Ukpẹ Am’ọtakada K’a Du Chekwu Efu Ọtakada Ujeju Ali Abo Kraist Kpai Uchẹnyọ Ejẹ
SEPTEMBER 1-7
AMẸÑWU AKOKO KI KWEFU BAIBUL | ITA ITA 29
Ẹ Ki N’ọwọ Nẹ Efu Am’uche Kp’amẹñwu-Ọgwu Ki Ma Jẹ Kpai Baibul N
wp16.06 6, akpati
Am’ọna Lugbo Abo Ojale K’a Ma Neke Li N
Amonẹ wewe bẹtẹma ach’okpo amẹñwu ki n’ọwọ nẹ kpai am’afu bibi manyu amẹñwu-ọgwu. Todule, ma an’ogwu, ugbọ abẹk elika ku ma du dide ọla-ma. Uwẹ muda n’ekwu amẹñwu lẹ n. Baibul ajẹñwu ẹdọ-wa wanẹ. I kakini: “Eju Jihofa t’ago ugbo duu ef ilẹ, todu ki d’ukpahiu ñw abo k’ẹdọ-ma ch’ochochi ugbo-wñ.” (2 Iko Iko Ẹwñ 16:9) Jihofa ch’Ọjọ ochochi, i la n’ukpahiu ti Setan le. Ichẹñwu k’ẹ kẹdọno Jihofa, i adide wẹ.
Ichẹñwu k’ẹ tene ki Jihofa ki dide wẹ, i dukpẹ k’ẹ m’ẹñwu ki ajẹñwu ẹdọ-wñ bọ k’ẹ la na che. Dab ujiwe, iko amẹnukpuchẹ, abo Kraist ki def ewo Ẹfẹsọs m’ọtakada ifamu-ma chakaa ko dufu, oñ ma f’u gw’ujo. (Ẹwñ 19:19, 20) Uwẹ onugo, ichẹñwu k’ẹ tene k’Ọjọ ki dide wẹ, k’ẹ la n’amẹñwu k’ẹ du dide ọla-wẹ dab ogwu, ugbọ, ọtakada ifamu, elika abẹk amẹñwu omunẹ ki n’ọwọ nẹ kpai amebili, i dukpẹ k’ẹ m’ọchaka-ma ko rinyọ.
w19.04 17 ¶13
Gwọnyu Ochochi ki Baibul Du Tejugede Lugbo Ukwu
13 Ichẹñwu ki n’uche abẹk ẹñwu ọgwu ka k’ibe-wẹ ch’ejeji lugbo-wñ, ch’ologwu bọ Jihofa ki d’ibe ñw’ẹ (Gba Jemis 1:5.) Ubilẹ, gw’ili-wñ ef am’ọtakada-wa. Ẹ ñọ neke ka ñwu abogijo ku ma ch’atẹko-wẹ. I muda ch’ama aka ñw’ẹ ẹñwu k’ẹ che n. Ma ad’ọgba Baibul ojoji-ojoji ñ’ẹ ki ach’atẹko-wẹ k’ẹ m’ẹñwu k’ẹ che. Ache-ñọ-che amẹñwu k’a choli-i ajẹñw ẹ ma ojoji ki d’ade ‘ẹnyọ kpai ẹbiẹnẹ.’—Hib. 5:14.
w18.11 11 ¶12
‘Na Lulẹ Ef Ochochi-wẹ’
12 Am’uche k’i Jihofa ma jẹ kp’owñ n. Ichẹñwu k’amefu-wa kp’abo k’a ach’ukọlọ dama abẹk am’ọma chekpkulu-wa ad’ihianyi ñwu wa k’a b’uma ch’amuche ki Jihofa ma tene n, ẹnwu a neke che? I dukpẹ k’a ma jalii ẹñwu ki chi ki Jihofa ma tene am’uche lẹ n. Ichẹñwu k’a gw’ili-wñ nyọgba ef amọtakada-wa, i ajẹñwu wa ma ugbo k’amuche lẹ kwo wa. Ichẹnwu k’a ch’ọla-wa arewa ẹñwu ki chi ki Jihofa ach’ulaka am’uche ẹbiẹnẹ lẹ, i ajẹñwu wa k’a f’ibe wa mujọ kaki ẹñwu ki ‘nyọ eju Jihofa’ kate oñ a che-i. (Ẹf. 5:10) Ichẹñwu k’a kẹdọno Jihofa kpai Baibul, i ach’atẹko wa k’a we ‘ch’okpo onẹ.’—Ita. 29:25.
Amẹñwu Ọmẹmẹlẹ ki Defu Baibul
it “Flattery” ¶1
“Urinyọ Uko”
Ẹnẹ ki ak’urinyọ uko ch’ẹnẹ ki akọla ki arinyọ tabale lugbo onẹ, i ad’ugwa ñw’ẹnẹ lẹ, i ajẹnyu ñw’ẹnẹ lẹ gbiti gbiti todu k’oji ẹnẹ lẹ ki wu. Ichi-i muda biẹnẹ. Ẹnẹ ki ak’urinyọ uko ache todu k’owñ ki m’ọkọ gba kwugbo ẹnẹ lẹ abẹki todu ki j’ile omunẹ kwugbo-wñ. I ñọ neke che todu k’ẹnẹ lẹ ki d’ojima ñwu. Abo ku ma ach’ichi-i atene k’ẹnẹ lẹ ki kpo tef ihianyi. (Ita 29:5) Ek’urinyọ uko ch’ibe ki kwugbo Ọjọ i che n. Ibe ilẹ-i i che todu ibe lẹ ch’ibe ẹnẹ ki ch’ọla-wñ kate i ma, ki ach’ejuma, ki la añọ ch’ayechi. (Jem 3:17) Ech’ayechi, er’ọlemi kpai ejẹnyu ñw’onẹ k’oji-wñ ki wu todu k’a j’ile kwugbo-wñ ch’amẹñwu ki Jihofa ach’ulaka.—2Kọr 1:12; Gal 1:10; Ẹf 4:25; Kọl 3:9; Ebi 21:8.
SEPTEMBER 8-14
AMẸÑWU AKOKO KI KWEFU BAIBUL ITA ITA 30
“Ẹ Ki Jẹñwu Mi Ch’ẹnale N, Ẹ Ki La Jẹñwu Mi Ch’anana N”
w18.01 24-25 ¶10-12
Ọla Ufẹdọ Ẹñwu Neke D’ẹdẹbọ Ochochi Ñwu Wa?
10 Ọchakaa wa ad’ọkọ chekwu. Baibul ke kola lugbo olubọ ọkọ. (Akọ. 7:12) Amaa, ichẹñwu k’onẹ ma ch’anana n, i ajẹ che ki n’ẹdẹbọ ochochi? I ajẹ che gboo! (Gba Akọla ñw Ujeju 5:12.) Agur ki ch’ọma Jake kọ kakini: “Ẹ ki jẹñwu mi ch’ẹnale n, ẹ ki la jẹ ñwu mi ch’anana n. Ujẹwñ ki ch’ukpẹ mi ọjọ duu, ẹ du ñwu mi.” Ẹñwu chi ki kak’owñ tene ech’ẹnale tabale n? I kakini todu k’owñ ki we j’oji ki la kp’odu Ọjọ biẹ. Amaa, ẹñwu chi ki ma la ch’adua ki ch’anana n? I d’ohi-wñ kakini: “Todẹgba k’efu-mi akọ k’u na arẹ kakini, ‘Jihofa ch’ẹnẹ?’” (Ita. 30:8, 9) Uwẹ onugo neke m’abo ka ku ma kẹdọn’ọkọ-ma, ku ma ma kẹdọn’Ọjọ n.
11 Abo ku ma afẹdọ ọkọ neke chẹñwu ki d’Ọjọ ẹdọ n. Jisọs kakini: “Ẹnẹ duu neke ch’ukọlọ adu ñw odu meji n; todu i ma ch’ulaka oka ki fẹdọ ekeji n, bak I ad’ẹdọ-wñ du rẹ oka ki la f’ekeji dọ r’ọchẹkẹnẹ. Amẹ neke r’Ọjọ ku mẹ la ñọ r’ọkọ n.” I dabi du tejugede ñwu ma kakini: “Mẹ ki k’ẹwñ anana jọ ñw ọla-mẹ anẹ ilẹ ugbo k’ojudu ajẹ ki la atẹkala n; kpai ugbo k’amoji agwagwudu ku ma ji n. Mẹ ki muda k’ẹwñ anana jọ ñw ọla-mẹ ef ojale, ugbo k’ojudu ma jẹ n, ki ma la atẹkala n, kp’ugbo k’amoji ma agwagwudu ku ma j’oji n.”—Mat. 6:19, 20, 24.
