22 ՍՈՐՎՈՒՇԻ ՏԱՍԸ
Շարունագեցեկ էշտուշ «Սուրպ ջոմպով»
«Ընդեխ մեձ ջոմպըմը գըլլի, վերին օնունը Սուրպ ջոմպաա̈» (ԵՍ. 35։8)։
ԵՐԿ 31 Կընա Աստըձուն ջոմպով
ՏԱՍԻՆ ՄԻՏԿԸa
1, 2. Ի՞նչ գարեվոր որոշում ընողեյնը եվրեյնին, վերեկնոր գաբռեյնը Վավիլոն (Եզրաս 1։2—4)։
ԹԱԿԱՎՈՐԸ օրենկմը պաց թողավ։ Եվրեյնին, վերեկնոր մոդիգ 70 դարի Վավիլոնին պլենինեյնը, գայնա̈յնը եդ էշտալ Իզրաիլ։ (Գաշտըցեկ Եզրաս 1։2—4։) Ա̈դ գայնա̈ր ընիլ սադա̈ Եգովըն։ Օ՞րի մենկ ա̈դմուն գասինկ։ Քոնի-օր Վավիլոնին ընտունվաձ չեր պաց թողուշ ընեց, վում-օր պլեն դոնեյնըգու (Ես. 14։4, 17)։ Ամա Վավիլոնը ուրիշ ղեգավարի ծեռկ օնցավ, վեյնոր աստավ, հընոր եվրեյնին գայնոն եդ էշտալ ուրինց հայրենիկը։ Ընդի ըմըն մեգ եվրեյին, հալա ընտանիկին կըլխընուն, բիդուեր որոշուշ, մընուշ Վավիլոնին, չա̈նա էշտուշ Իզրաիլ։ Ա̈դ որոշումը ընկանա̈լ ղոլայ չեր ընուշ։ Օ՞րի։
2 Եվրեյնուն շադերը գայնա̈յնը դարիկով ըլլիլ հընու ընեց զորեր ա̈դմուն էրգըն ջոմպա էշտուշ։ Հընու, քոնի-օր եվրեյնուն շադերը ձընվաձեյնը Վավիլոն, ըներ Վավիլոնըն ղաիր ուրիշ դեղ աբռաձ չեյնը։ Ընեց հոմար Իզրաիլը, ա̈դ ուրինց բաբերուն խեղներ։ Հըմա̈լ վերմը եվրեյնին, գերեվնա տա̈, շադ հարուստցաձեյնը Վավիլոնին։ Ընդիա̈լ ընեց զորեր թողուշ ուրինց լավ դըները հընու լավ կոռձը հընու դեղափոխվուշ անձանոտ դեղ։
3. Ի՞նչ օռտնուտին բեդ գըներ Աստըձուն հավադարիմ եվրեյնուն, վերեկնոր եդ էգողեյնը Իզրաիլ։
3 Աստըձուն հավադարիմ իզրաիլտյաննին, վերեկնոր եդ էշտողեյնը Իզրաիլ, հասկըննա̈յնըգու, հընոր ինչկանա̈լ ըներ ղուրբոնի էշտոն, ա̈դ չի համեմադվիլ ըն օռտնուտիննուն հեդ, վերեկնոր ըներ գայնոն օննալ։ Ըմընա մեձ օռտնուտինը գաբվաձեր Եգովին ձառայուտինին հեդ։ Չաշաձ-օր Վավիլոն գա̈ր 50-ըն ավել խռամ, հուն չիկա̈ր Եգովին ձունդռը ընուշի դեղ։ Ըներ չունեյնը ղուրբոն պերուշի դեղմը, ոյդեխ գայնա̈յնը Մաիսեյին օրենկով ղուրբոն պերիլ։ Ա̈դտի ղաիր, ըներ դերաա̈լ չունեյնը, վերեկնոր գայնա̈յնը ընեց դեյ ղուրբոն պերիլ Եգովին։ Աստըձուն միլլա̈տը գաբռեր ըն մաշտկացը նես, վերեկնոր ձառաեյնըգու սուդ աստվաձնուն հընու ինչիգի դեղ տընիլ չեյնը նա̈ Եգովին, նա̈ա̈լ ընու օրենկնին։ Ա̈դու հոմար հազարիշի եվրեյնին, վերեկնոր Աստըձմըն վախ ունեյնը, բեդ գընեյնը, եպ ըներ եդ կոն բիդի ուրինց հայրենիկը, ոյդեխ գայնա̈յնը նա̈յրիլ շիդագ ծեվով ձառայուշ Եգովին։
