KINAUBANAN

Kinapurawen dagiti buok gapu ta bassiten dagiti babassit a binukel a mamagkolor iti buok kas bunga dagiti panagbalbaliw ti kemikal ti bagi. Adda met dagiti kaso ti nasapa a panaguban, ngem masansan a kakuykuyog dayta ti panaglakay. Nainaig iti daytoy naud-udi a nadakamat a kasasaad ti nakaaramatan iti Biblia ti Hebreo a berbo a siv (aguban) ken ad-adda a masansan ti Hebreo a nombre a seh·vahʹ (uban, kinaubanan, kinalakay wenno kinabaket). (Ru 4:15; 1Sm 12:2; 1Ar 2:6, 9; Job 15:10; Sal 71:18) Da Abraham, Gideon, ken David nagbiagda agingga “iti naimbag a kinalakay [seh·vahʹ].”​—Ge 15:15; 25:8; Uk 8:32; 1Cr 29:28.

Agpadpada a bigbigen ti Biblia ti pintas ti kinaagtutubo ken ti kinangayed ti kinalakay. “Ti pintas dagiti agtutubo a lallaki isu ti bilegda, ket ti kinangayed ti lallakay isu ti kinaubananda.” (Pr 20:29) Nangnangruna a pudno ti naud-udi a nadakamat no isuda ket agdaydayaw ken agserserbi ken Jehova. “Ti kinaubanan ket korona ti kinapintas no masarakan dayta iti dalan ti kinalinteg.” (Pr 16:31) “Dagidiay a naimula iti balay ni Jehova, . .  agtultuloydanto pay nga agbarusbos bayat ti kinaubanan.” (Sal 92:13, 14) Saanto ida a baybay-an ti Diosda. (Isa 46:4) Ti linteg ni Jehova ket: “Iti sanguanan ti ubanan rebbeng a tumakderka, ket masapul nga ipakitaam ti konsiderasion ti kinatao ti maysa a lakay.”​—Le 19:32.

Ti kinaubanan ket awan nakainaiganna iti sekso dagiti indibidual; saan met a makagapu ti nainkasigudan a maris ti buok, no dayta ket olandes, kayumanggi wenno nangisit, wenno nalabaga. Nabayagen a nabigbig a ti panaguban ket di kabaelan a lapdan wenno agasan ti tao wenno ti siensia ti medisina. Daytoy ti impatuldo ni Jesu-Kristo kalpasan ti panangikunana a ditay rumbeng nga agsapata babaen iti ul-ulotayo.​—Mt 5:36.

Saan laeng nga iti agdama a panawen a natakuatan dagiti pangtina iti buok, ta inar-aramaten idi dagiti Griego ken Romano. Sigun ken Josephus, naikuna a tininaan ni Herodes a Dakkel dagiti ubanna tapno di madlaw ti kinalakayna.​—Jewish Antiquities, XVI, 233 (viii, 1).