12 Amonẹ wewe che li kakini ichẹñwu ku ma ma d’ọkọ ch’ẹñwu ejodudu ef’ọlai ma n, ma anẹdẹbọ kpai urẹdọ, ma la an’iko nana ku ma adu ch’ukọlọ Jihofa. Dab’ujiwe, ọmaye-wa Jack ki d’ojanẹ Amẹrika m’unyi kpai obe lile ki nẹ du ta todu ki neke n’iko nana ki adu j’uchẹnyo kp’ọya-wñ. I kakini: “Et’unyi ọmẹmẹlẹ k’a nẹ lẹ nọ gbiti ñwu mi nyọnyọ. Amaa, u rewa kakini iko duu k’u na awunyi kwugbo ku na ach’ukọkọ, na awa kpai ẹdọ-ẹkpabiẹ. I la d’abalẹ ọdọ wewe. Ọya-mi ki ch’ẹnugbọgba muda ch’anẹdẹbọ iko duu. I ch’aka ñwu mi kakini, ‘Ẹnẹ k’omi ach’ukọlọ ñwu ch’ẹnẹnyi ọmẹmẹlẹ i che, i n’ẹnẹnyi ukọlọ omunẹ ki dab’owñ n!’ Abajọ-i, omi onugo mud’ẹnugbọgba. Tak awa meji ach’ukọlọ ñw’ẹnẹ kate, ki che Jihofa.”
w87 5/15 30 ¶8
Ailo Jihofa Ajẹñw Ẹ N’ẹdẹbọ
◆ 30:15, 16—Ẹñwu a neke kọchẹ kwef am’ujiwe-i?
Efu ẹnejufufu akọ n. Alu k’idenekwu añm’ẹbiẹ gbogbo ki ma b’ọ jọ n, abalẹ amẹnejufufu atene ọkọ kpai ukpahiu, i la b’uma jọ mama ta n. Oji onugo dọmọ ak’amonẹ mi ọjọ du ki ñwa, i la b’ọ jọ n. Agaji dọmọ arakwu-ọma. (Abakwanẹ 30:1) I la ch’anẹ k’omi ma bọjọ n, ubi k’omi lọ kpa, i ñọ ch’anẹ-ẹgbẹ kpọ. Una ki ajo la dọmọ ak’ẹñwu duu ki l’o daka gwujo gẹ. Abalẹ amẹnejufufu dẹ-i. Amaa, abo ku ma ad’ibe Ọjọ chekwu ch’ojoji.
w11 6/1 10 ¶4
Ẹñwu K’ẹ Nẹ Ki B’ẹ Jọ
Na d’ọkọ maja tak ẹ l’ẹñwu. Amonẹ neke neju kak ed’ọkọ maja tak onẹ ki l’ẹñwu chẹñwu igbele i che todu ma neke la amẹ. Amaa, ed’ọkọ maja tak onẹ ki l’ẹñwu ajẹñw onẹ ki we tef ihianyi. Ichẹñwu k’ẹ f’ẹñwu la amẹ, ọmẹ k’ẹ jẹ lẹ ch’ihianyi i che. Ma la neke d’ile n’oji-wñ k’ẹ ra. Ẹ f’ọkọ ẹñwu k’ẹ la lẹ lo dama kpai ọkọ k’ẹ ra n’oji-wñ, ẹ li kaki i anana tabale. Baibul kakini amakpiti che “n’ibe” todu ma “aya ẹwñ ku ma ajẹ jọ iko ku ma aja ẹwñ oko” ku ma du chekwu ejọgba.—Ita Ita 6:6-8; 30:24, 25.
Gẹnẹ Ef’unyiabo Jihofa Ogbegbelẹ!
18 I dukpẹ k’a kpibe lugbo eju k’a du g’ọkọ. T’ọla-wẹ am’ene-i: ‘Iko duu na akpibe lugbo ọkọ kpai ẹñwu k’u neke d’ọkọ la? Ichẹñwu k’onẹ f’ọkọ mẹ ñwu mi, na ahika ra, abẹku na akpibe kaki ẹnẹ lẹ n’ekwu-wñ n, k’anana i che? Iko duu k’ọkọ kpo t’umi ọwọ, i ajẹñwu mi ch’ẹnẹ ogbogaga eju ọla-mi? I la agbiti ñwu mi ech’ọwọ ñw’amone? Na adọ amọmaye-mi k’amafẹdọ ọkọ todu ku ma ch’anana? Am’anana na adu ch’onukwu-i, amẹnale la ch’amẹniba eju-mi?’ Ẹñwu ogbogaga i che alu ki Jihofa gb’uwa nyi k’a ch’onukwu-wñ. A neke du ña kaki i che w’uwa eju ichẹñwu k’a ma ch’ejufufu ọkọ n. Ichẹñwu k’a ma ch’ejufufu n, Jihofa t’uwa nọ gbegbelẹ n!—Gba Abo Hibru 13:5.
Amẹñwu Ọmẹmẹlẹ ki Defu Baibul
w09 4/15 16 ¶7-10
Amẹñwu Ki Jihofa Nyi Ad’ibe-wñ Tejugede
7 A neke kọchẹ ẹñwu kwugbo amẹñwu “ku ma chẹ nya” ef’ilẹ-i. K’a g’ujiwe ugbeju k’akpiti nẹ.—Gba Ita Ita 30:24, 25.
8 Amagwili ẹñwu kakini am’akpiti wewe nyọnyọ t’amonẹ le, ọchakaa-ma la def anẹ ach’ukọlọ t’odu t’ọrọka. Am’akpiti k’ọla-ma jọ uchẹ-uchẹ. Ef ojile am’uchẹ lẹ, ma che n’ukpẹ akpiti ojoji mẹta ki che: onu onobulẹ, am’ọkọ kpai am’achukọlọ. Ukpẹ duu la m’ẹñwu ki dukpẹ ki che. I n’ọla akpiti ka ki dẹ South America k’a neke kaki i aluchẹ. Ma f’ameñmi kọda, ma mu ko w’unyi, ma la f’u ñwọche jọ. I dẹ pẹẹ, ẹñwu achanẹ efu oji-wñ. Am’akpiti adejut’ọ gbogbo w’ẹgba ki agbo taku ma ajẹ. Am’agwili ẹñwu la kaki ichẹñwu k’amakpiti lẹ li kaki ma chanẹ ewewe nyọnyọ, abalẹ ma aluchẹ nyọnyọ-i todu k’ọchakaa-ma ki n’ujẹñwu ku ma ajẹ.
9 A neke kọchẹ ẹñwu kwugbo am’akpiti. A kọchẹ kakini ichẹñwu k’a tene k’a n’ẹro ọmẹmẹlẹ, i dukpẹ k’a d’eju t’ukọlọ-wa k’a che nyọnyọ. Baibul kakini: “Uwẹ ẹnejudọ, lo t’ugbo am’akpiti, g’ọna ku ma ach’ẹwñ le k’ẹ kọchẹ todu k’ẹ n’ibe. Ma n’onu n, ma n’agboji n, ma la n’ẹnutọgba n, ma muda ak’ujẹwñ jọ ñw ọla-ma iko ọlọji, ma la aya ẹwñ ku ma ajẹ jọ iko ku ma aja ẹwñ oko.” (Ita. 6:6-8) Jihofa kpai Jisọs ach’ukọlọ gbiti gbiti. Jisọs kakini: “Ata-mi dọmọ ach’ukọlọ ta, omi onugo la dọmọ ach’ukọlọ gẹ.”—Jọn 5:17.
10 Awa onugo k’a ach’awọli Jihofa kpai Jisọs dukpẹ k’a na d’ẹdọ tef ukọlọ eche. Ukọlọ duu ku ma du ñwu wa ef ujeju, i dukpẹ k’a d’ẹdọ tọ k’a che nyọnyọ, k’ọchakaa-wa ki la “na ach’ukọlọ Oodu ẹgba duu.” (1 Kọr. 15:58) A ki lebọ ọla ki Pọl kọ r’abo Kraist ki dẹ Rom kakini: ‘Mẹ ki ch’ọkpọ n, afu-mẹ ki ya kolokolo, mẹ ch’ẹwñ ñw Jihofa.’ (Rom. 12:11) Ukọlọ k’a che ñwu Jihofa ch’ofo n, todu Baibul kakini: “Ọjọ ch’ẹnẹ uji k’i agbenyọ ukọlọ-mẹ kpai ufẹdọ ku mẹ du ña . . . todu odu-wñ n.”—Hib. 6:10.
