Ti Panagdayaw nga Anamongan ti Dios

Mayaplikar met ti kaaduan a Hebreo ken Griego a sasao a mangipasimudaag iti panagdayaw kadagiti tignay malaksid iti panagdayaw. Nupay kasta, ti konteksto ti mangdeterminar no ania ti kaipapanan dagiti sao.

Ti maysa kadagiti Hebreo a sao a mangipasimudaag iti panagdayaw (‛a·vadhʹ) kaipapananna “agserbi.” (Genesis 14:4; 15:13; 29:15) Ti panagserbi wenno panagdayaw ken Jehova sapulenna ti panangtungpal kadagiti amin a bilinna, panangaramid iti pagayatanna kas maysa a naidedikar a naan-anay kenkuana. (Exodo 19:5; Deuteronomio 30:15-20; Josue 24:14, 15) Gapuna, ti panangannurot ti maysa iti aniaman a ritual wenno tignay ti debosion a naiturong kadagiti dadduma a didiosen kaipapananna ti panangtallikudna iti pudno a panagdaydayaw.​—Deuteronomio 11:13-17; Oc-ocom 3:6, 7.

Ti sabali pay a Hebreo a termino a mangipasimudaag iti panagdayaw ket hish·ta·chawahʹ, a ti kangrunaan a kaipapananna ket “agdumog” (Proverbio 12:25), wenno agruknoy. Nupay mabalin a maysa laeng a tignay ti panagraem wenno nadayaw a panangbigbig iti sabali a tao ti kasta a panagruknoy (Genesis 19:1, 2; 33:1-6; 37:9, 10), mabalin a maysa met dayta nga ebkas ti panagdayaw, a mangipamatmat iti panagraem ken panagyaman ti maysa iti Dios ken panagpasakopna iti pagayatanna. No maaramat a mainaig iti pudno a Dios wenno kadagiti ulbod a didiosen, ti sao a hish·ta·chawahʹ ket mainaig no dadduma iti daton ken kararag. (Genesis 22:5-7; 24:26, 27; Isaias 44:17) Ipamatmat daytoy a kannawidanda idi ti agruknoy no kasta nga agkarkararag wenno agidatdatonda.

Ti kaipapanan ti Hebreo a sao a sa·ghadhʹ (Isaias 44:15, 17, 19; 46:6) ket “panagpakleb.” Masansan a mainaig iti panagdayaw ti Aramaico a katupag daytoy (Daniel 3:5-7, 10-15, 18, 28), ngem naaramat dayta idiay Daniel 2:46 a tumukoy iti panagraem ni Ari Nabucodonosor ken Daniel, a nagpakleb iti sanguanan ti mammadto.

Ti Griego a verbo a la·treuʹo (Lucas 1:74; 2:37; 4:8; Aramid 7:7) ken ti nombre a la·treiʹa (Juan 16:2; Roma 9:4) ipasimudaagda ti panangipaay iti saan laeng a gagangay, naindagaan a serbisio no di ket sagrado a serbisio.

Umarngi la unay ti Griego a sao a pro·sky·neʹo iti Hebreo a termino a hish·ta·chawahʹ a mangipamatmat iti panagruknoy ken, no dadduma, panagdayaw. Nausar ti termino a pro·sky·neʹo a mainaig iti panagruknoy ti maysa nga adipen iti maysa nga ari (Mateo 18:26) kasta met iti tignay a kinalikaguman ni Satanas idi nga indiayana ken Jesus dagiti amin a pagarian ti lubong ken ti kinadayagda. (Mateo 4:8, 9) No nagtulnog koma iti Diablo, no kasta impasimudaag koma ni Jesus ti panagpasakopna ken Satanas ken pinagbalinna ti bagina nga adipen ti Diablo. Ngem nagkedked ni Jesus, a kunana: “Pumanawka, Satanas! Ta adda a naisurat, ‘Ni Jehova a Diosmo ti masapul a daydayawem [porma ti Griego a pro·sky·neʹo wenno, ti Hebreo a hish·ta·chawahʹ iti salaysay ti Deuteronomio nga inadaw ni Jesus], ket kenkuana laeng ti masapul a pangipaayam ti sagrado a panagserbi [porma ti Griego a la·treuʹo wenno ti Hebreo nga ‛a·vadhʹ].’” (Mateo 4:10; Deuteronomio 5:9; 6:13) Kasta met, ti panagdayaw, panagruknoy, wenno panagrukbab iti “atap nga animal” ken iti “ladawanna” ket nainaig iti panagserbi, ta ipakpakita dagiti managdaydayaw a supsuportaranda “ti atap nga animal” ken ti “ladawanna” babaen ti pannakamarkada iti ima (a pagserbi ti maysa) wenno iti muging (a makita ti isuamin). Tangay ti Diablo ti nangted ti kinaturay ti atap nga animal, ti panagdayaw iti atap nga animal kaipapananna, iti kinapudnona, ti panagdayaw wenno panagserbi iti Diablo.​—Apocalipsis 13:4, 15-17; 14:9-11.

