“Naibaludda Gapu iti Pammatida”

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY POLAND

AGINGGA kadagitoy nga aldaw, agparang ti sasao nga Arbeit Macht Frei (Mangwayawaya ti Panagtrabaho) kadagiti landok a ruangan ti kampo a pagbaludan iti Auschwitz iti makin-abagatan a Poland, nga agarup 60 a kilometro manipud iti beddeng ti Czech.a Ngem maikontra kadagita a sasao ti agpayso a napasamak kadagiti simrek kadagita a ruangan idi nagbaetan ti 1940 ken 1945. Kabayatan dagitoy a tawen, nasurok a maysa a milion a tattao idiay Auschwitz ti pinapatay dagiti Nazi. Ngem iti aniaman a kanito, mabalin a nawayawayaan koma dagiti indibidual ti maysa a grupo.

Ania ti kasukat ti pannakawayawayada koma? Mawayawayaan ti asinoman a Saksi ni Jehova a balud a mangpirma iti papel a mangibagbaga a saanen nga aktibo nga agserserbi kas maysa a Saksi. Ania ti inkeddeng ti kaaduan a Saksi? Imbaga ti historiador a ni István Deák a dagiti Saksi “ket kapada dagiti nagkauna a Kristiano a kaykayatda nga alun-onen ida dagiti leon imbes nga agidatonda uray iti sangkabassit iti altar ti emperador ti Roma.” Ti kasta a takder talaga a maikari a laglagipen, ket talaga a kasta ti napasamak.

Bayat iti dua a bulan, manipud idi Setiembre 21, 2004, nangiparang ti kangrunaan a pasilio ti Auschwitz-Birkenau State Museum iti eksibit nga agpaay laeng kadagiti Saksi. Maitutop ti tema ti eksibit a “Naibalud Gapu iti Pammati—Dagiti Saksi ni Jehova ken ti Turay Dagiti Nazi.” Buklen dayta ti 27 a historikal a karatula a nangiladawan iti natibker a takder dagiti Saksi tapno masalimetmetanda ti Nakristianuan a neutralidadda bayat ti panawen dagiti Nazi.

Adu a nagpasiar ti natukay iti maysa a surat ti taga-Netherlands a ni Deliana Rademakers idi adda iti pagbaludan. Iti panangkablaawna iti pamiliana, kastoy ti insuratna: “Inkarik nga aramidek ti pagayatan ni Jehova. . . . Agmaingelkayo ken dikay agbuteng. Adda iti dasigtayo ni Jehova.” Idi 1942, naidestiero ni Deliana idiay Auschwitz, a nakatayanna kalpasan ti kurang a tallo a lawas kalpasanna.

Agarup 400 ti dagup dagiti Saksi nga adda idi idiay Auschwitz. Tallo kadagiti nakalasat ti timmabuno iti inagurasion ti eksibit. Sadiay nga insalaysayda dagiti kapadasanda ken sinungbatanda ti salsaludsod dagiti periodista. Impakitada ti isu met la a kired a nangpabileg kadakuada tapno malasatanda dagiti kasasaad idi iti kampo.

Iti librona nga Imprisoned for Their Faith—Jehovah’s Witnesses in Auschwitz Concentration Camp, kastoy ti insurat ti managsukisok a ni Teresa Wontor-Cichy iti State Museum: “Ti takder daytoy bassit a grupo nagsayaat ti epektona iti dadduma a balud. Ti inaldaw a determinasionda nga agtalinaed a natibker ti nangpabileg iti dadduma a mamati nga iti amin a kasasaad, makapagtalinaed a matalek dagiti tattao kadagiti prinsipio nga an-annurotenda.”

Kinapudnona, saanen a kabbaro ti pannakaibalud ken pannakapapatay kadagiti pasurot ni Jesu-Kristo, a naaresto a mismo ken napapatay gapu iti pammatina. (Lucas 22:54; 23:32, 33) Napapatay met ni Santiago, nga apostol ni Jesus. Naibalud ni apostol Pedro, ken nakabkabil ni apostol Pablo ken namin-adu a naibalud.—Aramid 12:2, 5; 16:22-25; 2 Corinto 11:23.

Umasping iti dayta, nangipaay dagiti Saksi ni Jehova idiay Europa iti nagsayaat a pagwadan iti pammati iti Dios bayat ti dekada 1930 ken 1940. Nagsayaat ta binigbig ti Auschwitz ti pammati dagiti kasta a tattao.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 10]

Ig-iggaman ti tallo a nakalasat idiay Auschwitz ti karatula a nakaisuratan ti tema ti eksibit

[Ladawan iti panid 11]

Ni Deliana Rademakers ken ti suratna bayat nga adda iti pagbaludan

[Credit Line]

Dagiti babassit a retrato: Zdjęcie: Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau

[Picture Credit Line iti panid 10]

Torre: Dzięki uprzejmości Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau