IMUKO

Maysa wenno dua ti tademna a ramit a pagiwa. Kadagiti lugar a nadakamat iti Biblia kadagidi nagkauna a tiempo, dagiti imuko a naaramat ket naaramid iti bato (nangnangruna iti pamulinawen), gambang, bronse, wenno landok.

Ti Hebreo a termino a ma·ʼakheʹleth, a literal a tumukoy iti maysa nga alikamen iti pannangan, ket nayaplikar met iti dadakkel nga imuko kas kadagidiay naaramat a pangrangrangkay kadagiti bangkay ti an-animal a maisakripisio. Ti “pagparti nga imuko” (Heb., ma·ʼakheʹleth) ti alikamen nga intugot ni matalek nga Abraham idi isakripisiona koman ni Isaac (Ge 22:6, 10), ket kasta met laeng ti inusar ti maysa a Levita a pinangrangrangkayna iti bagi ti natay a kamalalana iti 12 a paset. (Uk 19:29) Kasta met, dakamaten ti Proverbio 30:14 ti maipapan iti “kaputotan a dagiti ngipenna kamkampilan ken dagiti tulang ti pangada pagparti nga im-imuko,” iti kasta inaramatna ti isu met laeng a Hebreo a termino kas pangiladawan iti kinagaramugam.

Nangaramid ni Josue kadagiti “imuko a pamulinawen” nga usarenna iti panangkugit iti annak ti Israel idiay Gibeat-haaralot. (Jos 5:2-4) Ti maysa a paset ti Hebreo a termino a tumukoy kadagitoy nga imuko ket cheʹrev, a kaaduanna a naipatarus a “kampilan.” (Idiligyo ti Jos 5:2, Rbi8 ftn.) Ti kadawyan a “Canaanita” nga imuko a pamulinawen ket agarup 15 cm (6 pul.) ti kaatiddogna, pamuskolen ti tengngana ken dua ti tademna.

Dagiti eskriba ken dagiti sekretario kadagidi kadaanan a tiempo nagusarda iti maysa a kita ti imuko a pagpugas ken pangpatirad kadagiti runo a plumada. Dinakamat ti Jeremias 36:23 ti maipapan iti “imuko ti sekretario” a naaramat a pangpirsay iti maysa a lukot ti libro nga insurat ni Jeremias iti panangiwanwan ni Jehova.

Adu a kadaanan nga imuko a gambang ti addaan iti nalinteg a dawa a 15 agingga iti 25 cm (6 agingga iti 10 pul.) ti kaatiddogna; adda met nasarakan a sumagmamano nga imuko a kimmawweng ti murdongda. Masansan a sanganayon dagiti putan ken tadem. Ti dadduma a putan naaramid iti kayo ken naikapet iti dawa.

Piguratibo a tukoyen ti Proverbio 23:1, 2 ti maysa nga imuko, nga isingasingna ti ‘panangikabil iti imuko iti karabukob ti maysa’ no makipangpangan iti ari. Nabatad nga ipagpaganetget daytoy nga iti kasta a kasasaad kasapulan ti panangmedmed ti maysa iti ganasna a mangan.