4. Ի՞նչ դեսագ Եգովըն խոսկ դըվավ յառդում ընուշ եվրեյնուն, վերեկնոր եդ գեշտա̈յնը Իզրաիլ։
4 Վավիլոնըն Իզրաիլ էշտուշը ընկանա̈լ ղոլայ չեր։ Դեղ հասնուշի հոմար գայնա̈ր մոդիգ չեյս օմիս բիդվընալ։ Ամա Եգովըն խոսկ դըվաձուներ, հընոր վերածընա̈ բիդի եվրեյնուն ջոմպացըն ալլայ զորուտիննին։ Իսայյա պռառոկը կըրեց. «Մակռեցե՛կ ջոմպըն Եգովին հոմար։ Հառզեցեկ միր Աստըձուն հոմար անապատին նեսըն հավսար ջոմպըմը։ [...] Թող բառագնին հավսըրին հընու խեղը հավսար չըղաձ դեղնա̈լ փես դեղ տառնա» (Ես. 40։3, 4)։ Բատկերածուցեկ, հընոր անապատին, քա̈հերուն օռտա դեղը գա լըն հընու հավսար ջոմպըմը։ Ա̈դ ալլայ ջոմպա էշտողնուն մուրազնա̈։ Ա̈դմուն ջոմպով ավելի ղոլաա̈ էշտուշ, քան տա̈ սար ու ծոր օսնուշ։
5. Ի՞նչպեսեր Վավիլոնըն Իզրաիլ դոնող «ջոմպուն» օնունը։
5 Միր օրեյնա̈լ ջոմպընուն շադերը ունին ուրինց օնունը գամ համարը։ Ըն «ջոմպընա̈լ», վերին մասին կըրաձուներ Իսայըն, ունի ուր օնունը։ Մենկ գաշտոնկկու. «Ընդեխ մեձ ջոմպըմը գըլլի, վերին օնունը Սուրպ ջոմպաա̈։ Ա̈դ ջոմպով էշտող չա̈ մակուր չըլլող մաշտը» (Ես. 35։8)։ Ի՞նչ ա̈դ նըշանագերգու իզրաիլտյաննուն հոմար։ Հընու ի՞նչ ա̈դ ա̈կընս նըշանագա̈գու միր հոմար։
«ՍՈՒՐՊ ՋՈՄՊԸՆ»՝ Ա̈ՎԱ̈ԼԸ ՀԸՆՈՒ ՀԻՄԻ
6. Օ՞րի ա̈դ ջոմպուն գասին «Սուրպ ջոմպա»։
6 «Սուրպ ջոմպա»՝ ինչ հըրաշալի՜ օնունա̈ ա̈դ ըն ջոմպուն հոմար, վեյնոր Վավիլոնըն Իզրաիլ դոներգու։ Ամա օ՞րի գաստըվեր, հընոր ա̈դ ջոմպըն սուրպա̈։ Քոնի-օր պռառոչեստվին նես կըրվաձեր, հընոր ըն իզրաիլտյաննուն նես, վերեկնոր եդ էշտողըն Եռուսալիմ, ըլլող չա̈ հիչ մեգ «մակուր չըլլող մաշտմը»։ Ուրիշ խոսկերով, ընեց նես ըլլող չեր հիչ մեգ եվրեյմը, վեյնոր որոշաձուներ անշընորկ գյանկով աբռուշ, ձառայուշ իդըլնուն հընու ուրիշ ձոնդռը մեխկեր ընուշ։ Իզրաիլը Աստըձուն հոմար «սուրպ ազգ տառնողեր» (2 Օրենք 7։6)։ Հա̈լբա̈տ, ա̈դ չեր նըշանագիլ, հընոր ընեց, վեվ-օր էլաձեր Վավիլոնըն ինչիգ ուրինց նես փոխուշ բիդու չեր։
7. Ի՞նչ փոպոխուտիննի բիդուեր ընուշ վերմը եվրեյնուն։ Պերեկ օրինագ։
