Agimtuod dagiti Agtutubo. . .

Apay Di Kayat dagiti Dadduma ti Agadal?

NI Joan kankanayon a naimbag ti panagadalna idiay eskuelaan. Isut’ interesado a makaadal ken naan-anay a mairaman kadagiti klasena. Ngem idi immakar ti pamiliana iti sabali a lugar, nakigayyem ni Joan kadagiti baro a gagayyem a saan a managbasa ken manangaramid kadagiti trabahoda idiay eskuelaan.

“Pagtangsitda ti kinapudno a makaruardanto met laeng iti akademia ket pulos a saanda a mangbasa iti libro,” kuna ni Joan. “Pagaangawanda dagiti ubbing nga agadal ken makaala kadagiti nasasayaat a marka.” Gaput’ makarikna iti pannakapilit a makiayon, pinalubosan ni Joan nga agsagaba dagiti trabahona iti eskuelaan. “Diak kayat a pagarupen ti siasinoman kadakuada a padpadasek ti agbalin a nasaysayaat ngem isuda,” inaminna. “Iti dayta a tiempo, iti unegko, ammok a dangdangrak laeng ti bagik, ngem maamakak unay a mapukawko ti pannakipagayamda.”

Daytoy a pasamak, a naisalaysay iti Agosto 1983 a bilang iti magasin a ’Teen, ket pudno a saan a naisangsangayan. Maysa nga ubing a babai a taga Europa a managan Ana Paula ti malagipna nga isu ket naupay met iti panagadal, ngem isut’ napilitan laeng. Kunana: “No dadduma dagidiay grupo dagiti madi nga agadal dangranda ti maysa a sumungbat kadagiti salsaludsod ti mannursuro iti klase, a butbutngenda wenno pudno a saktanda ti nalaing nga estudiante gapu iti panangaramidna iti umiso a banag!” Ti pananggurada, nupay kasta, ket saan a kanayon a naiturong kadagiti estudiante. Intuloy a kinuna ni Ana Paula: “Naminsan ti maysa nga ubing a babai ti pudno a nangdanog iti mannursuro iti sanguanan ti intero a klase.”

Dagiti Eskuelaan a Sadiay Narigat ti Agadal

Iti Today’s Education, ni Kenneth A. Erickson pagsennaayanna ti umad-adu a bilang dagiti “estudiante nga agkedked a mangaramid iti trabahoda, mangusar kadagiti dakes wenno mangabuso a pagsasao, mamutbuteng kadagiti kapatadanda babaen iti pisikal a panangdangran, mangirugi kadagiti ulbod nga alarma iti uram, mangawit kadagiti nailemmeng nga armas, umawag iti telepono a mamutbuteng iti panangbomba, ken mangatakeda agpadpada kadagiti padada nga estudiante ken mannursuro.” Nagkonklusion ni Erickson: “Dagiti manangriribuk nga estudiante laplapdanda ti kalintegan ti kaaduan kadagiti estudiante iti maysa a kasasaad iti panagadal a makaawis iti panagsursuro. . . . Ti kinaepektibo ti edukasion kadagiti eskuelaan itatta ket madaddadael.”

Ti mannurat a ni Vance Packard umasping met iti dayta ti reportna: “Ti pangkaaduan nga iyaadu iti riribuk isu ti nakadkadlaw a panagbalbaliw a napasamak kadagiti eskuelaan publikotayo, nangnangruna kadagiti eskuelaan iti siudad, iti napalabas a dua a dekada. Adu a mannursuro ti mangireport a ti kinaranggas, ti di panagtulnog ti kaaduan, wenno ti ibubusor iti klase isuda dagiti parikut. . . . Mairaman iti bandalismo addada kadagiti adu a dadakkel a paraangan ti eskuelaan dagiti pada nga estudiante nga aglaklako iti droga kadagiti kaklaseanda.” Adu ti mamati a ti saan a legal a droga, kas ti marihuana, ket dakkel ti pasetna iti kinakurang ti pannakaseknan dagiti estudiante.

Dakayo, nupay kasta, mabalin nga interesadokayo a makagun-od ti kaaduan a kabaelanyo a magun-odan iti eskuelaan ket kaskasdi a masarakanyo ti bagiyo a nalikmut kadagiti kapatadanyo a mangang-angaw iti nasasayaat a gradoyo ket aramidenda ti amin a kabaelanda a mangriribuk ti panagsasarita iti klase. ‘Apay a dida kayat ti agadal?’ mabalin a panunotenyo? Wen, apay nga adda ti di panangikankano​—uray pay ti pananggura​—iti panagadal? Adda kadi aniaman a maaramidanyo iti dayta?

