Ti Misterio Nasolbar!

KAADUAN a tattao pagarupenda a ti ipapatay saan nga isu ti panungpalan ti biag ti tao, a kalpasan ti pisikal nga ipapatay adda banag nga agtultuloy nga agbiag. Gagangay, daytoy a banag ket madeskribir a kas maysa a kararua.

Kas sungbat iti saludsod a: “Kasano ti pannakaammotayo a ti Ruh [kararua] panawanna ti bagi no adda iti tanem?” Ti magasin a The Straight Path sumungbat: “Ti ipapatay ket awan sabali no di ti ipapanaw iti kararua. Apaman a ti kararua pinanawannan ti bagi dayta ti maiyakar iti Barzakh (ti tiempo kalpasan ti ipapatay). . . . Ti tanem isu laeng ti pakaikabilan ti bagi, saan a ti kararua.” Dagitoy dagiti pammati dagiti Muslim, ngem naidumat’ bassit kadagiti sursuro iti Kakristianuan.

Alaenyon, kas pangarigan, dagiti dua a salsaludsod manipud iti A Catechism of Christian Doctrine, maysa a publikasion iti British Roman Catholic a nausar kadagiti eskuelaan:

S. “Kasano a maipadpad ti kararuam iti Dios?”

S. Ti kararuak ket kas iti Dios agsipud ta daytat’ maysa nga espiritu, ket imortal wenno saan a matay.”

S. “Ania ti kayatmo a sawen no kunaem a ti kararuam ket imortal?”

S. No kunaek a ti kararuak ket imortal, kayatko a sawen a ti kararuak ket pulos a saan a matay.”

Nupay no maisuro dagiti ubbing a mamati iti daytoy, ti libro dina ikagumaan a suportaran dagiti naaramid a panangipagarup.

Kaskasdi, adda ti gubuayan iti impormasion isu a mangibaga kadatayo a siuumiso no ania ti kararua. Dayta a gubuayan isu ti Biblia, ti kadaanan a libro a naammuan ti tao. Mabalin a masdaawkayo no ania ti kunaenna.

Ti Kararua​—Ti Depinasion iti Biblia

Ti Genesis, ti umuna a libro iti Biblia, mangipaay kadatayo iti salaysay iti panamarsua iti tao ken dagiti dadduma a sibibiag a parparsua iti planetatayo. Daytat’ naisurat iti Hebreo, ket iti umuna a dua a kapitulo, ti sao a “kararua,” a naipatarus manipud iti neʹphesh, agparang iti mamimpat a daras; ngem maminsan laeng, nupay kasta, a tukoyenna ti tao.a Iti ania ti tuktukoyen dagiti dadduma a panagparangna? Kitaentayo.

“Ket ti Dios pinarsuana dagiti dadakkel nga animal ti taaw ken isuamin a kita a nabiag a kararua [neʹphesh] nga aggaraw, a nagpangenda kas ti kasisigudda kadagiti danum, ken amin a tumatayab a nagpayak kas iti kasisigudda.”​—Genesis 1:21.

“Ken kadagiti isuamin nga an-animal iti daga ken amin a tumatayab iti langit ken amin nga aggaraw iti rabaw ti daga nga addaan biag kas maysa a kararua [neʹphesh] maipaay koma kadakuada a kanen da ti amin a nalasbang a ruot.”​—Genesis 1:30.

“Ni Jehova Dios binukelna iti daga ; amin nga an-animal iti daga ken amin a tumatayab kadagiti langit, ket inyegna ida iti tao tapno makitana no kasano ti panangpanaganna kadakuada; ket kas ti panangnagan ti tao, iti tunggal kararua [neʹphesh] a sibibiag, dayta isu ti naganna.”​—Genesis 2:19.

Ti apagkanito a panangipadis kadagitoy a bersiluko ipalgakna a ti neʹphesh ket nausar a mangdeskribir kadagiti amin a porma iti animal a biag.

Itan idiligyo daytoy iti salaysay iti panamarsua iti immuna a tao, ni Adan:

“Ket ni Jehova binukelna ti tao iti tapuk ti daga ket impuyotna iti agongna ti anges ti biag, ket ti tao nagbalin a kararua [neʹphesh] a sibibiag.” ​— Genesis 2:7.

Iti panagkomentona iti daytoy, ti Jewish Publication Society of America, iti patarus iti Torah, ti umuna a lima a liblibro iti Hebreo a Kasuratan, kunaenna: “Ti Biblia dina kunaen nga addaantayo iti kararua. Ti ‘ne’fesh’ [neʹphesh] ket isu ti tao a mismo, ti pannakasapulna iti taraon, ti dara nga adda kadagiti ur-uratna, ti kinataona a mismo.” (Kuami dagiti italiko.) Nainkalintegan, pudno met dayta kadagiti amin a dadduma a porma iti biag a nadeskribir a kas “kararua.” Awananda iti kararua. Isuda amin ket karkararua.

