EXOBINTALÁB 50
A Jehová tu tsuʼtal tu bolidh max ki belaʼ kʼal Jajáʼ ani max ki tejwamédhaʼ kʼal jawaʼ i tʼajál
«I belál jayétsekʼij jantʼiniʼ tin belaʼ a Abrahán» (ROM. 4:12).
AJATLÁB 119 Necesitamos una fe fuerte
JAWAʼ NEʼETS KI EXÓBNAʼa
1. ¿Jantʼoj awil ki tsalpay tam ki tʼilaʼ a Abrahán?
YAN i atikláb in atsʼámal tin kwéntaj a Abrahán, pero yabchik in exlál yan jantʼoj tin kwéntaj jajáʼ. Jun i tʼiplab, an Biblia in ulal abal «a Abrahán ejtíl max pel i tataláb kʼal patal jitáts kin belaʼ kʼal a Dios» (Rom. 4:11). ¿Walám wawáʼ jayej neʼets ki ejtow ki koʼoy jun i belomtaláb lej tsapik ejtíl a Abrahán? Aníts, neʼets ki ejtow.
2. ¿Jaleʼ ti lej exbadh ki exóbnaʼ in tʼiplábil a Abrahán? (Santiago 2:22, 23).
2 Max ki exóbnaʼ in tʼiplábil a Abrahán neʼets ki ejtow ki koʼoy jun i belomtaláb ejtíl axi jajáʼ in koʼoy. Jajáʼ etsʼey in bélkaʼ jawaʼ uchan kʼal a Jehová, kʼalej ti kʼwajíl al jun i bichow axi lej owél, kʼwajiy al i tiendas de campaña ani ma neʼetsak kin bínaʼ a Isaac jantʼiniʼ i tsʼakchixtaláb. Kʼal patal jawaʼ in tʼajaʼ in tejwamédhaʼ abal chubax in belálak kʼal a Jehová. Jaxtám lábliyat kʼal a Jehová ani lej jaʼubnáj (ka ajiy Santiago 2:22, 23). A Jehová jayej in léʼ ti lábliy tatáʼ ani ti jaʼúbnaʼ. Jaxtám a Jehová in tʼajaʼ abal an abatwálej Pablo ani a Santiago kin dhuchaʼ tin kwéntaj a Abrahán. Tejéʼ neʼets ki exóbnaʼ jantʼoj lej exbadh axi in dhuchaʼ an abatwálej Pablo ban capítulo 4 in kʼál a Romanos ani jayej jawaʼ kʼwajat ban capítulo 2 in kʼál a Santiago.
3. ¿Jawaʼ tam texto kʼwajatak in eyendhál a Pablo ani a Santiago?
3 A Pablo ani a Santiago in uluw jawaʼ kʼwajatak dhuchadh ti Génesis 15:6, tanáʼ in ulal abal a Abrahán «in lej belaʼ kʼal a Jehová ani tsuʼtat ti bolidh». ¿Jantʼoj játs ka «tsuʼtat ti bolidh» jun i atikláb kʼal a Jehová? Játs kom a Jehová u kulbél kʼal nixéʼ xi atikláb ani in tsuʼtal ejtíl max yab wálbidh. I lej jikʼpál ki exlaʼ abal a Jehová in éjtowal kin tsuʼuw abal jun i atikláb ejtíl max yab wálbidh. Tatáʼ jayej a éjtowal ka tʼajaʼ abal a Jehová kin tsalpay nixéʼ tin kwéntaj tatáʼ. Neʼets ki tsuʼuw jaleʼ ti a Jehová in uluw abal a Abrahán pel jun i inik axi bolidh ani jantʼoj kwaʼal ki tʼajaʼ abal jayetsej kin tsalpay tin kwéntaj wawáʼ.
I YÉJENCHAL KI KOʼOY I BELOMTALÁB ABAL A JEHOVÁ TU KU TSUʼUW TU BOLIDH
4. ¿Jaleʼ ti kʼibat ki belaʼ abal a Jehová in éjtowal tu ku tsuʼuw tu bolidh?
4 Ban carta axi a Pablo in dhúchunchij an Romanos, in uluw abal patal an atiklábchik pel u waláblom (Rom. 3:23). Tam, ¿jaleʼ ti a Jehová in éjtowal tu ku tsuʼuw tu bolidh ani ka kulbéj kʼal wawáʼ? Abal ki exlaʼ jantʼiniʼ, an abatwálej Pablo in eyendhaʼ in tʼiplábil a Abrahán.
