KONEHO ITI KABATUAN
[Heb., sha·phanʹ].
Ti Hebreo a sao naipatarus met a “hyrax” (JB, ftn) ken “conejo.” (KJ). Ti koneho iti kabatuan umar-arngi unay iti maysa a dakkel a koneho ngem addaan kadagiti ababa, nagtimbukel a lapayag, ababa a gurong, ken gistay awanan iti ipus. Addaan dagiti sakana kadagiti mabennat nga ap-ap iti dapan. Ti koneho iti kabatuan agnanaed kadagiti nabato a lugar, a pakasarakanna kadagiti abut ken rengngat a mabalinna a pagpaknian a sidadaras no adda uray kabassitan a pagilasinan ti peggad. Nupay managbabain unay ti kasisigudna, daytoy a parsua kabaelanna ti kumagat a sirurungsot babaen kadagiti makinsango a ngipenna no maipiskot iti maysa nga abut. Daytoy nga animal ket mangmangan iti mulmula. Ti kita a natukoy iti Biblia nabatad nga isu ti pagaammo kas Procavia syriaca.
Ti sumagmamano sinupiatda ti pannakaklasipikar dayta iti Kasuratan kas parsua nga agngatingat ngem saan a nagpisi ti kukona. (Le 11:5; De 14:7) Nupay kasta, ti zoologo a ni Hubert Hendrichs, iti panangpaliiwna kadagiti koneho iti kabatuan idiay Hellabrunn Zoological Gardens iti asideg ti Munich, Alemania, naimatanganna a dagitoy a parsua addaanda kadagiti naisangsangayan a tignay a panagngalngal ken panagalimon. Natakuatanna a dagiti koneho iti kabatuan aktual nga agngatingatda manipud 25 agingga iti 50 a minuto iti kada aldaw, masansan nga iti rabii. Ti Aleman a pagiwarnak nga Stuttgarter Zeitung ti Marso 12, 1966, inkomentona maipapan iti daytoy a takuat: “Nupay daytoy a kinapudno saan a pagaammo iti maawat a zoolohia kadagiti naglabas, saan a kabarbaro dayta. Iti maikasangapulo ket maysa a kapitulo ti Levitico . . . masarakanyo dayta.”
Nakuna met a dagiti nagkuko a ramramay ti koneho iti kabatuan ket mamindua a naglengngan. Nupay kasta, narigat a kunaen a dagiti kamauna ti koneho iti kabatuan, a ti tunggal maysa addaan uppat a ramay nga agpatingga kadagiti kasla kuko a murdong, ken dagiti kamaudi, a ti tunggal maysa addaan tallo a ramay ken katupag a bilang ti babassit a kuko, umarngida iti saka a kameng iti maysa a ‘nagpisi ti kukona’ a kas iti baka.
Sawen ti Kasuratan ti maipapan iti nainkasigudan a sirib daytoy bassit a parsua. Nupay saan a “nabileg,” ti koneho iti kabatuan malitupanna ti kasla kinaawan gawayna babaen ti panagnaedna kadagiti di madanon a nabato a disso.—Sal 104:18; Pr 30:26.