SEPTEMBER 15-21
AMẸÑWU AKOKO KI KWEFU BAIBUL ITA ITA 31
Ẹñwu A Neke Kọchẹ Kwugbo Ibe K’iye Ka Adu Ñw’ọma-wñ
w11 2/1 19 ¶7-8
Kọ Amọma-wẹ Ẹñwu Ki Dukpẹ Ku Ma Ma Lugbo Ẹnyọ Kp’ẹbiẹnẹ
Kọ amọma-wẹ ochochi chakaa lugbo udachi ọnẹkẹlẹ kp’onobulẹ. Ufeti chẹñwu ogbogaga i che. (1 Abo Kọrint 6:18; Jemis 1:14, 15) Amaa, Baibul du tejugede jali kaki udachi ọnẹkẹlẹ kp’onobulẹ ch’ele ki kwugbo Ọjọ i che, i ch’okwu e-Setan n. (Ita Ita 5:18, 19; Eli Solomọn 1:2) Ekọ amọma-wẹ lugbo ẹbiẹnẹ ki defu udachi ọnẹkẹlẹ kp’onobulẹ kate ajẹñwu ma n’ibe omunẹ ki ma ch’eju-wñ n lugbo ọla udachi. Onobulẹ agbadufu ka k’odu-wñ kọ Corrina ojanẹ France kakini, “Ata-mi kpai iye-mi akọla nyọnyọ lugbo ẹbiẹnẹ ki defu abutabu eche, e-lẹ la jẹñwu mi ag’udachi ọnẹkẹlẹ kp’onobulẹ dab ẹñwu ẹbiẹnẹ.”
Jẹñwu amọma-wẹ ma ochochi chakaa ki lugbo udachi ọnẹkẹlẹ kp’onobulẹ. Iye ka ki d’ojanẹ Mexico k’odu-wñ kọ Nadia kakini, “Ẹñwu k’u ch’akọ amọma-mi ẹgba duu lugbo udachi ọnẹkẹlẹ kp’ọnobulẹ che kakini: i che nyọ, Jihofa che-i, Jihofa la mu du ñwu amonẹ ku ma jura-wñ. Amaa, udachi ọnẹkẹlẹ kp’onobulẹ ch’ade ọkọ kp’ọya kate oñ i dukpẹ ki dẹ. Ọna k’a du chekwu le neke jẹñwu wa n’ẹdẹbọ abẹki ihianyi.”
ijwhf oji 4 ¶11-13
Ekọla Ñwu Amọma Lugbo Ọtẹ Eñmọ
Jẹñwu ki ch’uwẹ ad’ọla lẹ dufu kp’ama. Ata ka k’odu-wñ kọ Mark ojanẹ Britain kakini: “Am’agbadufu ma ugbo ki dukpẹ ku ma che kade lugbo ọtẹ eñmọ n. U t’ọma mi ọnẹkẹlẹ ki ch’ọdọ mẹjọ ene ẹñwu ki ch’ibe-wñ ichẹñwu ki nyọ abẹk i biẹnẹ eñm’ọtẹ. Ọna ku kọla ñwu lẹ jẹñwu ki k’ẹñwu ki def’ẹdọ-wñ.”
Ichẹñwu k’ẹ tene k’ọma wẹ ki ma jalii ẹñwu ki dukpẹ lugbo ọtẹ eñmọ, i dukpẹ ku mẹ ch’oluka lẹ ache ñọ che. Alu k’ọma wẹ d’ọmọ agba alo lẹ, jẹñwu uma ki anẹ ki na nyọgba lugbo ọla ọtẹ eñmọ, edaba ọna kpai udachi ọnẹkẹlẹ kp’onobulẹ manyu amẹñwu omunẹ ef’olai-wñ.
D’ujiwe ña ma. Amọma dabu chocho todu ma ahika kọchẹ ẹñwu ki ache ogbegbele ma. Abo ku ma agwili ẹñwu du ña kakini amọma ahika kọchẹ kwugbo ata ma kp’iye ma tule. Ichẹñwu k’ọtẹ eñmọ chẹñwu ki ajẹñwu ẹdọ-wẹ wanẹ iko duu k’ẹ def ihianyi abẹk iko ẹñwu gbiti ñw’ẹ, ọma-wẹ onugo ago kakini ọtẹ eñmọ ch’ogwu am’akanya wa-i. Todulẹ, mud’ẹnẹ ku ma neke kọchẹ ẹñwu kwugbo-wñ. Uwẹ ki na ñm’ọtẹ alu ki ch’eju-wñ.
g17.6 9 ¶5
Kọ Amọma-wẹ Uhiọla Wanẹ
D’ugbẹdọ ñwu ma ku ma na d’ẹñwu ch’ele. Du tejugede ñwu amọma-wẹ kakini “Ẹnẹ ki ad’ẹñwu ch’onẹ ele n’ugbede t’ẹnẹ ki agba le.” (Ẹwñ 20:35) Abu ẹ neke ch’abalẹ le? Uwẹ kp’amọma-wẹ neke k’odu abo ka ki agbiti ñwu ma en’ujẹñwu abẹk ukpo ku ma anyi, abo ki ma n’ọkọ ọgwu n abẹk abo ku ma atene atẹko eñw’ẹñwu che unyi-ma. Ubi ku mẹ f’u kọ gbaa, m’ọma-wẹ du mọla alu k’ẹ na lo nya ch’atẹko abo lẹ. Jẹñwu amọma-wẹ li uyọ kp’ẹdẹbọ k’ẹ nẹ alu k’ẹ ch’atẹko abo lẹ. E-lẹ adu tejugede kaki ẹ k’ọma-wẹ uhiọla wanẹ lefu ujiwe-wẹ. Ujiwe-wẹ ch’ọna ogbogaga ka k’ẹ du kọ amọma-wẹ.—Ukọ Baibul: Luku 6:38.
Amẹñwu Ọmẹmẹlẹ ki Defu Baibul
Abigbẹlẹ, Mẹ Gbọkonẹ Efu Abobulẹ Kraist
12 Ja k’ẹ m’alu ku ma ach’oluka l’ọna ọmẹmẹlẹ. I dukpẹ k’Abo Kraist ki na ch’oluka l’ọna ọmẹmẹlẹ. Ef’ọla-i, ẹnukpuchẹ Jemis che du tejugede ñwu wa kakini: “Mẹ na rewa e-kidẹ amọmaye-mi e-ufẹdọ kaku mẹ ahika d’eti tanẹ gb’ọla, mẹ ki muda naju kọla n, mẹ ki la hika wẹdọ n.” (Jem. 1:19) Ichẹñwu k’ẹ neti nyọnyọ alu k’abomunẹ akọla, e-lẹ ajẹñw’ẹ ch’ejumomi-ma. (1 Pita. 3:8) Ichẹñwu k’ọla k’onẹ ka abẹk ichẹñwu k’alu ki ach’o le ma nẹr’ẹ eju jalii n, d’ibe t’ọ ene. D’iko tanẹ k’ẹ kpibe tak’ẹ kọla. (Ita Ita. 15:28.) T’ọla-wẹ ene kakini: ‘Ẹñwu k’u na atene ka-i ch’eju-wñ, i la ad’ugbẹdọ ñwu onẹ? Na aka lef’ibe kpai umọla?’ Kọchẹ kwugbo amọmaye onobulẹ ki chẹ gbọkonẹ ku ma akọla l’ọna ọmẹmẹlẹ. (Gba Ita Ita 31:26.) Na netiru ọna k’abomunẹ akọla le. Alu k’ẹ kọchẹ ọna ku ma akọla le nyọnyọ lẹ, abẹlẹ ade-wẹ kpai abomunẹ anyọ ny’ọgba.
