Panangmatmat iti Lubong
Dagiti Pakdaar iti Panagbiahe
Tapno lapdan ti panagsakit ti bituka, dagiti turista iti Lumaud kadagiti Rumangrang-ay a Pagpagilian ti masansan a maibaga kadakuada ti panangnayonda iti lokal a danum iti alkohol wenno liklikan a naan-anay ti pananginum iti danum. Ngem dagitoy nga addang saanda nga ipanamnama ti balligi, sigun kadagiti managsirarak manipud iti University of Texas. Maysa a managsirarak, ni Dr. Herbert L. DuPont, kunaenna a “ti kaadu ti alkohol mabalin a nakaad-adu” tapno malapdan ti mangpataud iti panagibleng a bakteria ta ti panangilaok iti alkohol iti danum ti “saan a pudno a praktikal a singasing.” Malaksid iti dayta, kuna ni DuPont, ti narugitan a taraon imbes a danum ti kangrunaan a gubuayan iti impeksion iti bituka ti managbiahe. Ibalakadna kadagiti turista a manganda laeng kadagiti naipapudot a taraon, prutas a citrus, dagiti namaga a taraon a kas ti tinapay ken tortillas, ken dagiti nasasam-it a bambanag a kas iti jelly.
Kabbaro a ‘Genetic Codes’ a Nasarakan
“Nanipud pay idi dagiti molekular a biologo nasarakanda ti ‘genetic code’ idi 1960s, nangaladan iti addang a pakapnekan iti pannakasarakda a tunggal organismo a sukimatenda ti mangusar iti isu met laeng a paglintegan,” kuna ti Science Digest. Ngem di pay nabayag dagiti biologo idiay Estados Unidos, Europa, ken Japan sinaggaysa a nasarakanda ti dua a nagduma a pagalagadan kadagiti lima a kita ti maysa-selula nga organismo. “Ti kinapudno nga adda ti nagdudumaan ti mangipaay iti kangrunaan a karit kadagiti manamati iti teoria iti ebolusion,” kuna ti report. Apay? Agsipud ta, kuna ni John Preer, Jr., pangulo ti maysa kadagiti grupo nga Americano a nakasarak iti dayta, “narigat a panunoten no kasano ti itataud ti maysa a pagalagadan iti sabali a saan nga ikabit ti isuamin iti selula.”
Napaay a Panagkedked iti Nazi
Dagiti pannakabagi ti Iglesia Katolika a naggigimong idiay Düsseldorf, Alemania, nga agsasarita maipapan iti tema ti panagkedked kadagiti Nazi bayat ti turay ni Hitler ti pinagsiddaaw ti 83-años nga obispo iti Düsseldorf, ni Dr. Carl Klinkhammer. Kinunana, kas naipadamag idiay Rheinische Post, nga isu “ammona a naimbag no siasino iti iglesia ti saan a nagkedked. Iti panangbabalawna, ninagananna dagiti kangrunaan a miembro iti Aleman nga obispo iti dayta a tiempo, da Kardinal Faulhaber iti Munich, Bertram iti Breslau, ken Schulte ken Frings iti Cologne a ‘dagitoy amin miembroda iti panagkedked.’” Ti report ti pagiwarnak maipapan iti panagsasarita intuloyna: “Babaen ti tulong dagiti adu a naadaw manipud kadagiti sermon, sursurat ti papa, kablaaw babaen iti telegrama ken Hitler, agraman dagiti dadduma pay a sursurat manipud kadagiti Aleman nga obispo, isut’ nagballigi a nangipakita a, maisupadi iti tarigagay dagiti adu a papadi ken dadduma a paspasurot, dagitoy a papadi saanda laeng a busoren ti panangipakita iti aniaman a panangbusor kadagiti [Nazi] no dumtengda iti pannakabalin no di ket makita met kadakuada ti ‘kakaisuna a namnama iti pannakaisalakan manipud sosialismo ken komunismo.’”
Panagkurang ti Daga iti Egipto
Sakbay ti pannakaleppas ti Aswān High Dam ti Egipto idi 1966, “adda adu unay a maiyanud a daga [manipud iti tinawen a panaglayus ti karayan Nilo] ta ti Egipto pulos a saan a mangibangon ti aniaman a banag, malaksid no tarigagayanna ti maysa a banag a naisangsangayan, kas ti piramid,” kuna ti New Scientist. Dagiti pagtaengan maaramidda kadagiti nalabaga a ladrilio—a mapataud kadagiti babassit a pagurnuan manipud kadagiti naglalaok a makinrabaw a daga, darat, ken danum—isuda a naisangsangayan a buya idiay Egipto. Ngem itan ti gobierno nangipaulogen ti maysa a kampania a maibusor iti panangaramid kadagiti ladrilio manipud iti pitak. Apay? Agsipud ta ti Egipto, gapu iti umad-adun a populasionna, napukawnan ti adu unay a kataltalonan gapu iti panangpataud kadagiti ladrilio. Ita, dagiti mannalon makaaramidda iti maminsangapulo a daras nga ad-adu pay a kuarta babaen ti panangilakoda iti maysa nga acre a rabaw ti daga ngem ti panangtalon iti dayta. Ngem ti panagkali ti mangipababa iti patas ti daga, ket dadaelenna ti irigasion, ken paaduenna ti kaadu ti asin iti daga. Dagiti Egipcio ikkatenda ti agarup 20,000 nga acres (8,000 ha) a makinrabaw a daga manipud idi naibangon ti Aswān High Dam.
