ABIATAR

[Ama ti Kinatan-ok; Ama ti Panaglaplapusanan (Agliplippias)].

Anak ti nangato a padi a ni Ahimelec, iti tribu ni Levi ken iti linia ni Eli. (1Sm 14:3; 22:11; 23:6) Nagbiag bayat ti panagturay da Saul, David, ken Solomon, ket nagbalin a nangato a padi bayat ti panagturay ni David. Naaddaan iti dua nga annak, da Jonatan ken Ahimelec (kanagnagan ti ama ni Abiatar).​—2Sm 15:27, 36; 8:17.

Agnanaed idi ni Abiatar idiay Nob, ti “siudad ti papadi,” pangasidegen manipud Jerusalem, idi a ni Ari Saul imbilinna ken Doeg nga Edomita a papatayenna ti ama ni Abiatar, ti nangato a padi, ken ti dadduma pay a papadi (85 amin), gapu ta naipagarup a supsuportaranda ni David. Amin a dadduma pay nga agtataeng iti siudad ket kinabil met ni Doeg babaen iti kampilan. Ni laeng Abiatar ti nakatalaw. Nagkamang ken David, maysa met a pugante, a nalawag nga adda idiay Keila, sumagmamano a milia nga agturong iti abagatan a laud. Gapu ta narikna ni David nga adda met sungsungbatanna a mismo iti trahedia, imbagana ken Abiatar: “Pagaammok unay iti daydi nga aldaw, agsipud ta adda idi sadiay ni Doeg nga Edomita, a di bumurong nga ibagana ken Saul. Siak a mismo naranggasak ti tunggal kararua iti balay ni amam. Makipagnaedka latta kaniak. Dika agbuteng, ta siasinoman a mangsapul iti kararuak sapulenna ti kararuam, ta maysaka nga agkasapulan iti salaknib a kaduak.”​—1Sm 22:12-23; 23:6.

Ni Abiatar ket nakikuykuyogen ken David bayat ti natda pay a tiempo ti kinapugantena ket nagserbi kas padi kadagiti puersa ni David. Ipakita ti 1 Samuel 23:6 a nangitugot ni Abiatar iti maysa nga efod, ket nupay addaan ti kaaduan a papadi iti kawes nga efod a lienso (1Sm 22:18), ipasimudaag ti bersikulo 9-12 iti kapitulo 23 a nabatad nga efod daytoy ti ama ni Abiatar, ti nangato a padi, nga addaan iti Urim ken Tummim.

Bayat ti Kinaari da David ken Solomon. Agparang nga idi nagtugawen ni David iti trono, napagbalin ni Abiatar kas nangato a padi. Kunaen ti dadduma nga eskolar a kalpasan ti ipapatay ti nangato a padi a ni Ahimelec, ni Sadok ti insaad ni Ari Saul kas nangato a padi a mangsukat ken Ahimelec, iti kasta saanna nga inkabilangan ni Abiatar, a kumuykuyog idi ken David nga agbalinto a suno ni Saul. Patienda a kalpasan ti pannakaitrono ni David, dinutokanna ni Abiatar a kadua ni Sadok iti saad a nangato a padi. Nalawag a timmaud ti kasta a panangmatmat gapu ta kanayon a madakdakamat a dua da Sadok ken Abiatar a kasla agkaduada iti nangato a saad iti kinapadi. (2Sm 15:29, 35; 17:15; 19:11; 20:25; 1Ar 1:7, 8, 25, 26; 4:4; 1Cr 15:11) Nupay kasta, awan a pulos ti dinakamat ti naipaltiing a rekord a ni Sadok ket nadutokan kas nangato a padi iti sidong ni Ari Saul. Mabalin a ti rason a nalatak ni Sadok ket gapu ta isu pumaparmata wenno mammadto, kas iti ad-adu a pannakadakamat ken mammadto Samuel iti nadibinuan a rekord ngem iti nangato a padi idi tiempona. (2Sm 15:27) Ipasimudaag ti pammaneknek a ni laeng Abiatar ti nangato a padi bayat ti panagturay ni David ket ni Sadok idi ti nagakem iti posision a maikadua laeng kenkuana.​—1Ar 2:27, 35; Mr 2:26.

