Ammoyo Kadi?

Ania ti adda iti panunot ni Pablo idi dinakamatna ti maipapan iti “martsa ti panagballigi”?

▪ Insurat ni Pablo: “Pagyamanan iti Dios a kanayon a mangiturturong kadatayo iti martsa ti panagballigi a maikuyog iti Kristo ken mangipabigbig iti sayamusom ti pannakaammo kenkuana babaen kadatayo iti tunggal lugar! Ta iti Dios nabanglotayo a sayamusom ni Kristo kadagidiay maisalsalakan ken kadagidiay madaddadael; kadagidiay naud-udi a nadakamat maysa a sayamusom nga agtaud manipud ken patay nga agturong ken patay, kadagidiay immun-una a nadakamat maysa a sayamusom nga agtaud manipud iti biag nga agturong iti biag.”​—2 Corinto 2:14-16.

Tuktukoyen ni apostol Pablo ti kaugalian dagiti Romano a panangangay iti prosesion wenno martsa ti panagballigi a mangpadayaw iti maysa a heneral a nagballigi a nangparmek kadagiti kabusor ti Estado. Kadagita nga okasion, maiparang iti publiko dagiti samsam ken balud a kabusor ken maidaton dagiti baka bayat ti panangpadayaw ti publiko iti heneral ken iti buyotna. Kalpasan ti prosesion, maidaton dagiti baka ken mapapatay ti adu a balud.

Ti piguratibo a sasao a ‘nabanglo a sayamusom ni Kristo’ a mangisimbolo iti biag para iti dadduma ken ipapatay para iti sabsabali ket “mabalin a mainaig iti kaugalian dagiti Romano a panangpuor iti insienso iti dalan bayat ti prosesion,” kuna ti The International Standard Bible Encyclopedia. “Ti ayamuom a mangisimbolo iti balligi dagiti mannakigubat ipalagipna kadagiti kautibo ti agur-uray a pannakapapatayda.”a

Ania dagiti “nangato a disso” a masansan a dakamaten ti Hebreo a Kasuratan?

▪ Idi dandanin sumrek dagiti Israelita iti Naikari a Daga, imbaga ni Jehova kadakuada a dadaelenda amin dagiti lugar a pagdaydayawan dagiti Canaanita nga agnanaed sadiay. Imbilin ti Dios: “Masapul a . . . dadaelenyo dagiti amin a rebultoda a bato, ket amin dagiti ladawanda a sinukog a metal rebbeng a dadaelenyo, ket amin dagiti sagrado a nangato a dissoda rebbeng a talipuposenyo.” (Numeros 33:52) Dagitoy a lugar ti palso a panagdayaw ket mabalin a tukoyenna dagiti nawayang a disso iti tapaw ti turod wenno naibangon a plataporma iti dadduma a lugar, kas iti sirok dagiti kayo wenno kadagiti siudad. (1 Ar-ari 14:23; 2 Ar-ari 17:29; Ezequiel 6:3) Nalabit addaan dagitoy iti altar, sagrado nga adigi wenno teddek, imahen, paginsiensuan, ken dadduma pay nga alikamen iti panagdayaw.

Sakbay a naibangon ti templo idiay Jerusalem, dagiti Israelita dinaydayawda ni Jehova kadagiti naituding a lugar nga awagan ti Biblia a nangato a disso. Ti mammadto ti Dios a ni Samuel ket nagidaton kadagiti sakripisio “kadagiti nangato a disso” iti di nainaganan a siudad iti Zuf. (1 Samuel 9:11-14) Ngem idi naibangonen ti templo, adu nga ari a matalek ken Jehova ti nangikagumaan a mangdadael kadagiti “nangato a disso” iti Israel.​—2 Ar-ari 21:3; 23:5-8, 15-20; 2 Cronicas 17:1, 6.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 23]

Paset ti kitikit a mangiladawan iti prosesion ti panagballigi dagiti Romano idi maikadua a siglo K.P.

[Credit Line]

Naretrato iti pammalubos ti British Museum

[Ladawan iti panid 23]

Tedda dagiti sagrado nga adigi, idiay Gezer