Nasayaat a Panangidaulo—Ti Sangalubongan a Karit
Mannurat ken mannaniw ti lalaki. Napno ti pusona iti namnama iti masanguanan. Agarup 90 a tawen ti napalabas, inarapaapna ti maysa a lugar “nga awan buteng ken adda kompiansa; a libre ti pannakaammo; a saan a nawarawara ti lubong gapu kadagiti nasionalistiko a pagbeddengan; a pudno dagiti sasao; [ken] awan sarday ti panagregget a mangragpat iti kinaperpekto.”
INYEBKAS ti mannurat ti namnamana a maysa nga aldaw, kastanto ti kasasaad ti pagilianna ken ti intero a lubong. No sibibiag pay koma ita daytoy a mannaniw a nangabak iti Nobel Prize, sigurado a napalalo ti pannakaupayna. Iti laksid dagiti idudur-as ken kabbaro a takuat, kimmaro ti pannakawarawara ti lubong. Ken agtultuloy a nalidem ti masakbayan ti sangatauan.
Idi nayimtuod no apay a bimtak ti kellaat a kinaranggas iti nagbaetan ti nadumaduma a grupo iti pagilianna, tinukoy ti maysa a mannalon ti ibilangna a maysa a makagapu. “Gapu kadagiti dakes a mangidadaulo,” kinunana. Iti librona a Humanity—A Moral History of the Twentieth Century, kasta met laeng a panangmatmat ti inyebkas ti historiador a ni Jonathan Glover, a kunkunana: “Saan a basta kellaat a nagpinnatay ti agsabali a puli [iti maysa a pagilian] gapu iti panagginnura dagiti tribu, no di ket implano daytoy dagiti tattao nga agtarigagay a mangtaginayon iti pannakabalinda.”
Idi naggugubat ti dua a republika iti dati a Yugoslavia idi rugrugi ti dekada 1990, insurat ti maysa a periodista: “Adu a tawen a naragsak a nagkakaduakami, ngem ita, patayenmi uray dagiti maladaga ti kabangibangmi a republika. Ania ti mapaspasamak kadakami?”
Rinibu a kilometro manipud iti Europa ken Africa isu ti pagilian ti India, ti nakayanakan ti mannaniw a nadakamat itay. Iti maysa a lektiur a napauluan “Makapagtalinaed Kadi ti India kas Maysa a Pagilian?,” kinuna ti autor a ni Pranay Gupte: ‘Nupay agarup 70 porsiento iti nagdakkel a populasion ti India ti saan pay nga agedad iti 30, awan ti papangulo a mabalin nga agserbi kas nasayaat nga ulidan.’
Iti dadduma a pagilian, adda dagiti pangulo a naglusulos iti puestoda gapu ta naidarumda iti panagkunniber. Iti nadumaduma ngarud a rason, nabatad nga agkurang ti lubong kadagiti nasayaat a mamangulo. Dagiti kasasaad ti mangpaneknek iti kinaagpayso ti sasao ti maysa a propeta a nagbiag agarup 2,600 a tawenen ti napalabas. Kinunana: “Saan a kukua ti naindagaan a tao ti dalanna. Saan a kukua ti tao a magmagna uray ti panangiturong iti addangna.”—Jeremias 10:23.
Adda kadi solusion kadagiti agdama a parikut ti lubong? Asino ti mangidaulo iti sangatauan agturong iti maysa a lubong a saan a nawarawara wenno saan a napno iti buteng ti kagimongan dagiti tattao, a libre ken naruay ti umiso a pannakaammo, ken agturong ti sangatauan iti kinaperpekto?
[Picture Credit Line iti panid 3]
Fatmir Boshnjaku