Ni Plato ken ti Kararua

Sadino, ngarud, ti nagtaudan ti kapanunotan a ti kararua panawanna ti bagi iti ipapatay? Ti The Jewish Encyclopedia, a natukoy nga immun-una, kastoy ti kunaenna: “Babaen laeng iti pannakaiyam-ammo dagiti Judio kadagiti kapanunotan dagiti Persiano ken Griego a ti kapanunotan iti kararua a pimmanaw iti bagi, nga addaan iti bukodna a kinaindibidual, ket nagramut iti Judaismo.”

Nasaksakbay pay iti natauan a historia, dagiti taga Egipto mamatida a ti natauan a kararua ket imortal ken mabalinna a bisitaen manen ti natay a bagina. Gapu itoy a rason dagiti taga Egipto inaramidda ti amin a kabaelanda a mangitalimeng iti bagida babaen iti panangembalsamo, wenno panangaramid kadakuada a mummy.

Makapainteres, ti baro nga Aleman a Luterano nga Evangelischer Erwachsenenkatechismus (Evangelical Catechism for Grownups) ti sipapanayag a nangamin a ti gubuayan iti sursuro a ti kararua ti tao ket imortal ket saan a ti Biblia no di ket ti “Griego a pilosopo a ni Plato (427-347 K.K.P.) [isu nga] ipapatina nga adda ti nagdumaan ti bagi ken ti kararua.” Kunana pay: “Dagiti teologo nga Ebanghelikal iti moderno a tiempo karitenda daytoy a kumbinasion iti kapanunotan a Griego ken ti kapanunptan ti Biblia. . . . Laksidenda ti panagsina ti bagi ken kararua ti tao.”

Ania, ngarud, ti mapasamak iti kararua ti tao iti ipapatay? Maipapan iti daytoy a banag ti kangrunaan nga autoridadtayo isu ti Biblia, ti naipaltiing a Sao ti Dios. Nalawag ti panangibagana: “Ta dagiti sibibiag ammoda a mataydanto; ngem dagiti natay, dida ammo ti aniaman.” (Eclesiastes 9:5) Ket iti panagsarita maipapan iti “panagungar,” kinuna ni Jesus: “Dagiti amin nga adda kadagiti tanem mangngegdanto ti timekna [ni Jesus] ket rummuardanto.”​—Juan 5:28, 29.

Gapuna sadino ti ayan dagiti natay? Iti tanem, “iti pakalaglagipan a tanem,” a dayta ket, iti lagip ti Dios nga agur-uray iti panagungar.b Maysa a panagungar? Ania ti kaipapananna? Kasano kapudno dayta a namnama? Ti pangserra nga artikulo maipapan iti nabiit pay a trahedia idiay Inglatera ipakitana no kasano ti kinapudno daytoy.

[Dagiti footnote]

[Kahon iti panid 8]

Ammmoyo Kadin?

Awan iti sadinoman iti Biblia a pakabasaantayo iti “imortal a kararua.” Dagiti dua a sasao pulos a saanda a mainaig iti maysa ken maysa. Dagiti sasao nga “imortal” wenno saan a matay “imortalidad” mapasamak laeng iti innem a daras, ket amin dagitoy adda kadagiti sursurat ni apostol Pablo. No maiyaplikar kadagiti tattao, ti imortalidad ket madeskribir a kas maysa a premio a maipaay laeng kadagiti 144,000 a nasubbot ditoy daga a makipagturay ken Kristo Jesus idiay langit.​—1 Corinto 15:50-54; Apocalipsis 5:9, 10; 14:1-4; 20:6.

[Kahon iti panid 9]

Makin-Autoridad?

Ti “The Concise Oxford Dictionary” depinarenna ti “kararua” a kastoy: “Naespirituan wenno saan a material a paset ti tao, a masalimetmetan a makalasat iti ipapatay.” Daytoy a depinasion ipaganetgetna ti kinapudno a ti panangipagarup iti biag kalpasan iti ipapatay babaen iti “kararua” agtalinaed a maysa a relihiuso a pagarup. Awan ti autoridad a makapaneknek iti dayta. Maisupadi iti dayta, ti kangatuan nga autoridad, ti Biblia, kunaenna: “Ti kararua nga agbasol​—matayto.”​—Ezequiel 18:4.

[Kahon iti panid 9

Ti “kararua” iti maysa nga Egipcio nga eskriba, a nailadawan a kas maysa a tao a ti ulona ket maysa a kali, a maipagarup a ‘mangbisbisita iti bagina iti tanem’

[Credit Line

Pammadayaw iti British Museum, Londres