2 ԿԸԼԵԽԸ
Մակուր խիղջ Աստըձուն առաչ
«Մակուր խիղջ օննըցեկ» (1 ՊԵՏՐՈՍ 3։16)։
1, 2. Ինչը՞ գայնա յառդում ընիլ անձանոտ դեղը շիդագ ջոմպըն կըդնուշ։ Ի՞նչ յառդումջի մեզի դըվաձունի Եգովըն։
ԲԱՏԿԵՐԱԾՈՒ, հընոր տուն պուստընյով գեշտաս։ Ներա̈լ աշիս, ըմըն տի ղումա̈։ Ա̈դմուն դեղը շադ ղոլայա̈ գոյսըվուշ։ Ինչպե՞ս գայնաս իմընալ, ներ բիդուա̈ էշտուշ։ Քեզի գայնա յառդում ընիլ մաշտմը, վեյնոր ա̈դ դեղերը լավ կիդա̈։ Մեմա̈լ շիդագ ջոմպըն յառդում գընա̈ կըդնուշ քառդեզը, կոմպըսը գամ նավիգատըռը։ Յառդում ընող չըլլինա, գայնաս գյանկըդ գոյսընիլ։
2 Ըմըն մեգըսա̈լ ուր գյանկին շադ բելա ունի։ Բազի սըրա չիդինկ, ինչ ընինկ հընու ներ էշտոնկ։ Ամա Եգովըն դըվաձունի յառդումջիմը՝ ա̈դ միր խիղջնա̈ (Հակոբոս 1։17)։ Հայդի մեմը իմընոնկ տա̈ ինչընա̈ խիղջը հընու ինչպես ըն յառդում գընա̈ մեզի։ Հեդո գաշինկ տա̈ ինչպես գարելիա̈ տաստիրագուշ միր խիղջը, օրի հաշվի առնողընկ ուրիշնուն խիղջը հընու ինչ լավա̈ աբռուշ մակուր խըղջով։
ԻՆՉԸՆԱ̈՞ ԽԻՂՋԸ ՀԸՆՈՒ ԻՆՉՊԵ՞Ս ԸՆ ԳԱՅՆԱ ՅԱՌԴՈՒՄ ԸՆԻԼ ՄԵԶԻ
3. Ինչընա̈՞ խիղջը։
3 Խիղջը՝ Եգովին դըվաձ պաշխիշնա̈։ Ըն միր նեսի ծըննա̈, վեյնոր յառդում գընա̈ հասկըննուշ, ինչը շիդագա̈, ինչը սըխալ։ Հոռմերեն խոսկը, վեյնոր Աստվաձաշընչին նես թարկմանվաձա̈ ինչպես «խիղջ», նըշանագա̈գու «ինկըդ քեզի կիդնուշը»։ Միր խիղջը շիդագ պոնինա, յառդում գընա̈ հասկըննուշ, ինչ մաշտինկ մենկ։ Ըն յառդում գընա̈ դեսնուշ տա̈ սաի ինչ գա միր մըտկին հընու սըյդին նես։ Խիղջը դիռտմա̈գու մեզի շիդագ որոշում ընուշ հընու յոն դըվուշ փիս կոռձերըն։ Ընու խատեր մենկ մեզի մեղավոր գըզգոնկ, եպոր սըխալվինկկու հընու գուրախնոնկ, եպոր շիդագ որոշում գընինկ։ (Աշա̈ 5-րտ պածադռուտինը։)
4, 5. ա) Ի՞նչ ըղավ, եպոր Ադամը հընու Եվըն չուզեցին լըսուշ ուրինց խըղջին։ բ) Վե՞ր օրինագնին Աստվաձաշընչին նեսըն գերեվծընին, ինչպես պոնիգու խիղջը։
4 Ըմըն մեգըս ինկը որոշա̈գու, լըսողա̈ տա̈ ուր խըղջին ծընը։ Ադամը հընու Եվըն չուզեցին լըսուշ ուրինց խըղջին հընու մեխկ ա̈րին։ Ըներ ուրինց մեղավոր զգացին, ամա շադ ուշեր, քոնի-օր ըներ խախտաձունեյնը Աստըձուն օրենկը (Ծննդոց 3։7, 8)։ Ադամը հընու Եվըն մեխկ չոննող մաշտեյնը, ընեց խիղջը ըմըն սըրա շիդագը գասեր։ Ըներ կիդեյնը, հընոր չի գարելի խախտուշ Աստըձուն օրենկնին, ամա չուզեցին լըսուշ ուրինց խըղջին ծընը։
