Umiso a Panagibalikas

SAAN nga amin a Kristiano ket nakapageskuela iti adu a tawen. Uray da apostol Pedro ken ni Juan ket nadeskribirda kas “awan adalna ken gagangay.” (Ara. 4:13) Kaskasdi, nasken a liklikam nga iyadayo ti atension iti kinapudno a linaon ti Biblia gapu iti di umiso a pannakaibalikas dagiti sasao.

Bambanag a Tandaanan. Awan ti maymaysa a listaan dagiti pagalagadan ti panagibalikas nga agaplikar iti amin a lenguahe. Adu a lenguahe ti naisurat iti alpabetiko a letra. Malaksid iti alpabeto a Latin, adda dagiti alpabeto a kas iti Arabe, Cyrillico, Griego, ken Hebreo. Imbes nga alpabeto, iti maisurat a lenguahe a Tsino mausar dagiti karakter a buklen ti sumagmamano a mainaig nga aweng. Masansan nga irepresentar dagitoy a karakter ti maysa a sao wenno paset ti sasao. Nupay maar-aramat iti Hapones ken Koreano dagiti dadduma a karakter ti lenguahe a Tsino, irepresentar dagita a karakter ti naigidiat unay nga aweng ket mabalin a nagduma ti kaipapananda.

Kadagiti lenguahe nga agus-usar iti alpabeto, ti maitutop a panagibalikas kalikagumanna ti panangusar iti umiso nga aweng para iti tunggal letra wenno kombinasion dagiti letra. No di agbaliwbaliw ti pagalagadan ti kasta a lenguahe, kas iti Español, Griego, ken Zulu, saan unay a narigat a baliksen. Nupay kasta, dagiti lenguahe a naaringan iti sabali a pagsasao ket mabalin nga agresulta iti panagibalikas a maitunos iti namunganayan dagita a sasao. Pagbanaganna, saanen a maymaysa ti pannakaibalikas ti maysa a letra wenno grupo dagiti letra, ket no dadduma, pulos a di pay ketdin maibalikas. Mabalin a nasken nga ikabesam dagita a nagpaiduma a sasao kalpasanna, usarem a kanayon no agsaoka. Iti lenguahe a Tsino, masapul nga ikabesam dagiti rinibu a karakter tapno umiso ti panagibalikasmo. Iti dadduma a lenguahe, agbaliw ti kaipapanan ti maysa a sao no baliwan ti tonona. No dimo ikaskaso unay daytoy nga aspeto ti maysa a lenguahe, mabalin a di umiso nga ideya ti mayallatiw.

No ti sasao ti maysa a lenguahe ket buklen dagiti silaba, nasken a nadagdagsen ti pannakaibalikas daydiay umiso a silaba. Adu a lenguahe nga agus-usar iti kasta nga estilo ti addaan iti regular a padron ti berbal a panangipaganetget. No adda sao a di karaman iti dayta a padron, mabalin a ti ukrit wenno diakritiko ket paset ti naisurat a sao. Daytoy a marka ti mangpalaka iti umiso a pannakaibalikasna. Ngem no agbaliwbaliw ti padron, rumikut ti problema. Kasapulan ti kasta unay a panagikabesa tapno umiso ti panangibalikasmo iti sasao.

Iti dadduma a lenguahe, masapul a maintonaran a naimbag dagiti diakritiko. Agparang dagitoy a marka iti ngato ken baba dagiti dadduma a letra ti alpabeto, a kas iti: è, é, ô, ñ, ō, ŭ, č, ö, ç. Mabalin a maisurat dagiti marka a diakritiko, wenno makaammon ti agbasa a manginayon kadagita sigun iti konteksto a pagparangan ti sao. Iti daytoy naud-udi a kaso, nasken ti naannad a panagsagana no matudinganka nga agbasa iti publiko.

No maipapan iti panagibalikas, adda dagiti nasken a liklikan. No sobraam ti panagibalikasmo, agparang nga artipisial daytoy, kasla aginlalaingka pay ketdi. Kasta met ti panagusar kadagiti balikas a saanen nga us-usaren ti kaaduan. Ti ibungana, maiturong laeng ti atension iti daydiay agpalpalawag. Iti sabali a bangir, nasayaat no liklikan ti kasunganina, ti di agsusurot a panagsao ken panagibalikas. Nadakamaten ti dadduma kadagita iti babaen ti “Nalawag ti Pannakayebkas ti Sasao.”