7 Ինչպես աստակ, եվրեյնուն շադերը ձընվաձեյնը Վավիլոնին։ Գերեվնա տա̈, վերմը ընգաձեյնը Վավիլոնին սովորուտիննուն ազդեցուտինին դագ։ Ըն ժամանագըն, ինչպես եվրեյնին եդ էգոն Իզրաիլ, օնցաձեր դասնյակ դարի, եպոր Եզդռըն իմաց, հընոր ընեցմըն վերմը ուրինց դեյ գընիգ առաձունեյնը ընեց, վեվ-օր սուդ աստվաձնուն բաշտերգու (Ելք 34։15, 16; Եզր. 9։1, 2)։ Վերմը ժամանագ ետկը Նեեմիըն զարմըցաձեր, հընոր դըղոցը նես գա̈յնը ըներ, վեվ-օր ձընվաձեյնը Իզրաիլ, ամա խոսիլ չեյնը եվրեյսկի լիզվով (2 Օրենք 6։6, 7; Նեեմ. 13։23, 24)։ Գա՞յնա̈յնը տա̈ ա̈դ մոնչերը հընու ախչկընին հազ ընիլ Եգովին հընու ձառաիլ ընու, ետե ըներ չիդեյնը ըն լիզուն, վերով կըրվաձեր Աստըձուն Խոսկը (Եզր. 10։3, 44)։ Գերեվնա տա̈, ըն եվրեյնուն բիդուեր մեձ փոպոխուտիննի ընուշ։ Իզրաիլ, ոյդեխ-օր մաշտիկ ա̈մա̈ղ գընեյնը շիդագ ծեվով ձառայուշ Եգովին, ա̈դ ավելի ղոլայ գըլլեր ընուշ (Նեեմ. 8։8, 9)։
1919 թըվըն միլլիոնիշի դըղամաշտ, գընիգ հընու դըղա էլոն Մեձ Վավիլոնըն հընու գեշտոն «Սուրպ ջոմպով» (Աշեցեկ 8 աբզացը)
8. Օ՞րի մեզի գարեվորա̈ կիդնուշ, ինչ ըղաձա̈ ա̈վա̈լը։ (Աշեցեկ ժուռնալին վըրաի նըգարը։)
8 Վերմը գայնոն միտկ ընիլ. «Ա̈դ շադ հեդաքըրկիրա̈, ամա ի՞նչի դեյ ինձի բիդուա̈ կիդնուշ ըն, ինչ-օր ըղաձեր ա̈վա̈լը եվրեյնուն հեդ»։ Ա̈դ միր հոմար մեձ նըշանագուտին ունի, քոնի-օր մենկա̈լ, գարելիա̈ ասուշ, հընոր գեշտոնկ «Սուրպ ջոմպով»։ Նըշանագուտին չունի մենկ նըշոն տըրվաձ խրիստիանինինկ գամա̈լ ուրիշ օչխայնուն նեսընինկ, մեզի բիդուա̈ մընուշ «Սուրպ ջոմպուն» վըրըն (Հովհ. 10։16)։ Ա̈դ ջոմպըն գոսնի հոկեվոր ռային նեսըն հընու դոնա̈գու մեզի ըն օռտնուտիննուն, վերեկնոր ըլլելիկին պերողա̈ Աստըձուն Թակավորուտինըb։ 1919 թըվըն միլլիոնիշի գըդռիջ, գընիգ հընու դըղա էլաձին սուդ հավատկին, Մեձ Վավիլոնին նեսըն, հընու գեշտոն «Սուրպ ջոմպով»։ Գերեվնա տա̈, տունկա̈լ ա̈դ մաշտկացը նեսեկ։ Չաշաձ-օր «Սուրպ ջոմպըն» պացվեցավ մոդավորաբես 100 դարի առաչ, ա̈դ ջոմպըն հառզուշի հոմար հարուրիշի դարի բիդվըցավ։
ՋՈՄՊԸՆ ՀԱՌԶՈՒՇԸ
9. Ի՞նչ կըրվաձա̈ Եսայիա 57։14-ին «Սուրպ ջոմպըն» հառզուշին մասին։
9 Եգովըն յառդում գըներ, հընոր եվրեյնուն, վերեկնոր էլաձեյնը Վավիլոնըն, ջոմպուն ինչիգ խանգարեր հեչ։ (Գաշտըցեկ Եսայիա 57։14։) Ի՞նչ գարելիա̈ ասուշ միր ժամանագի «Սուրպ ջոմպուն» մասին։ Մինչեվ 1919 թիվը, հարուրիշի դարի Եգովըն պոնեծըներգու Աստըձմըն վախ օննող վերմը դըղամաշտկացը, հընոր ըներ մակռին Մեձ Վավիլոնըն էլլուշի ջոմպըն։ (Համեմադեցեկ Եսայիա 40։3։) Ըներ հառզաձունեյնը ա̈դ ջոմպըն, հընոր մաշտիկը էլլին Մեձ Վավիլոնըն հընու մըդնուն հոկեվոր ռայը, ոյդեխ-օր շիդագ ծեվով ձառաինգու Եգովին։ Ի՞նչ դեսագ ըներ հառզեյնըգու ա̈դ ջոմպըն։ Էգեկ աշինկ։
Մինչեվ 1919 թիվը, հարուրիշի դարի, Աստըձմըն վախ օննող վերմը դըղամաշտիկ մակռեյնըգու Մեձ Վավիլոնըն էլլուշի ջոմպըն (Աշեցեկ 10, 11 աբզացնին)
10, 11. Ի՞նծոյ կիրկ պեչատուշը հընու Աստվաձաշունչը թարկմանուշը յառդում ա̈րին մաշտկացը իմընուշ, ինչ սորվեծընա̈գու Աստվաձաշունչը։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)
10 Կիրկ պեչատուշը։ Մոդավորաբես մինչեվ 1450 թիվը, Աստվաձաշունչը շադըծընուշի հոմար ալլայ կոռձը ծեռկով գընեյնը։ Ա̈դու հոմար շադ ժամանագ բիդուեր։ Ընդի Աստվաձաշունչնին քիչեյնը հընու շադ բահալիեյնը։ Ամա հեդո, եպոր Աստվաձաշունչը նա̈յրեցին պաց թողուշ պեչատըտ ընուշի մաշինկով, կոռձը թետեվցավ, ղոլաեր պեչատուշ ա̈դ կիրկը հընու շադերը գայնա̈յնը օննալ Աստվաձաշունչը։
11 Թարկմանուտինը։ Հարուրիշի դարի շադերը գայնա̈յնը գաշտալ Աստվաձաշունչը սադա̈ լատինսկի լիզվով։ Ա̈դու հոմար բիդուեր ուսում օննուշ։ Եպոր կիրկ պեչատըտ ընուշի կոռձը շադըցավ, ըն մաշտիկը, վերեկնոր հարգանկով վերապերվեյնըգու Աստվաձաշընչին, նա̈յրեցին թարկմանուշ Աստըձուն Խոսկը հասարագ մաշտկացը լիզվով։ Ա̈դ յառդում ա̈րավ, հընոր գաշտողնին գայնոն համեմադիլ ըն, ինչ-օր ընեց սորվեծընեյնըգու դերընին, ընու հեդ, ինչ-օր սաի սորվեծընա̈գու Աստվաձաշունչը։
Աստըձմըն վախ օննող վերմը դըղամաշտիկ մակռեյնըգու Մեձ Վավիլոնըն էլլուշի ջոմպըն (Աշեցեկ 12—14 աբզացնին)c
12, 13. Պերեկ օրինագ, ինչպես XIX դարուն Աստվաձաշունչը քըրկըրողնին նա̈յրեցին էրեվծընուշ, հընոր խաչերուն սորվեծուցաձը սուդա̈։
12 Աստվաձաշունչը սորվեծընուշի գըրագանուտինը։ Ուշադիրմը Աստվաձաշունչը քըրկըրողնին շադ պոն իմացին Աստվաձաշընչին նեսըն։ Դերընուն ա̈դ դուր կալ չեր, ընու հոմար-օր ըներ պացըն գասեյնը ուրինց իմըցաձին մասին։ Օրինագ, XIX դարուն քոնիմը ա̈դմուն դըղամաշտիկ նա̈յրեցին պաց թողուշ բռաշուրընի, ոյդեխ-օր գասեյնը, ինչ սուդ պոն սորվեծընինգու խաչերը։
13 Մոդավորաբես 1835 թըվին Գենրի Գռու օնունով մաշտմը, վեյնոր Աստըձուն առաչ վախ ուներ, պաց թողավ բռաշուրըմը, ոյդեխ-օր գաստըվեր ընու մասին տա̈, ինչ գըլլի մաշտուն հեդ մեռաձըն ետկը։ Ընդեխ, Աստվաձաշընչին միչոցով, ըն պածադռեց, հընոր եպոր մաշտը ձընվիգու, ըն չունի հոկի, վեյնոր մեռնիլ չի, ինչպես-օր սորվեծընինգու խաչերուն։ Մաշտը