KORBAN
Kas nailawlawag iti Marcos 7:11, ti “korban” ket “maysa a sagut a naidedikar iti Dios.” Ti Griego a sao sadiay a naipatarus a “korban” ket kor·banʹ, ti katupag ti Hebreo a sao a qor·banʹ, kaipapananna ti maysa a daton. Naaramat ti qor·banʹ iti Levitico ken Numeros ken agaplikar agpadpada iti datdaton nga addaan dara ken kadagidiay awanan dara. (Le 1:2, 3; 2:1; Nu 5:15; 6:14, 21) Daytoy a Hebreo a sao naaramat met iti Ezequiel 20:28 ken 40:43. Pumada iti Griego a sao a kor·banʹ isu ti kor·ba·nasʹ, agparang iti Mateo 27:6, a sadiay naipadamag a kinuna ti panguluen a papadi a saan a nainkalintegan nga alaen ti kuarta iti panangliput, nga impuruak ni Judas iti templo, ket ipisok dagitoy a kapisi a pirak iti “sagrado a pagidulinan iti gameng [maysa a porma ti kor·ba·nasʹ],” agsipud ta dagita ket “gatad ti dara.”
Idi tiempo ti ministerio ni Jesu-Kristo ditoy daga, timmanor ti maysa a makondenar a kaugalian mainaig iti sagsagut a naidedikar iti Dios. Maipapan itoy, kinondenar ni Jesus dagiti Fariseo kas managinsisingpet agsipud ta ipangpangrunada ti bukodda a tradision imbes a ti linteg ti Dios. Iti panangikunada a salsaluadanda maipaay iti Dios ti naideklaran kas “korban,” inwalinda ti nadibinuan a makalikaguman a panangpadayaw kadagiti nagannak ti maysa. (Mt 15:3-6) Mabalin a kunaen laeng ti maysa a tao, ‘Agbalin koma a korban dayta,’ wenno, ‘Korban dayta,’ maipapan iti sanikuana wenno maysa a paset dayta. Insuro dagiti Fariseo iti daydi a tiempo nga apaman a ti maysa a tao indeklarana a dagiti sanikuana ket “korban,” wenno sagut a naidedikar iti Dios, saanna a mabalin nga usaren dagitoy a pangpennek kadagiti kasapulan dagiti nagannakna, uray kasano karigat ti kasasaad dagitoy, nupay mabalinna nga usaren a mismo dagita a sanikua agingga iti ipapatayna no pilienna nga aramiden ti kasta. Gapuna, nupay kunkunaen dagitoy a Fariseo a padpadayawanda ti Dios, ti puspusoda saan a mayannurot kadagiti nalinteg a kalikagumanna.—Mr 7:9-13.
Ti historiador a ni Josephus innaigna ti “korban” kadagiti tattao, a kinunana: “Dagidiay mangdeskribir iti bagbagida kas ‘Korban’ maipaay iti Dios—kayatna a sawen daydiay awagan dagiti Griego iti ‘sagut’—no tarigagayanda ti maluk-atan iti daytoy a pagrebbengan masapul nga ibayadda iti papadi ti maysa a naikeddeng a gatad.” (Jewish Antiquities, IV, 73 [iv, 4]) Nupay kasta, ti termino a “korban” ad-adda a gagangay a naaramat maipaay iti sanikua a naidedikar kas sagut iti Dios.