5 Ամա շադերը, չաշաձ-օր մեխկ օննող մաշտեյնը, լըսեյնըգու ուրինց խըղջին։ Լավ օրինագա̈ Իովը։ Ընու ըղաձ որոշումնին շիդագեյնը։ Ընդի ըն գայնա̈ր ասիլ. «Հընչուկ-օր սաղիմ, սիդըս մեղադռիլ չի ինձի» (Հոբ 27։6)։ «Սիդըս» ասելով, Իովը ուր խըղջին մասին գասեր։ Ամա Դավիդը քոնիմը բոյ լըսեց հեչ ուր խըղջին ծընը հընու մեխկ ա̈րավ Եգովին առաչ։ Հեդո ուրինը ընկան մեղավոր գըզգա̈ր-օր սիդը նա̈յրերգու ընու դանջուշ (1 Սամուել 24։5)։ Խըղջին խատեր Դավիդը հասկընցավ, հընոր ընու ըղաձը՝ սըխալեր։ Ա̈դտի ետկը Դավիդը ա̈դ սըխալնին ա̈լ ա̈րավ հեչ, ընու հոմար-օր լըսերգու ուր խըղջին։
6. Ինչը՞ գերեվծընա̈, հընոր Աստվաձ ըմըն մեգին դըվաձունի խիղջ։
6 Եգովին չիդնող մաշտիկը բիլլա̈ հասկըննոնգու, ինչը շիդագա̈, ինչը սըխալա̈։ Աստվաձաշընչին գաստըվի. «Ընեց մըտկերը մեղադռինգու գամ ներինգու ուրինց» (Հռոմեացիներ 2։14, 15)։ Օրինագ, շադերը կիդին, հընոր մաշտ սպոննուշը հընու կողուտին ընուշը՝ սըխալա̈։ Ըներ, բա̈լկիտ, միտկա̈լ ընիլ չին, ամա ուրինց խիղջը, վեյնոր Աստվաձ ըմըն մեգին դըվաձունի, հասկընծընա̈գու ընեց, ինչը շիդագա̈, ինչը չա̈։ Հըմա̈լ, լըսելով ուրինց խըղջին, ըներ հեդեվինգու Աստըձուն դըվաձ պրինցիպնուն, վերեկը յառդում գընին մաշտկացը շիդագ որոշումնի ընուշ։
7. Օրի՞ բազի սըրա խիղջը գայնա մեզի խապիլ։
7 Ամա բազի խիղջը գայնա խապիլ մեզի։ Ընու վըրըն գազդին միր սըխալ մըտկերը հընու սըյդին ուզաձը։ Ընդիա̈լ ըն գայնա մեզի սա̈ֆ ջոմպով դոնիլ։ Լավ, յառդում ընող խիղջը, վեյնոր շիդագը գասա̈, ինկը ուրմըն փես էլլիլ չի (Ծննդոց 39։1, 2, 7—12)։ Ընու բիդուա̈ տաստիրագուշ։ Ա̈դու հոմար Եգովըն մեզի դըվաձունի ուր սուրպ ուժը հընու Աստվաձաշընչի պրինցիպնին (Հռոմեացիներ 9։1)։ Հայդի իմընոնկ տա̈ ինծոյ գայնոնկ տաստիրագիլ միր խիղջը։
ԻՆՉՊԵ՞Ս ՏԱՍՏԻՐԱԳԻՆԿ ՄԻՐ ԽԻՂՋԸ
8. ա) Ինչպե՞ս միր սըյդին ուզաձը գազդա̈ միր խըղջին վըրըն։ բ) Վե՞ր հառցը ինկեյս մեզի դըվողընկ որոշում ընուշըն առաչ։
