‘Maysa Laengen’

NANGNGEGMI ti sirena, ngem impagarupmi a dagitoy basta isu dagiti trak ti departamento ti uram nga agturturong iti ayan ti uram. Inawagak ti kaarrubak iti ballasiw ti kalsada, ta isut’ maysa a bombero. ‘Ammona no aniat’ mapaspasamak,’ kinunak. Ngem okupado ti lineana. Kalpasanna napanunotko, ‘Awagak ni Jeff. Nalabit nakitana ti napasamak iti dalanna a nagawid.’ Awan ti simmungbat. Itan nangrugin a nagnerbiosak.

Ti 29-años nga anakko a lalaki a ni Jeff immay ditoy iti dayta a rabii ti Domingo tapno makipangrabii kadakami ken agpakada​—isut’ mapan agbakasion iti sumaganad nga aldaw. Agarup kagudua ti oras a nasaksakbay, inagekanna ni amana ken siak, ket kalpasanna pimmanawen. Ngem apay nga awan pay laeng iti pagtaengan? Agnanaed sumagmamano laeng a bloke ti kaadayona.

Inawagak manen ti kaarrubak, ket itan simmungbaten ti asawana. Imbagana a mapanna alaen ti asawana ket isunto ti umawag kaniak; isut’ rimmuar tapno kitaenna ti napasamak. Idi addaak iti kuartok nga agur-uray iti awagna, ti kotse ti polis simmardeng iti sango ti balaymi.

Ti sarhento ti polis immasideg iti ruangan iti sango. Ti asawak a ni Steve, nga aggutokgutok ti pusona, ti nangilukat iti ruangan. Agar-arikap iti sawenna, kamaudiananna ti sarhento nagsaon: “Kagurak a sawen daytoy, ngem adda nakaro nga aksidente ket ti anakyo a lalaki . . . ti anakyo a lalaki . . . natayen.”

Idin a nangngegko nga imkis ni Steve, ket rimmuarak a napan nangkita iti napasamak. Diak mamati kinunak nga impilit: “Saan a pudno dayta. Mabalin a sabali a lalaki.”

“Saan, diak kayat nga ibaga kadakayo daytoy, Mrs. Ferrara,” inlawlawag ti sarhento. “Nakaparpartak, kellaat, ngem, wen, isut’ awanen.” Diak malagip ti sabali pay a banag nga imbagak wenno inaramidko iti dayta a rabii.

Iti alas 9:50 t.r. iti dayta a rabii, Pebrero 24, 1985, ti anakmi a lalaki a ni Jeff, maysa a naragsak, kulot ti buokna nga agtutubo a lalaki, natay a dagus idi sabali a trak ti nangdungpar iti pickup a trakna. Ket ti ngay sabali a tsuper? Sigun iti report ti pagiwarnak a kinartibko ken indulinko, isut’ ‘executive assistant district attorney.’ Malaksid kadagiti dadduma a bambanag, isut’ napabasol iti panagmaneho a nakainum. Ti laeng tiempo ti makaibaga no isut’ masentensiaan. Aniaman ti kasasaad, awanen ni Jeff.​—Kas insalaysay ni Shirley Ferrara iti Awake!

Ti Panaginum ken Panagmaneho​—Makapapatay a Parikut. Pudno dagiti estadistika. Agarup 20 a minutos maysa nga eksena a kas iti nadeskribir iti ngato ti maulit iti maysa a lugar idiay Estados Unidos. Ti alkohol ti makagapu iti kagudua kadagiti matmatay iti trapiko, a mangala iti manipud 23,000 agingga iti 28,000 a biag iti tinawen kadagiti kalkalsada nga Americano. Napattapatta a 40 porsiento kadagiti tsuper a mapapatay kadagiti kalsada idiay Canada iti tinawen ti addaan iti patas ti alkohol iti darada a nangatngato ngem ti legal a mapalubosan. Ti Alemania adda met pasetna iti parikut​—ngangngani maysa iti tunggal uppat nga ipapatay iti kalsada ket gapu iti panaginum ken panagmaneho.

Ket kas iyilustrar ti nakalkaldaang a kapadasan ni Jeff, uray pay no saanka nga uminum ken agmaneho, saanka a natalged. Ti National Highway Traffic Safety Administration idiay Estados Unidos pattapattaenna nga iti rabii ti Biernes ken Sabado, a ti panagusar ti alkohol ket kangatuan, kadagiti dadduma a luglugar maysa iti tunggal sangapulo a tsuper iti kalsada ti legal a nakainum! Gapuna kasano ti katalgedyo no ti tsuper iti sumaganad a kurba ket nabartek a dinan matengngel ti kotsena?

Ngem ti estadistika dina ibaga ti intero nga estoria. Dagiti estadistika dida ibaga ti leddaang ti ina, kas ken Shirley, a ti anakna a lalaki wenno babai ti napapatay iti mainaig ti alkohol nga aksidente iti kotse. Dagiti estadistika dida maipadamag ti basol iti tsuper isu a, kalpasan a naunawanen, mabigbigna a nakapapatay. Kas insennaay ti maysa a lalaki: “Aniaman ti ikeddeng ti hurado, masapul nga agbiagak iti kinapudno nga uppat a tattao ti natay gapu kaniak. Awan ti kanito nanipud idi napasamak dayta a diak pampanunoten dayta. Kanayon a malaglagipko, no mariingak iti agsapa ken no maturogakon iti rabii.”

Siempre, adda kadakayo no uminumkayo iti bassit wenno saan. Ngem ti panagmaneho nga adda iti sidong ti alkohol (wenno aniaman a droga) ket saan a pribado a banag​—saan a kasta no nakataya ti biag dagiti dadduma! Ngem, namin-anon a nangngegyo ti maysa a mangisao iti proverbio a ‘maysa laengen’ ket kalpasanna uminum iti apagkanito sakbay ti panangiggemna iti manibela ket agmanehon nga agawid?

Ti panaginum ken panagmaneho ket parikut, maysa a makapapatay a parikut. Ania ti maaramidanyo a mangsalaknib iti bagiyo ken ti pamiliayo manipud iti tsuper nga adut’ nainumna? Sakbay a sungbatan dayta, makatulong ti panangusig no kasano ti panangapektar ti alkohol kadakayo ken iti abilidadyo nga agmaneho.