Ti Adda iti Likudan ti Riribuk ti Klase

Ti iyaalsa dagiti babbarito/babbalasitang a maibusor iti eskuelaan ket maysa laeng a panangiparangarang iti espiritu, wenno mental a kababalin, nga agsaksaknap iti intero a lubong. (Efeso 2:2) Ngarud adda ti nasaknap a di panagraem kadagiti amin a kita iti autoridad. Bayat ti nasapa pay a kinabarito wenno kinabalasitang, dagiti agtutubo ti nangnangruna a nalaka a maimpektaran iti daytoy nga espiritu ti iyaalsa. Ti edukador a ni James Marshall kunaenna a “daytoy a panawen nagbalinen a nalaka unay a manggutugot iti panagrurod.” Agsipud ta ti eskuelaan ti lapped iti kumarkaro a panagtarigagayda iti kinawaywayas, dadduma nga agtutubo ti makarikna a “maparparitanda iti pannakabalin iti biagda a mismo. Dagitoy ti bumales. Saan ngarud a nakaskasdaaw a daytoy a grupo ket addaan iti kangatuan a kaadu ti krimen iti eskuelaan a kas iti bandalismo.”​—The Devil in the Classroom.

Ti nabayagen a manangbalakad iti eskuelaan pubhko idiay Siudad ti Nueva York ti nangibaga iti Agriingkayo!: “Manipud iti edad nga 11 agingga iti 13, adu nga agtutubo ti basta kasla agmauyong. Agtignayda ken bumalesda iti saan a nainkalintegan a pamay-an agsipud ta padpadasenda pay laeng a tenglen dagiti kapanunotan ken rikrikna a patauden ti napartak ti panagbalbaliwna a bagbagida.”

Apay, ngarud, a saan a basta disiplinaen ti eskuelaan dagiti nasukir nga agtutubo? Masansan nalaklaka a sawen daytoy ngem ti mangaramid. Idiay Estados Unidos, kas pangarigan, dagiti korte naaddaandan iti kumarkaro a nalidem a panangmatmat iti pannakibiang kadagiti “kalintegan” dagiti estudiante. Dagiti eskuelaan ngarud mangipaayda iti disiplina iti bukodda a risgo. Kas banagna, ti riribuk iti eskuelaan ti masansan a di makor-korehir.

Agdama a Sosial a Pagannayasan

Ti bumasbassit nga interes iti panagadal ket maysa met a produkto iti agbalbaliw nga ‘eksena iti lubong.’ (1 Corinto 7:31) Gapu iti napartak a panagadu ti diborsio ken ti kinabastardo, nakaad-adu nga agtutubo ti mapadpadakkel kadagiti agsolsolo a naganak a pagtaengan. Kasta met, nakaad-adu nga inna ti addaan ti sekular a trabaho. Ti resulta dagitoy a sangalubongan a pagannayasan? Ti pannakadadael ti biag ti pamilia ken ti disiplina iti pagtaengan, kunaen dagiti adu nga eksperto.

Kas imbaga ti sabali pay a manangbalakad iti eskuelaan iti Agriingkayo!: “Umad-adu dagiti matriarchies [pampamilia nga iturayan dagiti inna], makitkita ken mapadpadasan dagiti ubbing ti umad-adu a kinaranggas iti pagtaengan. Mainanama laeng a dagitoy a bambanag ket adda epektoda iti klase.” Dagiti autor iti To Save Our Schools, To Save Our Children kunada: “Nakalikaguman dagiti eskuelaan a rugianda ti autoridad ken panangdisiplina kadagiti ubbing nga awanan iti autoridad ken disiplina.” Ngarud maawatan no apay nga adu kadagiti kaklaseyo ti mabalin nga umalsa iti kapanunotan nga agtugaw a siuulimek agingga a malpas ti klase.

Nalabit, nupay kasta, ti kasla di panangikankano dagiti padayo nga estudiante ket agbanag iti basta pannakabannogda unayen iti eskuelaan! Ti maysa nga artikulo iti magasin nga Educational Leadership sawenna maipapan “ti napartak a panagadu ti bilang dagiti bumarito/bumalasitang nga addaan trabaho. . . . saan laeng nga ad-adu dagiti bumarito/bumalasitang nga agtrabaho, no di ket agtrabahoda itan iti ad-adu nga oras.” Ti artikulo kalpasanna tukoyenna ti maysa a panagsirarak a “nakasarak a ti panagtrabaho ket agturong iti panagbaba ti kinalaing iti eskuelaan ket pabassitenna ti pannakiraman dagiti bumarito/bumalasitang iti eskuelaan.”