գայնա աբռիլ ըռոնց մեռնուշի մեգ ըն սըրըն, եպոր Աստվաձ ընու պաշխա̈ ա̈դմուն գյանկ։ 1837 թըվին Ջոռջ Ստոռզ օնունով դերըմը կըդավ ա̈դմուն բռաշուրըմը պոեզին նես։ Ըն գաշտաց ա̈դ բռաշուրըն հընու պացավ ուր հոմար գարեվոր ջիշտուտինմը։ Ա̈դ ջիշտուտինը ըն որոշեց բադմուշ միգա̈լնացը։ 1842 թըվին ըն քոնիմը ջառ աստավ «Հառց՝ գա՞յնոն տա̈ չար մաշտիկը ըռոնց մեռնուշի աբռիլ» տեմով։ Ջոռջ Ստոռզին կըրաձը լավ ազդեց Չառլզ Ռասսել օնունով ճահել դըղումը վըրըն։
14. Ի՞նչպես ախպա̈ր Ռասսելը հընու ընու բես միտկ ընողնին պոնեծուցին ըն, ինչ-օր ընեցմըն առաչ հառզաձունեյնը «Սուրպ ջոմպուն» դեյ։ (Հըմա̈լ աշեցեկ նըգարը։)
14 Ի՞նչպես ախպա̈ր Ռասսելին հընու ընու բես միտկ ընողնուն յառդում ա̈րավ ըն, ինչ ըղաձունեյնը միգա̈լնեկը «Սուրպ ջոմպըն» հառզուշի հոմար։ Եպոր ըներ քըրկըրեյնըգու Սուրպ Կըրվացկնին, պոնեծընեյնըգու բառառաննին, սիմֆոնիընին հընու Աստվաձաշընչին դարպեր թարկմանուտիննին, վերեկնոր գա̈յնը ա̈դ սըրըն։ Հըմա̈լ ընեց շադ յառդում ա̈րին ըն մըտկերը, վերեկնոր հասկընցաձեյնը Գենրի Գռուն, Ջոռջ Ստոռզը հընու միգա̈լնեկը Աստվաձաշունչը քըրկըրելնին։ Ախպա̈ր Ռասսելը հընու ընու բես միտկ ընողնին մեձ կոռձ ա̈րին հոկեվոր ջոմպուն դեյ։ Ըներ շադ բռաշուրընի հընու կըրկեր պաց թողին Աստվաձաշընչին դարպեր տեմըներով։
15. Ի՞նչ գարեվոր դեպկեր ըղոն 1919 թըվին։
15 1919 թըվին Աստըձուն միլլա̈տը խալըսեցավ Մեձ Վավիլոնին ազդեցուտինըն։ Ըն դարին փես էլավ «հավադարիմ հընու խելացի ձառըն»։ Ա̈դ ջիպ ժամանագիներ։ Ըներ տիմավորողեյնը մակուր սիդ օննող մաշտկացը, վերեկնոր կուզեյնը էշտուշ «Սուրպ ջոմպով» (Մատթ. 24։45—47)։ Հավադարիմ ձառաին հընու ըն կոռձին խատեր, վեյնոր առաչ ըղվաձեր «Սուրպ ջոմպըն» հառզուշի հոմար, ըներ, վեվ-օր կուկա̈յնը ա̈դ ջոմպըն, ավելի շադ գիմընա̈յնը Եգովին գամկին մասին (Առակ. 4։18)։ Ա̈դտի ղաիր, ըներ գայնա̈յնը ուրինց գյանկին փոպոխուտին ընիլ հընու Եգովին ուզաձին բես աբռիլ։ Բեդ գընե՞ր տա̈ Եգովըն ուր ձառայողներըն, հընոր ըներ մեգընա̈-մեգ փոխվին։ Չա̈։ Ըն ուր միլլա̈տը գոմաց-գոմաց մակռերգու։ (Աշեցեկ ռամկըն «Եգովըն գոմաց-գոմաց մակռա̈գու ուր միլլա̈տը»։) Ինչկա՜ն մենկ ուրախ գըլլինկ, եպոր ըլլելիկին ըմըն սըրա գայնոնկ ընիլ Եգովին ուզաձը (Կող. 1։10)։
«ՍՈՒՐՊ ՋՈՄՊԸՆ» ԴԱՀԱ ՊԱՑԱ̈