8 Վերմը կարա̈ր գընին տա̈ լըսինգու ուրինց խըղջին, եպոր սըյդին ուզաձը գընին։ Ընեց մըտկով, ինչ-օր սիդըդ քաշա̈գու, ընա̈լ գարելիա̈ ընուշ, քա̈շկա̈ լավ քեզի զգաս։ Ամա միր սիդը գայնա մեզի խապիլ։ Միր սըյդին ուզաձը ընկան ուժեղ գայնա ըլլիլ-օր գազդա̈ միր խըղջին վըրըն։ Աստվաձաշընչին գաստըվի. «Ըմընա կեյշը՝ մաշտուն սիդնա̈։ Ընդի ըմըն ինչը գայնաս բեդ ընիլ» (Երեմիա 17։9)։ Ընու հոմարա̈լ, ըն, ինչ-օր սըխալա̈, գայնա մեզի շիդագ թըվալ։ Օրինագ, ապոստըլ Պավելը առաչ խրիստիաննուն էդվոնցը ընգաձեր հընու միտկը գըներ տա̈ շիդագ գընա̈։ Ա̈դ սըրըն խիղջը դանջիլ չեր ուրինը։ Ամա եպոր Պավելը իմաց, ինծոյ Եգովըն գաշա̈ ուր ըղաձին վըրըն, դեսավ-օր բիդուա̈ փոխվուշ։ Ըն հասկընցավ, հընոր ուր վըրըն աշողա̈ Աստըձուն աչկերով (Գործեր 23։1; 1 Կորնթացիներ 4։4; 2 Տիմոթեոս 1։3)։ Գերեվնա-օր ինչիմը ընուշըն առաչ, ինկեյս մեզի հայծընողընկ. «Ի՞նչ ա̈դու մասին միտկը գընա̈ Եգովըն»։
9. Ի՞նչ նըշանագա̈գու վախ օննուշ Աստըձմըն։
9 Եպոր մեգիմը հազ գընինկ, չինկ ուզիլ ընու սիդը ցավեծընուշ։ Մենկ հազ գընինկ Եգովին, ընդիա̈լ չինկ ուզիլ ընուշ ըն կոռձերը, վերեկնոր ընու դուր կալ չին։ Մենկ վախողընկ ցավեծընուշ Եգովին սիդը։ Ա̈դ լավ գերեվնա Նեեմիին օրինագըն։ Նեեմիըն մեձվեր մաշտեր, ամա ըն ուր քա̈րը մոն կալ չեր։ Օրի՞։ Ընու հոմար-օր «վախ ուներ Աստըձմըն» (Նեեմիա 5։15)։ Նեեմիըն չեր ուզիլ ինչիգովմը ցավեծընուշ Եգովին սիդը։ Մենկա̈լ ընու բես չինկ ուզիլ դըխրեծընուշ Եգովին։ Ընդիա̈լ յոն գուդոնկ փիս կոռձերըն։ Ինչպես գայնոնկ ուրախծընիլ ընու սիդը, կըրվաձա̈ Աստվաձաշընչին նես։ (Աշա̈ 6-րտ պածադռուտինը։)
10, 11. Աստվաձաշընչին վե՞ր պրինցիպնին յառդում գընին որոշուշ, խըմուշ տա̈ չա̈։
10 Օրինագի դեյ, խոսինկ խըմիչկին մասին։ Վե՞ր պրինցիպնին յառդում գընին շիդագ որոշում ընուշ։ Հայդցեկ աշինկ քոնիմը հադ։ Աստվաձաշունչը ասիլ չի, հընոր հիսկիտ խըմուշ չի գարելի։ Հուն կըրվաձա̈, հընոր կինին՝ Աստըձուն պաշխիշնա̈ (Սաղմոս 104։14, 15)։ Ամա Իսուսը թա̈մբա̈ ա̈րավ, հընոր աշագեռտնին սարխոշուտին ընին հեչ (Ղուկաս 21։34)։ Պավելնա̈լ աստավ, հընոր խրիստիաննին յոն դոն սարխոշուտինըն հընու քեյֆերըն, ոյդեխ-օր գիրիլտի գընին (Հռոմեացիներ 13։13)։ Ըն աստավ, հընոր սարխոշուտին ընողնին ներ աշխարին աբռիլ չին գայնի (1 Կորնթացիներ 6։9, 10)։