Naadaw dagiti dadduma pay a Griego a sasao a nainaig iti panagdayaw iti eu·se·beʹo, thre·skeuʹo, ken seʹbo·mai. Ti sao nga eu·se·beʹo kaipapananna, “mangipaay iti nadiosan a debosion iti” wenno “agrukbab, pagraeman.” Idiay Aramid 17:23 naaramat daytoy a termino a mainaig iti nadiosan a debosion wenno panagrukbab nga ipapaay dagiti taga Atenas iti “Dios a Di Am-ammo.” Ti nombre a thre·skeiʹa, a mangipasimudaag iti maysa a “kita ti panagdaydayaw,” pudno man wenno ulbod, ket naggapu iti thre·skeuʹo. (Aramid 26:5; Colosas 2:18) Ti maysa a pakaidumaan ti pudno a panagdaydayaw nga inalagad dagiti Kristiano isu ti pudpudno a pannakaseknan kadagiti napanglaw ken naan-anay a pannakaisina iti nadangkes a lubong. (Santiago 1:26, 27) Ti sao a seʹbo·mai (Mateo 15:9; Marcos 7:7; Aramid 18:7; 19:27) ken ti nainaig a termino a se·baʹzo·mai (Roma 1:25) kaipapananna, “agraem; agrukbab; agdayaw.” Ti nombre a seʹba·sma ti sao a naaramat para kadagiti nakaiturongan ti panagdayaw wenno debosion. (Aramid 17:23; 2 Tesalonica 2:4) Naggapu ti dua a sabali pay a termino iti isu met laeng a pamunganayan a verbo, nga addaan iti prefix a The·osʹ, Dios. Dagitoy a sao ket the·o·se·besʹ, kayatna a sawen, “managraem-Dios” (Juan 9:31), ken the·o·seʹbei·a, a kaipapananna, “panagraem iti Dios.” (1 Timoteo 2:10) Dagitoy a dua a termino ti katupag ti sao nga Aleman para iti “publiko a panagdayaw,” nga isu ti, Gottesdienst (kombinasion ti “Dios” ken “panagserbi”).

Ti laeng panagdayaw dagidiay agtigtignay a maitunos iti pagayatanna ti anamongan ni Jehova a Dios. (Mateo 15:9; Marcos 7:7) Kinuna ni Jesu-Kristo iti maysa a Samaritana: “Um-umayen ti oras a saankayton nga agdaydayaw iti Ama iti daytoy a bantay [Gerizim] wenno idiay Jerusalem. Agdaydayawkayo iti dikay am-ammo; agdaydayawkami iti am-ammomi . . . Nupay kasta, um-umayen ti oras, ket isu dayta itan, inton dagiti pudno a managdaydayaw agdaydayawdanton iti Ama buyogen ti espiritu ken kinapudno, ta, pudno unay, ti Ama sapsapulenna dagiti kakasta nga agdaydayaw kenkuana. Ti Dios maysa nga Espiritu, ket dagidiay agdaydayaw kenkuana masapul nga agdaydayawda a buyogen ti espiritu ken kinapudno.”​—Juan 4:21-24.

Nabatad nga ipakita dagiti sasao ni Jesus a saan nga agpannuray ti pudno a panagdayaw iti kaadda wenno panangaramat kadagiti makita a bambanag ken kadagiti geograpikal a lokasion. Imbes nga agpannuray iti maysa a banag a makita wenno maarikap, al-alagaden ti pudno a managdaydayaw ti pammati ket, sadinoman ti yanna wenno aniaman ti adda iti aglawlawna, salimetmetanna ti kababalin a mangipamatmat iti panagdayaw. No kasta, isut’ agdaydayaw, saan a babaen ti tulong ti maysa a banag a makita wenno maarikap, no di ket iti espiritu. Yantangay adda kenkuana ti kinapudno nga impalgak ti Dios, ti panagdaydayawna ket maitunos iti kinapudno. Gapu ta naammuanna ti Dios babaen ti Biblia ken pammaneknek nga agtigtignay ti espiritu ti Dios iti biagna, ti tao nga agdaydayaw iti espiritu ken kinapudno awan duadua nga ‘ammona ti daydayawenna.’