5. ¿Jaleʼ ti a Jehová in uluw abal a Abrahán pelak jun i inik axi bolidh? (Romanos 4:2-4).
5 Tam ti a Abrahán u kʼwajilak ti Canaán, a Jehová in uluw abal pelak jun i inik axi bolidh. ¿Jaleʼ tin uluw antsanáʼ? A Abrahán yab in ejtow kin putuw patal an abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés (Rom. 4:13). ¿Jaleʼ ti ulal antsanáʼ? Kom an israelitas pidhan an abatnaxtaláb in kʼál a Moisés 400 i támub talbél. Tam, ¿jaleʼ tin uluw a Jehová abal a Abrahán pelak jun i inik axi bolidh? In uluw nixéʼ kom a Abrahán in lej belálak kʼal a Jehová (ka ajiy Romanos 4:2-4).
6. ¿Jaleʼ ti a Jehová in éjtowal kin tsuʼuw ti bolidh jun i atikláb axi walbinének?
6 An abatwálej Pablo in uluw talbél abal max jun i atikláb kin belaʼ kʼal a Jehová, u tsuʼtab ti bolidh (Rom. 4:5). Jayej in uluw: «A David in olnaʼ abal yab kʼal in tʼajbíl an inik ti neʼets ka tsuʼtat ti bolidh kʼal a Dios. Jajáʼ in uluw abal neʼets ka kulbéj jitáts ka pakwlanchat in wálab kʼal a Dios, neʼets ka kulbéj jitáts yab ka jólbiyat kʼal a Dios tin ebál in wálab» (Rom. 4:6-8; Sal. 32:1, 2). A Jehová in pákwlanchal in wálab jitáts in belál kʼal Jajáʼ ani yabáts in tʼilchal talbél. An belomtaláb axi jajáʼchik in tejwamedhál játs axi in tʼajál abal ka tsuʼtat ti bolidh kʼal a Jehová ani ejtíl max yab in kwaʼal in wálab.
7. ¿Jaleʼ ti tsuʼtat ti bolidh in tʼojnálil a Jehová axi ti biyál?
7 Belits abal a Abrahán, a David ani kʼeʼatchik in tʼojnálil a Jehová tsuʼtat ti bolidh, jajáʼchik in áynanchij ka ukʼpin ani ka walbin. Pero, ¿jaleʼ ti tsuʼtat ti bólidhchik kʼal a Jehová? Játs kom jajáʼchik in áynanchij kin belaʼ kʼal a Jehová ani yabchik in tʼajaʼ jantʼiniʼ axi más an atikláb (Efes. 2:12). Ban carta axi an abatwálej Pablo in abchij an epchalchik axi ti Roma, in uchaʼ abal max in léʼakchik kin jaʼúbnaʼ a Jehová kwaʼalak kin belaʼ kʼal Jajáʼ. Játs in tʼajaʼ a Abrahán ani a David, ani jayetsej in tomnál ki tʼajaʼ wawáʼ.
¿JANTʼINIʼ NEʼETS KI TEJWAMÉDHAʼ ABAL I KWAʼAL I BELOMTALÁB?
8, 9. ¿Jantʼoj játs axi in tsalpayal talchik i atikláb kʼal jawaʼ in uluw a Pablo ani a Santiago?
8 Al yan i támub, an iglesias yab in ejtowamal kin olnaʼ kʼal i tekedhtaláb jantʼiniʼ tin tomnál ki tejwamédhaʼ i belomtaláb. Yan i atikláb in ulúmal abal expidh in yéjenchal ki belaʼ kʼal a Jesucristo ani neʼets ki kʼaniy i ejatal. Walám ma a atsʼámal abal talchik in ulal: «Expidh ka batsʼuw a Jesús ta ichích ani neʼets ka kʼaniy a ejatal». Walám axéʼchik xi atikláb in ulal antsanáʼ kom in eyendhál an kaw axi kʼwajat ti Romanos 4:6, tanáʼ an abatwálej Pablo in uluw abal «yab kʼal in tʼajbíl an inik ti neʼets ka tsuʼtat ti bolidh kʼal a Dios». Pero jayej waʼats yan i atikláb axi in tsalpayal abal max i léʼ ki kʼaniy i ejatal, kwaʼal ku beláts owél túdhuchik i kʼwalál ani ki tʼajaʼ tu alwaʼ-inik kʼal an atiklábchik. Ani walám játs kom jajáʼchik in eyendhál an kaw axi kʼwajat ti Santiago 2:24, tanáʼ in ulal: «A Dios tu tsuʼtal tu bolidh max ki tʼajaʼ jawaʼ alwaʼ ani yab expidh max i belál».
