Pammati ti Nangtignay Kenkuana!

ITI nagtengngaan ti Persian Gulf ken ti siudad ti Baghdad adda maysa a nakaal-alas a tambak dagiti ladrilio a pitak. Daytat’ maysa laeng a nakalidliday a bantay a mangsipsiput iti nakalawlawa nga awan bungana a let-ang. Masapsaplit babaen kadagiti bagio ti tapuk ken keskesseten ti naulpit nga init, ti nakalkaldaang a regreggaay ti nakatugaw iti nakapangpanglaw a kinaulimek a singsingaen laeng iti sagpaminsan a taguob ti maysa a parsua iti rabii. Daytoy laengen ti natda iti naminsan a mannakabalin a siudad ti Ur.

Ngem agsublitayo iti uppat a milenio. Idiay, iti makindaya idi nga igid ti Karayan Eufrates, ti Ur ket maysa a narangpaya a siudad! Dagiti sumingising a napapudaw a balbalay ken titiendaan ti nangtaratar kadagiti agsikkosikko a lansanganna. Dagiti managlako ken aggatgatang ket agtitinnawarda iti presio kadagiti basar. Dagiti trabahador agobrada iti aldaw ken rabii nga agtabtabbay kadagiti kolor-gatas a sinulid manipud kadagiti bumbumsog a pardo ti de lana. Dagiti ad-adipen ket magmagnada nga agpababa kadagiti agranitrit nga andamio ti barko, nga agkubkubbo gapu iti kinadagsen dagiti inangkat a gamgamit.

Amin daytoy a panagap-apura ket mapaspasamak iti anniniwan ti nakangatngato a ziggurat nga isut’ nangdominar iti langa ti siudad. Dagiti managdaydayaw umayda iti daytoy a santuario nga agdaydayaw iti maysa a didiosen a patienda a mangiyeg iti rang-ay iti Ur​—ti bulan a dios Nanna, wenno Sin.

Iti maysa a tao, nupay kasta, ti angot dagiti sakripisio a maidatdaton iti tuktok daytoy nagdakkelan a piramid ket maysa a di nasantuan nga alingasaw. Ti naganna ket Abram (a kamaudiananna Abraham). Naminsan, ni amana, ni Terah, ket mabalin a nakiramraman iti daytoy a panagdayaw ti didiosen. (Idiligyo iti Josue 24:2, 14, 15.) Ngem itan naammuanen ni Abram ti pudno a Dios a ni Jehova. Kasano? Nalabit babaen iti pannakilanglangenna ken ni Sem, ti lakayen a nakalasat iti Layus ni Noe.

Di nagbayag impakita ni Abram a ti pammatina ken ni Jehova ket saan laeng nga aleng-aleng. Babaen iti maysa a pamay-an, ti Dios ket ‘nagparang’ ken Abram. (Aramid 7:2-4) Imbilin ni Jehova: “Pumanawka iti dagam ken kadagiti kakabagiam ken iti balay ni amam ket mapanka iti daga nga ipakitakto kenka; ket aramidenkanto a dakkel a pagarian ket bendisionankanto ket padakkelekto ti naganmo; ket sikanto ti maysa a bendision. Ket bendisionakto dagiti mamendision kenka, ket ti mangilunod kenka ilunodkonto, ket benditodanto kenka amin dagiti kaputotan iti daga.”​—Genesis 12:1-3.

Isusungbatna iti Awis

Panawan ti nakabakbaknang nga Ur dagiti Caldeo? Ta, dadduma kadagiti balbalay iti Ur, dagiti nakapimpintas a dua a grado a ladrilio a patpatakder a nanglawlaw iti maysa a makintengnga a paraangan ken naglaon ingganat’ 14 a kukuarto! Saan a nakaskasdaaw a ti historiador a Pranses a ni Henri Gaubert impatona ni Abram a kas maysa laeng a managakar-akar ket narigat a patien a pinanawanna ti maysa a balay idiay Ur a napunno dagiti kukuartona kadagiti katre ken kutson, ti naimeng a pagtaenganna, nalamiis no kalgaw ken nabara no kalam-ekna, dagiti naabastuan unay a bodegana, ti burayok a pagtaudan ti nakalamlamiis a makapabang-ar a danum.” Panawan amin daytoy tapno alaenna ti panagbiag kas maysa nga agakar-akar a tao? Di nakapappapati!