16. Ի՞նչպես 1919 թըվըն հավադարիմ ձառըն յառդում գընա̈ մաշտկացը էշտուշ «Սուրպ ջոմպով» (Եսայիա 48։17; 60։17)։
16 Ալլայ ջոմպընինա̈լ նորոկուշի գարիկ ունին։ Ա̈դպեսա̈լ «Սուրպ ջոմպուն» կոռձը, վեյնոր նա̈յրըվեցավ 1919 թըվին, շարունագվիգու։ Ի՞նչի դեյ։ Հընոր ինչկան գայնա շադ մաշտ խալըսի Մեձ Վավիլոնըն։ 1921 թըվին հավադարիմ ձառըն պաց թողավ «Арфа Божия» կիրկը։ Ա̈դու նըբադագներ ձանոտծընուշ մաշտկացը Աստվաձաշընչին ջիշտուտինին հեդ։ Պաց թողին մոդիգ վեց միլլիոն ա̈դմուն կիրկ, 36 լիզվով։ Ա̈դ յառդում ա̈րավ շադերուն իմընուշ ջիշտուտինը։ Իսա վեռչեյսա̈լ փես էլավ հըրաշալի կիրկմը, վերին միչոցով մաշտիկ սորվինգու Աստվաձաշունչը։ Ա̈դ կըրկին օնուննա̈ «Տունկ գայնա̈կ միշտ աբռիլ»։ Վեռչին օրերը Եգովըն ուր գազմագերպուտինին միչոցով միշտ գուդա բիդու ըղաձ հոկեվոր ուդելիկը, հընոր մենկ «Սուրպ ջոմպացըն» յոն էշտոնկ հեչ։ (Գաշտըցեկ Եսայիա 48։17; 60։17։)
17, 18. Նե՞ր դոնա̈գու «Սուրպ ջոմպըն»։
17 Գարելիա̈ ասուշ, հընոր, եպոր մաշտը նա̈յրա̈գու սորվուշ Աստվաձաշունչը, ըն գոննա հընարավորուտին էշտուշ «Սուրպ ջոմպով»։ Վերմը մաշտիկ, քոնիմը ժամանագ գեշտոն ա̈դ ջոմպով, ամա հեդո վա̈յցկինգու ըն։ Միգա̈լնեկնա̈լ յոն չին էշտալ ա̈դ ջոմպացըն հընու կուզին էշտուշ ա̈դ ջոմպով, մինչեվ-օր դեղ հասնին։ Ամա նե՞ր դոնա̈գու ա̈դ ջոմպըն։
18 Ընեց, վեվ-օր ումուդ ունի միշտ աբռուշ երգընկին, «Սուրպ ջոմպըն» դոնա̈գու երգընկին ըլլող «Աստըձուն ռայը» (Հայտն. 2։7)։ Ըն մաշտիկնա̈լ, վերեկնոր ումուդ ունին աբռուշ խողուն վըրըն, ա̈դ ջոմպուն վեռչը, եպոր բաշ ըլլի Իսուս Խրիստոսին Հազար դարվոն կառավարուտինը, խալըսվողըն մեխկըն։ Ետե տունկ հիմի գեշտա̈կ ա̈դ ջոմպով, եդ աշիլ միկ։ Կընցեկ ա̈դ ջոմպով, մինչեվ-օր հասնեկ հեչ ներ աշխարը։ Ցանգընոնկկու ծեզի լա՛վ ջոմպա։
ԵՐԿ 54 «Ըհընա̈ ջոմպըն»
a Եգովըն աստավ, հընոր Վավիլոնըն Իզրաիլ դոնող «ջոմպըն»՝ «Սուրպ ջոմպաա̈»։ Գա՞յնոնկ տա̈ ասիլ, հընոր ա̈կընսա̈լ Եգովըն ուր ձառայողնուն առաչ պացաձունի ա̈դպես ջոմպըմը։ Հա՛։ 1919 թըվըն միլլիոնիշի մաշտ էլաձին Մեձ Վավիլոնըն հընու գեշտոն «Սուրպ ջոմպով»։ Ըմըն մեգիս բիդուա̈ մընուշ ա̈դ ջոմպուն վըրըն, մինչեվ-օր դեղ հասնինկ հեչ։
c ՆԸԳԱՐԻՆ ՎԸՐԸՆ։ Ախպա̈ր Ռասսելը հընու ընու բես միտկ ընողնին, Աստվաձաշունչը քըրկըրուշի հոմար, պոնեծընեյնըգու ըն գըրագանուտինը, վեյնոր պաց թողաձունեյնը միգա̈լնեկը «Սուրպ ջոմպըն» հառզուշի հոմար։