Epedemia ti Di Umiso a Panangusar
“Ti computer hacking—a kaipapananna ti panangusar iti kompiuter iti saan a legal a panggep—ket maysan nga epedemia kadagiti managusar ti kompiuter a tin-edyer,” kuna ti New York Daily News. “Dagiti agtutubo a mangusar iti kompiuter iti di umiso a pamay-an kasapulanda laeng ti maysa a kompiuter iti pagtaengan, maysa a modem (alikamen a mangipalubos kadagiti kompiuter a makisarita iti telepono), maysa a buton ti telepono ken 10 minutos a panangbilin iti maysa a gayyem tapno maammuanna dagiti adu nga impormasion, ti panangsingir ti awag a long distance babaen ti panangusar ti numero ti telepono ti maysa a tao, wenno singirenna ti bayad ti ginatangna iti credit card ti maysa a ganggannaet.” Kuna pay ti report: “Kuna dagiti eksperto a sumagmamano laeng a sistema ti makabael a mangibtur iti panangallilaw ti maysa nga ubing babaen iti maysa a kompiuter ken ti panangpapatay iti ngudot’ lawas.” Ibaga dagiti autoridad a ti krimen iti kompiuter ket maysan nga epedemia kadagiti agtutubo gapu ta adu a nagannak ti di mangikankano iti ar-aramiden dagiti annakda.
“Ti Papa: Kagudua ti Presio”
Dayta ti mensahe iti tawa ti maysa a pagtagilakuan kadagiti pakalaglagipan idiay ili ti Montreal a mangiparangarang iti kasasaad dagiti managlako kalpasan ti ibibisita ti papa iti Canada. Ti pagiwarnak a Pranses-pagsasaona a La Presse kinunana a dagiti managlako ‘sinarangetda ti di panangikankano’ iti biang ti publiko maipapan iti pananggatang kadagiti nabati a kamiseta, pagikkan kadagiti tulbek, kalendario, dagiti ay-ayam a kard, ken ladladawan ti papa. Adu a managlako ti naibati nga addaan kadagiti adu a saanen a malako a bambanag. Nupay no ti naglakuan kadagiti opisial a pakalaglagipan ti naggatad iti agarup $4.6 milion, ti interamente a panaglako saan a makagunggona, kuna ti La Presse.
Babbai a Managtabako
Ti pannakapilit dagiti babbai a mangusar iti tabako umad-adu. Ti Daily Post iti Liverpool ipadamagna a dagiti magasin iti babbai idiay Britania naglaonda iti promedio a 12 panid a mangipakpakaammo iti sigarilio iti tunggal ruar. Anian a nakapegpeggad, nupay kasta, ti ugali? Ti kanser iti bara, a masansan mainaig iti panagtabako, isu ti kangrunaan a manangpapatay kadagiti babbai a nasursurok ngem 55 ti tawenna idiay Scotland. Ti British Medical Association ipabiangna ti ipapatay ti ngangngani 33,000 a babbai idiay Britania idi 1983 iti sakit a pinataud ti panagtabako. Kasta met, namakdaar a dagiti kabbaro a pammaneknek inaigda ti panagsigarilio iti kanser iti alangaang. Ngem adu a babbai ti saan nga agsardeng nga agtabako, kuna ti managsirarak a ni Dr. Bobbie Jacobson, a dadduma ti agamak a lumukmegda.
Pannakaopera—Estilo ti “Assembly Line”
Lima a siruhano iti mata, a nakatugaw a mangsirsirip kadagiti mikroskopio iti nakasilsileng nga stainless steel a kuarto ken nakakawes kadagiti maskara ken bata a pagopera ti agur-uray iti panangrugi ti “assembly line.” Maysa a buton ti maitalmeg, aglukat ti sarming a ruangan, ket ti kankanayon a panagsangpet dagiti pasiente nga adda kadagiti lamisaan a pagoperaan ti lumasat kadagiti riles nga agturong iti tunggal estasion a pagtrabahuan. Kalpasan ti 15 minutos dagiti lamisaan ti rummuar iti sabali a ruangan a sarming, ti lima addang a pannakaopera ti pasiente a maipaay ti myopia, wenno nearsightedness, makompleton. Ti eksena daytoy naisangsangayan a panagopera iti mata isu idiay Moscow Research Institute of Eye Microsurgery nga iturturong ni Dr. Svyatoslav Fyodorov. “Nanipud idi napalabas nga otonio [1984] addaankamin kadagiti lima a siruhano a mangaramid iti operasion,” kuna ni Dr. Fyodorov iti Soviet Life. “Tunggal maysa ti makimbiang iti maysa kadagiti addang, nga alaenna ti manipud tallo agingga iti lima a minutos. . . . Babaen ti panangusar iti daytoy a pamay-an, dagiti optalmologotayo mabalinda ti mangaramid iti agarup 100 nga operasion iti inaldaw.” Ti klinika aramidenna met ti pannakaikkat ti katarata, pannakaopera ti glaucoma, ken ti pannakaimula ti lente, iti pamay-an nga “assembly-line-style.”