Ti teksto iti 2 Samuel 8:17 ket nakaigapuan ti itataud ti sumagmamano a saludsod maipapan iti daytoy, agsipud ta kunaenna a “ni Sadok nga anak ni Ahitub ken ni Ahimelec nga anak ni Abiatar papadida” idi, ngem saanna a dinakamat ni Abiatar kas nangato a padi. Kunaen ti dadduma a nagkamali ti pannakaisurat ti nagan da Ahimelec ken Abiatar gapu ta napagsinnukatda, iti kasta rebbeng koma a ti mabasa iti teksto ket “ni Abiatar ti anak ni Ahimelec,” ta kasta ti mabasa iti Syriac a Peshitta. Nupay kasta, ti panagsaruno ti nagnagan iti daytoy a bersikulo kas masarakan iti Masoretiko a teksto ket patalgedan ti rekord iti 1 Cronicas (18:16; 24:3, 6, 31). Agparang ngarud a nalabit nadakamat laeng kas segundario a papadi da Sadok ken Ahimelec iti sidong ti nangato a padi a ni Abiatar, ket ditoy maawatanen no ania ti saad ni Abiatar.​—1Cr 16:37-40; idiligyo ti Nu 3:32.

Nakiraman ni Abiatar agraman ti dadduma pay a papadi iti pribilehio a panangisang-at iti lakasa ni Jehova manipud pagtaengan ni Obed-edom agingga idiay Jerusalem. (2Sm 6:12; 1Cr 15:11, 12) Malaksid pay iti panagbalinna a nangato a padi, isu ket karaman iti bunggoy dagiti mamalbalakad ni David.​—1Cr 27:33, 34.

Iti maudin a paset ti panagturay ni amana a David, nangbuangay ni Absalom iti kumplot maibusor ken David. Nagtalinaed manen ni Abiatar iti sibay ni David idi a gapu kadagiti kasasaad napilitan ti ari nga agtalaw manipud Jerusalem. Kas paset ti plano a panangpaay iti pammatigmaan ti traidor a ni Ahitofel, ti sigud a manangbalakad ni David, kas nasungdo a papadi napagsubli idiay Jerusalem da Abiatar ken Sadok tapno agserbida kas mangyallatiw iti impormasion tapno agipakaammoda ken David kadagiti plano ti rebelioso nga anakna. (2Sm 15:24-36; 17:15) Kalpasan ti ipapatay ni Absalom, nagserbi da Abiatar ken Sadok kas manangibabaet tapno iyurnosda ti panagsubli ni David iti kabesera.​—2Sm 19:11-14.