11 Լավ գըլլի ինկեյս մեզի հայծընինկնա. «Ինչի՞ հոմար ես խըմիմգու։ Խըմիմգո՞ւ տա̈ սադա̈ հոնկշուշի դեյ։ Խըմիմգո՞ւ տա̈ վախ չոննուշի դեյ։ Գայնո՞մ տա̈ քոնիմը օր ըռոնց խըմիչկ տըմ առնուլ։ Չապըս կիդի՞մ տա̈։a Գայնո՞մ տա̈ ըռոնց խըմիչկ լավ ժամանագ օնծընիլ ընգեյդացըս հեդ»։ Մենկ գայնոնկ Եգովացըն յառդում ուզիլ, հընոր շիդագ որոշում ընինկ։ (Գաշտա Սաղմոս 139։23, 24։) Ա̈դպես սորվեծընինկկու միր խիղջը պոնեծընուշ Աստվաձաշընչի պրինցիպնին։ Ամա որոշում ընելնիս, ինչիգիմը մասինա̈լ միտկ ընողընկ։
ՕՐԻ՞ ՀԱՇՎԻ ԱՌՆՈՂԸՆԿ ՈՒՐԻՇՆՈՒՆ ԽԻՂՋԸ
12, 13. Օրի՞ ալլայնացը խիղջը մեգ դեսա չա̈։ Ի՞նչ մենկ ընողընկ, եպոր ուրիշնին միր բես միտկ ընիլ չին։
12 Ալլայնացը խիղջը մեգ դեսագ չա̈։ Քու խիղջըդ գայնա թողուլ քեզի ընուշ ըն, ինչ-օր ուրիշինը չի թողուլ։ Օրինագ, տուն քու դեյ որոշաձունիս, հընոր գայնաս քիչմը կինի խըմիլ։ Ամա ուրիշ մեգը միտկը գընա̈ տա̈ ուրինը բիդու չա̈ խըմուշ։ Օրի՞ տունկ մեգ դեսագ միտկ ընիլ չեկ։
Շիդագ տաստիրագվաձ խիղջըդ յառդում գընա̈ քեզի որոշուշ, խըմուշ տա̈ չա̈
13 Միր որոշումին վըրըն գազդա̈ ըն, ոյդեխ մեձըցաձինկ, միր ընտանիկը, գյանկի փոռցը հընու ուրիշ բատճառնի։ Ըմըն մեգը ուր բելըն կիդա̈։ Օրինագ, վեվ-օր առաչ հազ գըներ խըմիչկ ընուշ, որոշաձունի, հընոր ա̈լ հիսկիտ խըմող չա̈ (1 Թագավորներ 8։38, 39)։ Ի՞նչ ընողըս, եպոր մեգիմը կինի լըլուսկու, ամա ըն գասա̈ «չա̈»։ Նեղվիսկո՞ւ տա̈։ Համոզողը՞ս տա̈, հընոր խըմա̈։ Նա̈յրիսկո՞ւ տա̈ հառց-ու-փոռց ընուշ, օրի չի ուզիլ խըմուշ։ Հա̈լբա̈տ չա̈։ Տուն խոշ հարգիսկու ընու խիղջը։
14, 15. Ի՞նչ դըրուտին գա̈ր Պավելին աբռաձ ժամանագը։ Ի՞նչ խըրադ ըն դըվավ։
14 Պավելին աբռաձ ժամանագը բա̈լլի ա̈րավ, ինչկան դարպերվիգու մաշտկացը խիղջը։ Միսը, բազարին ձախուշըն առաչ, գայնա̈յնը պոնեծընիլ սուդ աստվաձնուն ղուրբոն պերուշի դեյ (1 Կորնթացիներ 10։25)։ Պավելը հաշվիլ չեր, հընոր ա̈դծոյ միսը չի գարելի կընուշ հընու ուդուշ։ Ընու հոմար ալլայ ուդելիկը Եգովացըներ։ Ամա վերմը խրիստիաննին, վերեկնոր առաչ սուդ Աստվաձնուն հավդա̈յնըգու, կարա̈ր գընեյնը տա̈ ա̈դ միսը չի գարելի ուդուշ։ Պավելը գայնա̈ր ասիլ. «Ա̈դ իմ խըղջիս ազդիլ չինա, ինչ-օր կուզիմ, ընա̈լ գուդիմ»։
15 Ամա ըն ա̈դմուն միտկ ընիլ չեր։ Քուրեյդա̈կը հընու ախպըյդա̈կը ուրինց լավ զգոն դեյ, Պավելը ըրազիեր չընուշ ըն, ինչի իրավունկը ուներ։ Ըն աստավ-օր մենկ «միր ուզաձը ընող չինկ»։ Հեդո ավելծուց. «Քոնի-օր Խրիստոսնա̈լ ուր ուզաձը ընիլ չեր» (Հռոմեացիներ 15։1, 3)։ Պավելը, Իսուսին բես, ուրմըն շադ միտկը գըներ ուրիշնուն մասին։ (Գաշտա 1 Կորնթացիներ 8։13; 10։23, 24, 31—33։)