Ket dagiti met ngay kamkameng ti pamilia ni Abram​—dadduma agbatida ngata? Idiay Middle East, dagiti singgalut ti pamilia ket nakapigpigsa ta ti pannakaipanaw manipud pamilia ti maysa ket kaiyariganna ti sentensia ti patay. Kasano a manamnama ni Abram a panawan amin gapu laeng kadagiti karkari? Maysa pay, kasano nga aramiden ti Dios daytoy a tao​—nga awan pay anakna​—“a maysa a dakkel a pagarian”? Sadino ti ayan daytoy naikari a daga?

Nupay kasta, ni Abram ket maysa a tao ti pammati ket addaan iti panangnamnama kadagiti bambanag nga ur-urayen.” (Hebreo 11:1) Ammona manipud kadagiti napalabas a paspasamak kas ti sangalubongan a Delubio​—a ti sao ti Dios kanayon a pumudno. Saan a mariribukan ni Abram agsipud ta saanna nga eksakto nga ammo no kasano, kaano, wenno sadino ti pakatungpalanto dagitoy nadiosan a karkari. Para kenkuana, uray ti nakapimpintas a pagtaengan, ti natalged a panggedan, wenno uray pay dagiti singgalut ti pamilia awan kadakuada ti kas iti kinapateg ti pannakigayyem ni Jehova. Para ken ni Abraham, ngarud, adda laeng maymaysa a pangngeddeng: Agtulnog iti Dios ket panawanna ti Ur!

Ti met aya pammatiyo tignayennakayo iti kasta? Masansan maparparegtatayo a mangpalawa iti pannakipasettayo iti trabaho a panangasaba. Dadduma ar-aramidenda dayta babaen ti panagbalinda nga amin-tiempo a manangiwaragawag ti Pagarian. Ngem dadduma kadi a Kristiano agkedkedda agsipud ta sililimed a pagduaduaanda ti kari ti Dios a mangaywan kadagidiay a mangbirok nga umuna ti Pagarian? (Mateo 6:33) Ti pammati ni Abram ti namagtignay kenkuana. Impustana ti masanguananna kadagiti karkari ti Dios!

Manipud Ur Agturong Haran

Saan nga agmaymaysa ni Abram idi isut’ pumanaw. Kas kadagiti adu a Saksi ni Jehova itatta, awan duadua nga inranudna dagiti kinapudno ti Dios kadagiti kameng ti pamiliana. Gapuna saan a nakaskasdaaw a ni Sarai nga asawa ni Abram ken ti naulilan a kaanakanna nga agnagan Lot ket immakar met tapno agtulnog iti awis ti Dios.a Ta, uray pay ni Terah, nga ama ni Abram​—nga impato dagiti dadduma a managaramid ti ladladawan​—ket pimmanaw met!​—Genesis 11:31.

Kamaudiananna, ti pamilia ken dagiti arban ni Abram ket addadan iti ruar dagiti bakbakud ti Ur. Ti senias a maipaay iti ipapanaw ket naiteden, ket dagiti agsasaruno a kariton nagpuestodan iti nakaur-urnos a panagsasarunoda. Babaen ti panangsurotda iti kalsada iti igid ti makindaya a deppaar ti Karayan Eufrates, nagdaliasatda iti sidong ti nakabarbara nga init, a nalabit magmagna ken aglugluganda iti aweng dagiti kampanilia a naigalot iti tengnged dagiti kamelioda.

Ket nagpaamiananda, a sursurotenda ti panagkurba ti Eufrates. Kalpasan dagiti nakaad-adu nga aldaw nakapagdaliasatdan iti 960 kilometro. Dagiti napaksuyan a biahero ket maragragsakanda a makakita kadagiti kakasla balay ti uyokan a kalkalapaw a nanglikmut iti siudad ti Haran. Daytat’ kangrunaan a disso a pagsarsardengan dagiti caravan wenno bunggoy dagiti managdaliasat.​—Genesis 11:31.

Iti Ballasiw ti Eufrates

Nagindeg ni Abram idiay Haran, nalabit kas panangpampanunotna ken lakayen a Terah. Ngem babaen iti bendision ni Jehova, bimmaknang ni Abram. (Idiligyo iti Eclesiastes 5:19.) Anian a masansan itatta a ti Dios umas-asping nga ipapaayanna kadagiti material a kasapulan dagidiay a ‘mangpanaw kadagiti balbalayda, kakabsatda a lallaki ken babbai’ a maipaay iti Pagarian!​—Marcos 10:29, 30.