SEPTEMBER 22-28
AMẸÑWU AKOKO KI KWEFU BAIBUL AKỌLA ÑW UJEJU 1-2
Mẹ F’ọla Amagbadufu Mutanẹ Ku Ma Neke Gb’amukọlọ Uwoji
w17.01 27-28 ¶3-4
“Ko Ny’abo Ku Ma Neke Kẹdọno-ma Ọwọ”
3 Ojile wa añeju ukọlọ k’a ache, a la añeju k’a na che alo waa. Amaa, i chẹñwu ẹdọdudu kaki kw’iko Adam ọgba-ọgba amonẹ na gbanagbo ma la na kwu, ọgba omunẹ la na koji-ma. (Akọ. 1:4) Alu k’ọgba ka alo k’ọgba omunẹ la awa, ẹñwu gbeju lọla ñw’ukọlọ Amẹnibenu Jihofa n. Ukọlọ-wa dọmọ anana nyọgba, a n’amukọlọ etitọ ojoji ojoji, a la akọchẹ am’ọna abilẹwa k’a neke du ch’amukọlọ-i lefu amẹñwu k’abo sayẹnsi ache dabu intanẹt, ifonu, ikọmputa kpai amẹñwu ojoji ojoji abalẹ. Ehika kọchẹ amarida etitọ ki dẹ neke gbiti ñwu abo ogijo. (Luku 5:39) I muda ch’e-lẹ kate n, amagbadufu che n’ukpahiu kp’ọfu echẹñwu t’abogijo le. (Ita. 20:29) Tabalẹ, i chẹñwu ọmẹmẹlẹ, i la ad’ufẹdọ ña k’abogijo ki f’amagbadufu ọla mutanẹ ku ma neke gb’amukọlọ uwoji.—Gba Eli Ekọ D’Ọjọ 71:18.
4 Amaa, iko ka i neke gbiti ñwu abo ku ma d’uña ukọlọ ka et’uña ukọlọ lẹ nọ tanẹ ñwu amagbadufu. Abo ka neke na ch’okpo kakini uña ukọlọ ku ma nẹ, ku ma la añeju nyọnyọ neke fu ma ọwọ. Abomunẹ adejiji kaki ma nya neke n’ọda oji amagbadufu lẹ gẹ n abẹk ekpibe kaki amagbadufu lẹ neke ch’ukọlọ lẹ nyọnyọ ọna ki dukpẹ n. Uchẹ ka la ago kaki ma n’uña ku ma neke d’iko tẹ ku ma k’onẹ ẹñwu n. Tabalẹ, amagbadufu ki feju gbiti ku ma na jẹdọ ichẹñwu ku ma ma d’ukọlọ abẹk uña ukọlọ duu ñwu ma ta n.
Amẹñwu Ọmẹmẹlẹ ki Defu Baibul
it “Ecclesiastes” ¶1
“Akọla ñw Ujeju”
Ẹñwu ku ma adọ Qo·heʹleth alu ichi Hibru (k’ofe-wñ che “Ak’amonẹ Jeju”) che k’anẹreju ukọlọ k’ẹnẹ ki ch’onu abo Israẹl iko igbele ache. (Akọ 1:1, 12) Ukọlọ ẹnẹ ki ch’onu i che ki na k’abo Ọjọ jeju ef’egbomu Jihofa ki ch’Onu kpai Ọjọ ochochi gbọ. (1Amo 8:1-5, 41-43, 66) Todulẹ, ẹñwu ki ajẹñwu onu ka ki ch’onu ọmẹmẹlẹ che ichẹñwu ki n’amonẹ tefu erẹ Jihofa. Ẹñwu ki la ajẹñwu onu ka ki ch’onu ẹbiẹnẹ che ichẹñwu ki k’amonẹ la b’arẹ Jihofa tẹ. (2Amo 16:1-4; 18:1-6) Ak’amonẹ Jeju lẹ che Solomọn. I cha k’abo Israẹl kpai amilowa [ab’ojanẹ omunẹ ku ma arẹ Jihofa kpai abo Israẹl] jeju Unyi Ọjọ. Ef’ọtakada-i, i ko abo Ọjọ jeju b’efu amẹñwu ọwai abẹk amẹñwu ki ma n’ile ni tẹ k’abo ilẹ-i ara no, ku ma neke kp’eju r’amẹñwu ọmẹmẹlẹ k’Ọjọ atene dabalu ku ma gbalu ñwu Jihofa.
SEPTEMBER 29–OCTOBER 5
AMẸÑWU AKOKO KI KWEFU BAIBUL AKỌLA ÑW UJEJU 3-4
Ọkọ Kp’ọya, Mẹ Jẹñwu Ade-mẹ Kpai Jihofa Ki Chẹ Lonyanẹ
ijwhf oji 10 ¶2-8
Alu K’a Neke D’intanẹt Chekwu L’ọna Ọmẹmẹlẹ
● Ed’intanẹt chekwu l’ọna ọmẹmẹlẹ neke n’ẹnyọ wa ñwu udama ọkọ kp’ọya. Dab’ujiwe, am’ọkọ kp’ọya ka adu kọla ichẹñwu ku ma ma d’ugbo kate dama n.
“Ed’ọla kẹkẹ kp’uchẹ neke f’ade-ma lonyanẹ. Dab’ujiwe, ma neke d’ọla kp’uchẹ r’ẹnẹ ẹkeji kaki ‘Na afẹdọ-wẹ’ abẹki ‘Ibe-wẹ defu-mi.’ ”—Jonathan.
● Ed’intanẹt chekwu l’ọna ki ma ch’eju-wñ n neke n’ihianyi w’ade ọkọ kp’ọya. Dab’ujiwe, abo ka akp’iko biẹ oji ifonu abẹki kọmputa-ma nyọnyọ, e-lẹ ajẹñwu ki gbiti ñwu ma en’uña ñw’ọkọ abẹk ọya ma.
“U che ma jalii kak i che n’iko k’ọkọ-mi añeju ki kọla kp’omi ichẹñwu k’u ma akp’iko biẹ oji ifonu-mi n.”—Julissa.
● Abo ka kakini ma neke na kọla kp’ọkọ abẹk ọya ma dagba ku ma ad’ifonu abẹki kọmputa-ma chekwu. Anuma uche amonẹ k’odu-wñ kọ Sherry Turkle kakini, e-lẹ ma adọ ki “ech’amẹñwu wewe dama ẹgba ka”. Ech’amẹñwu wewe dama ẹgba ka muda ch’eju-wñ n. Anuma lẹ kakini iko duu k’a d’ukọlọ omunẹ manyu e-k’a dọmọ achẹ, “a neke ch’ọgbọ duu-wñ t’aleju-wñ n.”
“Na ajura ech’oluka kp’ọkọ-mi, amaa e-lẹ che ichẹñwu ki ma dọmọ ach’ameñwu omunẹ iko lẹ n. Ichẹñwu ki dọmọ ad’ifonu abẹk kọmputa-wñ chekwu iko lẹ, e-lẹ adu ña kak i neke n’uyọ dagba ki ma dẹ kp’omi n.”—Sarah.
Ẹy’ọla-i che kaki: Ọna k’a ad’intanẹt abek ifonu kpai kọmputa chekwu le neke ch’atẹko abẹk en’ihianyi w’ade ọkọ kp’ọya.
Ẹ Ki Jẹñwu “Ọgọ Una Jihofa” Ki Lu N
12 Abu ọkọ kp’ọya neke ch’awọli ujiwe Akwila kpai Prisila? Mẹ kpibe oji amẹñwu ojoji ojoji k’uwẹ atene che kpai e-k’ọkọ abẹk ọya wẹ atene eche. Mẹ neke ch’amẹñwu lẹ dama? Dab’ujiwe, Akwila kpai Prisila takoya dama. Uwẹ kp’ọkọ abẹk ọya-wẹ ach’alu duu ku mẹ neke che ku mẹ ch’abalẹ iko duu? Akwila kpai Prisila añọ ch’ukọlọ dama. I neke jẹ che kakini uwẹ kp’ọkọ abẹk ọya wẹ ch’ukọlọ kate n, amaa mẹ neke na ch’ukọlọ unyi dama? (Akọ. 4:9) Ichẹñwu ku mẹ achẹñwu dama, udama mẹ anyọgba, mẹ la an’uña ekọla dama nyọnyọ. Robert kpai Linda ch’ọkọ kp’ọya ka ku ma jọ dama t’ọdọ ọgbọ meji ny’ẹgwa le [50] mẹ. Robert kakini: “A n’iko wewe k’a kpabiẹ dama oji amẹñwu k’a neke du yaju n. Amaa ichẹñwu k’omi agw’ugba k’ọya mi la dọmọ alanyọ abẹk ichẹñwu k’u na l’uchẹ ọdọda k’ọya-mi la wa ch’atẹko mi, i ajẹñwu ẹdọ-mi bọ nyọnyọ. Echẹñwu dama ajẹñwu wa tẹmẹr’ọla-wa manyu, i la ajẹñwu ufẹdọ wa ki nyọgba.”
