Agpegpeggad Aya ti Pribado a Panagbiagyo?

Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! iti Japan

MAYSA a nalatak a komediante a Hapones ken dagiti 11 a paspasurotna ti napan iti maysa a kompania ti panagipablaak. Babaen ti panangitag-ayda kadagiti pagpatay iti uram ken kadagiti payong, dinangranda dagiti 5 a lallaki. Ti rason iti panangraut? Kunaenna a ti pribado a panagbiagna (privacy) ti tinulawan ti nailadawan a magasin ti kompania.

Dagiti magasin nga agbiag babaen iti panangrautda iti pribado a panagbiag dagiti tattao ti immadu unay idiay Japan. “Dagiti agtutubo a managretrato dida agkedked a mangibaddek iti pribado a panagbiag dagiti dadduma a tattao, ta ti kameng ti editorial idayawda ida kas ‘natured,’” kuna ti awan lislisianna a retratista.

Ti iyaadu dagiti kompiuter paaduenna met ti panagpeggad iti pribado a panagbiag. Makuna a dagiti ahensia ti gobierno iti E.U. addaanda iti 18 agingga iti 20 a salansan iti gagangay nga Americano, ket adu a tattao ti addaan iti kalintegan a manggun-od kadagita a salansan. Kaskasdi, dadduma, a maawagan meron, ti mabigbigbig a mangserrek kadagitoy a salansan.

Ti mangiyilustrar iti daytoy isu ti report ti The Times iti Londres maipapan iti 22-años a meron a nakastrek iti nalimed a salansan iti kompiuter iti Duke iti Edinburgh ket nangibati kadagiti mensahe. Maysa a meron ti sibaballigi met a nakastrek iti word processor ti foreign minister nga Israeli ket ninayonanna kadagiti makapakatawa a linea ti manuskrito ti palawag.

Saan laeng a dagiti mabigbigbig a tattao ti makarikna iti peggad no di ket dagiti met ordinario nga umili. Sigun iti panagsaludsod idi 1983 a naaramid idiay Estados Unidos, 77 porsiento kadagidiay a nasurbey ti nangiyebkas iti pannakaseknan maipapan kadagiti panagpeggad iti pribado a panagbiagda. Ti pagiwarnak a Danish a Berlingske Tidende ipadamagna: “Limapulo porsiento kadagiti amin a Danes ti makarikna a saanda a natalged wenno agpeggadda iti pamay-an ti pannakausar dagiti pribado ken publiko a salansan.” Ket idiay Japan, a sadiay ti kalintegan iti pribado a panagbiag ti saan unay a mapadayawan, adu ti agdandanag ken mabutbuteng a ti pannakaraut ti pribado a panagbiagda ti kumaro.

Pudno, kunaen ti U.S. National Academy of Sciences a ti pannakausar dagiti makina a maipaay ti personal nga impormasion saan a masapul a makasinga iti agtultuloy a panangtagiragsak ti indibidual a kalintegan. Nupay kasta, adu a tattao ti agamak iti kagimongan a Big Brother kas nailadawan iti nobela ni George Orwell 1984.

Ngem adda pay sabali a paset iti tema malaksid dayta mangiraman kadagiti kompiuter ken ti kalintegan a mangtengngel iti impormasion maipapan iti bagim met laeng. Ni Masao Matsumura iti Management and Coordination Agency idiay Japan deskribirenna dayta a kas “ti tradisional a paset iti pribado a panagbiag, ti kalintegan a mabaybay-an.”

Itatta, uray daytoy a “tradisional a paset” ket agpegpeggaden. Mabalin a naaddaankayon iti kapadasan nga agtarigagay a “mabaybay-an nga agbukbukod” ngem kaskasdi a dagiti dadduma pakibianganda ti pribado a panagbiagyo. Kasano ti panangmatmatyo iti pribado a panagbiagyo? Patienyo kadi a dayta masapul a masalwadan a buyogen ti panagsuspetsa a maisukat kadagiti dadduma a bambanag? Umuna, nupay kasta, usigentayo no ania ti pudno a kaipapanan ti pribado a panagbiag.

[Ladawan iti panid 3]

Ti parikut agbalin a nakarikrikut gapu iti irarang-ay ti teknolohia ti impormasion