Idiay Haran, ni Abram ket ‘nakagun-od kadagiti tattao’​—maysa a bagi dagiti ad-adipen. (Genesis 12:5) Kuna ti Jerusalem Targum ken ti Chaldee Paraphrase nga isut’ nagproselita, wenno ‘pinarmekna ida nga agpasakop iti linteg.’ (Idiligyo iti Genesis 18:19.) Wen, ti pammatina ti nangtignay kenkuana a nangaskasaba kadagiti dadduma, kas ar-aramiden dagiti Saksi ni Jehova itatta.

“Ket dagiti aldaw ni Terah dua gasut ket lima a tawen. Ket ni Terah natay idiay Haran.” (Genesis 11:32) Maladingitan ni Abram iti ipupusay ni amana. Ngem idi napalabasen ti panawen a panagleddaang, isu manen ti nagplano iti ipapanawda. “Ket nagtawen ni Abram iti pitopulo ket lima idi pimmanaw idiay Haran.”​—Genesis 12:4.

“Ket innala ni Abram ti asawana a ni Sarai ken ni Lot a lalaki nga anak ni kabsatna a lalaki ken amin a sanikua a nasapsapulanna idi ken dagiti tattao a nagun-odanda idiay Haran, ket pimmanawda a mapan iti daga a Canaan.” (Genesis 12:5) Kalpasan ti panagdaliasatda iti 89 a kilometro nga agpalaud manipud Haran, nalabit nagsardeng ni Abram iti maysa a disso iti ballasiw ti Eufrates manipud iti kadaanan a sentro ti komersio iti Carcemis. Ditoy ti daga a gagangay a pagballasiwan dagiti buyot ti managdaliasat.

Ti petsa? Nisan 14, 1943 K.K.P. Iti dayta met laeng a petsa 430 a tawtawen kamaudiananna, maispalto dagiti kaputotan ni Abram manipud panangkayaw ti Egipto. (Exodo 12:40, 41) Ket iti dayta nga aldaw ngangngani dua a milenio kalpasan dayta, ti Bin-ina, ni Jesu-Kristo, mangaramidto ti maysa a “tulag . . . maipaay iti maysa a pagarian,” nga isunto ti “pangbendisionan dagiti amin a pamilia ti daga” iti bagbagida!​—Lucas 22:1, 28, 29.

Babaen ti maysa nga aramid ti pammati​—ti ibaballasiw ni Abram iti Eufrates​—nangrugi a nagepekto dagiti karkari ti Dios kenkuana. Mabalin a masirmata ni Abram “ti siudad nga addaan ti pudpudno a pamuon,” maysa a nalinteg a gobierno iti intero a sangatauan. Wen, babaen kadagiti sumagmamano pay a pamalatpatan, mangrugin a maawatan ni Abram dagiti balabala ti panggep ti Dios a mangsubbot iti matmatay a sangatauan. Ti rissik ti padto ti nanglawag iti gil-ayab ti namnama iti panunotna!​—Hebreo 11:10.

Dagiti Saksi ni Jehova itatta addaanda ti dakdakkel a pakaibatayan iti pammatida ngem ken ni Abram. Dagiti umad-adu nga ebidensia paneknekanda a “ti siudad,” wenno ti nailangitan a Pagarian, nga ur-urayen ni Abram ket maysan a kinapudno itatta! Ngem ti aya pammati iti dayta tignayennakayo a mangaskasaba a sireregta, a suroten ti panangiwanwan nga inted ti Dios, tapno suroten dagiti naespirituan a kalat imbes a dagiti namaterialan a pagnam-ayan? Sapay koma ta kasta, ta kasta ti kababalin ti pammati ni Abram. Ti pammatina ti nangtignay kenkuana!

[Dagiti Footnote]

[Mapa/Ladawan iti panid 26]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

Ti Panagdaliasat ni Abraham

Ur

Haran

Carcemis

CANAAN

Baybay Mediteraneo

[Credit Line]

Naibatay iti mapa a copyright ti Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israe

[Ladawan]

Ti Eufrates Iti asideg ti Ur

[Ladawan]

Ti Haran itatta

[Ladawan]

Ti Eufrates iti asideg ti Carcemis