16. Օրի՞ մեղադռող չինկ ուրիշնուն, եպոր ընեց խիղջը թողուգու ընուշ ըն, ինչը միր խիղջը թողուլ չի։
16 Ամա ի՞նչ ընինկ, եպոր ուրիշ մեգիմը խիղջը թողուգու ընուշ ըն, ինչը՞ միր մըտկով սըխալա̈։ Մենկ շադ զգուշ ըլլողընկ, հընոր բընդինկ հեչ տա̈ մենկինկ շիդագը, ուրիշնին սըխալին։ (Գաշտա Հռոմեացիներ 14։10։) Եգովըն դըվաձունի մեզի խիղջ, հընոր միր կոռձերուն էդվոնցը հեդեվինկ, ուրիշնուն մեղադռուշի աշինկ հեչ (Մատթեոս 7։1)։ Մենկ չինկ ուզիլ-օր միր որոշումնուն հոմար ժողովին խաղաղուտինը գոյսըվի։ Մենկ կուզինկ ըմըն ինչը ընուշ, հընոր մեգ ընտանիկի բես ըլլինկ հընու հազ ընինկ իրար (Հռոմեացիներ 14։19)։
ԱԲՌՈՒՇ ՄԱԿՈՒՐ ԽԸՂՋՈՎ
17. Ի՞նչ ըղաձա̈ վերմը մաշտկացը խըղջին հեդ։
17 Պյոտըռը աստավ. «Մակուր խիղջ օննըցեկ» (1 Պետրոս 3։16)։ Ցավալիա̈, ամա եպոր մաշտիկը ինչիգի դեղ տընիլ չին Աստըձուն օրենկնին, խիղջը ա̈լ ընեց յառդում ընիլ չի։ Պավելին ասուշով, ա̈դծոյ մաշտկացը խիղջը, կիդիս տա̈, «դաղվաձա̈ էրգատով» (1 Տիմոթեոս 4։2)։ Օրինագ, ծեռկըդ փիս գինա̈ կոլիսնա, դեղը նասըր մընագու հընու եպոր տիբնուսկու ըն, ինչիգ զգալ չիս։ Ըմունա̈լ, եպոր մաշտը շարունագա̈գու փիս կոռձեր ընուշ, ընու խիղջը ինչիգ զգալ չի հընու ա̈լ յառդում ընիլ չի շիդագ որոշումնի ընուշ։
Մակուր խիղջը յառդում գընա̈ շիդագ որոշումնի ընուշ հընու ձառայուշ Աստըձուն ուրախ սըյդով
18, 19. ա) Ի՞նչ օկուտ պերա̈գու ըն, հընոր մեզի մեղավոր գըզգոնկ։ բ) Ի՞նչ ընողընկ, եպոր միր առաչվոն ըղաձ սըխալնուն հոմար խիղջը շարունագա̈գու դանջուշ մեզի։
18 Եպոր մեզի մեղավոր գըզգոնկ, բա̈լկիտ միր խիղջը ա̈դմունով կուզա̈ ասուշ, հընոր սըխալ պոմը ըղաձունինկ։ Ըն յառդում գընա̈ հասկըննուշ, ինչ սըխալ ըղաձունինկ հընու ա̈լ ա̈դպես չընուշ։ Մենկ կուզինկ սորվուշ միր սըխալնուն վըրայըն, հընոր սըրըմընա̈լ ա̈դ սըխալնին ընինկ հեչ։ Օրինագ, եպոր Դավիդ թակավորը մեխկ ա̈րավ, խիղջը նա̈յրեց դանջուշ ընու հընու ըն մեղա էգավ։ Ըն ընկան զըզվեցավ ուր ըղաձըն, հընոր որոշեց ա̈դտի ետկը ըմըն սըրա լըսուշ Եգովին։ Դավիդը հասկընցավ-օր Եգովըն «պարիա̈ հընու հազըրա̈ ներուշ» (Սաղմոս 51։1—19; 86։5)։ (Աշա̈ 7-րտ պածադռուտինը։)