9 Axéʼ in tʼajámal abal talchik i atikláb axi in exóbnal an Biblia kin uluw abal a Pablo ani a Santiago yab junat jawaʼ in tsálpayalakchik tin kwéntaj an belomtaláb. In ulalchik abal an abatwálej Pablo in uluw abal expidh kwaʼal ki belaʼ kʼal a Dios ani Jajáʼ neʼets kin batsʼuw an kʼakʼnaxtaláb axi i pidhál. Jayej in ulalchik abal a Santiago in uluw abal kwaʼal ki tejwamédhaʼ kʼal i tʼajbiláb abal i kwaʼal i belomtaláb. Jun i atikláb axi exoblámadh in uluw axéʼ: «A Santiago yab in exbayalak jaleʼ ti a Pablo in ulalak abal jun i atikláb awilak ka tsuʼtat ti bolidh, expidh max in kwaʼal i belomtaláb ani yab kʼal jawaʼ in tʼajál». Pero ki tʼilaʼ abal jawaʼ a Pablo ani a Santiago in uluwchik, pel kʼal a Jehová ti tʼajan kin dhuchaʼ (2 Tim. 3:16). Waʼats jantʼoj axi neʼets tu ku tólmiy ki exbay jawaʼ in uluw a Pablo ani a Santiago. Ki exóbnaʼ jantʼoj játs axi jajáʼchik in léʼnaʼ kin uluw.
A Pablo in uchaʼ an epchalchik judíos axi u kʼwajílak ti Roma abal yabáts in yéjenchalak kin bélkaʼ an abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés, kʼal nixéʼ yab neʼetsak kin tejwamédhaʼ max in kwaʼal i belomtaláb. (Ka tsuʼuw an párrafo 10).b
10. ¿Jantʼoj tam tʼajbiláb kʼwajatak in olnál an abatwálej Pablo ti Romanos 3:21, 28? (Ka tsu’uw jayej an imágenes).
10 ¿Jantʼoj tam tʼajbiláb kʼwajatak in bíjiyal a Pablo ti Romanos 3 ani 4? Jajáʼ kʼwajatak ti kaw tin kwéntaj an tʼajbiláb axi uchan an israelitas ban abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés (ka ajiy Romanos 3:21, 28). Talchik i judíos in atsʼálak kʼibat kin exbay abal yabáts in yéjenchalak kin bélkaʼ an abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés. Jaxtám, a Pablo in eyendhaʼ in tʼiplábil a Abrahán abal kin tejwamédhaʼ abal a Jehová neʼets kin batsʼuw an kʼakʼnaxtaláb axi i pidhál max ki koʼoy i belomtaláb, yab max ki bélkaʼ an abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés. Tu lej kanatbedhál jawaʼ in uluw a Pablo, kom tu exóbchal abal a Jehová neʼets kin batsʼuw an kʼakʼnaxtaláb axi i pidhál max ki belaʼ kʼal Jajáʼ ani kʼal a Cristo.
A Santiago in uchaʼ an epchalchik abal neʼetsak kin tejwamédhaʼ kʼal jawaʼ in tʼajál abal in kwaʼal i belomtaláb, ejtíl yab kwaʼalak kin pokʼodh tsuʼuw nibal jitaʼ ani kwaʼalak kin tólmiy axi más. (Ka tsuʼuw an párrafos 11 ani 12).c
11. ¿Jawaʼ tam tʼajbiláb játs axi kʼwajatak in olnál a Santiago?
11 An abatwálej Pablo kʼwajatak in olnál an tʼajbiláb axi u olnábak ban abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés. Pero an abatwálej Santiago yab kʼwajatak ti kaw tin kwéntaj nixéʼchik xi tʼajbiláb ban capítulo 2. Jajáʼ kʼwajatak in olnál an tʼajbiláb axi kwaʼal kin tʼajaʼ jitaʼchik in kʼakʼnál a Jehová. Tu olchal abal jawaʼ ki tʼajaʼ chudhél chudhél neʼets kin tejwamédhaʼ max chubax i belál kʼal a Dios. Ki exóbnaʼ tsab i tʼiplab axi in olnaʼ a Santiago.
12. ¿Jantʼiniʼ tin uluw a Santiago abal neʼets ka tejwaméj max chubax i kwaʼal i belomtaláb? (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).