13 Amaa, mẹ na rewa kaki dagba k’ọkọ kp’ọya ka jọ dama, i che kaki e-lẹ ajẹñwu udama ma ki lonyanẹ n. Ọya an’ọkọ ka ki d’ojanẹ Brazil kakini: “Eñini, amẹñwu wewe ki agb’iko wa dọmọ. U li kaki a neke neju kaki a kp’iko biẹ dama todu k’a j’unyi kate, amaa i muda tabalẹ le. I dukpẹ k’a d’iko tẹ ñwu ọkọ abẹk ọya-wa.” D’ibe t’alu ki Bruno kp’ọya-wñ k’odu-wñ kọ Tays, ach’alu duu ku ma neke che ku ma d’iko tẹ ñw’ọla ma. Bruno kakini: “Iko duu k’a tene kp’iko biẹ dama, a d’ifonu wa t’ugbo ki ma mẹru wa n todu k’a neke kp’iko biẹ dama nyọnyọ.”
14 Ẹñwu ẹ neke che ichẹñwu k’uwẹ kp’ọkọ abẹk ọya wẹ ma cha jidadi iko ku mẹ akpabiẹ dama n? I neke che kaki ẹñwu ku mẹ ñeju eche ch’ojoji, abẹk ẹnekeji wẹ n’amali k’ẹ ma ñẹju n. Ichẹñwu ki dabalẹ, ẹñwu ẹ neke che? I ch’ẹrẹrẹ k’ẹ d’una t’ẹñwu oñ i achanẹ ejo bala bala n. Ki neke jo nyọnyọ otila i che k’a na k’iji nyu abẹk amẹñwu ki ajẹñwu ki jo nyọgba. Abalẹ gẹ, mẹ neke chanẹ ekp’iko ree biẹ dama ọjọ duu. Mẹ na chẹñwu k’amẹ mejeji añeju eche, i ch’e-ki an’uja wa ade mẹ n. (Jem. 3:18) Ichẹñwu ku mẹ akp’iko ree bie abalẹ, i ajẹñwu ade-mẹ ki dabi lonyanẹ.
Ẹ Ki Jẹñwu “Ọgọ Una Jihofa” Ki Lu N
3 Ichẹñwu ki “ọgọ una Jihofa” ana jo mala mala, i dukpẹ k’ọkọ kp’ọya ki ch’alu duu ku ma neke che kade okoke ma kpai Jihofa ki chẹ lonyanẹ. Abu e-lẹ ach’atẹko udama ma? Ichẹñwu k’ọkọ kp’ọya ajẹñwu ade ma kpai Jihofa ki gbiti, i ajẹñwu lọla ñwu ma eleb’ukọ ki Jihofa du tẹ. E-lẹ la ajẹñwu lọla ñwu ma ekpoji ọla duu ki neke d’ihianyi ñwu ufẹdọ ku ma nẹ ñwu ọla-ma. (Gba Akọla ñw Ujeju 4:12.) Ẹnẹ duu ki afẹdọ Jihofa ach’alu duu ki neke che ki ch’awọli am’ali ọmẹmẹlẹ ki Jihofa nẹ dabu umọla, en’ẹdejẹ kpai edu ba ñwu amonẹ. (Ẹf. 4:32–5:1) Ọkọ kp’ọya duu ki ad’amali lẹ ña ajẹñwu ufẹdọ ki d’ade ma ki na gba nyọgba. Ọmaye onobulẹ ka k’odu-wñ kọ Lena, k’owñ kp’ọkọ-wñ che n’ọla-ma t’ọdọ ogwu nyoke mẹlu [25] le mẹ kakini, “I che lọla efẹdọ ẹnẹ ki afẹdọ Jihofa.”
Amẹñwu Ọmẹmẹlẹ ki Defu Baibul
it “Love” ¶39
“Ufẹdọ”
“Iko Ufẹdọ.”Jihofa cha d’ufẹdọ ñ’abo duu ki ma dukpẹ n abẹk abo k’eju ma chẹ kparu ẹbiẹnẹ eche. Amaa Jihofa ad’ufẹdọ ñ’onẹ gbogbo w’ẹgba k’ẹnẹ lẹ adu ña kaki owñ ach’ulaka Jihofa tak ufẹdọ ki Jihofa adu ña ma aw’ukpoji. Jihofa kpai Jisọs afẹdọ ẹñwu ọkpakpa, ma la ach’ulaka ẹbiẹnẹ eche. (Eli. 45:7; Heb 1:9) Abo ku ma ach’ulaka Ọjọ ch’abo ki dukpẹ k’a d’ufẹdọ ña n. A kp’iko wa biẹ ichẹñwu k’a dọmọ ad’ufẹdọ ñ’abo ku ma ma fẹdọ Ọjọ n, todu a che ma kaki ma nya fẹdọ Ọjọ dabi n. (Eli. 139:21, 22; Aiz 26:10) Todulẹ Ọjọ ach’ulaka ma, i la m’iko du tẹ mẹ ki ad’uma w’ukpoji.—Eli. 21:8, 9; Akọ 3:1, 8.
OCTOBER 6-12
AMẸÑWU AKOKO KI KWEFU BAIBUL AKỌLA ÑW UJEJU 5-6
Ọna K’a Neke D’ojima Ki N’efu Ñwu Ọjọ-wa
w08 8/15 15-16 ¶17-18
D’Ojima Ñwu Jihofa Ef Ẹñwu Duu K’ẹ Che
17 I dukpẹ k’a na d’ojima ọkwuu ñwu Jihofa iko duu k’a ar’ọ. Akọla ñw Ujeju 5:1 kakini: “Ẹgba duu k’ẹ gwudu wef unyi Ọjọ, na go todu ẹwñ k’ẹ che.” Ọjọ ka ñwu Mosis kpai Joshua ku ma m’ẹda-ma gwọ iko ku ma d’ugbo ki afọ. (Akwo. 3:5; Jọs. 5:15) E-i ch’utodu ojima kp’ẹgahi ki Jihofa nẹ. I ñọ ka ñw’amatama abo Israẹl ku ma na nyi ichaka linẹn ki “b’agofo-ma ma.” (Akwo. 28:42, 43) E-i ch’utodu k’agofo-ma ki we tejugede iko ku ma ach’ukọlọ oji ubọ ichẹbọ. Otila i che k’ọchakaa abo akwọranyi amatama ki leb’ọda-i.
18 Todulẹ, i dukpẹ k’ubumọ kp’ojima ki def arẹ wa. Ichẹñwu k’a d’ojima ña, tak awa onugo aneke n’ojima. Ojima k’a du ña lẹ ki ch’e-ayechi n, i ki la ch’e-achekumaka n. I dukpẹ ki kwef ẹdọ-wa, ugbo k’Ọjọ kate neke li. (1 Sam. 16:7; Ita. 21:2) Ojima-i ki na tejugede ef uche-wa, ef ali wa, ọna k’a chẹñwu kp’amonẹ manyu eju k’a du g’ọla-wa. I dukpẹ k’a na d’ojima ña iko duu ef ẹñwu duu k’a ache kpai ukọla k’a aka. A ki na d’ọla k’ẹnukpuchẹ Pọl ka chekwu ef ọna k’a m’ọla le kpai uche-wa. I kakini: “A tene k’ẹnẹ duu ki k’ebi-wa ugbo ukọlọ k’a che n, todulẹ a d’oli ukẹrẹ t’ọgba ẹnẹ duu n. Amaa, ef ẹñwu duu k’a che, a adu tejugede kakini amadu Ọjọ a che.” (2 Kọr. 6:3, 4) Ẹñwu k’a tene che kakini “ef ẹwñ duu . . . k’ukọ ọla Ọjọ ẹnajadu-wa ki ñ’amonẹ eju.”—Taitọs 2:10.
w09 11/15 11 ¶21
Ukọchẹ Baibul Ki Jẹñwu Adua-wẹ Ki Nyọ Manyu
21 Jisọs ch’adua kp’ojima manyu ukẹdọno. Ọgba taki Jisọs du Lazarọs dajikwanẹ, “Jisọs m’eju-wñ ko r’atẹ oñ i kakini: ‘Ata na agw’ẹ todu k’ẹ f’ọla-mi gbọ mẹ. U che ma k’ẹ gb’ọla-mi ẹgba duu.’ ” (Jọn 11:41, 42) Adua wẹ adu ña kaki ẹ n’ojima kpai ukẹdọno abalẹ? Ichẹñwu k’ẹ ch’ukọchẹ ọna ki Jisọs kọ wa k’a na ch’adua le, ẹ li kaki amẹñwu ogbogaga ki defu-wñ che: ejẹñwu odu Jihofa ki na fọ, k’Ojanẹ-wñ ki wa, k’unekwu-wñ ki la che. (Mat. 6:9, 10) Kpibe lugbo adua e-wẹ. I dukpẹ k’adua wẹ ki na du ña kaki ẹ tene k’Ojanẹ Jihofa ki wa, k’unekwu-wñ ki che, k’odu-wñ ki la na fọ.
