʼuw jantʼiniʼ an ókʼnomchik axi u tólmix kʼal an Comité de Enlace con los Hospitales, in tólmiyal an epchalchik.
a Ka tsuʼuw an ajumtaláb 35, «Jantʼiniʼ ki takuy ki tʼajaʼ jawaʼ tekedh».
b Ka tsuʼuw an punto 5, «Jawaʼ u kalel kʼal an xitsʼ»; an nota 3, «Jantʼiniʼ in eyendhálchik an ilálix i xitsʼál»; ani Nuestro Ministerio del Reino axi ti Noviembre ti 2006, páginas 3 ma ti 6.
c Talchik i doctores in tsálpayal abal tam ka pilmedhájits an glóbulos rojos, an glóbulos blancos an plaquetas o an plasma, yabáts pel i lej xitsʼ. Jaxtám, tatáʼ kwaʼal ka exlaʼ jantʼiniʼ ka wílkʼanchij jaleʼ ti yab neʼets ka batsʼuw jun kʼal nixéʼchik, o jaleʼ ti yab neʼets ka batsʼuw i xitsʼ.