Maigapu iti kaadda ti rekord ti matalek a panagibturna iti adu a pakarigatan iti pannakikuyogna ken David bayat ti panangtaltalawna ken Saul sa bayat manen ti panagrebelde ni Absalom, ken no ikabilangan ti panagtalek, pannakigayyem, ken pabor kenkuana ni David bayat ti agarup uppat a dekada, nakaskasdaaw a maammuan a nakikadua ni Abiatar iti sabali pay nga anak ni David a ni Adonias iti maysa a kumplot a panangagaw iti trono idi agangay. Nupay daytoy a gandat ket sinuportaran met ni Joab kas pannakaulo ti buyot, napaay latta; ket nadutokan ni Solomon kas ari, a ti nasungdo a padi a ni Sadok ti nangpulot babaen ti pammilin ni David. (1Ar 1:7, 32-40) Ti anak ni Abiatar a ni Jonatan, daydiay nagserbi idi kas tumataray a nangipaay ken David kadagiti damag bayat ti panagrebelde ni Absalom, ket napan tapno ipakaammona ken Adonias ti pannakatungday ti gandat. Saan a nagtignay a dagus ni Ari Solomon maibusor ken Abiatar, ngem idi impakita ti pammaneknek nga adda pay laeng ti gandat, imbilinna ti pannakapapatay da Adonias ken Joab ken ti pannakapagtalaw ti padi a ni Abiatar manipud Jerusalem, a kunkunana: “Mapanka idiay Anatot kadagiti talonmo! Ta maikarika iti ipapatay; ngem iti daytoy nga aldaw saanka a papatayen, agsipud ta inawitmo ti lakasa ti Soberano nga Apo Jehova iti sanguanan ni David nga amak, ken agsipud ta nagsagabaka iti pannakaparigat bayat ti isuamin a tiempo a nagsagaba ni amak iti pannakaparigat.” (1Ar 2:26) Nadutokan ita ni Sadok a mangsukat ken Abiatar iti saadna kas padi, ket gapu itoy naipasa manen iti linia ti anak ni Aaron a ni Eleazar ti akem a nangato a padi; ket naan-anayen a nagpatingga ti linia ti papadi iti balay ni Eli, kas kaitungpalan ti padto iti 1 Samuel 2:31.​—1Ar 2:27; 1Sm 3:12-14.

Nupay idi agangay tukoyen manen ti rekord iti 1 Ar-ari 4:4 da “Sadok ken ni Abiatar” kas papadi idi nagturay ni Solomon, nalabit nailista laeng ni Abiatar maipaay laeng iti nadayaw a titulo wenno kas paset laeng ti pakasaritaan. Kunaen ti dadduma nga eskolar a kalpasan ti panangipababa ni Solomon ken Abiatar, dinutokanna nga isu ket agserbi a diputado ni Sadok, ket no ti maysa kadakuada ket agan-annong idiay Bantay Sion a nakaidulinan ti Lakasa, daydiay maysa ket agserbi met iti tabernakulo, nga adda lattan idiay Gabaon sakbay ti pannakaibangon ti templo. (Kitaenyo ti 1Cr 16:37-40.) Nupay kasta, ipakita ti 1 Ar-ari 2:26 a ni Solomon imbaonna ni Abiatar kadagiti talonna idiay Anatot, ket yantangay saan nga adayo ti Anatot manipud Gabaon, ipasimudaag ti bilin ni Solomon a naikkat ni Abiatar iti aniaman nga aktibo a pannakipaset iti kinapadi.

Iti Marcos 2:26, kaaduan a patarus ipakitada a kinuna ni Jesus a napan ni David iti balay ti Dios ket kinnanna ti tinapay ti pamarang “idi a ni Abiatar ket nangato a padi.” Yantangay ti ama ni Abiatar a ni Ahimelec ti nangato a padi idi napasamak dayta, ti kasta a patarus pagbalinenna a biddut ti salaysay ti pakasaritaan. Makapainteres ta dagiti sasao iti ngato ket saan nga inraman ti adu a nagkauna a manuskrito, ken saan a masarakan kadagiti katupag a teksto iti Mateo 12:4 ken Lucas 6:4. Nupay kasta, agparang ti umasping a Griego a sasao iti Marcos 12:26 ken Lucas 20:37, ket ditoy adu a patarus ti nangusar iti sasao nga “iti salaysay maipapan.” (RS; AT; JB) Agparang nga umiso ngarud ti panangipatarus ti Baro a Lubong a Patarus iti Marcos 2:26, a mabasa: “No kasano nga isu simrek iti balay ti Dios, iti salaysay maipapan ken ni Abiatar a panguluen a padi.” Yantangay ti salaysay maipapan kadagiti damo nga ar-aramid ni Abiatar ket simmaruno a dagus iti salaysay ti iseserrek ni David iti balay ti Dios tapno kanenna ti tinapay ti pamarang, ken yantangay idi agangay nagbalin ni Abiatar kas nangato a padi ti Israel idi agturturayen ni David, daytoy a patarus taginayonenna ti kinaumiso ti salaysay ti pakasaritaan.