w17.04 6 ¶12
“F’ẹwñ K’ẹ D’oji Lẹ Ra”
12 Baptism ch’uchanẹ ed’ọlai-wa r’arẹ Jihofa-i. Ubi k’a fi baptism che, i dukpẹ k’a f’ẹwñ k’a d’oji ẹgba k’a d’ọla-wa datẹ ñwu Jihofa lẹ ra. Todulẹ, i dukpẹ k’a t’ọla-wa ene kakini: ‘Kw’ẹgba k’u che baptism, ade-mi kpai Jihofa dọmọ agba nyọgba? U dọmọ arẹ Jihofa kp’ọgbọ ẹdọ-mi chakaa? (Kọl. 3:23) Na ch’adua iko duu? U dọmọ agba Baibul ọjọ duu? Ujeju-wa chakaa na le-i? U dọmọ ajuchẹnyọ r’amonẹ iko duu? Abẹk ọwọ mi chanẹ ebulọ ef amẹñwu-i mẹ?’ Ẹnukpuchẹ Pita du ña kakini i chẹñwu ogbogaga k’a m’ẹñwu-ema kpai ẹdọ elichi kpai ekpẹdọr’Ọjọ du manyu ẹdọ ekono-wa. E-ki dẹ ach’atẹko wa k’a we mud’ẹnẹ ki ma y’ọla ef arẹ Jihofa n.—Gba 2 Pita 1:5-8.
Amẹñwu Ọmẹmẹlẹ ki Defu Baibul
w20.09 31 ¶3-5
“Ene Kwugbo Abo Ku Ma Agb’ọtakada-wa”
Akọla ñw Ujeju 5:8 akọla lubgo agboji ki at’amẹnale manẹ, ki ma k’ajọ-ma t’ọkpakpa n. Agboji lẹ dukpẹ ki rewa kaki i n’ẹnẹ omunẹ ki t’ọgba ñw’owñ ki dọmọ ag’ẹñwu ki ache lẹ. I la ñọ neke n’abo omunẹ ki ñọ t’ọgba ñw’ama meji lẹ. Amaa, amonẹ ku ma d’uña ukpahiu muda che biẹnẹ. Ọchakaa amagboji neke ch’amẹnuji ma che gbaa. Todulẹ amẹnale ana ch’ọbata alo.
Tabalẹ, abu duu k’ẹñwu biẹnẹ kade, ẹdọ-wa ki kpabiẹ tabale n todu Jihofa dọmọ ago amagboji ku ma d’igọmẹti. A ki ch’ologwu bọ Jihofa, a ki la m’akanya-wa ko r’ikpolo ñwu. (Eli. 55:22; Fil. 4:6, 7) A che ma kaki ‘eju Jihofa t’ago ugbo duu ef’ilẹ, todu ki d’ukpahiu-wñ ch’atẹko abo k’ẹdọ-ma ch’ochochi ugbo-wñ.’—2 Iko. 16:9.
Ẹñwu k’ọtakada Akọla Ñw Ujeju 5:8 adu tejugede che kakini uña duu k’onẹ nẹ efu gọmẹti i che n’ẹnẹ ki t’ọgba-wñ. E-ki muda tule che kakini ọgba Baibul-i ajẹñwu wa ma kaki Jihofa ch’ẹnẹ ki t’ọgba ñwu amagboji chakaa, Ọda-wñ la t’ọda am’adọda duu le. Jihofa f’Ọma-wñ Jisọs Kraist chi ki ch’Onu Ojanẹ-wñ. I la dọmọ aj’ọfẹ lef Ọma-wñ abajọ-i ef’ojale mẹ. Jihofa Ẹnẹ-atẹ, keju-wñ chẹ bi r’ẹñwu duu ach’ẹñwu t’ọkpakpa, i la ach’ejuma n. Ọma-wñ Jisọs onugo ach’awọli-wñ nyọnyọ.
OCTOBER 13-19
AMẸÑWU AKOKO KI KWEFU BAIBUL AKỌLA ÑW UJEJU 7-8
“Lo Nya Dejudo Abo Ku Ma Adekwu”
it “Mourning” ¶9
“Ekwu Eda”
Iko Ku Ma Ad’ekwu. Akọla ñw Ujeju 3:1, 4 kakini, i che ‘n’iko ku ma arakwu kpai iko ku ma any’anyi; iko ku ma ad’ekwu kpai iko ku ma at’ido.’ E-i du ña kaki ichẹñwu k’onẹ lekwu, ẹnẹ ki n’ibe ad’ẹdọ-wñ t’unyi ugbo “ku ma ad’ekwu” gbak’e-ki ad’ibe-wñ t’unyi ugbo ku ma ach’uyọ. (Akọ 7:2, 4; ñọ go Ita 14:13.) E-lẹ du ña kaki ẹnẹ ki n’ibe ad’uña duu ki nẹ chekwu ki neke ch’iwọ kp’abo k’ẹnẹ-ma lekwu, ki la d’ugbẹdọ ñwu ma gbak’e-ki at’uña lẹ nọ atene uche uyọ ki adu koji-wñ. E-ki dẹ ach’atẹko-wñ ki na rewa kaki ebutu i che, i la añọ ch’atẹko-wñ ki d’ẹdọ-wñ t’ugbo Ach’ona-wñ.
w19.06 23 ¶15
Ch’atẹko Abo Ku Ma Ach’ẹdọdudu
15 Ọnẹkẹlẹ ka k’odu-wñ William k’ọya-wñ kwu kw’ọdọ wewe mẹ kakini: “Ẹdọ-mi abọ nyọnyọ ichẹñwu k’abomunẹ akọla ẹnyọ ñwu mi lugbo ọya-mi, e-lẹ ajẹñwu mi kẹdọno kaki i ch’ẹnẹ k’amonẹ afẹdọ ku ma la ab’ojima mọ nyọnyọ. Ed’ugbẹdọ ñwu mi l’ọna abẹ-i che ch’atẹko mi nyọnyọ. Ọla-mi awanẹ, ẹdọ-mi la abọ nyọnyọ todu na afẹdọ ọya-mi nyọnyọ, i la che ukpẹ lile ef’ọlai-mi.” Ọya-ukwu-ọkọ ka k’odu-wñ kọ Bianca kakini: “Ichẹñwu k’amonẹ ach’adua kp’omi ku ma la agba ọgba Baibul ka abẹki eji kp’omi, e-lẹ ad’unyẹdọ ñwu mi nyọnyọ. Ichẹñwu ku ma akọla ñwu mi lugbo ọkọ-mi ku ma la anetiru mi alu k’u na kọla lugbo-wñ, i ajẹñwu ẹdọ-mi bọ.”
w17.07 16 ¶16
“Mẹ Na B’abo Ku Ma Arakwu Rakwu”
16 Ẹ ki na ch’adua ñw’Abo Kraist k’ẹnẹ ma kwu k’e ñọ na ch’adua kp’ama. I neke gbiti ech’adua ki chẹ mujọ nyọnyọ iko k’ẹ ch’adua kp’ama todu k’ẹ ch’iwọ kp’ama. Ama, ọna k’ẹ kọla kwef ẹdọ-wẹ dagba ki che lef akwu erọ abẹk ẹdọ ki aga adabu ẹlọ ñwu iko lẹ ef’ẹdọdudu-wñ. Onobulẹ ka k’odu-wñ kọ Dalene kakini: “Iko ka ichẹñwu k’amọmaye onobulẹ wa d’ugbẹdọ ñwu mi, na t’uma ene ichẹñwu ku ma neke ch’adua kp’omi. Ma chanẹ ech’adua ejodudu, ukomu ma ana ga. Amaa, alu ku ma ach’adua lẹ alo ukomu ma achanẹ egbiti dabi, ma la af’adua ki kwef ẹdọ che. Ukẹdọno ẹgbiti ku ma nẹ, ufẹdọ ma kpai alu ku ma akwula ñwu mi le chẹñwu ka ki ach’atẹko mi k’ukẹdọno mi ki loyanẹ nyọnyọ.”
w17.07 16 ¶17-19
“Mẹ Na B’abo Ku Ma Arakwu Rakwu”
17 Ọna k’amonẹ ad’ekwu abẹk ech’iwọ ẹnẹ ma ki kwu ch’ojoji ñwu ọla-ma. Todulẹ, i dukpẹ k’ẹ d’ọla-wẹ t’uña k’ẹ neke na d’ugbẹdọ ñw’ẹnẹ k’ẹnẹ-wñ kwu, i ch’agbade ọjọ gwẹẹ k’amonẹ kpai am’efu-wñ dẹ kp’owñ kate n. Dagba ki ch’anubi ochu gwẹẹ ubi k’ukwu kpa k’ojile amonẹ mudabi t’ukọlọ-ma abẹk echẹñwu dabalu ku ma ache kwobi, a ki na d’unyẹdọ ñw’ẹnẹ lẹ alo. Baibul kakini: “Onukwu afẹdọ onẹ iko duu, ọmaye la dọmọ utodu ọjọ uchobi.” (Ita. 17:17) Abo Kraist ochochi neke ch’atẹko Ẹnẹ Kraist ku ma la d’ugbẹdọ ñwu gbogbo gb’iko k’ẹnẹ lẹ aneke legwu ef’iwọ lẹ du.—Gba 1 Tẹsẹlonaika 3:7.
