Հին Բաբելոնը դարձել էր «թագաւորութիւնների զարդը» (Եսայիա 13։19)։ Անկանոն փռված այս քաղաքը ստրատեգիական հաջող դիրք էր գրավում Պարսկական ծոցի և Միջերկրական ծովի միջև գտնվող առևտրական ճանապարհին՝ որպես կոմերցիոն պահեստ ծառայելով Արևելքի ու Արևմուտքի միջև կատարվող ծովային և ցամաքային առևտրի համար։

Բաբելոնը, հավանաբար, մինչև մ.թ.ա. յոթերորդ դարը բաբելոնյան տերության հզոր մայրաքաղաքն էր։ Քաղաքը փռված էր Եփրատ գետի ափերին, և գետի ջրերը գործածվում էին լայն ու խորը խրամներ և վանդակապատ ջրանցքների ցանց ստեղծելու համար։ Բացի այդ, քաղաքը պաշտպանվում էր կրկնակի պարսպի հսկայական շինությամբ՝ բազմաթիվ պաշտպանական աշտարակներով հիմնված։ Զարմանալի չէ, որ նրա բնակիչներն իրենց ապահով էին զգում։

Այնուամենայնիվ, մ.թ.ա. ութերորդ դարում, մինչ Բաբելոնի փառքն իր գագաթնակետին կհասներ, Եսայիա մարգարեն կանխագուշակեց, որ Բաբելոնը պիտի ավելվի «կորստեան աւելով» (Եսայիա 13։19; 14։22, 23)։ Եսայիան նաև նկարագրեց, թե ինչպես կկատարվի Բաբելոնի անկումը։ Զավթիչները ‘կցամաքեցնեն’ նրա գետերը՝ նրա խրամանման պաշտպանության աղբյուրը՝ դարձնելով քաղաքը խոցելի։ Եսայիան նույնիսկ տվեց նվաճողի անունը՝ Պարսից «Կյուրոս» Մեծ թագավոր, և թե պիտի բացվեն «նորա առաջին դռների փեղկերը, եւ դռները նորա առաջին չ’կապուին» (Եսայիա 44։27—45։2)։

«Նա երբէք.... չէ բնակուելու»

Ի՞նչ պիտի պատահեր Բաբելոնին նրա անկումից հետո։ Եսայիան մարգարեացել էր. «Նա երբէք չէ շէնանալու, եւ չէ բնակուելու ազգէ ազգ. եւ Արաբացին այնտեղ պիտի չ’կանգնեցնէ վրանը, եւ հովիւներն այնտեղ պիտի չ’նստեցնեն իրանց խաշինքը» (Եսայիա 13։20)։ Առանց չափազանցության՝ գուշակությունը, որ այդ բարենպաստ պայմաններում գտնվող քաղաքը պիտի հարատև ամայանար, տարօրինակ է թվում։ Կարո՞ղ էր Եսայիան իր խոսքերը գրի առնել այն ժամանակ, երբ արդեն տեսել էր անմարդաբնակ Բաբելոնը։

Կյուրոսի նվաճումից հետո բնակեցված Բաբելոնը՝ թեպետև աննշան, դեռ դարեր գոյատևեց։ Մտաբերեցեք, որ Մեռյալ ծովի մագաղաթների մեջ կար Եսայիայի ամբողջ գրքի ընդօրինակումը, որը պատկանում էր մ.թ.ա. երկրորդ դարին։ Մագաղաթի ընդօրինակման ժամանակ Բաբելոնի վրա իշխում էին պարթևները։ Մ.թ. առաջին դարում Բաբելոնում հրեա բնակչություն կար, որոնց այցելություն կատարեց Աստվածաշնչի գրողներից մեկը՝ Պողոսը (Ա Պետրոս 5։13)։ Այդ ժամանակ Մեռյալ ծովի Եսայիայի մագաղաթը գոյություն ուներ արդեն երկու դար։ Ուստի մ.թ. առաջին դարում Բաբելոնը դեռևս ամբողջովին ամայացած չէր, չնայած Եսայիայի գրքի գրությունն ավարտվել էր դրանից շատ առաջ։a

Ինչպես կանխագուշակվել էր, Բաբելոնն ի վերջո «փլատակներ» դարձավ (Երեմիա 51։37)։ Ըստ հրեագետ Յերոմիոսի (մ.թ. չորրորդ դար) Բաբելոնն իր օրերին որսատեղի էր վերածվել, որտեղ «ամեն տեսակի գազաններ» էին ­թափառում։⁹ Մինչև այսօր Բաբելոնը մնում է այդպես ամայի։

Եսայիան ականատես չի եղել Բաբելոնի ամայացմանը։ Սակայն այդ հզոր քաղաքի ավերակները, որոնք գտնվում են ներկայիս Իրաքի տարածքում՝ Բաղդադից դեպի հարավ ութսուն կիլոմետր հեռավորության վրա, լուռ վկայություն են տալիս նրա խոսքերի իրականացման մասին, թե՝ «նա երբէք... չէ բնակուելու»։ Բաբելոնի ցանկացած վերականգնումը նրան լոկ տեսարժան վայր կդարձնի զբոսաշրջիկների համար, սակայն նրա «զաւակն ու սերունդը» վաղուց արդեն անցյալի գիրկն են անցել (Եսայիա 13։20; 14։22, 23)։

Այսպիսով, Եսայիա մարգարեն ինչ–որ անորոշ կանխագուշակություններ չկատարեց, որոնք կարող էին համապատասխանել ցանկացած ակնկալվելիք դեպքի։ Նրա գրի առածը, նաև, մարգարեության տակ քողարկված պատմություն չէր։ Մտածեցե՛ք այդ մասին. ինչո՞ւ պետք է մի ինչ–​որ խաբեբա խիզախեր «մարգարեանալ» մի բան, որի վրա նա բացարձակապես ոչ մի ազդեցություն չէր կարող ունենալ՝ այն է, թե հզոր Բաբելոնը չի վերաբնակվելու։