Apay nga adu a tin-edyer ti mangbannog kadagiti bagbagida kadagiti trabaho kalpasan iti panageskuela? No dadduma mabalin a dayta ket kasapulan iti ekonomia. Nupay kasta, kuna pay ti artikulo: “Kaaduan kadagiti bumarito/bumalasitang mariknada a masapul a makagun-odda kadagiti adu a sanikua a kas kadagiti kapatadanda, isu a mangpilit kadakuada nga agtrabaho.” Ngem no agbanag iti saan a naballigi a grado, dayta iyilustrarna a naimbag ti kinapudno dagiti sasao idiay 1 Timoteo 6:10: “Ti ayat ti kuarta isu ti maysa a ramut ti isuamin a kita ti dakes.”

Dagiti Maaburido nga Estudiante, dagiti Maaburido a Mannursuro

Mabalin kadi, nupay kasta, a dagiti estudiante ket maaburidoda gapu ta maaburido dagiti mannursuroda? Kuna ti maysa nga edukador: “Ti saan nga epektibo a mannursuro ket dagagus a dusaen dagiti ubbing iti kuarto. Dagitoy saanda a makatalna ken saanda nga atentibo, igagarada ti agsukir, masansan a naariwawa ken nasukirda.” Iti kasumbangirna, maysa a surbey iti 160,000 a tin-edyer idiay Estados Unidos ti mangpaneknek a “ti makapainteres a mannursuro mammano nga addaan iti parikut iti panangdisiplina.”

Aminentay ngarud, a ti nalaing ken makapainteres a mannursuro ket mammano. Ngem iti awan panangidumdumana kadagiti mannursuro, adu ti masapul nga agtrabaho iti karirigatan a kasasaad. Dadduma ti maupay kadagiti nakaro ti kinaingetna a pamay-an a mangsinga iti panangisuro. “Basta adda ti nakaad-adu a papeles a trabahuen,” inreklamo ti maysa a nabannogan a mannursuro iti Siudad ti Nueva York iti reporter ti Agriingkayo! Ket nupay no “ti trabahador maikari iti sueldona,” adu a mannursuro ti makarikna a saanda a mabaybayadan ti umdas iti serbisioda. (1 Timoteo 5:18) Malaksid iti dayta, dagiti mannursuro ket tattaoda laeng. Saan kadi a ti klase a napno iti managsuyaab​—wenno manangriribuk​—nga estudiante umdasen a manglapped iti panagregget ti maysa?

Iti aniaman a pamay-an, gapu iti nagduduma a rason, ti eskuelaan ti mangiyadayu kadagiti adu nga agtutubo. Gapuna no maysakayo a pudno a mangtagtagiragsak iti panagadal, dadduma ti mabalin a mangmatmat kadakayo a kas naidumduma wenno nakaskasdaaw. Yantangay “ti tao a masirib magurgura,” mabalin a makariknakayo pay iti panangbusor manipud kadagiti kapatadanyo a nababbaba ti gradoda. (Proverbio 14:17) Mabalin a laisendakayo gapu iti panagad-adal wenno padasenda a pakapuyen ti panangikagumaanyo a mangipamaysa idiay klase.

Ania koma ti aramidenyo? Nalawag a bassit laeng ti maaramidanyo a mangbalbaliw iti kababalinda iti panagadal. Ket ti panangipalubos a bumaba ti gradoyo tapno maay-ayo laeng dagiti kapatadanyo ti mabalin a mangringbaw nga interamente iti rason iti kaaddayo iti eskuelaan​—ti panagadal! Masapul nga ipategyo daytoy a gundaway. Kasano, ngarud, a makasursurokayo no dagiti dadduma dida kayat ti agadal? Daytanto ti tema ti maysa a masanguanan nga artikulo.

[Blurb iti panid 15]

“Ti pangkaaduan nga iyaadu iti riribuk isu ti nakadkadlaw a panagbalbaliw a napasamak kadagiti eskuelaan publikotayo, nangnangruna kadagiti eskuelaan iti siudad, iti napalabas a dua a dekada. Adu a mannursuro ti mangireport a ti kinaranggas, ti di panagtulnog ti kaaduan, wenno ti ibubusor iti klase isuda dagiti parikut.”​—“Our Endangered Children,” ni Vance Packard.