18 Na rewa kakini abo ku ma ach’iwọ ẹnẹ ma ki kwu neke n’amẹñwu ki neke jẹñwu ẹdọdudu-ma ki chanẹ iko duu. Adako ọdọ k’ẹnẹ-lẹ kwu, uchẹ am’ọda ka, am’ifoto, amẹñwu ku ma ache dama dagba ch’ulu ka gbagẹdẹ neke jẹñwu ma rewa ẹnẹ ma ki kwu. Amẹñwu ka k’ẹnẹ k’ọkọ abẹk ọya-wñ kwu ache ki ma la ch’owñ kate ache kwobi n, dabu elo t’ujeju lile abẹki uche Urewa Ukwu Jisọs neke chẹñwu ka ki aw’ọ nyọnyọ. Ọmaye ọnẹkẹlẹ ka kakini: “U che ma kaki adako ọjọ k’u n’ọya anya ch’ọjọ iwọ lile ñwu mi, i la lọla ñwu mi n. Amaa, uchẹ amọmaye ọnẹkẹlẹ kp’onobulẹ ka f’ọla-ma mu ku ma wa jọ dama kp’omi ọjọ uche adako ọjọ k’u n’ọya ki we ch’omi kate dẹ.”
19 Ẹñwu omunẹ ki ñọ dukpẹ k’a rewa che kaki abo k’ẹnẹ ma kwu atene ugbẹdọ iko t’iko, i ch’ọjọ uche ogbogaga kate n. Ẹnẹ ka k’odu-wñ kọ Junia kakini: “ Edẹjudo abo k’enẹ ma kwu ọjọ ki ma ch’ojọ adako n neke ch’atẹko ma nyọnyọ. E-chẹñwu ọmẹmẹlẹ, i la ad’unyẹdọ ñw’onẹ nyọnyọ.” Ochochi i che kaki a neke jẹñwu ẹdọdudu k’onẹ nẹ todu ẹnẹ ki kwu ki takpa gbaa n. Amaa a neke d’ugbẹdọ ñwu ma, k’a la ny’abo k’ẹnẹ-ma kwu ẹdọ lefu ed’ọla-wa dufu k’a ch’atẹko ma. (1 Jọn 3:18) Gaby kọla ka kakini: “Na ach’ugbede Jihofa todu abogijo ef’ujeju abudọ ku ma akwula ñwu mi, ku ma afẹdọ-mi, ku ma la ach’atẹko mi ef’amuña duu ki gbiti ñwu mi. Ma jẹñwu mi li ọwọ ufẹdọ Jihofa ef’ọlai-mi.”
Amẹñwu Ọmẹmẹlẹ ki Defu Baibul
“Ef E-kidẹ Oñ Amone Duu Ama Ka K’amẹ Ch’amakọchẹ-mi”
18 A neke kpibe kakini i dukpẹ k’a lo t’ugbo ọmaye wa ki che wa ẹbiẹnẹ. Ẹñwu ejodudu k’a ache ch’etọla-wa am’ene dabu: ‘U che m’ẹñwu ki n’ọla-lẹ wa nyọnyọ?’ (Ita. 18:13) ‘U che ma ichẹñwu k’ẹnẹ-lẹ gbejugede che mi ẹbiẹnẹ?’ (Akọ. 7:20) ‘Omi onugo ch’onẹ ẹbiẹnẹ abalẹ mama mẹ?’ (Akọ. 7:21, 22) ‘Ichẹñwu k’u lo t’ugbo ẹnẹ-lẹ, na jẹñwu ọla-lẹ ñọ gbiti t’e-k’u na ajẹdọ-wñ le?’ (Gba Ita Ita 26:20.) Ichẹñwu k’a d’iko tanẹ kpibe oji am’ene-i nyọnyọ, i neke jẹñwu wa li kaki ufẹdọ k’a nẹ ñwu ọmaye-wa neke jẹñwu wa k’a deju legwu ẹbiẹnẹ lẹ du.
OCTOBER 20-26
AMẸÑWU AKOKO KI KWEFU BAIBUL AKỌLA ÑW UJEJU 9-10
Ẹ Ki Kp’ẹdọ Biẹ Tabale Todu Ihianyi-wẹ N
w13 8/15 14 ¶20-21
E Ki Wẹdọ Bọ Jihofa N
20 Ẹ ki kpi Jihofa abi n. Ẹñwu chi k’e-lẹ ma nyọ n? Todu awa ad’ọwọ ọla-wa f’amihianyi ẹkubọ ñw’ọla-wa-i. Ichẹñwu ki dabalẹ i dukpẹ k’a jẹ kaki ọwọ-wa ihianyi lẹ le wa-i. (Gal. 6:7) Ẹ ki kpi Jihofa abi todu ihianyi ki ma hiọwọ-wñ n. Ẹñwu chi k’ali lẹ che biẹnẹ? G’ujiwe-i: Onẹ f’imoto ka la. Imoto lẹ la arule nyọnyọ. Ọjọ ka, i n’imoto-wñ alo ej’ọna tak i lew’ugbo ka k’ọna ma nyọ n, i la ne neke li ọgba-wñ ugbo ki alo n. Ichẹñwu ki chanẹ erule nana ọmọ k’imoto-wñ kpo dafo ki la f’ọla-wñ ch’agbe, ẹ neju kaki ẹnẹ ki ch’imoto lẹ dufu ma akp’ọ abi-i? Ehee! Abale gẹ, Jihofa nyi wa ọna k’a neke tu kp’ọla-wa ẹñwu k’a tene che kpai e-k’a ma tene n. Amaa, i ñọ d’ukọ ñwu wa lugbo ẹñwu ki nyọ ki la dukpẹ k’a che. Ichẹñwu k’a t’e-lẹ nọ k’a m’e-ẹbiẹnẹ du k’a kpo tef ihianyi, i ñọ hiọwọ-wñ gẹ? I dukpẹ k’a kp’ọ abi n.
21 A muda che ma kaki i ch’ọchakaa am’ihianyi k’a nẹ ch’awa d’ọwọ-wa f’ọ n. I che n’amihianyi ki akẹreb’uwa todu “iko kpai agbajiko.” (Akọ. 9:11) A ki muda gbenyọ ni kakini Setan Abulumonẹ lẹ ch’ẹnẹbibi jalii ki d’ubi ojile amihianyi ki def’ilẹ-i. (1 Jọn 5:19; Ebi. 12:9) Owñ ch’ẹnọla wa-i, i che Jihofa n!—1 Pita. 5:8.
w19.09 5 ¶10
Jihofa Afẹdọ Abo-wñ Ku Ma Ahiọlawanẹ
10 Ehiọlawanẹ añọ jẹñwu ẹñwu ki lọla ñwu wa gẹ. Ochochi a neke li amẹñwu ki dabẹnẹ ki i ch’eju-wñ n abẹk ẹñwu ki dab ẹñwu uji eju-wa. Onu Solomọn je jẹ kak i neke dabalẹ. I kakini: “U che li amadu ku ma tanoji anyẹla, k’amọma onu la jọ al’ẹrẹ dab amadu mẹ.” (Akọ. 10:7) Ẹnẹ ki ch’ọka ef’ukọlọ-wñ neke ch’ẹnẹ k’amonẹ ma ma n, ẹnẹ ki ma la meju nyọnyọ n la neke mud’ẹnẹ uwohi. Tabalẹ, Onu Solomọn kakini anibe ki gwọnyu ẹñwu ki nẹ, ki we na kpibe oji ẹñwu ki ma neke rida n abẹk ẹñwu ki ma t’ọ ọwọ n. (Akọ. 6:9) Ichẹñwu k’a hiọlawanẹ, i alọla ñwu wa ejẹ kpai uña k’a defu-wñ.
w11 10/15 8 ¶1-2
Ẹ Dọmọ Aj’ile Kwef Ẹñwu K’ẹ Du Yaju?
