Buybuya Manipud Naikari a Daga

Nazaret​—Pagtaengan ti Mammadto

“KET dagiti adu a tattao kinunada: ‘Daytoy isu ni mammadto a Jesus, a taga Nazaret sadi Galilea!’” Wen, uray pay bayat ti ministerio ni Jesus, uray laeng ti panangdakamat kenkuana ipalagipna ti nakalatlataken a siudad ti Nazaret. Gapuna, dagidiay umay a mangtiliw kenkuana saanda a kinuna a birbirukenda ni Jesus no di ket ni “Jesus a Nazareno.”​—Mateo 21:11; 26:71; Juan 18:3-5; Aramid 26:9.

Ti retrato iti ngato ipakpakitana no aniat’ makitayo no sarungkaranyo ti Nazaret itatta. Daytat’ dakdakkel ngem idi immay ti anghel idiay “siudad ti Galilea a managan Nazaret” a mangibaga ken Maria nga isikognanto ti Anak ti Dios. (Lucas 1:26-33) Idi, ti Nazaret ket arig laeng ti bassit a purok a naipakita iti sumaganad a panid, kuadrado a balbalay a naur-urnong iti sikigan ti turod. Nalabit a da Jose ken Maria naggianda iti maysa a balay a kaasping dagitoy. Ngem sakbay la unay ti panagpasngay ni Maria, masapul a mapanda iti abagatan idiay Betlehem, ket sadiay a naiyanak ni Jesus. Iti kamaudianan nagkamangda idiay Egipto tapno masalakniban ti ubing manipud kadagiti makapapatay a gakat ni Herodes. Kalpasan dayta, “nagsublida sadi Galilea idiay ilida a Nazaret.”​—Lucas 2:4, 39; Mateo 2:13-23.

Gapuna dimmakkel ni Jesus, saan nga idiay nakaap-apura a sentro kas ti Jerusalem wenno Tiberias, no di ket iti naulimek a lugar. Ti Nazaret adda iti maysa a ginget a nalawlaw dagiti turturod ti Makimbaba a Galilea, a sadiay aglaplapusanan dagiti binukel, ubas, olibo, ken igos. Tinagiragsak dayta ti makaay-ayo a nalalamiis a kalgaw, ngem dagiti kalam-ekna saanda a nakaro kas iti Makingngato a Galilea.

Sinuportaran ni Jose ti asawana, dagiti annakna a lallaki, ken babbai babaen ti panagtrabahona kas karpentero, nalabit addaan ti pagtrabahuan kas iti daytoy idiay moderno a Nazaret. Mabalin nga isut’ agar-aramid kadagiti biga ti atep ken ruruangan a kayo para kadagiti balbalay iti ili, wenno dagiti lamisaan, pagtugawan, ken dadduma a muebles a kayo. Ammotayo a ni Jesus nagbuybuya ken nagadal, ta uray isu ket naawagan met “ti allawagi.” (Marcos 6:3; Mateo 13:55) Ti obra nga agrikultura iti aglawlaw ti Nazaret ti nalabit nangiturong kadagiti dadduma pay nga obra. Nalabit nangsukog ni Jesus iti sangol kas ti makita kadagitoy nga an-animal. Kabayatanna, mabalin nga inus-usar ni Jose dagiti rimientana a mangaramid kadagiti arado wenno dagiti pasagad a pagirik a maguyod iti likudan ti sangol.​—2 Samuel 24:22; Isaias 44:13.

Kas maysa a barito, nalabit pinagpagna ni Jesus ti lugar iti aglawlaw ti Nazaret, kas idiay “Cana ti Galilea,” 13 kilometros iti amianan, a sadiay iti kamaudianan inaramidna ti umuna a milagrona. (Juan 2:1-12) No magna ti agarup 10 kilometros iti abagatan a daya nga agturong idiay Lobong ti Jezreel ken idiay Turod ti More, madanon ni Jesus ti siudad ti Nain, a makita iti panid 17.a (Oc-ocom 6:33; 7:1) Lagipenyo a bayat ti umuna a panagdaliasatna a mangaskasaba, nasabat ni Jesus ti maysa a pompon iti asideg ti Nain. Natignay ti asi, pinagungarna ti anak a lalaki ti balo.​—Lucas 7:11-16.

Ti Nazaret ket saan a makita iti aniaman kadagiti kangrunaan a ruta a lumasat iti daga, ngem nalaka laeng ti panangdanonna kadagita a kalsada. Makitayo daytoy manipud iti abbong a mapa ti 1990 Calendar of Jehovah’s Witnesses, nga addaan met ti dakdakkel a retrato ti Nazaret itatta. Ti daya-laud a ruta a lumasat iti Lobong ti Jezreel ti nangisilpo iti puerto ti Acre, wenno Ptolemais, iti Baybay ti Galilea ken Lobong ti Jordan. Bumallasiw iti dayta ket maysa a ruta nga aggaput’ abagatan manipud Damasco ken sumalog a lumasat iti Samaria agturong Jerusalem.

Ti Nazaret addaan kabukodan a sinagoga, ket idi karrugi ti ministeriona, napan ni Jesus sadiay “kas ugalina.” Binasana ti Isaias 61:1, 2, nga inyaplikarna dayta iti bagina. Kasanot’ panagrikna dagiti umili, a dadduma kadakuada ti nakakita kenkuana a dimmakkel ken nangbayad pay kenkuana kadagiti trabahona kas allawagi? Makapungtotda ket isut’ pinadpadasda nga itappuak iti derraas, ngem nakatalaw ni Jesus. (Lucas 4:16-30) Kaawatan, dimmanon ti sao idiay Nazaret maipapan kadagiti naaramidanna idiay Nain ken dadduma pay, ta idi isut’ nagsubli ken nangisuro iti lokal a sinagoga, awan asinoman ti nagsao maipapan ti panangpapatay kenkuana. Kaskasdi, “ket saan a nagaramid sadiay kadagiti adu a datdatlag,” ta dagiti am-ammona idiay Nazaret saanda a namati kenkuana kas maysa a mammadto.​—Mateo 13:53-58.

Inlanad ni Marcos ti reaksion ni Jesus: “Ti mammadto saan a maidayaw idiay ilina met laeng ken kadagiti kakabagianna ken idiay balayna.” Anian a nakaayay-ay ta daytoy ket pudno iti adu idiay Nazaret. Kaskasdi, mabalintay a panunoten dayta a siudad kas ti ili ti Mammadto a pinilitayo a padayawan.​—Marcos 6:4.

[Dagiti Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Ladawan iti panid 17]

[Ladawan iti panid 17]

[Ladawan iti panid 17]