Mabalin a di agpapada ti maakseptar a pannakaibalikas ti sasao iti nagduduma a pagilian, uray iti nagduduma nga ili iti isu met laeng a pagilian. Nalabit a ti maysa a tao a naggapu iti sabali a pagilian ket makapagsao iti lokal a lenguahe ngem naiduma ti bengngatna. Mabalin a saan la a maymaysa ti maus-usar a pannakaibalikas ti maysa a sao a nailista kadagiti diksionario. Nangruna no limitado unay ti edukasion ti maysa a tao wenno ti lenguahe nga us-usarenna ket saan nga isu ti pagsasao a nakayanakanna, magunggonaan unay no denggenna a naimbag dagidiay nasanay nga agsao iti dayta a lenguahe ket tuladenna ti panagibalikasda. Kas Saksi ni Jehova, kayattay ti agsao iti wagas a mangitan-ok iti mensahe nga ikaskasabatayo ken nalaka a maawatan dagiti tattao iti lugartayo.

Iti inaldaw a pannakisarsarita, kadawyan a nasaysayaat no usarem dagiti sao a kabesadom unay. Gagangay a saan a problema ti panagibalikas no iti kadawyan a pannakitungtong. Nupay kasta, no pigsaam ti agbasa, mabalin a makasarakka iti sumagmamano a sasao a saanmo nga inaldaw nga us-usaren. Ket masansan met ngarud ti napigsa a panagbasa dagiti Saksi ni Jehova. Ibasatayo ti Biblia kadagiti tattao a kasabaantayo. Adda kakabsat a lallaki a makiddaw a mangbasa kadagiti parapo bayat ti Panagadal iti Pagwanawanan wenno iti Panagadal iti Libro ti Kongregasion. Nasken nga umiso ti panagbasatayo tapno ditay isiasi ti mensahe gapu iti di umiso a panangibalikas iti sasao.

Marigatanka aya a mangibalikas kadagiti sumagmamano a nagan nga agparang iti Biblia? Iti Ingles, adda nayukrit a marka kalpasan ti silaba a masapul a nadagdagsen ti pannakaibalikasna. No ti namarkaan a silaba ket agngudo iti bokales, mayat-atiddog ti pannakaibalikas ti bokales. No agngudo iti konsonante, ababa ti pannakaibalikas ti bokales iti dayta a silaba. No agkombinasion dagiti dua a bokales nga a ken i, a kas iti Morʹde·cai ken Siʹnai, baliksem ti ai a kas iti Iloko nga ay. Malaksid iti Rachel no maibalikas iti Ingles, ti kombinasion a ch ket maibalikas a k, kas iti Mel·chizʹe·dek.

No Kasano a Parang-ayen. Adu dagidiay addaan problema iti panagibalikas ngem dida ipagarup a kasta. No dakamaten ti manangaywan ti eskuelaan dagiti aspeto ti panagibalikasmo a masapul a parang-ayem, pagyamanam ti tulongna. Apaman a maammuam ti problema, kasanom a korehiren dayta?

Umuna, no matudinganka nga agbasa iti napigsa, agkonsultaka iti diksionario. Birokem dagiti sasao a saanmo nga ammo. No dimo kabesado ti agusar iti diksionario, basaem dagiti umuna a panid a mangilawlawag kadagiti simbolo a nausar wenno, no kasapulan, agkiddawka iti mangilawlawag kadagitoy kenka. Ipakita ti diksionario no ania a paset ti sao ti ad-adda a maidagdagsen ti pannakaibalikasna a saan la a maymaysa ti silabana, ken no ania ti segundario a maidagdagsen a baliksen iti atiddog a sao. Ipakitana no aniada nga aweng ti usarem kadagiti bokales ken konsonante ti maysa a sao. Iti dadduma a kaso, mabalin a saan la a maymaysa ti pannakaibalikas ti maysa a sao, depende iti nakausaranna. Aniaman ti sao a birokem, pigsaam a baliksen iti adu a daras sakbay nga irikepmo ti diksionario.

Ti maikadua a wagas a panangparang-ay iti panagibalikas isu ti panagbasa a dengdenggen ti sabali​—daydiay nasayaat ti panagibalikasna kadagiti sasao​—ken kiddawem a korehirenna dagiti kamalim.

Ti maikatlo a wagas a panangparang-ay iti panagibalikas isu ti iyiimdeng a naimbag kadagiti nalaing nga agpalawag. No adda dagiti audiocassette ti New World Translation wenno ti Watchtower ken Awake!, usarem a naimbag dagita. Bayat a dumdumngegka, intonaram dagiti sasao a naiduma ti pannakaibalikasda iti wagas a nakairuamam. Isuratmo dagitoy, sa ensayuem. Inton agangay, saankanton nga agkamali nga agibalikas, ket dakkel ti maitulong daytoy iti panagpalawagmo.