12 Ban kʼaʼál tʼiplab, a Santiago in uluw abal an epchalchik yab kwaʼalak kin pokʼodh tsuʼuw nibal jitaʼ ani kwaʼalak ka neʼdháxin alwaʼ kʼal axi más. In tolmiychik kin exbay abal yab expidh kwaʼalak kin jaʼúbnaʼ axi tumínladh ani kin kʼwiyaʼ axi tsʼejwantál kom antsanáʼ yab in tejwamedhál max in kwaʼal i belomtaláb, expidh in ulalkʼij (Sant. 2:1-5, 9). Ban tsabchíl tʼiplab kawin tin kwéntaj jun i atikláb axi in tsuʼtal abal jun i epchal in yéjenchal i toltom ani i kʼapnél, pero yab in tʼajál jantʼoj abal kin tólmiy. Nixéʼ xi atikláb walám kin uluw abal in kwaʼal i belomtaláb, pero yab chubax kom yab kʼwajat in tejwamedhál. An abatwálej Santiago in dhuchaʼ axéʼ: «Max expidh ki uluw abal i belál kʼal a Dios ani yab ki tʼajaʼ jawaʼ alwaʼ, yab chubax i belál» (Sant. 2:14-17).
13. ¿Jantʼiniʼ tu tólmiy an abatwálej Santiago abal ki exbay abal kwaʼal ki tejwamédhaʼ i belomtaláb? (Santiago 2:25, 26).
13 An abatwálej Santiago kawin tin kwéntaj a Rahab. Jajáʼ in uluw abal a Rahab in tejwamédhaʼ i belomtaláb kʼal jawaʼ in tʼajaʼ (ka ajiy Santiago 2:25, 26). A Rahab in atsʼámal tin kwéntaj a Jehová ani in exlálak abal a Jehová kʼwajatak in tólmiyal an israelitas (Jos. 2:9-11). ¿Jantʼoj in tʼajaʼ abal kin tejwamédhaʼ i belomtaláb? A Rahab in tsinkaʼ tsab i israelitas abal yab ka elan ani ka tsemdháj. Antsanáʼ jantʼiniʼ a Abrahán, a Rahab tsuʼtat ti bolidh kʼal a Jehová kom in tejwamédhaʼ i belomtaláb, bélits abal pelak i waláblom ani yab pelak i israelita. Axéʼ xi tʼiplab tu exóbchal abal lej exbadh ki tejwamédhaʼ kʼal jawaʼ i tʼajál abal i kwaʼal i belomtaláb.
14. Ka olnaʼ jaleʼ ti yab junat jawaʼ in uluw a Pablo ani a Santiago tin kwéntaj an belomtaláb.
14 Ma tejéʼ i exobnámal abal a Pablo ani a Santiago wéʼ pilits jawaʼ kʼwajatak in olnál tin kwéntaj an belomtaláb. A Pablo in exóbchij an epchalchik judíos abal yabáts in yéjenchalak kin bélkaʼ an abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés. Ani a Santiago in uluw abal kwaʼal ki tʼajaʼ i alwaʼ tʼajbiláb abal ki tejwamédhaʼ abal i kwaʼal i belomtaláb.
¿Ti nixál an belomtaláb axi a kwaʼal abal ka tʼajaʼ i alwaʼ tʼajbiláb? (Ka tsuʼuw an párrafo 15).
15. Ka olnaʼ jantʼiniʼ a éjtowal ka tejwamédhaʼ abal a kwaʼal i belomtaláb. (Ka tsuʼuw jayej an imágenes).
15 A Jehová tu uchál abal ki nitsʼbiy a Abrahán, pero yab kʼwajat tu uchál abal ki tʼajaʼ patal jawaʼ in tʼajaʼ a Abrahán ti biyál. Waʼats yan jantʼoj axi i éjtowal ki tʼajaʼ abal ki tejwamédhaʼ abal i kwaʼal i belomtaláb, ejtíl, tam ka ulits jun i atikláb ti tamkuntaláb i éjtowal ku utey abal ki tsapnédhaʼ. Jayej i éjtowal ki tólmiy an epchalchik axi exom in tametnál jun i kʼibataláb ani ki aliy jantʼiniʼ ki tólmiy i yanél kʼal jawaʼ in yéjenchal (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Juan 3:18). Waʼats kʼeʼat jantʼoj lej exbadh axi kwaʼal ki tʼajaʼ abal ki tejwamédhaʼ abal i kwaʼal i belomtaláb. Játs ki tsápnanchij ki olnaʼ an alwaʼ kaw kʼal i kulbetaláb (1 Tim. 4:16). Patal i éjtowal ki tejwamédhaʼ kʼal i ejatal abal i belál abal a Jehová neʼets kin putuw jawaʼ in ulúmal. Jayej i éjtowal ki tejwamédhaʼ kʼal i ejatal abal i belál abal a Jehová etsʼey in tʼajál jawaʼ tekedh. Max ki tʼajaʼ antsanáʼ, a Jehová neʼets tu ku tsuʼuw tu bolidh ani neʼets kin léʼnaʼ tu ku jaʼúbnaʼ.
AN AYCHIXTALÁB AXI I KWAʼAL TU TÓLMIYAL ABAL KI KOʼOY MÁS TSAPIK I BÉLOMTAL
16. ¿Jantʼoj in lej belálak a Abrahán?
16 Ban capítulo 4 in kʼál a Romanos, i elál kʼeʼat i exobchixtaláb lej exbadh tin kwéntaj a Abrahán: i exobnál abal lej exbadh ki koʼoy jun i aychixtaláb. A Jehová in uluw abal neʼetsak kin eyendhaʼ in yanél a Abrahán abal kin lábliy yan i atikláb. Axéʼ pelak jun i aychixtaláb lej alabél axi in kwaʼalak a Abrahán (Gén. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17). Tam ti a Abrahán in kwaʼalak 100 i támub ani a Sara 90, yabaye in kwaʼalak nibal jun i tsakam. Jajáʼchik awitsak kin kʼibaʼ nixéʼ xi aychixtaláb max yabak tsapik in bélomtal. Pero kom in kwaʼalak jun i aychixtaláb, a Abrahán «in lej belaʼ abal neʼetsak ka bíjiyat ti tataláb kʼal yan i atikláb, jantʼiniʼ ti úchanits kʼal a Dios» (Rom. 4:18, 19). A Abrahán in tsuʼuw jantʼiniʼ ti putun axéʼ xi aychixtaláb, kom in koʼoy jun i tsakam axi in bíjiy ta Isaac, játs an tsakam axi uchan kʼal a Jehová neʼets ka pidhan (Rom. 4:20-22).
17. ¿Jaleʼ ti lej belál abal a Jehová in éjtowal tu ku tsuʼuw tu bolidh ani tu ku jaʼúbnaʼ?
17 A Jehová in éjtowal tu ku tsuʼuw tu bolidh ani tu ku jaʼúbnaʼ. An abatwálej Pablo in uluw axéʼ tin kwéntaj a Abrahán: «An kaw tsuʼumej ti bolidh yab expidh dhuchan tin kwéntaj a Abrahán. Wawáʼ jayej neʼets ku tsuʼtat tu bolidh tam ki belaʼ a Dios axi in édhaʼ a Jesús ti al an jolimtaláb» (Rom. 4:23, 24). Antsanáʼ jantʼiniʼ a Abrahán, wawáʼ jayej i yéjenchal ki koʼoy i belomtaláb, ki tejwamédhaʼ kʼal jawaʼ i tʼajál ani ki koʼoy jun i aychixtaláb. Al axi jun an exobintaláb neʼets ki tsuʼuw tin kwéntaj an aychixtaláb axi in uluw an abatwálej Pablo ban capítulo 5 in kʼál a Romanos.
AJATLÁB 28 Cómo hacernos amigos de Jehová
a Patal i léʼ abal a Jehová tu ku lábliy ani tu ku tsuʼuw tu bolidh. Tejéʼ neʼets ki exóbnaʼ jantʼoj in uluw an abatwálej Pablo ani a Santiago abal kwaʼal ki tʼajaʼ abal ki bajuw nixéʼ. Jajáʼchik in uluw abal kwaʼal ki koʼoy i belomtaláb ani kwaʼal ki tejwamédhaʼ kʼal jawaʼ i tʼajál.
b JAWAʼ U TEJWAMÉL BAN IMÁGENES: An abatwálej Pablo in uchaʼ an epchalchik judíos abal jawaʼ más exbadh pelak kin tejwamédhaʼ i belomtaláb ani yabáts in yéjenchalak kin bélkaʼ an abatnaxtaláb axi pidhan a Moisés. Ejtíl, yab kwaʼalak kin neʼdhaʼ jun i tsakam tsʼáj azul tin tóltomil, kin tʼajaʼ an Pascua nibal kin tʼakaʼ in iniktal jantʼiniʼ in tʼajálakchik ti biyál.
c JAWAʼ U TEJWAMÉL BAN IMÁGENES: A Santiago in uluw abal neʼets ki tejwamédhaʼ abal i kwaʼal i belomtaláb kʼal jawaʼ i tʼajál. Ejtíl, kwaʼal ki tólmiy axi tsʼejwantál.