I éjtowal ku kʼwajiy abal etsʼey

1. ¿Jaleʼ ti alwaʼ ki tsalpay kʼal an aychixtaláb axi a Jehová tu pidhál?

A JEHOVÁ in ulúmal abal neʼets kin pidhaʼ «i ejataláb abal etsʼey» jitaʼchik ka bélkaxin (Rom. 6:23). Tam i tsalpayal kʼal axéʼ xi aychixtaláb tu tólmiyal abal ki kʼanidhaʼ más a Jehová. Max ki lej tsalpay, a Jehová in léʼ abal ku kʼwajiy abal etsʼey kom yab in léʼ abal ku owméj kʼal jajáʼ.

2. ¿Jaleʼ ti an aychixtaláb axi i kwaʼal abal ku kʼwajiy abal etsʼey, tu lej tólmiyal?

² Max ki tsalpay kʼal an aychixtaláb axi a Jehová tu pidhál abal ku kʼwajiy abal etsʼey, neʼets tu ku tólmiy abal ki tamétnaʼ an kʼibataláb. Wawáʼ neʼets ki áynanchij ki tʼojonchij a Jehová belits max ku uchan abal neʼets ku tsemdháj. I lej bélal abal max yab ki kʼibchij a Jehová, jajáʼ neʼets tu ku wíchbanchij i ejatal ani neʼets ki ejtow ku kʼwajiy abal etsʼey (Juan 5:28, 29; 1 Cor. 15:55-58; Heb. 2:15). ¿Jaleʼ i belál abal i éjtowal ku kʼwajiy abal etsʼey? Ki exóbnaʼ talchik i tsalap.

A JEHOVÁ ETSʼEY KʼWAJINEK

3. ¿Jaleʼ ti lej belál abal a Jehová in éjtowal tu ku pidhaʼ i ejataláb abal etsʼey? (Salmo 102:12, 24, 27).

³ A Jehová kʼwajinek abal etsʼey ani játs Jajáʼ axi in tsʼejkaʼ an ejataláb, jaxtám i belál abal in éjtowal tu ku tólmiy abal wawáʼ jayej ku kʼwajiy abal etsʼey (Sal. 36:9). Ki tsuʼuw talchik i versículos ban Biblia axi tu tejwamédhanchal abal a Jehová etsʼey kʼwajinek ani abal yab jaykʼiʼ neʼets ka taley. A Salmo 90:2 in ulal abal a Jehová «etsʼey kʼwajinek ani etsʼey neʼets ka kʼwajiy». Ti Salmo 102 jayetsej in ulal (ka ajiy Salmo 102:12, 24, 27). A Habacuc in uluw axéʼ xi kaw: «Jehová, tatáʼ etsʼey it kʼwajinek, tatáʼ it tʼokat ani yab jaykʼiʼ neʼets kit tsemets» (Hab. 1:12).

4. ¿Jaleʼ yab kwaʼal ku tʼeʼpin max i atsʼál kʼibat ki belaʼ abal a Jehová yab in kwaʼal in tujtal?

⁴ ¿A atsʼál kʼibat ka belaʼ abal a Jehová «etsʼey kʼwajinek»? (Is. 40:28). Yab expidh tatáʼ a tsalpayal antsanáʼ. A Elihú in uluw: «Yab i éjtowal ki exbay jay i támub kʼwajinek» (Job 36:26). Belits abal wawáʼ yab i éxbayal jun i tsalap, yab in léʼ kin uluw abal nixéʼ yab chubax. Jun i tʼiplab, patal i belál abal waʼats i tajaxtaláb, pero yab i exlál jantʼiniʼ ti tsʼejkadh. Jayetsej u watʼel kʼal a Jehová, wawáʼ yab jaykʼiʼ neʼets ki bajuw ki exbay jaykʼiʼ ti tujey Jajáʼ. Belits antsanáʼ i bélal abal a Jehová etsʼey kʼwajinek. Jayej waʼats yan jantʼoj axi yab neʼets ki ejtow ki bajuw ki exbay tin kwéntaj a Jehová (Rom. 11:33-36). A Jehová etsʼey kʼwajinek, ma tam ti yabaye waʼats an kʼakʼal ani patal jawaʼ waʼats ti kʼaʼylál. An Biblia in ulal abal a Jehová in tsʼejkaʼ an tsabál kʼal in tsap, jayej in ulal abal a Jehová in tsʼejkaʼ an éb (Jer. 51:15; Hech. 17:24). Ki tsuʼuw kʼeʼat i tsalap abal jaleʼ ti belál abal i éjtowal ku kʼwajiy abal etsʼey.

U TSʼEJKÁJ ABAL KU KʼWAJIY ABAL ETSʼEY

5. ¿Jantʼoj tam aychixtaláb in kwaʼalak a Adán ani a Eva?

