KASUMBA

Aniaman kadagiti kita ti mulmula nga addaan kasla ragadi ti pingirna a bulbulong a gagangay a napuskol ti pannakabungonna kadagiti makasalugsog a muldot nga addaan iti nagatel a tubbog. No masagid, matukkol dagiti murdong dagiti muldot, ket dagiti natirad a natukkol a murdong sumalput iti kudil, a pakaigapuan ti iseserrek ti tubbog iti sugat. Di kumurang nga uppat a kita ti kasumba ti pagaammo nga adda idiay Palestina, a ti kadawyan unay isu ti kasumba ti Roma (Urtica pilulifera), magtenganna ti katayag a 1.8 m (6 pie) ken nangnangruna a masarakan iti nagtetengngaan dagiti rebba.

Dagiti Hebreo a termino a cha·rulʹ (Pr 24:31; Sof 2:9) ken qim·mohsʹ (Isa 34:13; Os 9:6) nayaplikarda kadagiti mula a mangsaknap kadagiti nabaybay-an a talon ken rebrebba. Iti Job 30:7, ti pannakatukoy ti cha·rulʹ ipasimudaagna ti natayag a mulmula. Ti sabali pay a Hebreo a sao a sir·padhʹ (“siitan,” KJ; “kasumba,” Ro; “makasalugsog a kasumba,” NW) ket naiduma iti arrayan.​—Isa 55:13.

Iti Proverbio 24:31 ti maysa a porma ti sao a qim·mohsʹ (“kalkalunay,” AT; “sisiitan,” KJ; “dakes a ruot,” NW) matmatan ti sumagmamano kas pumadpada iti cha·rulʹ. Gapuna pagarupen ti sumagmamano nga eskolar a ti qim·mohsʹ tukoyenna dagiti dakes a ruot iti pangkaaduan; ti dadduma patienda a ti cha·rulʹ mabalin a sapasap a termino nga agaplikar iti nakudidit a kaykayo. Ti pannakaipatarus ti cha·rulʹ kas “dagiti siitan” iti Job 30:7 sinupiat met ti sumagmamano maibatay iti saan a sidadaan a panagtarigagay dagiti tattao nga agsalinong iti sirok dagiti kasumba. Iti awanan danum a rehion, nupay kasta, mabalin a gundawayan dagiti tattao ti aglinong kadagiti natatayag a kasumba wenno, gapu iti bisin, masarakan ida a mangum-ummong kadagitoy a mula kas pagtaraon. Isu a mayatanup ti patarus.