19 Ամա մաշտուն մեղա էգաձըն ետկնա̈լ, խիղջը էպպեյ սըրա գայնա ընու դանջիլ։ Ընու գայնա թըվալ տա̈ ինկը ինչիգի բիդու մաշտ չա̈։ Տունա̈լ ա̈դմուն մըտկեր ունիսնա, հիշա̈, հընոր չիս գայնի փոխիլ օնցաձը։ Համոզվաձ ըղի, հընոր Եգովըն ներաձունի քեզի հընու ջընջաձունի մեխկեյդ, նըշանագուտին չունի, կիդնալըն ըղաձունեյդ տա̈ չա̈։ Տուն մակուր խիղջ օննըցար Աստըձուն առաչ հընու հիմի շիդագ որոշումնի գընիս։ Սիդըդ գայնա շարունագիլ մեղադռուշ քեզի, ամա Աստվաձաշունչը գասա̈. «Աստվաձ միր սըյդերըն ավելի մեձա̈»։ (Գաշտա 1 Հովհաննես 3։19, 20։) Ա̈դ նըշանագա̈գու, հընոր ինչկանա̈լ մեզի մեղավոր զգոնկ հեչ, Եգովըն հասկըննագու, ինչ գա միր սըյդին նես հընու շարունագա̈գու հազ ընուշ հընու ներուշ մեզի։ Համոզվաձ ըղի՝ Եգովըն քեզի ներաձունի։ Եպոր մաշտը ա̈դ հասկըննագու, խիղջը ա̈լ չի դանջիլ ուրինը։ Ըն գայնա հանգիստ հընու ուրախ սըյդով ձառաիլ Եգովին (1 Կորնթացիներ 6։11; Եբրայեցիներ 10։22)։
20, 21. ա) Ինչպե՞ս ա̈ս կիրկը գայնա յառդում ընիլ քեզի։ բ) Ի՞նչ դեսագ ազադուտին մեզի դըվաձունի Եգովըն հընու ինծո՞յ կուզինկ ըն պոնեծընուշ։
20 Ա̈ս կիրկը յառդում գընա̈ տաստիրագուշ խիղջըդ, հընոր ըն բաշտպանա̈ քեզի հընու յառդում ընա̈ շիդագ որոշումնի ընուշ։ Հըմա̈լ ըն սորվեծընա̈գու պոնեծընուշ Աստվաձաշընչին պրինցիպնին գյանկիդ նեսը։ Հա̈լբա̈տ-օր, գյանկին ըմըն մեգ հառցին բադասխանը հոզ կըրվաձ չա̈։ Մենկ գաբռինկ «Խրիստոսին օրենկով», վերին նեսը Աստվաձաշընչի պրինցիպնինին։ Ըն գուդա մեզի մեձ ազադուտին (Գաղատացիներ 6։2)։ Աստվաձաշընչին նես ինչիգիմը մասին քա̈սա̈ աստըվի հեչնա, ա̈դ մահանա ըլլոխ չա̈, հընոր ընինկ սըխալը (2 Կորնթացիներ 4։1, 2; Եբրայեցիներ 4։13; 1 Պետրոս 2։16)։ Մենկ միր ազադուտինը ըմուն պոնեծընողընկ, հընոր էրեվնա-օր հազ գընինկ Եգովին։
21 Եպոր խերը միտկը գընինկ Աստվաձաշընչի պրինցիպնուն վըրըն հընու պոնեծընինկկու ըներ, մենկ սորվինկկու շիդագ ծեվով միտկ ընուշ։ Ընչաղ միր մըտկերը գըլլին Եգովին մըտկերուն բես (Եբրայեցիներ 5։14)։ Ա̈դմուն, շիդագ տաստիրագվաձ խիղջը լավ յառդումջի գըլլի միր հոմար, հընու մենկ չինկ գոյսընիլ Աստըձուն սերը։
a Հեկիմնուն շադերը գասին, հընոր սարխոշուտին ընողնուն շադ զորա̈ հեդեվուշ տա̈ ինչկան ըներ խըմինգու։ Ընեց մըտկով ա̈դմուն մաշտկացը հիչ խըմուշ բիդու չա̈։