Panangusar ti Zipper iti Panangopera
“Maysa a siruhano iti University of Maryland ti nangsukaten kadagiti ordinario a zipper iti palda a maipaay kadagiti dait kadagiti 28 nga operasion ti ballaibi, isu a kasta unay a nangipababa ti kaadu dagiti matmatay kadagiti nakaron ti sakitna a pasiente,” kuna ti New York Daily News. Ti siruhano, ni Dr. H. Harlan Stone, kunaenna nga usarenna ti 7-pulgada 60-sentimos a zipper—ti kita a masarakan kadagiti polyester a palda dagiti babbai—tapno palakaenna ti panangsukat kadagiti benda iti uneg. Ti kaadu dagiti maimbagan kadagiti nakaron ti sakitna a pasiente nga aglaslasat iti kasta a nakarikrikut nga operasion immadu iti 90 porsiento manipud 10 porsiento babaen ti panangusar iti zipper, ta ikkatenna ti pannakasapul iti maulit manen a pannakaopera no baliwan dagiti benda.
‘Water Beds’—Peggad kadagiti Maladaga?
Posible kadi a peggad kadagiti maladaga dagiti water beds? Ti ipapatay dagiti lima ket kagudua a bulan a singin bayat ti pannaturogda iti water bed ti nangibangon iti saludsod, kuna ti The Globe and Mail iti Toronto, Canada. Dagiti autopsia paneknekanda a ti ipapatay ket gapu ti pannakaeppes. “No nakapakleb ti ubing ket saan a makaanges, isut’ makapagbalikid no nakaidda iti natibker,” inlawlawag ti doktor dagiti ubbing, ngem “no isut’ adda iti nalukneng a banag, kas iti water bed, mabalin nga adda parikut.” Pinaneknekan ti coroner wenno opisial a natudingan a mangpaneknek ti gapu iti ipapatay a di gagangay a dagitoy nga ipapatay ket saan a gapu iti Sudden Infant Death Syndrome. Lima kadagiti kakasta nga ipapatay dagiti maladaga kadagiti water beds ti naipadamag idiay Canada idi napalabas a dua a tawen, kuna ti pannakangiwat ti gobierno.
Panangagas iti ‘Uneg-Danum a Koriente’
Dagiti urologo iti Tohoku University idiay Japan nangpataudda iti alikamen a mangdadael kadagiti bato iti bato babaen kadagiti shock waves. Dagiti pasiente maikabilda iti uneg ti tangke nga addaan iti danum agingga iti barukong. Kalpasanna, bayat iti sumagmamano nga oras, 200 a babassit a labintador ti mapagbettak iti uneg ti danum. Dagiti shock waves ti lumasat iti bagi, ngem dagiti enerhia manipud iti allon ti maipamaysa kadagiti rugit nga adda iti uneg ti bagi ket burakenda dagiti bato iti bato ken pagisbuan. Ti panangsubok kadagiti 16 a pasiente ti nagbanag iti pannakadadael iti kaaduan kadagiti batoda. Nupay kasta, ti panangagas mausar laeng kadagiti bato iti bato ken ti makingngato a paset ti pagisbuan, isu a masarakan iti adayo ti bara ken ti patong, nga agpada a nalaka a maapektaran kadagiti shock waves.
Kanser ken Pagtrabahuan
Kalpasan ti panangusig kadagiti nasken nga estadistika dagiti 415,000 a lallaki a ti trabahoda naammuan, ti National Cancer Institute of Canada nasarakanna ti pakainaigan iti nagbaetan ti kanser ken ti trabaho. Kas pangarigan, dagiti serbidor mamimpito a daras a matayda manipud iti kanser iti karabukob ken pharynx ngem ti kaaduan a populasion. Ti partidor mamimpat a daras nga agpeggadda iti ipapatay manipud iti kanser iti kerret. Ti epedemiologo a ni Joan Lindsay kunana a ti pannakaisarang iti trabaho agparang a maysa a banag a mangpataud iti kanser. Isingasingna a dagiti serbidor mabalin nga agsakitda iti kanser iti karabukob gapu iti pannakaisarangda iti asuk ti tabako. Kasta met, ti kanser iti kerret, ti gagangay a mainaig kadagiti adut’-tabana a taraon, a mabalin a gapu ta ti partidor ti nalaka a makagun-od kadagiti nalabaga a karne. Nupay kasta, ti kaadu ti ipapatay kadagiti taga Canada a trabahador no pagtitiponen ket agarup 20 porsiento a nababbaba ngem dagiti saan nga agtrabaho a populasion. Dayta kaipapananna, kuna ni Lindsay, a “no nasalun-atka a maaddaan iti trabaho nasalsalun-atka ngem ti populasion a saan a mabalin a mangaramid iti dayta.”