⁵ Tam ti a Jehová in tsʼejkaʼ an atiklábchik, in kwaʼalak tsalpadh abal ka kʼwajiychik abal etsʼey, expidh neʼetsak ka tsemets an koʼnélchik. Expidh an atiklábchik játs axi in kwaʼalak an aychixtaláb abal ka kʼwajiy abal etsʼey. Pero a Jehová in pidhaʼ axéʼ axi abatnaxtaláb a Adán: «Yab kwaʼal ka kʼapchij in walíl axéʼ xi teʼ, kom in tʼipoyal jawaʼ alwaʼ ani jawaʼ yab alwaʼ, ani max ka kʼapuw neʼets kit tsemets» (Gén. 2:17). Max a Adán ani a Eva in belkámalak a Jehová, yabak neʼets ka tsemets. I lej belál abal talbél, walám a Jehová neʼetsak kin jilchij kin kʼápuwchik an waliláb in kʼal nixéʼ xi teʼ. Tam ka jílchinits kin kʼápuwchik játs kom «neʼets ka kʼwajiy abal etsʼey» (Gén. 3:22).b

6, 7. a) ¿Jantʼoj más in tejwamedhál abal yab u tsʼejkáj abal ku tsemets? b) ¿Jantʼoj a léʼ ka tʼajaʼ tatáʼ tam kit kʼwajiyits abal etsʼey? (Ka tsuʼuw an imágenes).

⁶ Talchik i atikláb axi exoblámadh in ulal abal max ku kʼwajiy yan i támub, i katsin neʼets kin ejtow kin tʼilaʼ patal jawaʼ i watʼamal, kom kʼwajat tsʼejkadh abal yab kin ukʼchiy jantʼoj. Ti 2010, jun i uw in olnaʼ abal i katsin in éjtowal kin dhayaʼ jun i grabación axi ka owey watʼadh 300 i támub, ani walám neʼetsej kin ejtow kin dhayaʼ más. Kʼal axéʼ i éxbayal abal i katsin in éjtowal kin dhayaʼ yan i olchixtaláb, ani yab expidh jawaʼ u watʼel al 70 o 80 i támub (Sal. 90:10).

⁷ A Jehová tu tsʼejkaʼ abal yab ki léʼnaʼ ku tsemets. An Biblia in ulal abal a Jehová tu tsʼejkámal abal ki léʼnaʼ «ku kʼwajiy abal etsʼey» (Ecl. 3:11). Jaxtám wawáʼ i pojkál an tsemláj (1 Cor. 15:26). Ki tsalpay kʼal axéʼ, max wawáʼ ku yawʼláts, ¿neʼets ki walbaʼ ti baʼ? Imbáj. Neʼets ku kʼalej kʼal an doctor kom i léʼ ku jeley. I tʼajál patal jawaʼ ki ejtow kom yab i léʼ ku tsemets. Ani tam ka tsemets jitaʼ axi i lej kʼanidhál, i lej yajnál, belits max paynekits o kwitólej (Juan 11:32, 33). A Jehová tu lej kʼanidhál, ani jaxtám tu punchámal ti ichích abal ki léʼnaʼ ku kʼwajiy abal etsʼey. Pero ki tsuʼuw kʼeʼat i tsalap abal jaleʼ ti belál abal i éjtowal ku kʼwajiy abal etsʼey. Ki exóbnaʼ jantʼoj in tʼajámal a Jehová ani jantʼoj kʼwajat in tʼajál xowéʼ, abal tu ku tejwamédhanchij abal yab in ukʼchiyamal nixéʼ xi lablixtaláb.

JAWAʼ IN TSALPAYAL KIN TʼAJAʼ A JEHOVÁ YAB JALKʼUNÉNEK

8. ¿Jantʼoj tu exóbchal Isaías 55:11 tin kwéntaj jawaʼ in tsalpayal kin tʼajaʼ a Jehová?

⁸ Belits abal a Adán ani a Eva walbinchik, a Jehová yab in ukʼchiyamal jawaʼ in tsalpayal kin tʼajaʼ ban tsabál (ka ajiy Isaías 55:11). A Jehová in léʼ abal an atiklábchik axi u bélkax ka kʼwajiy abal etsʼey. ¿Jaleʼ ti exlál nixéʼ? Kom a Jehová in tejwamedhál kʼal jawaʼ in ulúmal ani in tʼajámal ma ti biyál.

9. ¿Jantʼoj in ulúmal a Dios abal neʼets kin tʼajaʼ? (Daniel 12:2, 13).