Baibul du ña kaki Jihofa atene k’a jura ọlai-wa, i che edeju kate n. Dab ujiwe, Eli Ekọ D’Ọjọ 104:14, 15 kakini Jihofa ajẹñwu “anẹ ki k’ọjẹ dufu, kpai omi achiwebẹtẹma todu k’ẹdọ onẹ ki bọ, kpai ekpo ki ajẹ ñw eju ki dẹ, manyu ujẹwñ ki ajẹ ñw ẹdọ onẹ ki gbiti.” Ochochi, Jihofa d’amẹñwu-ẹro kpai ekpo manyu omi achiwebẹtẹma kp’amẹñwu omune ch’uwa ele todu k’ọla wa ki gbiti. Amaa, ‘omi achiwebẹtẹma añọ jẹñwu ẹdọ onẹ ki bọ’. I ch’e-i ajẹñwu wa deju n. Jihofa du ñwu wa todu i atene k’ẹdọ-wa ki bọ, k’a la jura ọlai-wa. (Akọ. 9:7; 10:19) Ochochi, Jihofa atene k’a n’ẹdẹbọ, k’ẹdọ-wa ki kọ kpai uyọ—Ẹwñ 14:16, 17.
2 Todulẹ, i che nyọ k’a d’iko tanẹ k’a “g’amẹwẹ ojale,” k’a la “dibe t’ododo ki j’oko” abẹk ẹñwu omunẹ ki ajẹñwu wa n’ẹdẹbọ. (Mat. 6:26, 28; Eli. 8:3, 4) Ej’ura ọlai-wa ch’ele Ọjọ i che. (Akọ. 3:12, 13) Todulẹ, amẹñwu k’a adu yaju ki ch’e-ki ad’ojima ñwu Jihofa, ki la ajẹñwu ẹdọ-wñ bọ.
Amẹñwu Ọmẹmẹlẹ ki Defu Baibul
“Ẹñwu Akẹrẹb’abo Ki Kwu?”
Jisọs kaki ukwu dabu olu lile. Ẹnẹ ki alolu lile m’ẹñwu du ki ache ogbegbele-wñ n. Ọna ẹñwu ukwu dabu olu? Ubi k’onẹ lekwu, i m’iwọ gẹ n. I n’ibe kaki owñ kate dẹ n, dagba ki ch’ẹnẹ ki fẹdọ am’onukwu kpai abo akwọra unyi-wñ nyọnyọ iko ki deju. Baibul kakini: ‘Abo ki kwu m’ẹwñ du n.’—Gba Akọla ñw Ujeju 9:5.
OCTOBER 27–NOVEMBER 2
AMẸÑWU AKOKO KI KWEFU BAIBUL AKỌLA ÑW UJEJU 11-12
Dejutẹ Añọla-wẹ K’ẹ La N’ẹdẹbọ
g 3/15 13 ¶6-7
Afu Ọmẹmẹlẹ Kp’olu Ki Ada Ach’ukọlọ Omẹmẹlẹ Ef’añọla
Olu ki ada n’ukpahiu ekp’amẹñwu egini egini ki neke d’ihianyi ñw’añọla-wa. Ọtakada ka k’odu-wñ che Journal of Hospital Infection kanẹreju kakini “olu ahika kp’amẹñwu egini egini ki neke d’ihianyi ñw’añọla-wa.”
Abu ẹ neke jile kwef ẹñwu ọmẹmẹlẹ k’olu ache-i? Ẹ neke gwugwu ọdọda k’ẹ w’olu pẹẹ k’ẹ la jẹñwu afu ọmẹmẹlẹ ki t’ẹ ọla. E-i ach’ẹñwu ọmẹmẹlẹ ef’añọla-wẹ.
Iñmi k’Ọjọ Du Ñwu Wa Ki W’uwa Eju
6 Baibul ch’ọtakada k’onẹ agba todu ki n’uma manyu lugbo ọga-wñ abẹk ọna ki dukpẹ k’a j’ujẹñwu le n. Amaa, i muda ad’alu ki Jihofa akpibe ña lugbo ọla-i. Dab’ujiwe, i d’ugbẹdọ ñwu wa k’a “k’iwọ” ki neke kp’añọla biẹ tinyọ b’uwa tẹ. (Akọ. 11:10) Ej’ujẹñwu tabale kpai eñm’ọtẹ ololo neke n’ọga wa ñw’onẹ, todulẹ Baibul d’ibe ñwu wa k’a ra b’amẹñwu-i tẹ. (Ita. 23:20) Jihofa atene k’a na f’ọwọ mọla nẹ ichẹñwu k’a tu ẹñwu k’a jẹ kpai alu k’a jẹ kade manyu ẹñwu k’a ñmọ kpai alu k’a ñmọ kade.—1 Abo Kọr. 6:12; 9:25.
7 Ekpibe oji ẹñwu nyọnyọ ajẹñwu wa tu amẹñwu ki adu ña kaki a ch’ugbede iñmi k’Ọjọ du ñwu wa. (Eli. 119:99, 100; gba Ita Ita 2:11.) Dab’ujiwe, a d’ibe tu ọl’ujeñwu k’a jẹ. Ichẹñwu ki n’ujẹñwu k’a jẹ ki ad’ihianyi ñwu wa, ibe ọmẹmẹlẹ ajẹñwu wa ma kaki i dukpẹ k’a ra b’ọ tẹ. A ñọ du ña kaki a ch’anibe ichẹñwu k’a alolu nyọnyọ, k’a ch’amẹñwu uy’ọla, k’a adejut’añọla wa, k’a la ajẹñwu unyi kpai ogbegbele wa ki chẹ fẹ iko duu.
“Mẹ Ki Muda Ch’amache Ẹwñ K’ọla Lẹ Ka”
2 Abo ki arẹ Jihofa che nẹdẹbọ ọgbolo. Ẹñwu chi ki dabalẹ? I che n’amẹñwu wewe ki jẹñwu dabalẹ, oka ef’uma che todu k’a agba Ọla Ọjọ iko duu, k’a la ach’amẹñwu k’a kọchẹ kwefu-wñ.—Gba Jemis 1:22-25.
3 I che n’amọna wewe k’a j’ile ichẹñwu k’a ch’ẹnẹ ki ‘achẹñwu k’ọla Ọjọ aka.’ A che ma kak ọna ka k’a neke jẹñwu ẹdọ Jihofa bọ dẹ, i la ajẹñwu ẹdọ wa onugo bọ. (Akọ. 12:13) Alu k’a ch’amẹñwu k’a kọchẹ kwefu Ọla Ọjọ, i ajẹñwu wa n’akwọra unyi ọmẹmẹlẹ, a la an’ade ọmẹmẹlẹ kp’amọmaye wa ef’ujeju abudọ. I neke che kaki abalẹ i dẹ ñw’uwẹ onugo. Ẹñwu omunẹ che kaki i ajẹñwu wa we tef’ihianyi k’amonẹ wewe ki ma leb’Ọla Ọjọ n atefu-wñ. Ochochi, a che jẹ kp’ẹñwu k’Onu Defid ka lugbo ọlọda kpai ọla ukọ ki Jihofa du tẹ iko ki kakini: “Ede k’onẹ ade [Ọla Ọjọ] che n’urọmẹ lile.”—Eli. 19:7-11.
Amẹñwu Ọmẹmẹlẹ ki Defu Baibul
Ẹ Neke Kẹdọno Baibul?
Baibul che ka k’ọla ki defu-wñ “ch’ọla ochochi.” (Akọla ñw Ujeju 12:10) I k’ọla lugbo ọhiala amonẹ, amẹñwu ki la ka lugbo ma ch’ochochi. (Gba Luku 1:3; 3:1, 2.) Ojile am’anuma inabali-igbele kpai am’agwẹtẹ ẹñwu kwefu anẹ jẹ kakini amẹñwu ki Baibul ka lugbo am’iko k’ẹñwu che, amonẹ, am’ewo ojoji ojoji kpai amẹñwu ki wache ch’ochochi.