GAMUSA

[Heb., zeʹmer].

Bassit nga arig-kalding nga antilop a mailasin babaen kadagiti kimmawit-murdongna a sarana ken nalatak gapu iti kinasiglatna ken iti di agtibkol a saksakana iti makapaalindaw a nangangato a disso. Ti nataengan a kalakian mabalin nga agrukod iti 80 cm (32 pul.) agingga iti abagana ket mabalin nga agdagsen iti nasurok a 30 kg (66 lb). Ti burbor ti gamusa iti kalgaw ket kimmayumanggi ti marisna nga ad-adda a tumayengteng iti iyaadani ti panawen ti lam-ek. Nailanad ti gamusa a karaman kadagiti animal a maiparbeng a pagtaraon, sigun kadagiti kalikaguman ti Linteg.​—De 14:5.

Di masigurado no ania nga animal ti tuktukoyen ti Hebreo a sao a zeʹmer, a nagduduma ti pannakaipatarusna kas “gamusa” (KJ, AS, ER, NW, Yg), “kalding iti bantay” (La), “karnero iti bantay” (AT, JB, Mo, Ro), “antilop” (Le), ken letra-por-letra a naipatarus laeng kas “zemer” (Kx). Ti Hebreo a pamunganayan a sao a nakaadawan ti sao a zeʹmer ket naipagarup a mainaig iti Arabiko a zamara (lumayaw; umadayo), a mangisingasing iti lumayawlayaw, lumagtolagto nga animal, ngarud umarngi iti maysa a gasela. Ipetteng ti sumagmamano a zoologo a ti gamusa (Rupicapra rupicapra) saan a pulos nasarakan idiay Palestina. Nupay kasta, mabalin a mapaliiw a dagiti lokal a kita daytoy nga animal ket masarakan iti bambantay ti Carpathia ken Caucasus, iti kasta iwayaanna ti posibilidad nga adda idi tiempo a ti maysa a kita ti gamusa mabalin nga adda iti kabambantayan ti Libano.