⁹ A Jehová in ulúmal abal neʼets kin wíchbanchij in ejatal an atiklábchik axi tsémenek ani abal neʼets kin tolmiychik abal ka kʼwajiy abal etsʼey (Hech. 24:15; Tito 1:1, 2). A Job in tejwamédhaʼ abal a Jehová in lej léʼ kin wíchbanchij in ejatal an tsemélom (Job 14:14, 15). An kawlomej Daniel in belálak abal an atiklábchik axi koyomadh in éjtowal ka edháj ani ka kʼwajiy abal etsʼey (Sal. 37:29; ka ajiy Daniel 12:2, 13). An judíos axi u kʼwajilak tin kʼichájil a Jesús in lej belálak abal a Jehová in éjtowalak kin wíchbanchij in ejatal jitaʼchik ka kʼwajiy putudh (Luc. 10:25; 18:18). A Jesús jayej kawin yaníl tin kwéntaj axéʼ xi aychixtaláb ani jajáʼ jayej wíchbanchat in ejatal kʼal a Jehová (Mat. 19:29; 22:31, 32; Luc. 18:30; Juan 11:25).

10. ¿Jantʼoj i exobnál kom talchik i atikláb axi kʼwajiy ti biyál wíchbanchat in ejatal? (Ka tsuʼuw an dibujo).

¹⁰ A Jehová játs axi tu pidhaʼ an ejataláb ani expidh Jajáʼ in éjtowal kin wíchbanchij jitaʼchik tsémenek. In pidhaʼ i tsapláb a Elías abal kin édhaʼ in tsakámil jun i mimláb axi u kʼwajilak ti Sarepta (1 Rey. 17:21-23). Wéʼ i kʼij talbél, a Eliseo in édhanchij in tsakámil jun i mimláb axi ti Sunem (2 Rey. 4:18-20, 34-37). Axéʼ xi tʼiplabchik tu tejwamédhanchal abal a Jehová in kwaʼal an tsapláb abal kin wíchbanchij in ejatal jitaʼchik tsémenek. Ani tam ti a Jesús kʼwajiy ban tsabál in tejwamédhaʼ abal pidhnének i tsapláb kʼal in Papá abal kin wíchbanchij in ejatal an tsemélom (Juan 11:23-25, 43, 44). Xowéʼ a Jesús kʼwajatits ti éb ani pidhnének yan in éy tiwaʼ ani tejéʼ Tsabál. Jaxtám i lej belál abal in éjtowal kin wíchbanchij in ejatal patal jitaʼchik kʼwajat ti koyol (Mat. 28:18; Juan 5:25-29).

11. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiyal in tsémtal a Jesús abal ku kʼwajiy abal etsʼey?

¹¹ ¿Jaleʼ ti a Jehová in jilaʼ abal in tsakámil kin lej yajchiknaʼ tam ti in bínaʼ in ejatal? A Jesús in uluw abal a Dios in lej kʼanidhál an atiklábchik, jaxtám in abaʼ in lej junkats tsakámil ka chich tejéʼ tsabál. Jayej in uluw abal «patal jitáts kin belaʼ in tsakámil a Dios neʼets ka pidhan i ejataláb» abal ka kʼwajiy abal etsʼey (Juan 3:16). A Dios in bínaʼ in tsakámil abal kin ejtow tu ku pakwlanchij i wálab, jaxtám i éjtowal ki koʼoy an aychixtaláb ku kʼwajiy abal etsʼey (Mat. 20:28). An abatwálej Pablo in uluw jantʼiniʼ a Dios neʼets kin putuw in tsalápil. In uluw abal «tin ebal junkats i inik, játs ti [tujey] an tsemláj, ani jayej tin ebál junkats i inik játs ti neʼets ka edháj [an atiklábchik]. [Patal an atikláb] pel in juntal a Adán ani játs tu tsémel, ani patal axi [in belál] a Cristo neʼets ka edháj» (1 Cor. 15:21, 22).

12. ¿Jantʼiniʼ ti neʼets ka putun in tsalápil a Jehová?

¹² A Jesús in exóbchij in aykolil abal kin konoy ti oláb ka chich in Éyaltal a Dios ani ka putun in tsalápil tejéʼ Tsabál (Mat. 6:9, 10). Nixéʼ xi kaw neʼets kin tʼajaʼ abal an atiklábchik ka kʼwajiy abal etsʼey. Jaxtám a Jehová in bíjiy a Jesús ti Tsʼalej, ani kʼwajinek kin tamkuy 144.000 i atikláb axi neʼets ti tolmix kʼal a Jesús ti ábatnom. Jajáʼchik neʼets ka tʼójon abal in tsalápil a Jehová ka putun (Apoc. 5:9, 10).

13. ¿Jantʼoj in tʼajál a Jehová xowéʼ ta kʼicháj ani jantʼoj in tomnál ki tʼajaʼ wawáʼ?

¹³ Xowéʼ ta kʼicháj, a Jehová kʼwajat in támkuyal «jun i púlik mudhél i atikláb» ani kʼwajat in exóbchal abal jantʼiniʼ ka kʼwajiy tam Jajáʼ kin ábatnaʼits an Tsabál (Apoc. 7:9, 10; Sant. 2:8). Jajáʼchik in tsápnanchal ka neʼdhaxin alwaʼ, belits abal ban xeʼtsintaláb waʼats yan i pojkaxtaláb ani i pextaláb. Pel ejtíl max «kʼwajat in wenkʼowal an kutsíl ti jun i eyextaláb abal ti tʼojnal» (Miq. 4:3). Jajáʼchik yab u kʼalel ti pejex, jawaʼ in tʼajál játs kin exóbchij an atiklábchik abal waʼats jun i ejataláb más alwaʼ, in exóbchalchik abal waʼats jun i Dios axi chubax, ani abal in kwaʼal tsalpadh kin tʼajaʼ yan jantʼoj (1 Tim. 6:19). Kom jajáʼchik expidh in tʼójonchal in Éyaltal a Dios, walám ka pojkáj kʼal in yanél o kin kʼibaʼchik in tʼojlábil, pero kʼal a Jehová etsʼey neʼets ka tolmiyat abal kin koʼoychik jawaʼ in yéjenchal (Mat. 6:25, 30-33; Luc. 18:29, 30). Patal axéʼ in tejwamedhál abal in Éyaltal a Dios exom ti tʼojnal ani abal neʼets ka putun in tsalápil a Jehová.

I AYCHAL JANTʼOJ LEJ ALABÉL

14, 15. ¿Jantʼoj neʼets kin tʼajaʼ a Jehová abal kin talabedhaʼ abal etsʼey an tsemláj?

¹⁴ A Jesús kʼwajatits ti ábatnom ti éb tin Éyaltal a Dios ani neʼets kin putuw patal in tsalápil a Jehová (2 Cor. 1:20). Ma ti 1914 tujey kin ataʼ kʼal jitaʼ tu pojkáb (Sal. 110:1, 2). Lej weʼits, a Jesús ani an 144.000 neʼets kin putundhaʼ in tʼojlábil tam kin talabedhaʼ patal jitaʼ in tomolnál a Jehová (Apoc. 6:2).

¹⁵ Ban Mil i Támub axi ka kʼwajiy ti ábatnom a Jesús, neʼets kin wíchbanchij in ejatal jitaʼchik kʼwajat ti koyol ani neʼets kin tólmiy an atiklábchik axi u bélkax abal ka tʼoke in ejatal ani ka tixkʼan an walabtaláb. Talbél kʼal an Mil i Támub, a Jehová neʼets kin pidhaʼ «i ejataláb abal etsʼey» jitaʼchik ka kʼwajiy putudh kʼal Jajáʼ (Sal. 37:10, 11, 29). Ani tin taltal, «neʼets ka talabédhaʼ abal etsʼey an tsemláj» (1 Cor. 15:26). ¡Patal neʼets kin atsʼaʼ lej kulbél!

16. ¿Jaleʼ ti léʼ ki tʼojonchij a Jehová?

¹⁶ I exóbnaʼits ban Biblia jaleʼ ti lej belál abal neʼets ku kʼwajiy abal etsʼey. Axéʼ xi aychixtaláb tu tólmiyal abal ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová, belits abal i tametnál yan i yajchiktaláb. Yab expidh i léʼ ku kʼwajiy putudh kʼal a Jehová kom neʼets tu ku pidhaʼ i ejataláb abal etsʼey, i léʼ ki tʼajaʼ kom chubax i kʼanidhál (2 Cor. 5:14, 15). An kʼanidhomtaláb axi i koʼonchal a Jehová játs axi tu tólmiyal abal ki léʼnaʼ ki ólchij axi kʼeʼatchik an aychixtaláb axi i kwaʼal (Rom. 10:13-15). Max ki tsápnanchij abal yab expidh ki tsalpay ti kwetemtal ani ki bínaʼ jawaʼ i kwaʼal, a Jehová neʼets kin léʼnaʼ tu ku jaʼúbnaʼ (Heb. 13:16).

17. ¿Jantʼoj kwaʼal ki tsápnanchij ki tʼajaʼ? (Mateo 7:13, 14).

¹⁷ ¿Walám wawáʼ jayej neʼets ki bajuw ku kʼwajiy abal etsʼey? A Jehová tu uchámalits abal neʼets ki ejtow, pero wawáʼ játs axi kwaʼal ki tsápnanchij abal ku xeʼtsin ban bel in kʼál an ejataláb (ka ajiy Mateo 7:13, 14). Ani, ¿jantʼiniʼ ti neʼets ku kʼwajiy tam ku kʼwajiyits abal etsʼey? Játs jawaʼ neʼets ki exóbnaʼ al axi jun an exobintaláb.